اعتراض ثالث اجرایی

اعتراض ثالث اجرایی ، در شرایطی قابل طرح است که دادگاه ، در دعوایی ، حکم به توقیف مالی صادر نموده باشد که شخص ثالث ، مدعی حقی بر آن است . طرح دعوای اعتراض ثالث اجرایی ، مهلت خاصی ندارد و شخص ثالث ، می بایست با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ، یک نمونه دادخواست اعتراض ثالث اجرایی ثبت کند .

زمانی که در دعوای میان خواهان و خوانده ، دادگاه ، حکمی را صادر کند ، اصل بر آن است که حکم صادره ، صرفا نسبت به طرفین دعوی ، موثر بوده و نمی تواند حقوق دیگران را تحت الشعاع قرار دهد . این امر ، سبب می شود که حقوق اشخاص ثالث ، محفوظ بماند . با این وجود ، گاها حکم صادره از دادگاه ، حقوق اشخاص ثالث را خدشه دار می نماید .

از همین رو ، در قانون ، روش هایی برای اعتراض شخص ثالث به حکم دادگاه ، پیش بینی شده که از جمله آنها ، می توان به دعوای اعتراض ثالث اجرایی اشاره نمود . این دعوی ، در شرایطی مطرح می شود که در دعوای میان دو نفر ، اموال شخص ثالث به موجب رای دادگاه ، توقیف می گردد و به همین دلیل ، شخص ثالث ، قصد دارد با طرح اعتراض ثالث اجرایی ، از توقیف اموال خود ، جلوگیری نماید ؛ فلذا پرداختن به نحوه و شرایط طرح این دعوی و مهلت آن ، الزامی به نظر می رسد .

به همین مناسبت ، در این مقاله ، به بررسی این موضوعات می پردازیم که دعوای اعتراض ثالث اجرایی چیست و سپس ، شرایط ، مراحل و نحوه اعتراض ثالث اجرایی و همچنین ، مهلت و مدارک لازم و هزینه آن را شرح خواهیم داد . در ادامه ، به توضیح اعتراض ثالث اجرایی کیفری پرداخته و یک نمونه دادخواست اعتراض ثالث اجرایی را نیز ، ارائه خواهیم نمود .

دعوای اعتراض ثالث اجرایی چیست

یکی از اصول دادرسی ، آن است که حکم دادگاه ، اثر نسبی داشته و صرفا قابل تسری به طرفین دعوا باشد . بر این اساس ، زمانی که حقوق اشخاص ثالث ، در معرض خدشه قرار گیرد ، به لحاظ قانونی ، باید امکان اعتراض به رای دادگاه ، برای اشخاص ثالث نیز ، وجود داشته باشد . این موضوع ، در قانون اجرای احکام مدنی ، مورد پیش بینی قرار گرفته است که به آن ، دعوای اعتراض ثالث اجرایی گفته می شود .

سوالی که ممکن است مطرح شود ، آن است که دعوای اعتراض ثالث اجرایی چیست و چه شرایطی دارد . در پاسخ به این سوال ، باید گفت که بر اساس ماده 146 قانون اجرای احکام مدنی ، زمانی که دادگاه ، ضمن رسیدگی به دعوای دو نفر ، رایی صادر نماید که سبب توقیف اموال منقول یا غیر منقول شده و در این میان ، شخص ثالث ، نسبت به مال توقیف شده ، اظهار حقی نماید ، می تواند دعوای اعتراض ثالث اجرایی را مطرح نماید .

در خصوص اینکه دعوای اعتراض ثالث اجرایی چیست ، باید گفت که این دعوی ، نسبت به توقیف اموال شخص ثالث ، مطرح می گردد که می تواند نسبت به اجرای قرار تامین خواسته نیز ، باشد . با این حال ، دعوای مذکور ، معمولا پس از صدور حکم قطعی توسط دادگاه و در مرحله اجرای حکم توسط واحد اجرای احکام ، مطرح شده و حتی ، پس از توقیف و فروش اموال شخص ثالث نیز ، می توان اقدام به طرح این دعوی نمود .

همچنین ، در ارتباط با اینکه دعوای اعتراض ثالث اجرایی چیست ، سوال دیگری هم مطرح می شود و آن ، این است که اعتراض ثالث اجرایی مالی است یا غیر مالی . در پاسخ به این سوال ، باید گفت که دعوای اعتراض ثالث اجرایی ، دعوای مالی است ؛ نه غیر مالی و به همین دلیل ، بر اساس قانون اجرای احکام مدنی ، دعوای اعتراض شخص ثالث ، صرفا نسبت به اموال منقول و غیر منقول و وجوه نقد توقیف شده ، قابل طرح می باشد که در ادامه ، مهلت اعتراض ثالث اجرایی را نیز ، توضیح خواهیم داد .

شرایط اعتراض ثالث اجرایی

اعتراض ثالث اجرایی ، یکی از انواع دعاوی است که اشخاص ثالث ، می توانند در مهلت مقرر ، اقدام به طرح آن نمایند تا حقوق قانونی تضییع شده خود را اعاده نمایند که در قسمت قبل ، مفهوم آن را مختصرا توضیح دادیم . در ارتباط با این دعوی ، سوالات مهمی وجود دارد که یکی از آنها ، این است که شرایط اعتراض ثالث اجرایی چیست ؟

در پاسخ به این سوال ، باید گفت که ماده 147 و 146 قانون اجرای احکام مدنی ، شرایط اعتراض ثالث اجرایی را به صورت کامل ، توضیح داده است که بر این اساس ، از جمله شرایط اعتراض ثالث اجرایی ، می توان به موارد زیر اشاره نمود :

اولا ، شخص ثالث ، در جریان رسیدگی به دعوا ، حضور نداشته و از حکمی که دادگاه ، صادر نموده و نتیجه آن ، توقیف اموال وی بوده ، مطلع نشده باشد تا بتواند سایر انواع دعاوی اعتراض ثالث را اقامه نماید .

ثانیا ، شخص ثالث ، می بایست حقی برای خود قایل باشد و بتواند با ارائه سند رسمی و یا سند عادی ، حق خود بر مال مزبور را به اثبات برساند که البته ، داشتن سند رسمی ، احقاق حقوق ثالث را تسریع می بخشد . در ادامه ، در خصوص مهلت اعتراض ثالث اجرایی ، توضیح خواهیم داد .

در صورت دارا بودن شرایط فوق ، بسته به اینکه سند عادی یا رسمی ارائه شده باشد ، پس از طی مراحلی که ذیلا ذکر می شود ، در نهایت ، مال توقیف شده شخص ثالث ، رفع توقیف می گردد . البته ، در صورتی که محکوم له ، بتواند در آن مهلت ، مال دیگری از محکوم علیه معرفی نماید که مورد اعتراض شخص ثالث نیست ، در این صورت ، آن مال ، توقیف شده و رسیدگی به اعتراض ثالث اجرایی ، متوقف می گردد .

مراحل و نحوه اعتراض ثالث اجرایی

بر اساس ماده 146 قانون اجرای احکام مدنی ، در صورتی که شخص ثالث ، نسبت به مال منقول یا مال غیر منقول یا وجوه نقد توقیف شده ، اظهار حقی از قبیل حق مالکیت نماید ، می تواند با دارا بودن شرایط خاص ، اقدام به طرح اعتراض ثالث اجرایی نماید . اما سوالی که در این خصوص مطرح می شود ، آن است که مراحل و نحوه اعتراض ثالث اجرایی به چه صورت است ؟

در پاسخ به این سوال ، باید گفت نحوه اعتراض ثالث اجرایی ، به این صورت است که شخص ثالث ، می بایست به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نموده و پس از ثبت نام در سامانه ثنا ، دادخواست ثالث اجرایی را ، علیه خواندگان اعتراض ثالث اجرایی به ثبت برساند . این امر ، منوط به ضمیمه نمودن مدارک لازم ، به نمونه دادخواست اعتراض ثالث اجرایی می باشد .

لذا شخص ثالث ، می بایست علیه خواندگان اعتراض ثالث اجرایی ، طرح دعوی نماید ؛ خواندگان اعتراض ثالث اجرایی ، عبارتند از طرفین دعوایی که دادگاه ، در آن ، حکم به توقیف اموال محکوم علیه را صادر نموده و شخص ثالث ، مدعی حقی در آن است و یا طرفین دعوایی که در نتیجه آن ، دادگاه ، قرار تامین خواسته ای صادر کرده که شخص ثالث ، مدعی حقی در آن است .

در خصوص مراحل و نحوه اعتراض ثالث اجرایی ، ماده 147 قانون اجرای احکام مدنی ، احکام مهمی مقرر نموده است که به موجب آن ، شکایت شخص ثالث ، در تمامی مراحل ، بدون رعایت تشریفات آیین دادرسی مدنی می باشد .

همچنین ، بر اساس ماده 146 ، در صورتی که حق مورد ادعای شخص ثالث بر اموال توقیف شده ، مستند به حکم قطعی دادگاه و یا سند رسمی باشد که تاریخ آن ، قبل از تاریخ توقیف مال است ، توقیف مال شخص ثالث ، به سرعت رفع می گردد و در غیر این صورت ، عملیات اجرای حکم ، ( توقیف اموال ثالث ) ادامه پیدا می کند و شخص ثالث ، برای اثبات حق خود ، می بایست از طریق دادگاه ، شکایت کند .

در این صورت ، پس از طرح اعتراض ثالث اجرایی در دادگاه ، مفاد اعتراض شخص ثالث ، به طرفین ( محکوم له و محکوم علیه دعوای اصلی ) ابلاغ شده و سپس ، دادگاه ، به دلایل اشخاص مزبور ، رسیدگی کرده و در صورتی که ادعای شخص ثالث مبنی بر ذی حق بودن در مال توقیف شده را صحیح تشخیص دهد ، قرار توقیف عملیات اجرایی را صادر می نماید تا تکلیف نهایی پرونده ، در مهلت قانونی ، مشخص شود .

مهلت اعتراض ثالث اجرایی

نحوه و مراحل اعتراض ثالث اجرایی ، به این صورت است که خواهان یا همان شخص ثالث ، می بایست از طریق ثبت نمونه دادخواست اعتراض شخص ثالث ، علیه خواندگان اعتراض ثالث اجرایی ، اقامه دعوی نماید . همانطور که اشاره شد ، در طرح این دعوی ، تشریفات مربوط به آیین دادرسی مدنی نیز اعمال نمی شود .

سوالی که در خصوص اقامه دعوای اعتراض ثالث اجرایی مطرح می شود ، آن است که مهلت اعتراض ثالث اجرایی چقدر است ؟ به عبارت دیگر ، آیا طرح دعوای اعتراض ثالث اجرایی در مرحله اجرای حکم ، نیازمند آن است که شخص ثالث ، در بازه و مهلت زمانی بخصوصی اقدام نماید ؟

در پاسخ به این سوال ، باید گفت که در قانون ، مهلت اقامه دعوای اعتراض ثالث اجرایی ، مورد پیش بینی قرار نگرفته است . بنابراین ، هر زمان پس از صدور رای دادگاه و صدور اجرائیه که اموال شخص ثالث در حال توقیف باشد ، وی می تواند با دارا بودن شرایط اعتراض ثالث اجرایی ، دادخواست خود را مطرح نماید تا طبق مراحل مذکور در قانون ، به آن رسیدگی شود .

لازم به ذکر است که حتی پس از فروش مال توقیف شده شخص ثالث نیز ، می توان اقدام به طرح دعوای اعتراض ثالث اجرایی علیه خواندگان ( محکوم له و محکوم علیه پرونده اصلی ) نمود که در این صورت ، باز هم دادگاه ، به دادخواست خواهان یا شخص ثالث ، رسیدگی نموده و در صورتی که دلایل شکایت شخص ثالث را قوی بداند ، حکم بر رفع توقیف از اموال توقیف شده وی ، صادر می نماید .

مدارک لازم برای اعتراض ثالث اجرایی

اعتراض ثالث اجرایی ، یکی از دعاوی است که اشخاص ثالث ، در شرایطی که مدعی حقی بر مال توقیف شده باشند ، می توانند اقدام به طرح آن در دادگاه نموده و با دارا بودن شرایط لازم و در طی مهلت مناسب ، دادخواست اعتراض ثالث اجرایی را از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ، به ثبت برسانند . اما سوالی که ممکن است مطرح شود ، آن است که مدارک لازم برای اعتراض ثالث اجرایی چیست ؟

در پاسخ به این سوال ، باید گفت که از جمله مدارک لازم برای اعتراض ثالث اجرایی ، ارائه اسناد هویتی مربوط به خواهان ، از قبیل شناسنامه و کارت ملی وی می باشد .

از دیگر مدارک لازم برای اعتراض ثالث اجرایی ، اسناد مربوط به حقوق مورد ادعای خواهان می باشد . به عنوان مثال ، در صورتی که شخص ثالث ، مدعی حق مالکیت ملک غیر منقول است ، می بایست سند ملکی آن را نیز ، به عنوان مدارک لازم ، ضمیمه دادخواست نماید .

در ارتباط با مدارک لازم برای اعتراض ثالث اجرایی ، نکته مهمی وجود دارد و آن هم ، اعتراض ثالث اجرایی با سند عادی می باشد . در واقع ، ممکن است این سوال مطرح شود که آیا این دعوی را می توان به استناد سند عادی مالکیت نیز مطرح نمود ؟

در پاسخ به این سوال ، باید گفت که بر اساس ماده 146 قانون اجرای احکام مدنی ، در صورتی که دعوی ، مستند به حکم قطعی دادگاه و یا سند رسمی باشد که تاریخ آن ، قبل از تاریخ توقیف مال است ، به سرعت ، مال شخص ثالث ، رفع توقیف می گردد و در غیر این صورت ، عملیات اجرای حکم ، ادامه پیدا می کند . لکن نداشتن سند رسمی ، مانع اعتراض ثالث اجرایی نیست .

در این صورت ، شخص ثالث ، می بایست برای جلوگیری از توقیف اموال خود ، از طریق دادگاه ، دعوای اعتراض ثالث اجرایی طرح نماید که دادگاه ، بدون رعایت تشریفات آیین دادرسی ، اقدام به رسیدگی به اعتراض ثالث اجرایی نموده و در صورتی که دلایل شکایت را قوی دانست ، قرار رفع توقیف عملیات اجرایی را صادر می کند تا تکلیف نهایی دعوا ، مشخص شود .

در صورتی که مال مورد اعتراض ، از نواع اموال منقول باشد ، دادگاه می تواند اقدام به اخذ تامین از شخص ثالث نموده و پس از آن ، دستور رفع توقیف آن را صادر و به شخص ثالث ، تحویل دهد . نحوه رسیدگی مذکور ، در صورتی که مال توقیف شده ، به فروش رسیده نیز ، جاری بوده و مطابق تشریفات فوق ، به دعوای اعتراض ثالث اجرایی ، رسیدگی می شود .

هزینه اعتراض ثالث اجرایی

دعوای اعتراض ثالث اجرایی ، یکی از انواع دعاوی مالی محسوب می شود که شخص ثالث ، در صورت دارا بودن شرایط لازم ، می تواند در مهلت مناسبی ، اقدام به ثبت دادخواست نموده تا دادگاه ، با بررسی اسناد و مدارک لازم ، حکم رفع توقیف آن اموال را صادر نماید .

اما سوالی که مطرح می شود ، آن است که آیا طرح دعوای ثالث اجرایی نیازمند پرداخت هزینه دادرسی است ؟ در صورت مثبت بودن پاسخ ، هزینه اعتراض ثالث اجرایی چقدر است و چگونه می توان آن را پرداخت نمود ؟ برای پاسخ دادن به این سوال ، می بایست ماده 147 قانون اجرای احکام مدنی را مورد بررسی قرار داد .

ماده 147 قانون اجرای احکام مدنی ، در این خصوص ، مقرر می دارد که شکایت شخص ثالث اجرایی ، در تمام مراحل ، بدون رعایت تشریفات آیین دادرسی مدنی و پرداخت هزینه دادرسی ، رسیدگی می شود . بر این اساس ، طرح دعوای اعتراض ثالث اجرایی در دادگاه حقوقی ، هزینه دادرسی ندارد . با این وجود ، بر اساس نرخ تعرفه خدمات قضایی در سال 1401 ، برای اعتراض شخص ثالث به اجرای احکام مدنی ، هزینه ای معادل 200 هزار ریال ، تعیین شده است .

اعتراض ثالث اجرایی کیفری

در قسمت های قبلی ، در خصوص دعوای اعتراض ثالث اجرایی مذکور در قانون اجرای احکام مدنی صحبت نمودیم که در ارتباط با دعاوی حقوقی و مدنی بود . به این معنا که اگر پس از رسیدگی به دعوای حقوقی ، دادگاه ، حکم توقیف مالی را صادر نمود که شخص ثالث ، مدعی حقی بر آن است ، می تواند از طریق دادگاه ، دعوای اعتراض ثالث اجرایی را مطرح نماید .

اما سوالی که در این خصوص مطرح می شود ، آن است که اعتراض ثالث اجرایی کیفری به چه صورت است ؟ آیا در خصوص دعاوی کیفری نیز ، می توان اعتراض ثالث اجرایی را مطرح نمود ؟ مثلا در صورتی که در یک دعوی کیفری ، محکوم له ، برای وصول دیه خود ، اموال محکوم علیه را توقیف نموده باشد ، اما شخص ثالث ، مدعی مالکیت خود بر آن باشد ، تکلیف چیست ؟

در پاسخ به این سوال ، باید گفت که در ماده 537 قانون آیین دادرسی کیفری ، مقرر شده است که احکام مربوط به ضبط و مصادره اموال ، اخذ وجه الکفاله یا وثیقه ، جزای نقدی ، وصول دیه ، رد مال یا ضرر و زیان ناشی از جرم ، بر عهده معاونت اجرای احکام کیفری است و طبق تبصره این ماده ، چنانچه اجرای دستور یا رای ، مستلزم توقیف یا فروش اموال باشد ، انجام عملیات مذکور ، مطابق مقررات اجرای احکام مدنی است .

همچنین ، در ماده 111 قانون آیین دادرسی کیفری ، مقرر شده که دادگاه کیفری ، مطابق مقررات قانون اجرای احکام مدنی ، به اعتراض اشخاص ثالث ، نسبت به توقیف اموال ناشی از اجرای قرار تامین خواسته ، رسیدگی خواهد نمود . بر این اساس ، بنظر می رسد که اعتراض ثالث اجرایی کیفری نیز ، بر اساس تشریفات و مراحلی که در دعاوی حقوقی مقرر است ، مورد رسیدگی قرار خواهد گرفت .

نمونه دادخواست اعتراض ثالث اجرایی

در قسمت های قبل ، مهم ترین نکات حقوقی مربوط به اینکه اعتراض ثالث اجرایی چیست و چه شرایطی دارد را ذکر و مراحل ، روند رسیدگی و مهلت اعتراض ثالث اجرایی را توضیح دادیم . بر این اساس ، شخص ثالث ، در هر مرحله از اجرای رای توقیف مال و یا حتی به فروش رفتن آن ، می تواند اقدام به طرح دعوی در دادگاه نموده و با دارا بودن مدارک لازم از قبیل سند عادی یا سند رسمی ، رفع توقیف اموال خود را تقاضا نماید .

با این حال ، از آن جهت که اعتراض ثالث اجرایی ، نیازمند ارائه نمونه دادخواست می باشد ، در این قسمت ، قصد داریم برای آشنایی بیشتر مخاطبین محترم ، یک نمونه دادخواست اعتراض ثالث اجرایی را نیز ، ارائه داده و فایل pdf نمونه دادخواست اعتراض ثالث اجرایی را نیز ، در سایت قرار دهیم که برای مشاهده و دانلود آن ، می توانید از طریق لینک زیر ، اقدام نمایید .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص شرایط و مهلت اعتراض ثالث اجرایی در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوی عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط و مهلت اعتراض ثالث اجرایی پاسخ دهند .