اصل 27 قانون اساسی

طبق اصل ۲۷ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ، تشکیل اجتماعات و راهپیمایی ها بدون حمل سلاح ، به شرط آنکه مخل به مبانی اسلام نباشد ، آزاد خواهد بود . نکات حقوقی این اصل ، آن است که حق تشکیل اجتماعات و راهپیمایی ها ، یک حق مطلق نبوده و مقید است ؛ البته ، شورای نگهبان ، هنگام تفسیر اصل 27 ، منظور از اخلال به مبانی اسلام را ذکر ننموده است .

نخستین سند حقوقی ، سیاسی هر کشور ، قانون اساسی آن می باشد که با هدف حمایت از حقوق و آزادی های سیاسی شهروندان و تحدید قدرت حاکمیت ، توسط خبرگان ملت ، به تدوین رسیده و سایر قوانین و مقررات نظم حقوقی ، می بایست با لحاظ این قانون ، به مرحله تصویب و اجرا برسند .

در فصل سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مصوب سال 1368 ، مجموعه ای از مهم ترین حقوق ملت ، تدوین یافته است که در این میان ، اصل ۲۷ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در خصوص آزادی تجمعات و راهپیمایی ها ، حایز اهمیت است . البته ، از آن جهت که اصل بیست و هفتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ، نکات حقوقی خاصی دارد ، می بایست تفسیر دقیقی از آن ارائه نمود .

به همین مناسبت ، در ادامه این مقاله ، قصد داریم ابتدا ، متن اصل ۲۷ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران را ذکر نموده و در ادامه ، تفسیر اصل بیست و هفتم قانون اساسی را بیان نماییم . در پایان نیز ، برخی از مهم ترین نکات حقوقی مربوط به اصل 27 ، ذکر خواهد شد .

متن اصل ۲۷ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ، در سال 1358 ، تدوین شده و ده سال بعد ، یعنی در سال 1368 ، بازنگری در قانون اساسی ، انجام گرفت . این قانون ، مهم ترین سند حقوقی و سیاسی در نظام حقوقی ایران محسوب می گردد که در این قانون ، علاوه بر تعیین ساختار حاکمیت ، تفکیک قوای سه گانه و شرح وظایف هر کدام از قوا ، حقوق و آزادی های بنیادین افراد نیز ، ذکر گردیده است .

به طور مشخص تر ، در فصل سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ، با عنوان حقوق ملت ، ضمن اصول نوزدهم الی چهل و دوم ، به برخی از مهم ترین حقوق ملت ایران ، اشاره شده است که در این میان ، اصل 27 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ، به حق تشکیل اجتماعات و راهپیمایی ها ، اختصاص یافته است .

به همین دلیل ، در این قسمت ، متن اصل ۲۷ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ، ارائه شده و در قسمت های بعد ، نکات حقوقی و تفسیر اصل بیست و هفتم قانون اساسی نیز ، بیان خواهد شد . بر اساس متن قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1368 ، متن اصل 27 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ، به شرح زیر است :

« تشکیل اجتماعات و راه پیمایی ها ، بدون حمل سلاح ، به شرط آن که مخل به مبانی اسلام نباشد ، آزاد است » . بر اساس متن اصل بیست و هفتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ، تشکیل اجتماعات و راهپیمایی ها ، یکی از مهم ترین حقوق ملت به شمار می آید ؛ منتها با قیود خاصی که در زمان تفسیر اصل ۲۷ قانون اساسی ، باید بدان توجه نمود .

تفسیر اصل 27 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

اصل بیست و هفتم قانون اساسی ، یکی از مهم ترین اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران است که به حقوق ملت ، پرداخته و در ارتباط با حق تشکیل اجتماعات و راهپیمایی ها به صورت مسالمت آمیز ، تدوین شده است . هر کدام از فصل های قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ، نکات حقوقی خاص خود را دارند و می بایست در زمان تفسیر این اصول ، به آنها توجه داشت .

لازم به ذکر است که تفسیر قانون اساسی ، به عملی گفته می شود که به موجب آن ، اصولی که با ابهام مواجه هستند ، تشریح شده تا به این ترتیب ، قصد و نیت قانونگذار از تصویب آن اصل ، به صورت دقیق ، مشخص گردد . بر این اساس ، تفسیر قانون اساسی ، به عهده شورای نگهبان می باشد . لذا در هنگام تفسیر اصل 27 قانون اساسی ، می بایست به نظریات شورای نگهبان ، توجه نمود .

در سال 1377 ، استفساریه ای توسط وزارت کشور از شورای نگهبان انجام گرفت با این مضمون که منظور از عبارت « مخل به مبانی اسلام » مندرج در اصل بیست و هفتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران چیست ؟ چرا که در اصل ۲۷ قانون اساسی ، مصادیق و موارد مخل به مبانی اسلام ، ذکر نگردیده و مرجعی نیز ، جهت تشخیص موضوع ، تعیین نشده است

با این حال ، شورای نگهبان ، در پاسخ به استفساریه مزبور ، پاسخی ارائه ننموده است ؛ چرا که در آیین نامه داخلی شورای نگهبان مقرر شده بود که این شورا ، در برابر سوالات مربوط به تفسیر اصول قانون اساسی ، صرفا در صورتی ملزم به پاسخگویی است که سوال کننده ، هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی ، رئیس قوه قضاییه یا هیات دولت یا رئیس جمهور باشد . لذا در قسمت بعد ، نکات حقوقی اصل 27 قانون اساسی را ذکر خواهیم نمود .

نکات حقوقی اصل ۲۷ قانون اساسی

همانطور که در قسمت قبل ذکر گردید ، شورای نگهبان در مقام مفسر اصول قانون اساسی ، به توضیح و ارائه تفسیر اصل ۲۷ قانون اساسی مبادرت ننموده است . با این حال ، اصل 27 قانون اساسی ، یکی از مهم ترین حقوق ملت محسوب می شود که در کنار آزادی مطبوعات اصل 24 ، آزادی احزاب اصل 26 ، آزادی شغل اصل 28 و نیز ، اصل برائت در اصل 37 قانون اساسی ، کاربرد فراوانی دارد . لذا در این قسمت ، قصد داریم نکات حقوقی اصل 27 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران را مختصرا ذکر نماییم .

یکی از مهم ترین نکات حقوقی اصل ۲۷ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ، آن است که علی رغم پیش بینی حق آزادی تشکیل اجتماعات و راهپیمایی ها در متن قانون اساسی ، برخورداری و اعمال این حق ، مطلق نبوده ؛ بلکه محدودیت های مهمی دارد . لذا اصل بیست و هفتم قانون اساسی ، یک حق مقید است .

از جمله مهم ترین نکات حقوقی اصل ۲۷ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ، آن است که تشکیل اجتماعات و راهپیمایی ها ، صرفا در صورتی امکانپذیر است که افراد شرکت کننده ، اقدام به حمل سلاح ننموده باشند . همچنین ، این اجتماعات و راهپیمایی ها ، نباید مخل به مبانی اسلام باشد ؛ هر چند که شورای نگهبان به عنوان مرجع تفسیر قانون اساسی ، منظور از اخلال به مبانی اسلام را ارائه ننموده است .

با این وجود ، در یک تفسیر کلی ، می توان گفت در صورتی که اجتماعات و راهپیمایی ها ، به گونه ای باشد که مبانی اسلامی اعم از مسائل ضروری اعتقادی دین اسلام ( از قبیل توحیت ، معاد ، عصمت ائمه معصوم علیهم السلام ) ، یا احکام و قوانین حاکم در نظام اسلامی ( از قبیل نماز و روزه و حج و غیره ) را دچار خدشه نماید ، به نحوی که منجر به تضعیف یا ایجاد شک و بدبینی شهروندان در مبانی مذکور شود ، ممنوع خواهد بود .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص تفسیر اصل ۲۷ قانون اساسی در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون تفسیر اصل ۲۷ قانون اساسی پاسخ دهند .