نشوز زوجه

نشوز زوجه، به معنای عدم تمکین زن از مرد می باشد. تمکین، دارای دو معنای عام و خاص است. در صورتی که زن، از انجام تکالیف قانونی که به موجب ازدواج بر عهده او است خودداری کند، به وی ناشزه می گویند، که آثاری برای زوجین به دنبال خواهد داشت. از جمله اینکه، مرد می تواند از انجام یک تکلیف قانونی خود یعنی پرداخت نفقه، خودداری نماید.

به موجب ماده 1102 قانون مدنی،"همین که نکاح به طور صحت واقع شد، روابط زوجیت بین طرفین، موجود و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل همدیگر برقرار می شود." در نظام حقوقی و فرهنگی ایران، خانواده بسیار اهمیت دارد، علت تعیین این حقوق و تکالیف نیز، اهمیت به نقش کلیدی خانواده و حفظ بقا آن در جامعه است.

یکی از مهمترین این تکالیف، که در قانون مقرر شده است، تمکین زن از شوهر خود می باشد. در مقابل این تکلیف نیز حق دریافت نفقه از مرد، برای زن ایجاد می شود. بنابراین، امتناع زن از انجام تکلیف خود که نشوز زوجه نام دارد، آثاری را برای زوجین به بار خواهد آورد.

 با توجه به اینکه، نشوز زن و عدم تمکین وی دارای آثار مهمی در روابط زن و شوهر می باشد، در این مقاله در ابتدا، قصد داریم وظایف قانونی زوجه را بررسی کنیم، سپس در ادامه، به این سوال پاسخ دهیم که نشوز زوجه چیست؟ و آثار نشوز زن را بیان خواهیم کرد.

وظایف قانونی زوجه

بر اساس قانون مدنی، به مجرد انعقاد نکاح میان زوجین، زن و شوهر از حقوقی برخوردار شده و تکالیفی نیز بر عهده آن ها قرار می گیرد. یکی از وظایف قانونی زوجه، که به موجب عقد نکاح بر عهده زن قرار می گیرد، تمکین از شوهر می باشد. تمکین به دو نوع عام وخاص تقسیم می شود.

تمکین عام : به موجب ماده 1105 قانون مدنی، ریاست خانواده بر عهده شوهر است، تمکین عام، عبارت است از اینکه زن ریاست مرد در خانواده و آثار آن را بپذیرد. برای نمونه، به موجب ماده 1104 قانون مدنی، زن باید در منزلی که شوهر اختیار کرده است سکونت کند . همچنین براساس ماده 1103 قانون مدنی، زن باید با شوهر خود، حسن معاشرت داشته باشد. 

تمکین خاص: به معنای انجام روابط زناشویی میان زوجین است. در اصلاح عام، تعریف تمکین را فقط محدود به معنای خاص آن می دانند. این در حالی است، که معنای گستره تری دارد. لذا به طور کلی، تمکین، عبارت است از انجام دادن تمام اموری که قانون، در روابط زن و مرد، بر عهده زن قرار داده است.

نشوز زوجه

براساس قانون و همچنین روال زندگی اجتماعی که میان مردم مرسوم است، زن و مرد در برابر یکدیگر، وظایف متقابلی را بر عهده دارند. در صورتی که زن، تکالیفی که بر عهده او است را انجام دهد، مرد نیز موظف به انجام تکالیف متقابل خود است. بنابراین، اگر زن به تمکین از شوهرش بپردازد، مرد نیز موظف است به وی نفقه بپردازد.

اگر زن تکالیفی که قانون به عهده وی گذاشته است، را انجام ندهد ، به وی ناشزه گفته می شود . در واقع نشوز زوجه، در مقابل تمکین قرار دارد. هر زمان که زن به تکالیف قانونی خود عمل نکند، یعنی از تمکین خودداری کرده است . به این عدم تمکین ، نشوز زوجه گفته می شود و به چنین زنی هم زن ناشزه گفته می شود.

اگر زن در منزلی که شوهر تهیه کرده است، سکونت نکند، بدون اجازه و یا رضایت وی از منزل خارج گردد، دوستان و روابطی نامتعارف داشته باشد و به لحاظ جنسی شوهر را راضی نکند ، ناشزه می باشد؛ حتی مرد براساس ماده 1117 قانون مدنی، می تواند همسر خود را از حرفه ای که مخالف مصلحت خانواده است، منع کند.

البته به این موضوع اشاره شود، که نشوز، فقط اختصاص به زن نداشته و تنها به زنان ناشزه گفته نمی شود ؛ بلکه مرد نیز، در صورتی که به تکالیف قانونی خود عمل نکند، عنوان نشوز را می توان به او نسبت داد. زیرا در این حالت او نیز از انجام تکلیف قانونی خود خوداری کرده است. وظایف مرد، تنها پرداخت نفقه نبوده و او علاوه بر پرداخت نفقه، به موجب ماده 1103 قانون مدنی، باید به حسن معاشرت با همسر خود رفتار کند.

آثار نشوز زوجه

ناشزه شدن زن و اثبات نشوز زن، آثاری را برای زوجین به دنبال خواهد داشت. به دلیل ارتباط نفقه و تمکین ، در صورتی که زن از تمکین در مقابل شوهرش خودداری کند و ناشزه شود در حقوق مالی او مانند دریافت مهریه و نفقه و همچنین حقوق غیر مالی او اثر خواهد گذاشت.

دریافت نفقه: در صورت نشوز زوجه، به موجب ماده 1108 قانون مدنی، مرد نیز دیگر تکلیفی جهت پرداخت نفقه به وی نخواهد داشت و زوجه به علت امتناع از انجام وظایف زوجیت، دیگر مستحق دریافت نفقه نخواهد بود.

مهریه: به موجب ماده 1085 قانون مدنی، زن می تواند تا زمانی که مهر به او تسلیم نشده از ایفاي وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند، مشروط بر این که مهر او حال باشد و این امتناع سبب از بین رفتن حق نفقه زن نخواهد بود. اما اگر زن قبل از گرفتن مهریه به ایفای وظایفش اقدام کند. دیگر نمی تواند از چنین حکمی استفاده کند، اما حق مهریه او همچنان پابرجاست. بنابراین نشوز زن، سبب اسقاط حق مهریه او نمی شود.

طلاق: طلاق خلع از انواع طلاق بائن است که در ماده 1145 قانون مدنی، پیش بینی شده است. نشوز زوجه مانع حق زن برای درخواست طلاق خلع نمی شود. زیرا در این نوع طلاق، زن به واسطه کراهتی که دارد در مقابل مالی که به شوهر می دهد می تواند طلاق بگیرد.

ازدواج مجدد مرد: مرد نمی تواند با وجود داشتن همسر اقدام به ازدواج مجدد کند. اما به موجب ماده 16 قانون حمایت از خانواده مصوب 1353، قانون گذار به صورت احصا شده به چند مورد اشاره کرده است. که یکی از موارد آن، عدم تمکین زن از شوهر است. بنابراین در صورت نشوز زوجه شوهر او می تواند مجددا ازدواج کند.

تنصیف اموال: از آثاری که ترک کردن خانه توسط زوجه، برای او به همراه می آورد، عدم اجرای شرط تنصیف اموال در هنگامی است که مرد، اقدام به طلاق می کند. اگر ترک منزل توسط زن، به اثبات رسیده باشد و حکم نشوز زن، صادر شده باشد، در این صورت، هنگامی که مرد اقدام به طلاق کند، دیگر ملزم به اجرای شرط تنصیف اموال که در عقد نامه آمده است، نخواهد بود.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد نشوز زوجه​ به کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاور حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاور حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون نشوز زوجه پاسخ دهند .