اعسار از پرداخت نفقه

ادعای اعسار از پرداخت نفقه زن و فرزند، در صورت وجود شرایط و طی کردن مراحل آن، نظیر عدم توان مالی در پرداخت نفقه، پس از ثبت دادخواست آن از طریق دفاتر خدمات قضایی و با کمک مدارک اعسار، نظیر استشهادیه، مورد پذیرش قرار خواهد گرفت و هزینه آن، شامل هزینه دادرسی دعاوی غیر مالی و تعرفه خدمات دفاتر خدمات قضایی می باشد.

اعسار، یک نهاد حقوقی پیش بینی شده در قانون است که به واسطه آن، شخص قادر نیست، دیون و یا محکوم به که محکوم، به پرداخت آن شده است را بپردازد و با اثبات آن به محکمه می تواند، تقاضای تقسیط محکوم به را از دادگاه، داشته باشد.

یکی از مواردی که فرد، ممکن است در خصوص پرداخت آن، دچار حالت اعسار باشد، نفقه زن و یا نفقه فرزند است که قاضی، اعسار از پرداخت نفقه زن و فرزند را تنها در صورتی می پذیرد که شرایط این امر، وجود داشته باشد و فرد بتواند با طی کردن مراحل قانونی، وجود شرایط اعسار از پرداخت نفقه را به محکمه، ثابت کند.

از این رو، در مقاله حاضر، قصد داریم، توضیح دهیم که اعسار چیست، شرایط اعسار از پرداخت نفقه فرزند و زن، چه می باشد، نحوه و مراحل، مدارک لازم، هزینه و شیوه اعتراض به این ادعا، چگونه است؛ سپس، یک نمونه دادخواست ادعای اعسار و رد این ادعا و فایل دانلود آن را ارائه کنیم. 

اعسار از پرداخت نفقه چیست

برای پاسخ به این پرسش که اعسار از پرداخت نفقه چیست؟ ابتدا باید، مفهوم اعسار و معسر در حقوق را مورد بررسی قرار دهیم که این امر، تنها از طریق مراجعه به قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، ممکن و میسر است. این قانون، در ماده 6 خود، در تعریف شخص معسر، مقرر می دارد: 

"معسر کسی است که به دلیل نداشتن مالی به‌ جز مستثنیات دین، قادر به تادیه دیون خود نباشد. تبصره - عدم قابلیت دسترسی به مال، در حکم نداشتن مال است. ..." بر اساس این ماده، اعسار حالتی است که در آن، فرد به دلایلی مانند عدم دسترسی به مال و اموال خود یا به علت نداشتن مال و اموال و ناتوانی مالی، توان پرداخت دیون خود را ندارد.

با توضیحات فوق، اعسار از پرداخت نفقه، یعنی مسئول پرداخت آن، که در خصوص زن، شوهر وی، و در خصوص فرزند، در وهله اول، پدر و سپس، جد و اجداد پدری (با رعایت دوری و نزدیکی) و پس از آن، مادر و سپس، جد و جدات مادری و پدری هستند، به علت عدم دسترسی به اموال یا نداشتن مال و یا شغل، از توان مالی کافی، برای پرداخت نفقه زن و فرزند، برخوردار نباشند.

شایان ذکر است که در خصوص فرزندان، چنانچه پدر، با دادن نفقه فرزند، در تنگنای مالی قرار گیرد یا در شرایطی که فرزند، خود از توان و استطاعت مالی کافی، برخوردار بوده و یا با کار کردن، قادر به تامین معیشت خود هست، الزامی بر پرداخت نفقه از جانب پدر، وجود نخواهد داشت. مستند این امر نیز ماده 1197 و ماده 1198 قانون مدنی است.

شرایط اعسار از پرداخت نفقه زن و فرزند

پس از توضیح در این خصوص که اعسار از پرداخت نفقه چیست و ذکر این امر که این ادعا، می تواند نسبت به پرداخت نفقه زن و یا نفقه فرزند، صورت گیرد، در این بخش از مقاله، قصد داریم درباره شرایط اعسار از پرداخت نفقه زن و فرزند توضیح دهیم که عبارتند از:

شرایط اعسار از پرداخت نفقه زن: مرد، به علت عدم دسترسی به اموال خود و یا به علت نداشتن هیچ مالی، از توان و استطاعت مالی کافی، برخوردار نباشد و به همین جهت، نتواند، نسبت به پرداخت نفقه زن خود، اقدام کند و دادگاه، پس از مطالبه زن، حکم به محکومیت وی، بر پرداخت یکجای نفقه معوقه یا حکم بر پرداخت ماهانه مبلغی مشخص، به عنوان نفقه جاری، داده باشد.

شرایط اعسار از پرداخت نفقه فرزند: مسئول پرداخت نفقه، به هر دلیلی نظیر نداشتن مال یا عدم دسترسی به اموال یا در تنگنا قرار گرفتن در صورت پرداخت نفقه فرزند، قادر به پرداخت نفقه فرزند، نبوده و دادگاه، پس از مطالبه فرزند، حکم بر پرداخت نفقه او، داده باشد. علاقمندان به کسب اطلاعات بیشتر در خصوص شرایط درخواست اعسار، می توانند، نسبت به مطالعه مقاله زیر، اقدام کنند.

مراحل و نحوه درخواست اعسار از پرداخت نفقه

برای اینکه فرد، بتواند نسبت به پرداخت نفقه فرزند و یا زن، ادعای اعسار نماید، باید، مراحل و نحوه درخواست اعسار از پرداخت نفقه را طی کند که در این بخش از مقاله، قصد داریم به بررسی و توضیح این نحوه و مراحل، بپردازیم. مراحل و نحوه درخواست اعسار از پرداخت نفقه فرزند و زن، به شرح زیر می باشد:

در ابتدا، فرد باید، حساب کاربری سامانه ثنا خود را تشکیل دهد و نسبت به احراز هویت در سامانه احراز هویت ثنا، اقدام کند.

سپس، فرد باید، نمونه دادخواست اعسار از پرداخت نفقه زن و یا فرزند را تنظیم کرده و فایل ورد آن را بر روی یک حافظه یا گوشی همراه، ذخیره کند.

در این مرحله، شخص باید، مدارک اعسار که در تیترهای بعدی مقاله، در خصوص آن ها، توضیح خواهیم داد، من جمله، استشهادیه اعسار را تهیه و تنظیم نماید.

در گام بعدی، شخص باید، به دفاتر خدمات قضایی، مراجعه کرده و نسبت به ثبت دادخواست خود و ضمیمه کردن استشهادیه اعسار و سایر مدارک، به آن، اقدام نماید تا دادگاه، درخواست وی را مورد رسیدگی قرار دهد و در صورت پذیرش ادله وی، اقدام به صدور حکم اعسار او کند.

مدارک لازم برای اعسار از پرداخت نفقه

اثبات ادعای اعسار از پرداخت نفقه فرزند و زن، نیازمند ارائه مدارکی به دادگاه یا شورای حل اختلاف رسیدگی کننده به این موضوع است که مدارک لازم برای اعسار از پرداخت نفقه، در ماده 8 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، تصریح شده اند و مستفاد از این ماده، به شرح زیر هستند:

یک شرح کامل از تعداد یا مقدار و قیمت کلیه اموال منقول و غیر منقول که به این شرح، صورت کلیه اموال می گویند. همچنین، لیست کلیه اموالی که فرد، به هر صورت و علتی، در نزد شخص یا اشخاص ثالث دارد و کلیه طلب های فرد، از اشخاص ثالث؛

کپی برابر اصل شده دادنامه و ذکر شماره پرونده نفقه؛

صورت تمام پول های نقدی که فرد، در نزد هر بانک یا موسسات مالی و اعتباری ایرانی و خارجی دارد، به همراه ذکر دقیق مشخصات بانک یا موسسات مالی و اعتباری داخلی و خارجی؛ 

لیست تمامی نقل و انتقالاتی که شخص مدعی اعسار از پرداخت نفقه فرزند و یا زن، در خصوص اموال منقول یا غیر منقول خود داشته است. شایان ذکر است این لیست، باید تمامی نقل و انتقالات، از زمان یک سال قبل از طرح دعوای اعسار را در بر گیرد؛

استشهادیه اعسار یا همان شهادت نامه کتبی حداقل دو شاهد که از وضعیت شخص، مطلع می باشند. این استشهادیه باید، ضمیمه دادخواست اعسار شود یا در جلسه رسیدگی، به دادگاه، تحویل گردد و در صورت درخواست دادگاه، شهود باید، در دادگاه حاضر شده و ادعای اعسار فرد را تایید نمایند.

هزینه اعسار از پرداخت نفقه

در پاسخ به این پرسش که هزینه اعسار از پرداخت نفقه فرزند و زن چقدر است باید گفت، هزینه های قابل پرداخت، توسط فردی که مدعی اعسار از پرداخت نفقه فرزند یا زن خود می باشد، به دو دسته هزینه دادرسی و هزینه خدمات ارائه شده توسط دفاتر خدمات قضایی، تقسیم می گردد که در زیر، هر کدام را به طور جدا گانه، بررسی خواهیم نمود:

هزینه دادرسی دعوای اعسار از پرداخت نفقه: 

با توجه به غیر مالی بودن دعوای اعسار از پرداخت نفقه فرزند و زن، هزینه رسیدگی به آن، توسط دادگاه، برابر 40 تا 180 هزار تومان خواهد بود و حدود 2 هزار تومان نیز، برای هر برگه دادخواست، باید، توسط خواهان، پرداخت گردد.

هزینه خدمات ارائه شده توسط دفاتر خدمات قضایی:

این هزینه ها، شامل هزینه تایپ متن دادخواست و ثبت و ارسال آن، به دادگاه می باشد که طبق تعرفه مصوب دفاتر خدمات قضایی، هزینه ارسال دادخواست به دادگاه بدوی، در سال 1401، مبلغی در حدود 41 هزار تومان است. 

اعتراض به اعسار نفقه

اعتراض به اعسار نفقه، پس از صدور رای، در قانون، مورد پیش بینی قرار گرفته است و بسته به مرحله ای که رای در آن، قرار دارد و بسته به غیابی یا حضوری بودن صدور آن، قابل تجدیدنظر خواهی و واخواهی، می باشد و این امر، یعنی اعتراض به اعسار نفقه زن و فرزند، در چند حالت، قابل تصور است.

اعتراض به اعسار نفقه از جانب مرد:

این حالت، در شرایطی متصور است که مرد، محکوم به پرداخت نفقه زن یا فرزند شده اما، توان مالی پرداخت محکوم به (نفقه زن و فرزند) را ندارد و به همین جهت، با ادعای اعسار، تقاضای تقسیط (در خصوص نفقه معوقه زن یا نفقه پرداخت نشده فرزند، پس از صدور حکم دادگاه) یا تعدیل نفقه (در خصوص نفقه جاری زن و فرزند) را داشته و دادگاه، ادعای وی را نپذیرفته است. در این شرایط، مرد می تواند در مهلت های قانونی اعتراض، نسبت به اعتراض درباره رای عدم پذیرش اعسار از پرداخت نفقه، اقدام کند.

اعتراض به اعسار نفقه از جانب زن:

 این حالت، زمانی متصور است که دادگاه، ادعای اعسار مرد از پرداخت نفقه زن (در خصوص نفقه جاری یا معوقه) را پذیرفته و مبلغ نفقه را در خصوص نفقه جاری، تعدیل کرده یا پرداخت نفقه معوقه را تقسیط کرده اما، زن می داند که مرد، معسر نبوده، توان پرداخت نفقه را داشته و قادر به اثبات این امر به دادگاه نیز، می باشد. 

اعتراض به اعسار نفقه از جانب فرزند:

این حالت، زمانی است که پدر، به موجب حکم دادگاه، محکوم به پرداخت نفقه فرزند خود شده اما، به علت سنگین بودن مبلغ نفقه فرزند آن را نداده یا قادر به پرداخت آن در حال حاضر نیست، با ثبت دادخواست اعسار و تعدیل نفقه (در خصوص نفقه جاری فرزند) یا تقسیط نفقه (در خصوص نفقه ای که پیش از این، محکوم به پرداخت آن شده اما آن را نپرداخته )، تقاضای کاهش مبلغ یا تقسیط آن را داشته و دادگاه، ادعای اعسار وی را پذیرفته است؛

در این شرایط، فرزند (در صورت اهلیت داشتن) یا نماینده قانونی او (در صورت عدم اهلیت فرزند) می تواند با ثبت دادخواست اعتراض در مهلت تجدیدنظر خواهی یا واخواهی و اثبات عدم اعسار پدر در پرداخت نفقه، تقاضای رد ادعای اعسار وی را داشته باشد.

نمونه دادخواست اعسار از پرداخت نفقه

در بخش های قبل، گفتیم که شرایط اعسار از پرداخت نفقه زن و فرزند، چیست و توضیح دادیم که تنها در صورتی، مبلغ نفقه تعیین شده در حکم دادگاه، به عنوان نفقه حال حاضر زن و فرزند یا مبلغ نفقه معوقه زن که دادگاه، حکم بر پرداخت آن داده، قابل تعدیل (کم شدن میزان) و تقسیط هستند که اعسار مرد، توسط دادگاه، پذیرفته شود.

از آنجا که دادگاه، تنها در صورتی که دادخواست اعسار از پرداخت نفقه زن و فرزند، از طریق دفاتر خدمات قضایی، ثبت شده باشند، به درخواست مرد، مبنی بر صدور حکم اعسار و تعدیل و تقسیط نفقه، توجه خواهد کرد، در زیر، یک نمونه دادخواست اعسار از پرداخت نفقه زن، در حالتی که مرد، محکوم به پرداخت نفقه معوقه او، شده، ارائه شده است که خوانندگان محترم، می توانند، با اندکی تغییر در متن آن، به تناسب شرایط خویش، دادخواست خود را همانند این نمونه دادخواست تنظیم کنند. 

خوانندگان محترم، می توانند جهت دانلود نمونه دادخواست اعسار از پرداخت نفقه، بر روی دکمه دانلود فایل، در باکس زیر، کلیک نمایند.

علاقمندان به کسب اطلاعات بیشتر در خصوص نحوه تنظیم لایحه اعسار از پرداخت محکوم به و مفاد آن، می توانند نسبت به مطالعه مقاله ای که در زیر، در قسمت بیشتر بخوانید مقاله، با همین عنوان آمده است، اقدام نمایند.

نمونه لایحه دفاعیه رد اعسار از پرداخت نفقه

همانطور که مرد می تواند، با ثبت نمونه دادخواست اعسار از پرداخت نفقه زن و فرزند، از دادگاه، تقاضای تعدیل و یا تقسیط نفقه را داشته باشد، طرف مقابل، یعنی، زن و فرزند نیز می توانند، در قالب یک لایحه دفاعیه و با اثبات معسر نبودن شوهر یا پدر، از دادگاه، تقاضای صدور حکم بر رد اعسار وی را داشته باشند که در زیر، متن و فایل دانلود یک نمونه لایحه دفاعیه رد اعسار از پرداخت نفقه معوقه زن، ارائه شده است و افراد می توانند، بر اساس موقعیت خود، متن آن را تغییر دهند و از آن، استفاده نمایند.

خوانندگان محترم، می توانند جهت دانلود نمونه لایحه دفاعیه رد اعسار از پرداخت نفقه، از طریق لینک زیر، اقدام نمایند.

با توجه به اینکه اعسار، وضعیتی است که به علت عوامل مختلف، ممکن است برای افراد، بارها تکرار شود، قانون گذار، امکان ثبت دادخواست اعسار مجدد را برای افراد، در نظر گرفته است که علاقمندان به کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص، می توانند نسبت به مطالعه مقاله زیر، اقدام کنند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص شرایط اعسار از پرداخت نفقه زن و فرزند در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط اعسار از پرداخت نفقه زن و فرزند پاسخ دهند.