شهادت بر شهادت

شهادت بر شهادت ، به این معنا است که شخصی به عنوان شاهد فرعی ، در دادگاه حاضر شده و بر ادای شهادت توسط شاهد اصلی پرونده ، شهادت بدهد . شهادت بر شهادت در امور حقوقی و کیفری ، مسموع است ؛ به شرط عدم امکان حضور شاهد اصلی و نیز ، اینکه شاهد اصلی و فرعی ، شرایط شاهد و شهادت دادن را داشته باشند .

وقتی که دعاوی حقوقی و یا کیفری ، در دادگاه مطرح می شود ، طبق قانون ، می بایست مدعی یا خواهان ، اقدام به اثبات ادعای خود نماید . به این منظور ، ادله اثبات دعوی در امور حقوقی و کیفری ، در قانون ، مشخص شده اند که یکی از مهم ترین آنها ، شهادت یا گواهی گواهان می باشد که به طور خلاصه ، به این معنا است که اشخاصی که نسبت به موضوع پرونده ، اطلاعاتی کسب کرده اند ، این موضوع را در دادگاه ، بیان کنند .

لکن گاهی ، بنا به دلایلی ، شاهد اصلی که در جریان موضوع قرار داشته ، نمی تواند در دادگاه حاضر شده و ادای شهادت نماید و به همین منظور ، تحت شرایط بخصوصی ، شهادت بر شهادت ، امکان پذیر شده است . شهادت بر شهادت ، هم در امور حقوقی و هم در امور کیفری ، کاربرد دارد که آشنایی با آن ، برای افرادی که قصد استفاده از این ادله اثبات دعوی را دارند ، الزامی به نظر می رسد .

به همین مناسبت ، در ادامه این مقاله ، قصد داریم به بررسی این موضوعات بپردازیم که اولا شهادت بر شهادت یعنی چه و در چه صورتی مسموع است و پس از توضیح شرایط این نوع از ادله اثبات دعوا طبق قانون ، نکاتی را هم در خصوص شهادت بر شهادت در امور حقوقی و کیفری ، ذکر خواهیم کرد .

شهادت بر شهادت یعنی چه

هم در قانون آیین دادرسی مدنی و هم در قانون آیین دادرسی کیفری ، شهادت یا گواهی ، به عنوان ادله اثبات دعوی ، مورد شناسایی قرار گرفته است ؛ به این معنا که در دعاوی حقوقی و دعاوی کیفری ، اصحاب دعوی ، می توانند با توسل به شهادت شهود ، اقدام به اثبات ادعای خود در دادگاه نموده و یا از خود ، دفاع کنند .

به طور کلی ، شهادت یا گواهی ، به این معنا است که شخصی که به هر طریقی ، نسبت به موضوع دعوی ، اطلاعاتی را به دست آورده است و به عبارتی ، شاهد ماوقع بوده است ، در نزد دادگاه حاضر شده و مطالبی را که دیده و یا شنیده ، بیان کند که در صورت وجود شرایط شهادت شرعی ، قاضی به اعتبار آن ، رای صادر می کند و در صورت عدم وجود شرایط لازم ، میزان اعتبار شهادت ، به نظر قاضی بستگی خواهد داشت .

اما گاهی ، بنا به دلایلی ، همچون فوت ، بیماری ، غیبت یا مسائلی از این قبیل ، شاهد اصلی که در جریان موضوع قرار گرفته ، نمی تواند در دادگاه حاضر شود و تشریفات استماع شهادت شهود در خصوص اظهارات وی ، انجام گیرد . به همین دلیل ، در قانون آیین دادرسی مدنی و آیین دادرسی کیفری ، به تبعیت از فقه ، نهادی تحت عنوان « شهادت بر شهادت » ، مورد پیش بینی قرار گرفته است .

اگر بخواهیم به این سوال که شهادت بر شهادت یعنی چه ، پاسخی بدهیم ، باید بگوییم که شهادت بر شهادت ، به این معنا است که شاهدی ، خودش به شخصه ، نسبت به موضوع شهادت ، اطلاعاتی ندارد ؛ بلکه شهادت می دهد که قبلا ، شاهدی بر آن موضوع ، شهادت داده است . به عبارت دیگر ، شهادت بر شهادت ، یعنی شخصی در نزد قاضی حاضر شده و شهادت می دهد که شخص دیگری ، در حضور وی ، نسبت به موضوعی ، شهادت داده است .

در شهادت بر شهادت ، شاهدی که در جریان ماوقع قرار داشته است را شاهد اصلی می گویند و شاهدی که بر شهادت شاهد اصلی ، گواهی می دهد را شاهد فرعی . اما سوالی که در این خصوص مطرح می شود ، این است که آیا شهادت بر شهادت در امور حقوقی و کیفری ، دارای اعتبار است یا خیر . پاسخ به این سوال ، مثبت است ؛ اما تحت شرایط خاصی که در ادامه ، به بررسی آن خواهیم پرداخت .

شهادت بر شهادت در چه صورتی مسموع است

شهادت بر شهادت ، یکی از مهم ترین مسائلی است که پیرامون شهادت ، مطرح می شود و همچون شهادت اقوام و بستگان در دادگاه ، محل تامل است . در ارتباط با میزان اعتبار شهادت بر شهادت ، این سوال مطرح می شود که شهادت بر شهادت ، در چه صورتی مسموع است ؟ برای پاسخ دادن به این سوال ، می بایست اعتبار این نوع شهادت در امور حقوقی و کیفری را به صورت مجزا ، مورد بررسی قرار دهیم .

شرایط شهادت بر شهادت در امور حقوقی ، در ماده 231 قانون آیین دادرسی مدنی ، مورد پیش بینی قرار گرفته است که بر اساس آن ، در تمامی دعاوی که جنبه حق الناس دارند ( نه حق الله ؛ مانند زنا ، لواط و مساحقه ) ، چه در دعاوی حقوقی باشد و چه در دعاوی کیفری ، در صورتی که بنا به دلایلی همچون بیماری ، غیبت ، سفر ، حبس بودن و مواردی از این قبیل ، شاهد اصلی ، نتواند در دادگاه حاضر شود و یا اینکه حضور ، برای وی دشوار باشد ، گواهی بر شهادت شاهد اصلی ، مسموع خواهد بود .

شرایط شهادت بر شهادت در امور کیفری ، در ماده 188 قانون مجازات اسلامی ، مورد پیش بینی قرار گرفته است که بر اساس آن ، شهادت بر شهادت در امور مربوط به جرایم و مجازات ها ، در صورتی مسموع است که شاهد اصلی پرونده ، فوت کرده باشد و یا بنا به عللی همچون غیبت یا بیماری و امثال آن ، نتواند در دادگاه حاضر شده و شهادت دهد که در این صورت ، شهادت شاهد فرع ، تحت شرایط خاصی ، قبول می شود .

بنابراین ، با توجه به متن قانون ، می توان گفت که شهادت بر شهادت در صورتی مسموع است که شاهد اصلی ، بنا به دلایلی ، نتواند در دادگاه حاضر شده و ادای شهادت نماید . در این شرایط ، می تواند نزد فرد دیگری شهادت خود را بیان دارد و شاهد فرعی ، نزد قاضی دادگاه ، شهادت دهد که شاهد اصلی ، پیرامون موضوع پرونده ، مطالبی را بیان کرده است که در ادامه ، به تفصیل بیشتر ، این موضوع را بررسی خواهیم کرد . اما پیشنهاد می شود در همین راستا ، مقاله زیر را نیز مطالعه نمایید .

شرایط شهادت بر شهادت در قانون

شهادت بر شهادت ، هم در امور حقوقی و هم در امور کیفری ، مورد پذیرش قرار گرفته و افرادی که قصد ارائه شهادت به دادگاه را دارند ، علاوه بر شهادت کتبی در دادگاه ، می توانند از این طریق نیز ، شهادت خود را به قاضی ارائه نمایند . اما سوالی که در این خصوص مطرح می شود ، این است که شرایط شهادت بر شهادت در قانون چیست ؟

در پاسخ به این سوال ، باید گفت که یکی از مهم ترین شرایط شهادت بر شهادت در قانون ، هم در امور حقوقی و هم در امور کیفری ، آن است که شاهد فرعی نیز ، شرایط شهادت شرعی را داشته باشد تا دادگاه ، به اعتبار شهادت وی ، حکم صادر کند .

از جمله شرایط شهادت شاهد ، که در مورد شهادت بر شهادت نیز مد نظر قاضی قرار می گیرد ، آن است که شاهد ، باید بالغ ، عاقل ، عادل بوده و طهارت مولد داشته باشد . همچنین ، می توان به ذی نفع نبودن شاهد در موضوع دعوی ، نداشتن خصومت با طرفین ، عدم اشتغال به ولگردی و یا تکدی گری اشاره نمود که همه این موارد ، علاوه بر شاهد اصلی ، در شاهد فرعی نیز باید رعایت شده باشد تا شهادت شرعی تلقی شده و پذیرش آن ، به قاضی ، تحمیل شود .

لازم به ذکر است که بر اساس قانون مجازات اسلامی ، اگر شاهد اصلی ، بعد از بیان کردن شهادت توسط شاهد فرعی و قبل از صدور رای ، شهادت خود را انکار کند ، شهادت بر شهادت نیز بی اعتبار خواهد شد و طبق قانون ، دادگاه نمی تواند بر اساس آن رایی صادر کند . اما اگر انکار شهادت توسط شاهد اصلی ، بعد از صدور رای دادگاه به عمل آید ، اثری بر این انکار ، مترتب نشده و همان شهادت ، ملاک عمل دادگاه است .

علاوه بر این ، از دیگر شرایط شهادت بر شهادت ، آن است که شهادت بر شهادت شاهد فرع ، معتبر نبوده و دادگاه ، به آن توجهی نمی کند . به عبارت دیگر ، اگر شخصی به عنوان شاهد فرعی ، نزد شخص ثالثی ، شهادت دهد ، شخص ثالث ، نمی تواند در دادگاه ، شهادت بر شهادت شاهد فرعی را مطرح نماید . علاوه بر شرایط مذکور ، شهادت بر شهادت در امور حقوقی و کیفری ، جزئیات دیگری هم دارد که در ادامه ، تشریح خواهند شد .

شهادت بر شهادت در امور کیفری

شهادت بر شهادت در امور کیفری ، بر اساس ماده 188 و 189 قانون مجازات اسلامی ، مورد پیش بینی قرار گرفته و شرایط آن ، ذکر شده است . بر اساس این قانون ، شهادت بر شهادت در امور کیفری ، مختص مواردی است که شاهد اصلی فوت کرده یا بنا به دلایلی ، نتواند در دادگاه حاضر شده و ادای شهادت نماید ؛ لذا در غیر این حالات ، شهادت بر شهادت در امور کیفری ، مسموع نخواهد بود .

همچنین ، گفتیم که شهادت بر شهادت در امور کیفری ، نیازمند آن است که شاهد اصلی و فرعی ، شرایط شاهد در دادگاه و شرایط شهادت را داشته باشند و نیز ، شهادت بر شهادت شاهد فرعی ، مورد پذیرش دادگاه قرار نمی گیرد . اما سوالی که در این خصوص مطرح می شود ، این است که شهادت بر شهادت در امور کیفری ، در چه دعاوی قابل پذیرش است ؟

پاسخ به این سوال ، در ماده 189 قانون مجازات ، بیان شده است که بر اساس آن ، جرایمی که منجر به اعمال مجازات های حد و تعزیر مرتکب خواهند شد را ، نمی توان از طریق شهادت بر شهادت ، اثبات نمود . اما در دعاوی ای که در صورت اثبات موضوع ، مرتکب به مجازات های قصاص ، پرداخت دیه و یا ضمان مالی محکوم می شود ، می توان از طریق شهادت بر شهادت ، موضوع را اثبات نمود .

لذا شهادت بر شهادت در امور کیفری ، صرفا مختص مواردی است که مجازات ، از نوع قصاص و دیه و ضمان مالی است . همچنین ، باید دانست که شاهد اصلی ، صرفا تا قبل از صدور رای ، می تواند اقدام به رجوع از شهادت نماید و پس از صدور حکم ، انکار شهادت توسط شاهد اصلی ، اثری نداشته و حکم ، اجرا خواهد شد .

شهادت بر شهادت در امور حقوقی

شهادت بر شهادت ، علاوه بر دعاوی کیفری ، در دعاوی حقوقی نیز ، معتبر می باشد . این شهادت ، یکی از مهم ترین ادله اثبات دعوی محسوب می شود که در صورت وجود شرایط شهادت شرعی ، قاضی می بایست با ملاحظه آن ، رای صادر نماید . اما سوال این است که در خصوص شهادت بر شهادت در امور حقوقی ، قانون چه حکمی مقرر داشته است ؟

در پاسخ به این سوال ، باید گفت که بر اساس قانون مدنی و قانون آیین دادرسی مدنی ، شهادت بر شهادت ، در کلیه دعاوی حقوقی ، اعم از اینکه دعاوی مالی و یا غیر مالی باشد ، مورد پذیرش قاضی ، قرار خواهد گرفت . البته ، شهادت بر شهادت در امور حقوقی ، مربوط به مواردی است که خود شاهد اصلی ، بنا به عللی همچون بیماری ، سفر ، حبس بودن و امثال آن ، نتواند در دادگاه ، ادای شهادت نماید .

همچنین ، شاهد فرعی که ادای شهادت بر شهادت را نزد قاضی به عهده دارد ، می بایست شرایط شاهد و شرایط شهادت را نیز ، داشته باشد و صرفا ، در صورتی به شهادت بر شهادت ، اعتبار داده می شود که هم شاهد اصلی و هم شاهد فرعی ، این شرایط را دارا باشند . شرایط شاهد بر اساس قانون را در قسمت های قبل ذکر کردیم .

اما شرایط شهادت در قانون مدنی ، عبارت است از اینکه شهادت ، از روی قطع و یقین مطرح شود ، شهادت مطرح شده با موضوع دعوی مطابقت داشته باشد و نیز ، شهادت شاهدان با هم منطبق باشد . پیشنهاد می شود برای دریافت اطلاعات بیشتر در این خصوص ، مقاله زیر را نیز مطالعه نمایید .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص شرایط شهادت بر شهادت در امور حقوقی و کیفری در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوی عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط شهادت بر شهادت در امور حقوقی و کیفری پاسخ دهند .