ترازنامه مالی

ترازنامه مالی، وضعیت مالی شرکت را در یک دوره زمانی، مشخص کرده، معمولا در پایان سال تهیه می گردد و نشان می دهد هر شرکت چقدر دارایی، بدهی و یا سرمایه دارد. نکته ای که باید در ترازنامه به آن توجه داشت این است که تورم در اعداد آن تاثیر گذار نیست و همچنین، استهلاک اموال باید در ترازنامه و نمونه آن لحاظ شود.

ترازنامه، یک صورت وضعیت مالی است که ارتباط بین دارایی ها، بدهی ها و سرمایه سهام داران یک شرکت را نشان می دهد و همانند معادله ای می باشد که سمت چپ معادله (مجموع بدهی و حقوق صاحبان سرمایه ) و سمت راست آن (دارایی) است. به این معنا که بایستی دارایی با مجموع سرمایه و بدهی برابر باشد، ممکن است ترازنامه به دلایلی مانند اشتباه در محاسبه ترازنامه، داده های نادرست و یا وارد نمودن اطلاعات به طور اشتباه، تراز نباشد.

دانستن اینکه ترازنامه چیست و شامل چه اجزایی است برای صاحبان شرکت بسیار مهم و کارا بوده و کسانی که در شرکت، سهامی دارند و سودی دریافت می کنند نمی توانند از یادگیری این نوع موضوعات چشم پوشی کنند و آن را نادیده بگیرند، اگر صاحبان شرکت می خواهند اطلاعات مالی شرکت خود را بدانند، باید با مفاهیمی همچون ترازنامه و اجزای تشکیل دهنده آن آشنا باشند.

در این مقاله در رابطه با اینکه ترازنامه مالی چیست، توضیحاتی ارائه شده و همچنین اجزا و ساختار ترازنامه مالی با جزئیات کامل مورد بررسی قرار گرفته و در همین راستا یک نمونه از ترازنامه مالی به همراه ارائه نکات مهم در مورد آن گفته شده است.

ترازنامه مالی چیست؟

ترازنامه به وضعیت مالی یک شرکت، در یک دوره زمانی مشخص گفته می شود که صورت وضعیت مالی شامل دارایی، بدهی و حقوق صاحبان سهام است، به طوری که معادله ترازنامه به این صورت است که در سمت راست معادله، همیشه دارایی ها و در سمت چپ مجموع بدهی ها و حقوق صاحبان سرمایه ثبت می گردد.

همانطور که گفتیم، ترازنامه، صورت وضعیت مالی یک شرکت را نشان می دهد به طوری که مشخص می کند دارایی ها که شامل ساختمان، اثاثه و غیره و همچنین بدهی ها شامل انواع وام، بهره، ذخیره پایان خدمت کارکنان و غیره چه مقدار و با چه قیمتی می باشد، که این صورت وضعیت، توسط شرکت ها تهیه و توسط شرکت های حسابرسی بررسی می گردد.

هیات مدیره شرکت تجاری ، هر ساله، گزارشی را در مورد ترازنامه، تهیه کرده و این گزارش، بررسی شده و بیست روز قبل از تاریخ برگزاری مجمع عمومی سالیانه، در اختیار بازرسان قرار می گیرد. لازم به ذکر است که ترازنامه شرکت بدون گزارش بازرس، دارای اعتبار نیست و توسط مجمع عمومی سالانه تصویب می شود.

اکثر مدیران، تصمیمات نهایی خود را براساس صحت ترازنامه و اجزای آن می گیرند. به این دلیل است که تهیه ترازنامه بسیار ضروری و مهم می باشد، چرا که این صورت وضعیت، خلاصه ای از اعمال یکسال قبل شرکت، اعم از افزایش سرمایه، خرید زمین و همچنین میزان بدهی و سودی که به حساب صاحبان سهام واریز می شود را محاسبه می کند.

اجزای ترازنامه مالی چیست؟

ترازنامه مالی، شامل دارایی، بدهی و سرمایه است که هرکدام از این موارد به اجزای کوچکتری تقسیم بندی می شوند که شامل دارایی های جاری و دارایی های غیر جاری، بدهی های جاری و بدهی های غیر جاری و حقوق صاحبان سهام می باشند که هرکدام از آنها را به شرح ذیل به صورت مختصر توضیح خواهیم داد.

دارایی ها و اجزای آن، در سمت راست ترازنامه قرار دارند که برای شرکت دارای ارزش است، دارایی ها به دو دسته دارایی جاری و دارایی غیر جاری تقسیم بندی می شوند.

دارایی جاری به دارایی هایی می گویند که نقد شوندگی بالایی دارند ، مانند: وجه نقد، حساب های دریافتی، موجودی و پیش پرداخت ها

دارایی غیر جاری، به دارایی هایی گفته می‌ شود که در مدت زمان بیش تر از یک سال، مورد استفاده قرار می گیرند، که به دو دسته دارایی های مشهود و دارایی های نامشهود تقسیم می گردند. دارایی مشهود شامل زمین، ساختمان و تجهیزات است اما دارایی نامشهود شامل علائم تجاری، سرمایه گذاری بلند مدت، تملک، سرمایه گذاری در شرکت های وابسته می باشد.

در سمت چپ ترازنامه، بدهی ها و حقوق صاحبان سهام قرار دارد، که بدهی ها همانند دارایی ها به دو دسته بدهی های جاری و غیر جاری تقسیم بندی می گردند.

بدهی جاری به بدهی هایی گفته می شود که در کمتر از یک سال به سر رسید خود می‌ رسند، مانند حساب های پرداختنی، پیش دریافت ها و وام های جاری.

بدهی های غیر جاری به بدهی هایی گفته می ‌شود که در بیش تر از یک سال به سررسید خود می رسند، مانند وام های بلندمدت و ذخیره مزایای پایان خدمت کارکنان.

حقوق صاحبان سهام، برابر است با مالکیت سهامداران نسبت به سود شرکت و تمامی حق و حقوق هایی که آنها از دارایی ها یک شرکت می توانند داشته باشند. به عبارتی دیگر، می توان گفت تفاوت بین بدهی های شرکت از دارایی آن نیز می باشد. با سپری شدن زمان، حقوق سرمایه گذاران می تواند بیشتر یا کمتر گردد که این نوسان به این بستگی دارد که شرکت سود ده است یا زیان ده.

نمونه ترازنامه مالی

ترازنامه، اطلاعات را از طریق اعداد مربوط به دارایی ها، بدهی ها و حقوق صاحبان سرمایه، در یک تاریخ مشخص نشان می دهد، همانطور که می دانیم ترازنامه و اجزای آن، از گزارشات مهم در هر شرکتی می باشد که در پایان سال، این گزارش تهیه و در اختیار افراد مهم در شرکت قرار می گیرد تا بتوانند برای سال بعد تصمیم گیری بهتری داشته باشند.

جهت تهیه ترازنامه حسابداری، دو ستون ایجاد می شود، یک ستون در سمت راست که دارایی ها و ستون دیگر در سمت چپ که بدهی ها و سرمایه قرار می گیرند. در ترازنامه، سمت چپ که مجموع بدهی ها و سرمایه است باید با سمت راست که همان دارایی ها است، برابر باشد.

یک نمونه تراز نامه مالی به صورت ذیل همراه با توضیحات ارائه می گردد.

ما می توانیم با اطلاعاتی که ترازنامه به ما ارائه می دهد، نرخ بازده دارایی و نرخ بازده صاحبان سرمایه را محاسبه نماییم، همچنین، علاوه بر آن می توانیم نقدینگی و توانایی بازپرداخت را تجزیه و تحلیل کنیم. اما، ترازنامه، محدودیت هایی دارد که شامل عدم انعکاس ارزش جاری واحد تجاری، حذف برخی از اقلام به دلیل مشکلات اندازه گیری و استفاده از قضاوت در تعیین برخی از اقلام می گردد.

ترازنامه طبق استانداردهای حسابداری، حداقل شامل 12 قلم اصلی می باشد که شامل دارایی های ثابت مشهود، دارایی های ثابت نامشهود، سرمایه گذاری ها، موجودی مواد و کالا، حساب ها و اسناد دریافتنی تجاری و اسناد دریافتنی، موجودی نقد، ذخیره مالیات، حساب ها و اسناد پرداختی تجاری و اسناد پرداختی، ذخیره مزایای پایان خدمت کارکنان، بدهی های بلند مدت، سهم اقلیت، سرمایه و اندوخته ها می باشد.

همانطور که می دانیم بسته شدن حساب ها در پایان سال و حسابرسی آن و همچنین تهیه گزارش، نیازمند زمان زیادی است و شرکت ها ترازنامه خود را بعد از چند هفته از پایان دوره حسابداری و با تاخیر انتشار می دهند و تنها فعالیت های روزمره و پرتکرار را در همان تاریخ منتشر می کنند. به این رویدادهایی که با تاخیر انتشار می یابند، رویدادهای تعدیلی می گویند، چند نمونه از رویدادهای تعدیلی را به اختصار در این مقاله توضیح می دهیم.

 دارایی های ثابت مشهود: مشخص شدن قیمت خرید یا فروش دارایی های ثابت مشهود مانند زمین، پس از پایان سال مالی در مواردی که خرید یا فروش پیش از پایان سال انجام گرفته باشد.

 اموال غیر منقول: پایش اموال غیر منقول، مانند حق اختراع بعد از پایان سال مالی که شواهدی را مبنی بر کاهش دائمی در ارزش دارایی فراهم می آورد.

سرمایه گذاری ها: دریافت نسخه ای از صورت های مالی در خصوص یک شرکت که شواهدی را مبنی بر کاهش دائمی در ارزش سرمایه گذاری بلند مدت در آن شرکت فراهم آورد.

موجودی مواد و کالا: دریافت فروش بعد از تاریخ ترازنامه درخصوص خالص ارزش فروش موجودی ها

پیمان های بلند مدت: دستیابی به شواهد برآورد قبلی درمورد سود پیمان بلند مدت نادرست است.

بدهکاران: تجدید مذاکره و توافق در مورد میزان بدهی بدهکاران، یا ناتوانی یک بدهکار در پرداخت نمودن بدهی

سود سهام دریافتنی: اعلام پرداخت سود سهام توسط شرکت های فرعی و وابسته برای دوره یا دوره های قبل از تاریخ ترازنامه و نمونه آن شرکت اصلی یا همزمان با آن

مالیات: دریافت اطلاعات درباره نرخ های مالیاتی

ادعای خسارت: دریافت وجه یا مشخص شدن مبلغ قابل وصول بابت ادعاهای خسارت از شرکت های بیمه که در تاریخ ترازنامه در مرحله مذاکره بوده است.

موارد کشف شده: کشف اشتباهات و یا تقلباتی که نشان می دهد صورت های مالی بدون اصلاح اقلام مربوطه، نادرست خواهد بود.

علاوه بر رویداد های تعدیلی، رویدادهای غیر تعدیلی نیز وجود دارد مبنی بر اینکه، بعضی از اتفاقات مالی بعد از تاریخ ترازنامه به وقوع می پیوندند که اثر آن به قبل از تاریخ ترازنامه برمی گردد که شامل ترکیب واحدهای تجاری، تجدید شرکت یا پیشنهاد آن، انتشار سهام جدید و خرید و فروش دارایی های ثابت مشهود و سرمایه گذاری می باشد.

نکات مهم درباره ترازنامه مالی

نکته مهمی که در تهیه ترازنامه باید به آن توجه نمود این است که تورم در اعداد آن، تاثیر گذار نیست و دارایی ها بعد از مدتی به روز نیستند. همانطور که می دانیم اعدادی که در ترازنامه مالی آورده می شوند، با ارزش دفتری ثبت می شوند، یعنی اگر یک ماشین در سال 90 به قیمت 30 میلیون تومان خریداری شود با همان قیمت در دفتر حسابداری ثبت و شناسایی می گردد، مگر اینکه در یک دوره مالی، دارایی ها تجدید ارزیابی شوند.

همچنین، نکات مهمی که در تنظیم نمونه ترازنامه شرکت نیاز است که رعایت گردد، به شرح ذیل می باشد:

در نظر گرفته شدن استهلاک اموال

پایین آمدن ارزش دارایی ثابت به هر علتی که باشد، باید در استهلاک ها بیاید.

هزینه های تاسیس شرکت باید قبل از تقسیم هر گونه سود مستهلک شود.

هزینه های افزایش سرمایه نیز باید حداکثر تا پنج سال از ایجاد هزینه مستهلک شود.

در شرکت های سهامی عام، هیئت مدیره مکلف است که ترازنامه شرکت و گزارش حسابداران رسمی را ضمیمه نماید، حسابداران رسمی باید درباره حساب های شرکت اظهار نظر کنند و گواهی نمایند که کلیه اسناد در اختیار آن ها قرار داشته است، همچنین، گواهی نمایند که ترازنامه تنظیم شده از طرف هیئت مدیره، وضع مالی شرکت را به نحو صحیح و روشن نشان می دهد.

اگر شرکت، سود قابل تقسیم داشته باشد، مجمع عمومی پس از تصویب حساب های سال مالی، مبلغی از آن را که باید بین سهام داران تقسیم شود تعیین خواهد نمود، همچنین، مجمع عمومی می تواند تصمیم بگیرد که مبالغی از اندوخته های اختیاری بین صاحبان سهام شرکت های سهامی عام تقسیم می گردد.

در تصمیم مجمع عمومی راجع به تقسیم اندوخته های اختیاری، باید صریحا قید گردد که مبالغ مورد نظر از کدام یک از اندوخته ها باید برداشت و تقسیم گردد.

در صورت وجود منافع برای شرکت، باید حداقل ده درصد از سود ویژه سالانه بین صاحبان سهام تقسیم شود، البته این در صورتی است که پس از وضع زیان ها و هزینه ها و استهلاک ها، این میزان سود برای تقسیم باقی بماند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد نکات ترازنامه مالی در کانال تلگرام تجاری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره تجاری تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون نکات ترازنامه مالی پاسخ دهند.