حکم اعدام ، اشد مجازات مرتکب برخی جرایم است . موارد صدور حکم اعدام ، ارتکاب جرایم جنسی از قبیل زنای به عنف و لواط و برخی جرایم علیه امنیت همچون بغی و محاربه و افساد فی الارض می باشد . شرایط اجرای مجازات اعدام ، آن است که پرونده ، به اجرای احکام کیفری ارسال شده و در صورت نبود مانع ، در ابتدای طلوع آفتاب اجرا می شود .
برای مشاوره شرایط اجرای حکم اعدام
برای مشاوره شرایط اجرای حکم اعدام
یکی از عمده ترین اهداف تصویب قوانین کیفری ، ارائه پاسخ مناسب به مجرمین ، برای جلوگیری از ارتکاب مجدد جرم و حفاظت از منافع عمومی جامعه می باشد . در نظام حقوقی ایران ، مجموعه قوانین کیفری از قبیل قانون مجازات اسلامی ، بر اساس موازین شرعی و فقه اسلامی به تصویب رسیده است .
یکی از انواع مجازات هایی که در این قانون ، برای ارتکاب برخی از موارد جرم پیش بینی شده است ، مجازات اعدام می باشد که به معنای سلب حیات یا کشتن فردی است که تحت شرایط خاصی ، جرم مهمی را مرتکب شده است . از آن جهت که این مجازات ، شدیدترین نوع پاسخی است که به ارتکاب جرم ، در قانون پیش بینی شده است ، پرداختن به این مسئله که در چه مواردی حکم اعدام صادر می شود ، ضروری و پر اهمیت است .
به همین دلیل ، در این قسمت ، قصد داریم به بررسی این موضوع بپردازیم که حکم اعدام چیست و موارد و انواع حکم اعدام کدامند . سپس ، شرایط ، مراحل و نحوه صدور و اجرای حکم اعدام را مورد بررسی قرار داده و زمان آن را نیز توضیح خواهیم داد .
در قانون مجازات اسلامی ، انواع مختلف مجازات ها برای ارتکاب جرایم ، مورد پیش بینی قرار گرفته است که در یک تقسیم بندی کلی ، شامل مجازات های حدی ، قصاص ، پرداخت دیه و تعزیر می باشد . مجازات حدی ، به مجازاتی گفته می شود که بر خلاف مجازات های تعزیری ، میزان آن ، در شرع مشخص شده است .
یکی از انواع مجازات هایی که در شرع ، برای ارتکاب برخی از جرایم مورد پیش بینی قرار گرفته است ، مجازات حکم اعدام می باشد . اما سوالی که مطرح می شود ، آن است که حکم اعدام چیست و در چه شرایط و مواردی صادر می شود ؟ در خصوص اینکه اعدام چیست ، باید گفت که حکم اعدام ، یکی از انواع مجازات هایی است که در قوانین کیفری ، برای ارتکاب برخی از جرایم ، مورد پیش بینی قرار گرفته است که منجر به مرگ و کشته شدن مرتکب خواهد شد .
صدور حکم اعدام از سوی دادگاه ، به این معناست که مرتکب جرم ، تحت شرایط خاصی که در قسمت های بعد خواهیم گفت ، کشته می شود و به همین دلیل ، حکم اعدام صادره از دادگاه ، نوعی مجازات سالب حیات است که منجر به اعدام یا نابودی مرتکب خواهد شد . هر چند در برخی از کشورها ، صدور حکم اعدام ، لغو شده است ، با این حال ، بر اساس قانون مجازات اسلامی ، در نظام حقوقی ایران ، حکم اعدام ، همچنان قابل اجرا می باشد .
حتی ، برخی دیگر از انواع مجازات هایی که در قانون ، برای ارتکاب جرم پیش بینی شده است نیز ، به صورت اعدام کردن مرتکب ، اجرا خواهند شد . به عنوان مثال ، مجازات جرم زنای محصنه ، رجم می باشد که در حال حاضر ، این مجازات ، به صورت اعدام مرتکبین ، اجرا خواهد شد .
توضیحاتی که در پاسخ به این سوال که حکم اعدام چیست ، ارائه گردید ، ممکن است منجر به ایجاد این شبهه شود که اعدام ، همان قصاص است . در این خصوص ، باید گفت که هرچند مجازات اعدام و قصاص ، دارای شباهت هایی هستند و هر دو ، منجر به کشته شدن مرتکب جرم می شوند ، با این حال ، قصاص و اعدام ، با هم تفاوت دارند .
از جمله تفاوت های اعدام با قصاص ، آن است که قصاص ، به درخواست بزهدیده از جرم ، به صورت قصاص نفس و یا عضو می باشد که به منظور مقابله به مثل کردن با مرتکب می باشد ؛ لکن اعدام ، مجازاتی است که بعضا شاکی خصوصی نداشته ؛ بلکه به درخواست دادستان ، اجرا می شود که پیشنهاد می شود برای دریافت اطلاعات بیشتر در این خصوص ، مقاله زیر را نیز ، مطالعه نمایید .
در خصوص اینکه حکم اعدام چیست ، باید گفت که حکم اعدام ، نوعی پاسخ به ارتکاب برخی از جرایم است که به عنوان اشد مجازات ، در نظر گرفته می شود . فارغ از موافقت ها و مخالفت هایی که با صدور حکم اعدام و قصاص نفس مطرح می شود ، در هر حال ، در نظام حقوقی ایران ، حکم اعدام ، در موارد و شرایط خاصی ، علیه مرتکبین ، صادر می شود . به همین دلیل ، در این قسمت ، قصد داریم موارد و انواع حکم اعدام را توضیح دهیم .
در خصوص انواع حکم اعدام ، باید توجه داشت که اعدام ، از یک منظر ، می تواند به سه نوع تقسیم شود که یکی از آنها ، اعدام به دلیل ارتکاب برخی از جرایم حدی است که در قانون ، پیش بینی شده است و دیگری ، اعدام شدن مرتکب ، به خاطر ارتکاب جرایم تعزیری است که بنا بر مصالح ، قانونگذار ، آنها را تعیین نموده است و این مجازات ، در شرع تعیین نشده بوده است . در کنار اینها ، گاهی اعدام ، به خاطر کشتن فرد بی گناهی است که در این شرایط ، با درخواست اولیای دم مقتول ، مرتکب ، قصاص شده و اعدام می شود .
اما سوال دیگری که ممکن است مطرح شود ، آن است که موارد صدور حکم اعدام چیست و در واقع ، در چه شرایطی و به دلیل ارتکاب چه جرایمی ، ممکن است که مرتکب ، به مجازات اعدام محکوم شود ؟ در پاسخ به این سوال ، قصد داریم انواع حکم اعدام بر اساس قوانین و مقررات کیفری را ذکر نماییم .
بر اساس ماده 224 قانون مجازات اسلامی ، ارتکاب جرم زنا ، در برخی موارد ، منجر به صدور حکم اعدام زانی می شود که از جمله آنها ، می توان به زنا با محارم نسبی ، زنا با زن پدر ، زنای مرد غیر مسلمان با زن مسلمان و زنای به عنف و اکراه اشاره نمود . همچنین ، مجازات زنای محصنه نیز ، مجازات رجم می باشد که به صورت مجازات اعدام ، اجرا می گردد .
بر اساس ماده 234 قانون مجازات اسلامی ، ارتکاب جرم لواط ، در شرایطی که فاعل ، به عنف و اکراه این عمل را انجام داده و یا دارای شرایط احصان باشد ، منجر به صدور حکم اعدام وی می شود . حد لواط برای مفعول نیز ، در صورت وجود یا عدم وجود احصان ، اعدام است .
بر اساس ماده 262 قانون مجازات اسلامی ، هر کسی که به پیامبر اکرم ( ص ) ، یا هر کدام از انبیای عظام الهی ، دشنام داده و یا قذف نماید ، ساب النبی بوده و به اعدام محکوم می شود . قذف و یا دشنام به هر یک از ائمه معصومین علیهم السلام و یا حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها نیز ، در حکم ساب النبی بوده و منجر به صدور حکم اعدام مرتکب می شود .
بر اساس ماده 282 قانون مجازات اسلامی ، ارتکاب جرم محاربه ، به معنای سلاح کشیدن به قصد جان ، مال ، ناموس مردم و یا ارعاب آنهاست و مجازات آن ، چهار مجازات : اعدام ، صلب ، قطع دست راست و پای چپ و نفی بلد می باشد که قاضی ، در انتخاب هر یک از آنها ، مخیر است .
بر اساس ماده 278 قانون مجازات اسلامی ، مجازات سرقت حدی ، در دفعه اول تا سوم ، از قطع انگشتان تا حبس ابد ، می باشد ؛ اما در صورتی که سارق ، برای دفعه چهارم ، اقدام به انجام سرقت حدی نماید ، به مجازات اعدام محکوم می شود .
بر اساس ماده 286 قانون مجازات اسلامی ، ارتکاب جرم افساد فی الارض ، از طریق انجام اعمالی همچون جنایت علیه تمامیت جسمانی افراد ، جرایم علیه امنیت ، نشر اکاذیب ، اخلال در نظام اقتصادی کشور ، احراق و تخریب ، پخش مواد سمی و میکروبی ، دایر کردن مراکز فساد و فحشا که منجر به اخلال شدید در نظم عمومی کشور ، ناامنی و یا ورود خسارت عمده به افراد یا اموال گردد ، منجر به صدور حکم اعدام مرتکب می شود .
بر اساس ماده 287 قانون مجازات اسلامی ، در صورتی که گروهی ، در برابر اساس نظام جمهوری اسلامی ایران ، قیام مسلحانه انجام داده و از سلاح استفاده کرده باشند ، مرتکب جرم بغی شده و در صورت اثبات جرم ، دادگاه ، حکم مجازات اعدام صادر می نماید .
بر اساس ماده 136 قانون مجازات اسلامی ، در صورتی که شخصی ، سه بار مرتکب یک نوع جرم حدی شود و هر سه بار ، مجازات حد وی ، اجرا گردد ، برای دفعه چهارم ، به مجازات اعدام ، محکوم خواهد شد . مثلا ، در صورتی که شخص ، سه بار به دلیل ارتکاب جرم قذف ، به حد قذف محکوم شده و حکم وی اجرا گردد ، برای بار چهارم ، اعدام می شود .
علاوه بر موارد مذکور ، در برخی از قوانین خاص نیز ، موارد صدور حکم اعدام ، پیش بینی شده است . به عنوان مثال ، بر اساس قانون مبارزه با مواد مخدر ، در شرایطی همچون کشت ، تولید ، نگهداری ، مخفی کردن ، حمل ، وارد کردن مواد مخدر به کشور ، خرید و فروش یا قاچاق مواد مزبور ، منجر به صدور حکم اعدام مرتکب می شود که شرایط اختصاصی آن ، در متن قانون ، بیان شده است .
همچنین ، بر اساس قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی کشور ، ارتکاب اعمالی از قبیل اخلال در نظام پولی یا ارزی کشور ، اخلال در امر توزیع مایحتاج عمومی و احتکار آنها ، اخلال در نظام تولیدی ، خارج کردن میراث فرهنگی یا ثروت های ملی و غیر اینها ، در صورتی که به قصد ضربه زدن به نظام و به قصد مقابله با آن و با علم به موثر بودن آن ، انجام شده و در حد افساد فی الارض باشد ، مرتکب به مجازات اعدام محکوم می شود .
فارغ از اینکه موارد و شرایط صدور حکم اعدام چیست ، در صورتی که دادگاه کیفری ، پس از تعقیب کیفری مرتکب ، به جرم وی رسیدگی نموده و حکم اعدام را صادر نماید ، این حکم می بایست به اجرا در آید . اما سوالی که در این خصوص مطرح می شود ، آن است که شرایط صدور و اجرای حکم اعدام چیست ؟
در یک پاسخ کلی ، باید گفت که شرایط صدور حکم اعدام ، آن است که ابتدا ، از فرد مجرم ، شکایت شده و یا اینکه پرونده وی ، با گزارش ضابطان قضایی ، به دادسرا ارجاع شود . پس از بررسی مقدماتی در خصوص جرم ( جرایم جنسی ، مستثنی هستند ) ، در صورتی که مقامات دادسرا ، ارتکاب جرم توسط فرد را محرز بدانند ، پرونده وی را به دادگاه می فرستند تا قاضی دادگاه ، حسب مورد ، حکم صادر نماید که صدور حکم اعدام ، با ملاحظه قوانین و مقررات مربوطه ، صورت می گیرد .
اما در خصوص اینکه شرایط اجرای حکم اعدام چیست ، باید گفت که بر اساس آیین نامه نحوه اجرای احکام قصاص ، رجم ، قتل ، صلب ، اعدام و شلاق موضوع ماده 293 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری ، شرایط صدور و اجرای حکم اعدام و همچنین ، مراحل و نحوه صدور و اجرای حکم اعدام ، به تفصیل ، ذکر شده است که در این قسمت ، قصد داریم به بررسی آنها بپردازیم .
یکی از شرایط صدور و اجرای حکم اعدام ، آن است که طبق ماده 4 آیین نامه مذکور ، مرتکب ، درخواست عفو نکرده باشد ؛ چرا که اگر مرتکب ، پس از لازم الاجرا شدن حکم اعدام و قبل از اجرای آن ، درخواست عفو نماید ، اجرای حکم اعدام به تعویق می افتد .
یکی دیگر از شرایط اجرای حکم اعدام ، آن است که موانع اجرای مجازات اعدام ، وجود نداشته باشد . بر اساس ماده 5 این آیین نامه ، جنون ، ارتداد یا بیماری محکوم یا عادت ماهیانه محکومین زن ، مانع اجرای حکم اعدام نیست ؛ لکن مریض بودن وی چنانچه منجر به عدم امکان مجازات باشد ، به تایید پزشک ، مانع اجرای اعدام است .
بر اساس ماده 6 این آیین نامه ، در صورتی که فرد محکوم ، در ایام بارداری یا نفاس باشد ، شرایط اجرای حکم اعدام ، وجود ندارد و همچنین ، در صورتی که اجرای حکم اعدام ، منجر به لطمه به سلامت طفل به سبب قطع شیر مادر باشد ، تا رسیدن سن طفل به دو سالگی ، اجرای حکم اعدام به تعویق می افتد .
گاهی ، در خصوص نحوه اجرایی نمودن حکم اعدام مرتکبین ، سوالات و ابهاماتی مطرح می شود . به همین دلیل ، در این قسمت ، قصد داریم به بررسی این موضوع بپردازیم که در صورت وجود شرایط اجرای حکم اعدام یا وجود شرایط قصاص قاتل ، مراحل و نحوه صدور و اجرای حکم اعدام ، به چه صورت است ؟
بر اساس ماده 7 آیین نامه نحوه اجرای احکام قصاص و اعدام ، مراحل و نحوه صدور و اجرای حکم اعدام ، آن است که دادگاه بدوی صادر کننده ، پس از قطعیت حکم اعدام ، پرونده فرد را به واحد اجرای احکام کیفری ، ارسال می دارد تا اشخاص مذکور در قانون ، در محل اجرای حکم اعدام ، حاضر شوند . از جمله ، قاضی صادر کننده رای ، رئیس اداره زندان ، فرمانده نیروی انتظامی محل ، پزشک قانونی معتمد ، یکی از روحانیون برای انجام تشریفات دینی ، اولیای دم مقتول و غیره .
قبل از اجرای حکم اعدام ، طبق ماده 8 و 9 آیین نامه ، رئیس زندان ، ترتیب ملاقات محکوم با افراد مورد تقاضا را خواهد داد و محکوم ، حق دارد هرگونه مطلبی را که بخواهد ، اظهار نماید . سپس ، روحانی زندان ، مطالب دینی از قبیل توبه مرتکب جرم حدی یا تعزیری یا وصیت را به مرتکب ، یادآوری می نماید .
لازم به ذکر است که نحوه اجرای حکم اعدام بر اساس ماده 14 آیین نامه مزبور ، می تواند به صورت حلق آویز کردن با چوبه دار ، شلیک اسلحه آتشین ، اتصال الکتریسیته و یا به هر نحوه دیگری باشد که قاضی صادر کننده رای ، مقرر می دارد و اصل ، بر اعدام با چوبه دار است . نظارت بر نحوه اجرای حکم اعدام ، با مقام اجرای احکام کیفری است و محکوم ، تحت الحفظ ، به محل اجرای حکم آورده می شود .
سپس ، طبق مواد 17 و 18 آیین نامه ، منشی دادگاه ، متن حکم اعدام را با صدای بلند ، قرائت نموده و بلافاصله پس از آن ، به دستور مقام مذکور ، حکم اعدام ، طبق مفاد مندرج در رای ، به مرحله اجرا در می آید و پس از تایید مرگ محکوم توسط پزشک ، جسد وی تحویل پزشک قانونی می شود .
مجازات و حکم اعدام ، یکی از مهم ترین احکامی است که برای ارتکاب برخی از انواع جرایم ، پیش بینی شده است . در قسمت های قبل ، موارد صدور حکم اعدام و شرایط اجرای مجازات اعدام را به تفصیل ، مورد بررسی قرار داده و بر اساس آیین نامه اجرای حکم اعدام ، توضیح دادیم که حکم اعدام ، در چه شرایطی به مرحله اجرا درخواهد آمد و موارد عدم اجرای مجازات اعدام ، از جمله در خصوص قصاص زن باردار ، ذکر گردید .
اما در خصوص اجرای حکم اعدام و همچنین ، اجرای حکم قصاص ، ابهاماتی نیز ، وجود دارد . به ویژه ، اینکه زمان اجرای حکم اعدام به چه صورت است و پس از صدور حکم قطعی مبنی بر صدور حکم اعدام ، این حکم در چه زمانی اجرایی می شود ؟
در پاسخ به این سوال ، باید گفت که بر اساس ماده 1 آیین نامه نحوه اجرای حکم اعدام ، دادگاه بدوی ، پس از قطعیت حکم و ابلاغ آن به محکوم علیه یا وکیل وی ، رونوشتی از آن را به همراه اسناد مربوطه ، به واحد اجرای احکام کیفری ارسال می دارد تا تشریفات قانونی مربوطه ، انجام شود . بنابراین ، نمی توان زمان اجرای حکم اعدام را به صورت دقیق ، مشخص نمود و این امر ، به روال قانونی مربوطه ، بستگی خواهد داشت .
اما گفتنی است که در صورتی که اعدام ، به خاطر قصاص نمودن مرتکب باشد ، زمان اجرای حکم اعدام ، طولانی تر می شود و این موضوع ، به دلیل آن است که حتی الامکان ، اولیای دم مقتول ، رضایت دهند تا از اعدام نمودن مرتکب ، جلوگیری شود .
با این حال ، در خصوص زمان اجرای حکم اعدام ، ماده 15 آیین نامه مذکور ، مقرر نموده است که زمان اجرای حکم اعدام ، اول طلوع آفتاب خواهد بود . اما در صورتی که دادگاه ، زمان خاصی را برای اجرای حکم اعدام پیش بینی کرده باشد ، اجرای حکم ، حسب مورد با مامورین زندان یا نیروی انتظامی ، در همان زمان خواهد بود .
برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص شرایط اجرای حکم اعدام در کانال تلگرام حقوق کیفری عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط اجرای حکم اعدام پاسخ دهند .
برای مشاوره شرایط اجرای حکم اعدام
برای مشاوره شرایط اجرای حکم اعدام
عناوین اصلی این مقاله
مقالات مرتبط
ارتباط با ما
درصورتی که برای مشاوره در تمامی زمینه های ذکر شده در سایت، به دانش چندین ساله ما در این زمینه نیاز داشتید می توانید با شماره تلفن 9099075303 ( تماس با تلفن ثابت از سراسر کشور و به ازای هر دقیقه 290000 ریال ) در ارتباط باشید.
سایت مشاوره دینا یک مرکز خصوصی و غیرانتفاعی است و به هیچ ارگان دولتی و خصوصی دیگر اعم از قوه قضاییه ، کانون وکلا ، کانون کارشناسان رسمی دادگستری و .... هیچگونه وابستگی ندارد.
جهت ارئه انتقادات، پیشنهادات و شکایات با شماره تلفن 54787900-021 تماس حاصل فرمایید.
تمامی حقوق این سایت متعلق به دینا می باشد ©
