تهیه و انتشار آثار علمی در زمینه های مختلف آموزشی ، فنی ، ادبی ، هنری و غیر اینها ، نیازمند رعایت پاره ای ضوابط است که از جمله مهم ترین آنها ، می توان به عدم استفاده از فراورده های فکری دیگران اشاره نمود ؛ به بیان دیگر ، تقلب در تهیه آثار علمی که تحت عنوان سرقت علمی یا ادبی نیز شناخته می شود ، ممنوع بوده و در همین راستا ، قوانینی نیز ، به تصویب رسیده است .

یکی از مهم ترین قوانین حاکم بر جلوگیری از تقلب در تهیه آثار علمی ، قانونی با عنوان « قانون پیشگیری و مقابله با تقلب علمی » مصوب سال 1396 و آیین نامه اجرایی آن ، مصوب 1398 می باشد که اجرای دقیق آن ، نقش مهمی در سلامت آثار علمی منتشره داشته و به همین دلیل ، برای جلوگیری از ارتکاب جرایم پیش بینی شده در این قانون ، محققان آثار علمی ، می بایست با مفاد آن آشنا شوند .

به همین مناسبت ، پس از توضیح اینکه قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی چیست ، جرایم و مجازات های پیش بینی شده در این قانون را مورد بررسی قرار داده و در ادامه نیز ، فایل pdf متن قانون مذکور را ارائه نموده و آیین نامه اجرایی قانون پیشگیری با تقلب را نیز ، برای دانلود ، قرار خواهیم داد .

قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی چیست

تقلب در تهیه کردن و نگارش کلیه آثار علمی ، اعم از کتاب ، پایان نامه ، مقاله ، طرح های پژوهشی ، تهیه آثار ادبی همچون شعر ، داستان ، رمان و غیر اینها ، ممنوع می باشد . این موضوع ، از آن جهت حایز اهمیت است که تقلب در تهیه آثار مذکور که به نوعی سوء استفاده تلقی می شود ، واجد وصف کیفری نیز بوده و در واقع ، از آن جهت که مالکیت معنوی صاحبان آثار را تحت الشعاع قرار می دهد ، تحت عنوان سرقت علمی نیز جرم انگاری شده است .

به همین مناسبت ، در سال های گذشته ، تلاش هایی مبنی بر تصویب قوانینی برای ممنوع کردن ، پیشگیری و مقابله با تقلب و سرقت علمی و ادبی در تولیدات علمی ، صورت گرفته است که از جمله آنها ، می توان به قانون حمایت از مولفان و مصنفان و هنرمندان ، اشاره نمود که به موجب آن ، تقلب کردن در تهیه آثار علمی از طریق انتشار یا عرضه آثار دیگران بدون رضایت ایشان ، جرم بوده و نوعی سرقت از نوع علمی – ادبی محسوب شده و منجر به اعمال مجازات مرتکب خواهد شد .

علاوه بر این ، در سال 1396 ، ماده واحده ای به تصویب رسیده است که بر اساس آن ، موارد متعددی از تقلب در تهیه آثار علمی – ادبی ، به عنوان جرم ، مورد پیش بینی قرار گرفته است . قانون پیشگیری با تقلب یا همان قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی ، در تاریخ 1396/6/8 به تایید شورای نگهبان نیز ، رسیده است و به موجب آن ، عناوین مختلفی از تقلب در آثار علمی ، نقض مالکیت معنوی دیگران قلمداد شده و به عنوان سرقت علمی و ادبی ، مشمول مجازات شده است که در ادامه ، به بررسی این جرایم ، بر اساس متن قانون ، خواهیم پرداخت .

حتما بخوانید: قانون کپی رایت

جرایم و مجازات های قانون پیشگیری و مقابله با تقلب علمی

در سال های اخیر، به منظور جلوگیری از موارد متعدد سرقت علمی ، که در تولید آثاری همچون رساله ، پایان نامه ، مقاله ، طرح پژوهشی و یا سایر آثار علمی ، هنری ، اعم از الکترونیک یا غیر الکترونیک انجام می شد ، علاوه بر پیش بینی سامانه مالکیت معنوی ، برای ثبت اختراع ، طرح صنعتی ، علایم و نشانه های جغرافیایی ، قوانینی نیز به تصویب رسیده که یکی از آنها ، قانون پیشگیری با تقلب یا قانون پیشگیری و مقابله با تقلب علمی ، می باشد .

اما سوالی که مطرح می شود ، این است که به طور مشخص ، چه اقداماتی ، بر اساس این قانون ، جرم تلقی می شوند و چه مجازات هایی در خصوص آن ، قابل اعمال خواهد بود ؟ پاسخ به این سوال را بر اساس متن قانون مذکور ، بیان خواهیم کرد .

به طور کلی ، هر شخص حقیقی یا حقوقی که در تهیه آثار علمی ، به قصد انتفاع ، یا به عنوان حرفه یا شغل خود ، کل اثر دیگری یا بخشی از آن را به عنوان اثر خود یا دیگری ، قلمداد نماید ، مرتکب جرم تقلب در تهیه آثار علمی یا همان سرقت ، از نوع علمی آن شده است که این جرم ، بر اساس قانون پیشگیری با تقلب، قابل مجازات خواهد بود که علاوه بر واریز وجوه دریافتی به خزانه دولت توسط افرادی که این امر را حرفه خود قرار داده اند ، مجازات های دیگری هم دارد .

در صورتی که جرم تقلب در تهیه آثار علمی ، توسط شخص حقوقی انجام شده باشد ، مشمول مجازات جزای نقدی درجه سه و محرومیت از حقوق اجتماعی درجه شش است و در صورت ارتکاب توسط شخص حقوقی ، مجازات های مندرج در مواد 20 ، 21 و 22 قانون مجازات اسلامی ، حسب مورد قابل اعمال می باشد .

در صورتی که جرم سرقت از نوع علمی ، توسط پایگاه الکترونیکی و یا در قالب بنگاهی همچون شرکت ، موسسه و غیره ، انجام گرفته یا اقدام به تبلیغ به هر نحو ، شده باشد ، مرتکبان ، به میانگین حداقل و حداکثر مجازات ذکر شده ، محکوم و آن پایگاه یا محل ، مهر و موم می گردد .

در صورتی که آثار تهیه شده از طریق تقلب و سرقت علمی ، توسط اعضای هیات علمی ، دانشجویان ، کارکنان اداری و یا طلاب ، برای اخذ مزایایی مورد استفاده قرار گیرند ، علاوه بر سلب هر گونه امتیاز بدست آمده و رد اعتبار مدارک تحصیلی یا شغلی ، به تخلفات ایشان در هیات های انتظامی اعضای هیات علمی ، هیات های رسیدگی به تخلفات اداری کارمندان دولت و کمیته های انضباطی دانشجویان و یا دادسرا یا دادگاه ویژه روحانیت ، رسیدگی می شود تا یکی از این مجازات ها ، در خصوص استفاده کنندگان ، مقرر گردد :

در خصوص دانشجویان ، مجازات استفاده از آثار علمی تهیه شده با تقلب ، مجازات مذکور در ردیف ( ب 1 ) تا ( ب 5 ) از ماده 7 آیین نامه انضباطی دانشجویان جمهوری اسلامی ایران خواهد بود ؛

در مورد اعضای هیات علمی ، مجازات های ردیف 7 الی 11 از ماده 8 قانون مقررات انتظامی اعضای هیات علمی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی و تحقیقاتی کشور ، قابل اعمال می باشد ؛

در ارتباط با کارکنان اداری ، یکی از مجازات های ردیف ( د ) تا ( ک ) از ماده 9 قانون رسیدگی به تخلفات اداری کارمندان دولت ، حسب مورد اعمال می گردد ؛

و نیز ، در مورد طلاب ، مجازات استفاده از آثار متقلبانه ، بر اساس قوانین و مقررات مربوط به دادسرا و دادگاه ویژه روحانیت ، تعیین خواهد شد . پیشنهاد می شود برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص جرم تقلب در آثار علمی ، مقاله زیر را نیز مطالعه نمایید .

بیشتر بخوانید: مجازات سرقت ادبی

 

دانلود فایل pdf قانون پیشگیری و مقابله با تقلب علمی

لزوم مقابله با سرقت علمی و ادبی ، به ویژه در تهیه آثار علمی پژوهشی همچون کتاب ، مقاله ، رساله ، پایان نامه و غیره ، سبب گردید تا در سال 1396 ، قانون پیشگیری با تقلب یا همان قانون پیشگیری و مقابله با تقلب علمی ، به تصویب برسد . همانطور که اشاره گردید ، در قانون مزبور ، اقدامات مختلفی که توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی ، در زمینه تهیه و استفاده از آثار متقلبانه انجام می شود ، جرم انگاری شده تا با آن ، مقابله گردد .

لکن همواره ، سطحی از تقلب در تهیه آثار علمی مشاهده می شود که به نظر می رسد این موضوع ، تا حدودی ، مربوط به عامل عدم اطلاع از وجود قانون مزبور می باشد . به همین مناسبت ، در این قسمت ، قصد داریم تا متن قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی را ارائه نموده و فایل pdf این قانون را ، برای دانلود ، در سایت قرار دهیم .

 

در ارتباط با تقلب در تهیه آثار علمی ، می توان تقلب در کنکور را نیز ، مورد بررسی قرار داد که در حال حاضر ، بر اساس قانون ، مجازات های مهمی در این حوزه ، به تصویب رسیده است . پیشنهاد می شود برای دریافت اطلاعات بیشتر ، مقاله زیر را نیز مطالعه نمایید .

بیشتر بخوانید: مجازات تقلب در کنکور

 

دانلود آیین نامه اجرایی قانون پیشگیری و مقابله با تقلب علمی

تصویب قانون پیشگیری با تقلب ، تمام ماجرای مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی نیست ؛ چرا که این امر ، جزئیات متعددی دارد که اصولا پرداختن به آنها ، از حوصله قانونگذار ، خارج است و به همین دلیل ، اکثر قوانین ، با تصویب آیین نامه های اجرایی ، تکمیل می شوند که قانون پیشگیری و مقابله با تقلب علمی نیز ، از این موضوع مستثنی نمی باشد .

به همین دلیل ، در تبصره 10 قانون پیشگیری با تقلب یا قانون مقابله با سرقت علمی ، مقرر شده است که آیین نامه اجرایی این قانون ، با پیشنهاد وزارتخانه های علوم ، تحقیقات و فناوی و همچنین ، وزارتخانه بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی ، با همکاری وزارت دادگستری تهیه و به تصویب هیات وزیران می رسد . در همین راستا ، آیین نامه اجرایی قانون ، در سال 1398 ، تصویب گردیده است .

 

 

در این آیین نامه اجرایی قانون پیشگیری با تقلب ، جزئیات تکمیلی در خصوص چگونگی مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی و ادبی ، مورد پیش بینی قرار گرفته است و به همین دلیل ، در این قسمت ، قصد داریم متن pdf مربوط به آیین نامه اجرایی قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی را نیز ، برای دانلود ، در سایت قرار دهیم .

 

 

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص نکات قانون پیشگیری و مقابله با تقلب علمی در کانال تلگرام حقوق کیفری عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون نکات قانون پیشگیری و مقابله با تقلب علمی پاسخ دهند .

در ادامه بخوانید: مرجع شکایت از سرقت ادبی

 

 

سوالات متداول

1- قانون مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی چیست ؟

2- مجازات های مندرج در قانون مقابله با تقلب علمی چیست ؟

3- آیین نامه اجرایی قانون مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی چیست ؟

---

نظرات کاربران