شکایت کیفری

شکایت کیفری که نحوه و مراحل انجام آن، با تنظیم شکواییه، پرداخت هزینه دادرسی و ارسال آن، از طریق دفتر خدمات قضایی، به مرجع صالح می باشد، ابزاری است که قانون گذار، برای شاکی و بزه دیده یک جرم، پیش بینی کرده تا به واسطه طرح آن، جرم و مرتکب آن، توسط مقام صالح، مورد تعقیب و رسیدگی قرار گیرند.

دادگاه های کیفری که ازجمله مراجع قضایی می باشد، توسط قانون گذار، پیش بینی شده تا به دعاوی پیرامون موضوعات کیفری ( جرایم دارای جنبه عمومی و غیر قابل گذشت یا فاقد آن که قابل گذشت هستند)، رسیدگی کرده و با صدور حکم شایسته و مقتضی، سبب رسیدن مجرم به سزای عملش، جبران خسارات وارده به مجنی علیه، همچنین، سبب ایجاد نظم و امنیت عمومی، در جامعه شوند.

ازجمله مسائل مهمی که اکثر افراد جامعه یا اعضای خانواده دور و نزدیک آن ها، حداقل یکبار با آن، مواجه می گردند، جرایم غیر قابل گذشت و قابل گذشتی بوده که نسبت به افراد رخ داده و سبب تضییع حق و آسیب به آن ها شده و از آنجا که در جرایم قابل گذشت، دادگاه های کیفری، صرفا با شکایت کیفری شاکی خصوصی اقدام به رسیدگی و صدور حکم می کنند، ضروری است از نحوه و مراحل و هزینه این امر مطلع بود.

از این رو، در مقاله حاضر، قصد داریم پس از بررسی این امر که شکایت کیفری چیست، در خصوص انواع، شرایط، نحوه و مراحل و هزینه این امر، صحبت کرده و پس از توضیح مدارک لازم برای شکایت کیفری، نمونه متن شکایت در این خصوص را ارائه دهیم.

شکایت کیفری چیست

برای توضیح در این خصوص که شکایت کیفری چیست، ابتدا لازم است به قانون آیین دادرسی کیفری، مراجعه کرده و مواد 11، 12و 64 این قانون را مورد بررسی قرار دهیم، سپس، بگوییم که مقصود از شکایت کیفری چیست. مواد فوق الذکر، مقرر می دارند:

ماده 64: "جهات قانونی شروع به تعقیب، بدین شرح است: الف - شکایت شاکی یا مدعی خصوصی ب - اعلام و اخبار ضابطان دادگستری، مقامات رسمی یا اشخاص موثق و مطمئن پ - وقوع جرم مشهود، در برابر دادستان یا بازپرس ت - اظهار و اقرار متهم ث- اطلاع دادستان از وقوع جرم، به طرق قانونی دیگر"

ماده 11: "تعقیب متهم و اقامه دعوی از جهت حیثیت عمومی، بر عهده دادستان و اقامه دعوی و درخواست تعقیب متهم از جهت حیثیت خصوصی، با شاکی یا مدعی خصوصی است." و ماده 12: "تعقیب متهم در جرایم قابل گذشت، فقط با شکایت شاکی شروع و در صورت گذشت او موقوف می‌ شود. تبصره - تعیین جرایم قابل گذشت، به موجب قانون است."

بر اساس مواد فوق الذکر، یکی از مواردی که در خصوص جرایم، سبب تعقیب است، شکایت کیفری بوده و جرایم قابل گذشت یا جرایمی که در آن ها، جنبه خصوصی بر جنبه عمومی، غلبه دارد، صرفا با شکایت کیفری شاکی یا مدعی خصوصی، مورد تعقیب و رسیدگی، قرار خواهند گرفت و رضایت و گذشت شاکی، می تواند، سبب توقف دعوا شود.

البته در موارد استثنایی، مستفاد از ماده 71 قانون آیین دادرسی کیفری، در خصوص برخی بزه دیدگان محجور، چنانچه ولی خاص یا قیم و... اقدام به شکایت کیفری از جرم قابل گذشت نکند، دادستان، مجاز به این امر، خواهد بود. با در نظر گرفتن تمام توضیحات فوق الذکر، در پاسخ به این پرسش که شکایت کیفری چیست؟ باید گفت؛

انواع شکایت کیفری

پس از توضیح اینکه شکایت کیفری چیست، در این بخش از مقاله، قصد داریم تا در خصوص انواع آن، صحبت کنیم که برای بررسی انواع شکایت کیفری، باید ماده 37 قانون آیین دادرسی کیفری را مد نظر قرار داد. ماده فوق الذکر، مقرر می دارد:

"ضابطان دادگستری موظفند، شکایت کتبی یا شفاهی را همه وقت قبول نمایند. شکایت شفاهی، در صورتمجلس قید و به امضای شاکی می‌ رسد، اگر شاکی نتواند امضاء کند یا سواد نداشته باشد، مراتب در صورتمجلس قید و انطباق شکایت شفاهی با مندرجات صورتمجلس، تصدیق می‌ شود. ضابطان دادگستری مکلفند، پس از دریافت شکایت، به شاکی رسید تحویل دهند و به فوریت پرونده را نزد دادستان ارسال کنند." بر این اساس، انواع شکایت کیفری عبارتند از:

شکایت شفاهی: این شکایت، پس از وقوع یک جرم قابل گذشت یا غیر قابل گذشت، با مراجعه شاکی یا بزه دیده، به نیروی انتظامی یا دادسرا جهت اعلام شکایت، محقق می شود و با توجه به تصریح قانون گذار در ماده 37، ضابطان دادگستری، موظف به پذیرش آن، درج شکایت در صورتمجلس، تحویل رسید ثبت شکایت به شاکی و ارسال پرونده به دادستان هستند.

شکایت کتبی: این شکایت، پس از وقوع یک جرم قابل گذشت یا غیر قابل گذشت، با مراجعه شاکی یا بزه دیده، به نیروی انتظامی یا دادسرا یا دفاتر خدمات الکترونیک قضایی (جهت تحویل فرم شکواییه برای ارسال به دادگاه و مرجع صالح)، تحقق می یابد و در صورتی که شاکی، شکایت کیفری خود را به صورت کتبی، تحویل ضابطین دادگستری در نیروی انتظامی یا دادسرا دهد، به تصریح ماده 37، ضابطین دادگستری، باید شکایت را دریافت کرده، به شاکی، رسید تحویل دهند و پرونده را نزد دادستان، ارسال کنند.

شرایط شکایت کیفری

شرایط شکایت کیفری چیست؟ این پرسشی است که اغلب افرادی که قصد طرح شکایت کیفری را دارند، مطرح می نمایند. لذا، در این بخش از مقاله، قصد داریم تا شرایط شکایت کیفری را مورد بررسی قرار داده و به پرسش مطروحه، پاسخ دهیم. شرایط شکایت کیفری، عبارتند از: 

وقوع جرم، اعم از جرم قابل گذشت یا غیر قابل گذشت

اهلیت قانونی شاکی برای طرح شکایت (عقل، بلوغ )

تنظیم شکواییه و ارسال آن، پس از درج در نمونه فرم های شکایت به دادگاه که این نمونه فرم ها در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، موجود بوده و شکایت شاکی را در آن، ثبت و سپس، به دادگاه صالح، ارسال می کنند.

پرداخت هزینه های دادرسی شکایت کیفری که این هزینه ها، شامل هزینه برگ شکواییه، از قرار هر برگ، 2000 هزار تومان و هزینه رسیدگی به دعوا، توسط محکمه که در تقدیم شکایت کیفری، برابر با 10 هزار تومان می باشد است و مستفاد از ماده 560 قانون آیین دادرسی کیفری، قوه قضاییه، این هزینه را در خصوص افراد ناتوان مالی، از محل اعتبارات خود، پرداخت می نماید.

نحوه و مراحل شکایت کیفری

برای رسیدگی به شکایت کیفری، شاکی باید، نسبت به این امر که نحوه و مراحل شکایت کیفری چیست، آگاه بوده و تمامی مراحل را به درستی طی کند تا پس از بررسی قضایی و صدور حکم، مجرم به سزای عمل خود، رسیده و زیان وارده به شاکی، در صورت امکان، جبران گردد. نحوه و مراحل شکایت کیفری، به شرح زیر است:

در ابتدا، شاکی باید، نسبت به تشکیل حساب کاربری سامانه ثنا، به صورت حضوری و از طریق دفاتر خدمات قضایی یا به صورت اینترنتی و از طریق sana.adliran.ir اقدام کند.

سپس، شاکی باید، اقدام به تنظیم متن شکواییه خود نماید و فایل ورد آن را بر روی یک حافظه یا تلفن همراه، ذخیره کند.

در مرحله بعد، شاکی باید، به دفاتر خدمات قضایی، مراجعه کرده تا شکواییه تنظیمی وی، در نمونه فرم شکواییه، قرار داده شود و توسط دفاتر، به دادگاه صالح، ارسال گردد، شایان ذکر است که در این مرحله، شاکی باید، هزینه دادرسی شکایت کیفری و هزینه تعرفه خدمات ارائه شده توسط دفاتر خدمات قضایی را بپردازد.

البته، همانطور که در تیترهای قبلی، توضیح دادیم، امکان شکایت کیفری به صورت کتبی یا شفاهی، با مراجعه به دادسرا و نیروی انتظامی نیز وجود دارد و ضابطین دادگستری، ملزم و موظف به پذیرش شکایت، تشکیل پرونده و ارسال آن، نزد دادستان هستند.

نکته مهمی که نباید در تنظیم شکایت کیفری، بر روی نمونه فرم شکایت، از نظر، دور داشت این است که شاکی باید، اطلاعاتی از قرار "نام و نام خانوادگی، نام پدر، سن، شغل، میزان تحصیلات، وضعیت تاهل، تابعیت، مذهب، شماره شناسنامه، شماره ملی، نشانی دقیق و در صورت امکان نشانی پیام نگار (ایمیل)، شماره تلفن ثابت و همراه و کد پستی" خود و در صورت امکان، اطلاعات مشتکی عنه، همچنین، "موضوع شکایت، تاریخ و محل وقوع جرم (در صورت امکان)، ضرر و زیان وارده و مورد مطالبه و ادله وقوع جرم" را در نمونه فرم شکایت، بنویسد.

شایان ذکر است، مدت زمان رسیدگی به شکایت کیفری، به طور دقیق، مشخص نیست و کاملا، بسته به موضوع شکایت، حجم پرونده های دادگاه و شهری که شکایت در آن مطرح شده دارد اما، بخشنامه شماره 9000/161464/100 قوه قضاییه، در خصوص میانگین زمان رسیدگی به پرونده‌ ها، این گونه مقرر داشته که؛ 

"دادسرای عمومی و انقلاب: چهل و شش روز؛ دادگاه‌ های بخش:­ هفتاد روز؛ دادگاه‌ های کیفری دو: هفتاد و نه روز؛ دادگاه‌ های حقوقی:­ یکصد و چهار روز؛ دادگاه‌ های انقلاب:­ هشتاد و شش روز؛ دادگاه‌ های کیفری یک: دویست و بیست و چهار روز؛ دادگاه‌ های تجدید نظر:­ نود روز" به پرونده ها، رسیدگی کنند.

مدارک لازم برای شکایت کیفری

در قسمت های قبلی مقاله، توضیح دادیم که شکایت کیفری چیست، نحوه و مراحل آن چگونه بوده و انواع آن، کدام است. در این بخش، قصد داریم در خصوص مدارک لازم برای شکایت کیفری و شکایت کیفری بدون مدرک، توضیح دهیم که توضیحات آن، یه شرح زیر است:

نام کاربری و رمز عبور سامانه ثنا؛

مدارک هویتی شاکی؛

شکواییه تنظیمی بر روی نمونه فرم شکواییه یا بر روی یک فایل ورد؛

ادله اثبات وقوع جرم (سند، اقرار، شهادت و...) و امارات، نظیر نامه پزشکی قانونی یا استشهادیه (در صورتی که مدارک و امارات، قابل ضمیمه کردن به شکوائیه هستند، بهتر است، ضمیمه شکواییه گردند.)

در بحث شکایت کیفری بدون مدرک، 2 فرض، قابل توضیح است؛ فرض اول اینکه شاکی، از حساب کاربری سامانه ثنا و متن شکواییه تنظیمی بر روی نمونه فرم های شکواییه بر خوردار نیست و فرض دوم اینکه شاکی، از ادله اثبات کافی، برای اثبات جرم مورد شکایت بهره مند نمی باشد.

در توضیح فرض اول باید گفت، در این شرایط، در صورتی که شاکی، به دفاتر خدمات قضایی، مراجعه کند، حساب کاربری ثنا را برای وی، تشکیل خواهند داد و بعد از آن، اقدام به ثبت شکواییه وی می نمایند، همچنین، دفاتر، متن های شکواییه از پیش تنظیم شده دارند و با تغییر آن، با توجه به موقعیت شاکی، شکواییه را برای او، بر روی نمونه فرم شکایت قوه قضاییه، تنظیم می کنند.

در توضیح فرض دوم، باید گفت، در صورتی که شاکی، از هیچگونه ادله اثباتی و مدرکی، بر خوردار نباشد، چنانچه دعوا، با قسم، قابل اثبات باشد، می تواند، تقاضای صدور سوگند نموده، همچنین، امکان درخواست صدور قرار تحقیق و معاینه محل نیز برای وی، محفوظ می باشد. همچنین، می تواند، در صورت امکان، به امارات قضایی، نظیر فیلم دوربین های مدار بسته، اسکرین شات ها و... استناد کند تا به اقناع قاضی، در تصمیم گیری و صدور رای به نفع خود، کمک کند.

دانلود نمونه متن شکایت کیفری

با توجه به اینکه در شکایت کیفری کتبی، شاکی باید متن شکواییه را تنظیم کرده باشد و آن را از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، به مرجع صالح، ارسال کند، در این بخش، قصد داریم متن و فایل دانلود نمونه متن شکایت کیفری، در زمینه جرم ضرب و جرح را به عنوان مثال ارائه کرده تا خوانندگان محترم، بتوانند، در صورت نیاز و با تغییراتی اندک در متن آن، از آن، استفاده کنند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص مراحل شکایت کیفری در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون مراحل شکایت کیفری پاسخ دهند.