فسخ صلح عمری

شرایط فسخ صلح عمری ، آن است که در متن قرارداد ، حق فسخ برای مصالح ، پیش بینی شده یا به استناد خیار تخلف از شرط و یا تدلیس ، بتوان قرارداد را یکطرفه بر هم زد که به این منظور ، مصالح باید با مراجعه به دفاتر اسناد رسمی ، یک نمونه متن فسخ سند صلح عمری تنظیم کرده و اقدام به باطل کردن صلح نامه نماید .

صلح عمری ، یکی از انواع قراردادهایی است که در حقوق کشور ما ، مورد پیش بینی قرار گرفته است . در این نوع قرارداد ، مصالح یا صلح کننده ، مالکیت مال صلح شده را به متصالح یا صلح شونده ، انتقال می دهد ؛ البته به این شرط که تا پایان عمر خود ، بتواند از منافع آن مال ، استفاده کند ؛ مثلا در خانه ای که صلح کرده ، سکونت نموده و یا حتی آن را اجاره بدهد .

چنین قراردادی ، از آن جهت که نوعی عقد لازم محسوب می شود ، سبب الزام طرفین ، به مفاد آن می شود ؛ به این معنا که فسخ صلح عمری ، جز در شرایط و موارد خاص ، اصولا امکان پذیر نمی باشد و برای باطل کردن صلح نامه تنظیم شده ، حتما می بایست به دلیل موجه و قانونی استناد نمود . لذا از آن جهت که گاها ، مصالح بنا به دلایلی ، قصد دارد تا قرارداد تنظیم شده را باطل و فسخ کند ، پاسخ به این سوال ضروری است که در چه مواردی ، این امر امکان پذیر است .

برای پرداختن به این موضوع ، قصد داریم در ادامه این مقاله ، به بررسی این موضوعات بپردازیم که موارد فسخ صلح عمری چیست و در چه شرایطی می توان آن را به صورت یک طرفه ، باطل کرد . سپس ، مراحل و نحوه فسخ صلح عمری را بررسی نموده و حق فسخ صلح عمری پس از فوت متصالح را توضیح خواهیم داد . در انتها نیز ، برای تکمیل بحث ، یک نمونه متن سند فسخ صلح عمری ، ارائه خواهیم داد .

موارد فسخ صلح عمری چیست

در قانون مدنی ، قراردادهایی پیش بینی شده است که افراد ، می توانند روابط تجاری و معاملاتی خود را بر اساس آن ، تنظیم نمایند که یکی از مهم ترین این قراردادها ، می توان به عقد صلح و نیز ، صلح عمری اشاره نمود . در خصوص تعریف قرارداد صلح عمری ، باید گفت که صلح عمری ، عقدی است که به موجب آن ، یکی از طرفین ( مصالح ) ، مالکیت اموال خود را به دیگری ( متصالح ) منتقل می کند ؛ به این شرط که تا پایان حیاتش ، بتواند همچنان از منافع آن بهره مند باشد .

اما پس از اینکه صلح کننده فوت کرد ، مالکیت منافع آن مال نیز به صلح گیرنده یا متصالح ، انتقال پیدا می کند و به عبارتی ، پس از فوت صلح کننده ، صلح گیرنده می تواند به صورت کامل ، از منافع و عین آن مال ، بهره مند شود ؛ در حالی که تا قبل از فوت صلح کننده ، صرفا مالکیت عین آن مال را داشت .

در هر حال ، عقد صلح عمری ، یک عقد لازم می باشد که طرفین ، در حالت کلی ، می بایست به مفاد آن پایبند باشند ؛ مگر در صورت وجود شرایطی خاص که یکی از طرفین یا هر دوی آنها ، بتوانند اقدام به بر هم زدن یا فسخ قرارداد صلح عمری نموده و یا اینکه ، بنا به دلایل خاص ، قرارداد صلح عمری و صلحنامه تنظیمی ، باطل باشد . لذا در این قسمت ، قصد داریم به بررسی این سوال بپردازیم که موارد فسخ صلح عمری چیست ؟

در پاسخ به این سوال ، باید گفت که اصولا حق فسخ قرارداد ، به این معنا است که یکی از طرفین ، می تواند بنا به موارد و شرایط خاصی که در قانون پیش بینی شده و یا به استناد مواردی که خود طرفین ، حین تنظیم قرارداد شرط کرده اند ، به صورت یکجانبه ، قرارداد را بر هم زده و اثر آن نسبت به آینده را از بین ببرد .

گفتنی است که تفاوت بطلان با فسخ قرارداد ، در این است که اگر قرارداد ، از سوی یکی از طرفین فسخ شود ، آثار این قرارداد که در گذشته ایجاد شده ، از بین نرفته ؛ اما در صورتی که قرارداد ، بنا به دلایلی ، باطل باشد ، گویی که از اساس ، قراردادی منعقد نشده بوده است . از جمله مواردی که سبب بطلان صلحنامه و قرارداد صلح عمری می شود ، می توان به نبود قصد و رضایت در طرفین ، فقدان اهلیت طرفین قرارداد ، نامشروع بودن جهت قرارداد و معلوم و معین نبودن موضوع قرارداد اشاره نمود .

همچنین ، علاوه بر موارد فسخ صلح عمری و موارد بطلان صلح عمری ، ممکن است که بنا به شرایط ، دو طرف ، با توافق یکدیگر ، تصمیم به بر هم زدن قرارداد منعقده نمایند که در این حالت ، می توان از اقاله قرارداد صلح عمری سخن گفت . اقاله کردن یا بر هم زدن قرارداد صلح عمری با رضایت هر دو طرف ، همیشه امکان پذیر است .

لکن فسخ قرارداد صلح عمری ، صرفا در شرایط و موارد خاصی امکان پذیر می باشد . به این معنا که صرفا در صورتی می توان قرارداد صلح عمری را فسخ کرد که یا یکی از طرفین ، خیار شرط داشته باشد یا به استناد خیار تخلف از شرط و یا تدلیس ، قرارداد صلح عمری را بر هم زد که در ادامه ، شرایط فسخ یک طرفه صلح عمری را توضیح خواهیم داد .

شرایط فسخ یک طرفه صلح عمری

قرارداد صلح عمری ، حتی اگر به صورت صلح نامه دستی تنظیم شده باشد ، یک عقد لازم محسوب می شود که اصل وفای به عهد ، اقتضا می کند که طرفین ، به مفاد آن پایبند بمانند . اما گاهی ، بنا به دلایلی ، صلح کننده یا همان مصالح ، قصد دارد اقدام به باطل کردن صلح نامه نموده و یا آن را فسخ کند . در این صورت ، این سوال مطرح می شود که شرایط فسخ یک طرفه صلح عمری چیست و اصولا در چه شرایطی می توان اقدام به فسخ نمودن یا باطل کردن صلح عمری نمود ؟

در پاسخ به این سوال ، باید گفت که باطل کردن یک قرارداد ، صرفا در شرایطی امکان پذیر است که شرایط اساسی صحت معامله ، همچون قصد و رضایت ، اهلیت ، معین بودن معامله و مشروع بودن جهت آن ، دچار خدشه شده باشد ؛ لذا شرایط باطل کردن صلحنامه ، محدود به همین موارد است و اصل ، بر آن است که قرارداد صلح عمری منعقده ، صحیح بوده ؛ مگر اینکه مدعی بتواند خلاف آن را اثبات نماید .

اما در خصوص شرایط فسخ قرارداد صلح عمری به صورت یک طرفه ، می بایست به ماده 761 قانون مدنی توجه نمود که بر اساس آن ، ( در صلح عمری بلاعوض  یا صلح عمری مبنی بر تسامح ) ، در صورت اشتراط خیار و خیار تخلف از شرط ، می توان صلحنامه را باطل نمود ؛ با این توضیح که :

اما یکی از شرایط فسخ یک طرفه صلح عمری به کیفیت مذکور ، آن است که حق فسخ قرارداد برای یکی از طرفین ، در متن قرارداد صلح عمری ، مورد پیش بینی قرار گرفته باشد که به این نوع قرارداد ، اصطلاحا صلح خیاری گفته می شود . به عنوان نمونه ، ممکن است حین تنظیم متن قرارداد صلح عمری ، پیش بینی شود که مصالح ، در طول مدت زمان مشخصی ، قادر به بر هم زدن یک طرفه قرارداد می باشد .

یکی دیگر از شرایط فسخ یک طرفه صلح عمری ، اعمال خیار تخلف از شرط می باشد که در این صورت ، دارنده این خیار ، می تواند از حق فسخ خود استفاده کرده و به صورت یک طرفه ، به قرارداد خاتمه دهد ؛ بی آنکه نیازی به رضایت طرف مقابل بوده و یا اینکه وی ، نسبت به فسخ قرارداد ، حق اظهارنظر داشته باشد ؛ مثل زمانی که مصالح ، انجام امری را بر متصالح شرط می کند و متصالح ، آن شرط را عملی نمی نماید .

علاوه بر اینها ، بر اساس ماده 764 قانون مدنی ، یکی دیگر از شرایط فسخ یک طرفه صلح عمری ، آن است است که مصالح ، بتواند به استناد تدلیس ، اقدام به بر هم زدن قرارداد صلح نماید . بر اساس ماده مذکور ، خیار تدلیس در صلح عمری ، سبب می شود که دارنده ، بدون رضایت دیگری ، صلحنامه را باطل نماید .

لازم به ذکر است که اگر در موارد خاص و نادری ، قرارداد صلح عمری ، به صورت معوض و به منظور انجام معامله ای منعقد شده باشد ، اصولا در چنین مواردی ، فسخ یک طرفه صلح عمری ، مانند سایر قراردادها بوده و حسب مورد ، از تمامی خیارات قانونی ، می توان برای باطل کردن قرارداد صلح ، استفاده نمود .

مراحل و نحوه فسخ صلح عمری

صلح عمری ، مانند سایر عقود و قراردادها ، قابل فسخ می باشد ؛ مشروط به اینکه خواهان فسخ ، به استناد قانون و قرارداد ، حق فسخ خود را اعمال نماید که در این صورت ، نیازی به رضایت طرف مقابل نخواهد بود . اما از آن جهت که فسخ کردن قرارداد صلح عمری ، یک امر حقوقی با ظرایف خاص می باشد ، در این قسمت ، قصد داریم مراحل و نحوه فسخ قرارداد صلح عمری را توضیح دهیم .

در خصوص نحوه فسخ قرارداد صلح عمری و مراحل آن ، باید گفت که اصولا برای فسخ قراردادها ، کسی که خواهان فسخ بوده و به موجب قانون یا قرارداد حق فسخ را دارد ، می بایست اراده خود مبنی بر فسخ قرارداد را به طرف مقابل ، اعلام نماید که این امر ، معمولا ضمن ارسال اظهارنامه ای به طرف مقابل ، انجام می شود . مرحله بعد برای فسخ صلح عمری ، آن است که خواهان ، از طریق ارائه دادخواست به دادگاه حقوقی ، تقاضای تایید حق فسخ قرارداد را مطرح نماید .

در واقع ، درست است که حق فسخ ، به موجب قانون یا قرارداد به فرد داده شده و نیازی به رضایت طرف مقابل ندارد ؛ اما دادگاه می بایست احراز نماید که خواهان ، حق فسخ قرارداد را دارد . به همین دلیل ، شخصی که قصد فسخ قرارداد صلح عمری و یا باطل کردن صلح نامه را دارد ، می بایست ضمن طرح دعوی در دادگاه ، تاییدیه دادگاه مبنی بر فسخ قرارداد را دریافت نماید و تا قبل از آن ، اعمال حق فسخ قرارداد ، به صورت کامل ، انجام نشده است .

البته ، مراحل مذکور ، در مواردی است که ضمن صلح نامه ، حق فسخ مصالح ، منوط به شرایط خاصی باشد ؛ لکن حین تنظیم صلح خیاری ، معمولا حق فسخ مصالح ، بی قید و شرط است ؛ به این صورت که در نمونه متن قرارداد صلح عمری ، نوشته می شود که مصالح ، تا مدت زمان مشخصی ، بی آنکه نیازی به مراجعه به دادگاه داشته باشد ، می تواند به صورت یک طرفه ، اقدام به فسخ و باطل کردن قرارداد صلح عمری نماید .

در این صورت ، نحوه فسخ صلح عمری و باطل کردن صلحنامه  ، به این صورت است که متقاضی فسخ ، به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه نموده و تقاضا می کند که فسخ معامله انجام و این امر ، در سند ملکی ، درج شود . در ادامه ، نمونه متن فسخ صلح عمری در دفترخانه را ارائه خواهیم نمود .

حق فسخ صلح نامه عمری بعد از فوت متصالح به چه صورتی است

قرارداد صلح عمری ، دو طرف دارد : نخست ، مصالح یا کسی که اقدام به صلح عمری مال خود به دیگری می کند و دیگر ، متصالح ، یا شخصی که مالی به نفع وی صلح می شود . به عنوان نمونه ، در صلح عمری برای فرزند ، پدر ، مصالح و فرزند ، متصالح محسوب می شود و در چنین قراردادی ، انتقال سند در صلح عمری ، به محض انعقاد قرارداد انجام می شود ؛ منتها پدر ، تا پایان عمر خود ، می تواند از منافع آن استفاده کند .

لکن گاهی ، متصالح یا صلح گیرنده ، زودتر از مصالح فوت می کند ؛ در حالی که مالک مال صلح شده بوده و منافع آن ، به مصالح تعلق دارد . در چنین شرایطی ، ممکن است این سوال مطرح شود که حق فسخ صلح نامه عمری بعد از فوت متصالح به چه صورتی است ؟ به عبارت دیگر ، آیا مصالح می تواند پس از فوت متصالح ، صلح عمری را فسخ نموده و یا صلحنامه را باطل کند ؟

برای پاسخ دادن به این سوال ، باید به این نکته توجه داشته باشیم که قرارداد صلح عمری ، یک عقد لازم محسوب می شود . لازم بودن قرارداد صلح عمری ، به این معنا است که فوت ، جنون یا سفیه شدن هیچ کدام از طرفین ، سبب بر هم خوردن قرارداد نخواهد شد ؛ مانند آنچه که در عقود جایز همچون عقد وکالت مرسوم است .

به همین دلیل ، بعد از فوت متصالح ، حق فسخ صلح نامه عمری برای مصالح ایجاد نمی شود . لذا اگر بعد از فوت متصالح ، مصالح قصد داشته باشد اقدام به فسخ قرارداد صلح عمری و باطل کردن صلحنامه نماید ، الزاما می بایست به استناد شرایط و مواردی که در متن قرارداد صلح عمری پیش بینی شده ، اقدام به انجام این کار نماید . پس حق فسخ صلح نامه عمری در صورت فوت متصالح ، مختص مواردی است که این امر ، در متن قرارداد ذکر شده باشد .

بنابراین ، در حالت عادی که مصالح ، حق فسخ قرارداد صلح عمری را شرط نکرده باشد ، اگر متصالح ، زودتر از مصالح فوت کند ، مالکیت مال صلح شده ، به ورثه متصالح فوت شده ، انتقال پیدا می کند و مصالح ، نمی تواند به علت فوت متصالح ، قرارداد را فسخ نماید . البته ، مصالح ، تا پایان عمر خودش ، می تواند از منافع مال صلح شده ، بهره مند گردد .

نمونه متن فسخ سند صلح عمری

باطل کردن صلح نامه ، صرفا در مواردی امکان پذیر است که صلح عمری به صورت صلح خیاری منعقد شده و برای مصالح ، حق فسخ قرارداد ایجاد شده باشد که در این صورت ، معمولا بدون نیاز به دادگاه ، مصالح می تواند با مراجعه به دفاتر اسناد رسمی ، حق فسخ قرارداد را اعمال نموده و به صورت یک جانبه ، آن را به هم بزند . اما باطل کردن صلح نامه به استناد عدم رعایت شرایط اساسی صحت قراردادها ، از آن جهت که امری قضایی است ، نیازمند رسیدگی و صدور حکم بطلان معامله ، توسط دادگاه است .

همانطور که اشاره شد ، برای فسخ صلح عمری ، اعم از اینکه سند آن ، در دفترخانه اسناد رسمی تنظیم شده یا به صورت دستی، مصالح که خواهان فسخ بوده ، اقدام به ارسال یک اظهارنامه فسخ می کند . به همین مناسبت ، در این قسمت ، قصد داریم یک نمونه متن فسخ سند صلح عمری در دفترخانه را ارائه نماییم .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص موارد فسخ صلح عمری و تنظیم متن درخواست آن در کانال تلگرام حقوق قراردادها و عقود عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون موارد فسخ صلح عمری و تنظیم متن درخواست آن پاسخ دهند .