حق اولاد

حق اولاد 1403، کمک هزینه نگه داری فرزند بوده که به کارگران و کارمندان مشمول دو قانون تامین اجتماعی و مدیریت خدمات کشوری، تعلق می گیرد. نحوه و جدول محاسبه حق عائله مندی، برای کارگران و بازنشستگان تامین اجتماعی، در سال ۱۴۰۳، معادل 3 روز حداقل مبلغ مزد مصوب، برای هر فرزند، می باشد. 

دو قانون تامین اجتماعی و مدیریت خدمات کشوری، مزایای مختلفی را برای مشمولین خود، یعنی کارگران و کارمندان، فراهم کرده که برخی از این مزایا، مانند حق مرخصی، میان این دو گروه، مشترک بوده و برخی دیگر، مانند پاداش پایان خدمت، صرفا اختصاص به یک گروه (کارمندان) دارد. 

یکی از مزایای مشترک میان این دو گروه، حق اولاد بوده که با توجه به این که شرایط دریافت و میزان آن، برای کارگران و کارمندان و همچنین، بازنشستگان تامین اجتماعی و کشوری و لشکری، متفاوت می باشد، لازم است تا مورد بررسی قرار گیرد. 

لذا، در این مقاله، پس‌ از پاسخگویی به این سوالات که حق اولاد چیست و به چه کسانی تعلق می گیرد، شرایط دریافت این حق را در دو قانون تامین اجتماعی و خدمات کشوری، بررسی کرده و پس از توضیح میزان و نحوه محاسبه آن، در سال 1403، در مورد مبلغ حق همسر و حق اولاد بازنشستگان تامین اجتماعی​ و افزایش حق عائله مندی کارمندان دولت در سال ۱۴۰۳، صحبت خواهیم کرد. پس از آن، در رابطه با جدول حق عائله مندی، حق عائله مندی بازنشستگان خدمات کشوری و قانون حق اولاد دختر صحبت خواهیم کرد و در انتها، حق عائله مندی در قانون جوانی جمعیت و حق تاهل مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

حق اولاد چیست و به چه کسانی تعلق می گیرد

یکی از موضوعاتی که در رابطه با کارگران و کارمندان، همواره طرح گردیده و در سال 1403 نیز همچون سال های گذشته، بحث افزایش آن مطرح می باشد، حق اولاد بوده که به آن، حق عائله مندی نیز گفته می شود. هرچند، این دو حق، در مورد کارگران و بازنشستگان تامین اجتماعی، مترادف بوده، اما، در مورد کارمندان دولت، تفاوت داشته که در ادامه، با توجه به دو قانون تامین اجتماعی و مدیریت خدمات کشوری، به توضیح این تفاوت ها، می پردازیم.

همانطور که گفته شد، برای پاسخ به این سوال که حق اولاد چیست و به چه کسانی تعلق می گیرد و همچنین، نحوه محاسبه این حق، باید به دو قانون تامین اجتماعی و مدیریت خدمات کشوری، مراجعه نمود. بنابراین، حق اولاد، به دو گروه، تعلق می گیرد: کارگران و بازنشستگان مشمول قانون کار و قانون تامین اجتماعی و کارمندان و بازنشستگان مشمول قانون مدیریت خدمات کشوری.

اما، حق اولاد چیست؟ هر چند، دو قانون مزبور، حق اولاد را به طور صریح تعریف نکرده اند، اما با توجه شرایط تعلق این حق، می توان گفت، که حق اولاد، یک کمک هزینه برای نگه داری فرزندان افراد مشمول و تامین بخشی از هزینه های آن ها می باشد.

این حق، در مورد کارگران، حق عائله مندی نیز نامیده شده است، اما، در مورد کارمندان و بازنشستگان مشمول قانون مدیریت خدمات کشوری، متفاوت از حق عائله مندی می باشد. با این توضیح که کمک هزینه حق عائله مندی، که یک نوع از فوق العاده های پرداختی این کارمندان بوده، به مشمولینی تعلق می گیرد که دارای همسر باشند، ولو فرزند یا فرزندانی نداشته باشند، اما، حق اولاد، که قانون محاسبه آن، متفاوت از حق عائله مندی بوده، صرفا، شامل حال کارمندان و بازنشستگان دارای فرزند می گردد.

شرایط دریافت حق اولاد در قانون کار و خدمات کشوری

حق اولاد، به تمام کارگران و بازنشستگان تامین اجتماعی و همچنین، کارمندان و بازنشستگان قانون مدیریت خدمات کشوری، تعلق نگرفته، بلکه برای برقراری آن، لازم است تا کارمند یا کارگر، مورد نظر، دارای شرایطی باشد. به همین دلیل، در این بخش، در دو قسمت جداگانه، به بررسی شرایط دریافت حق اولاد در قانون کار و خدمات کشوری، در سال 1403، می پردازیم.

شرایط دریافت حق اولاد کارگران و بازنشستگان تامین اجتماعی، در قانون کار، بیان نشده و قانون تامین اجتماعی، در ماده 86 خود، به توضیح این شرایط، پرداخته است. مطابق این ماده، شرایط دریافت حق اولاد کارگران و بازنشستگان تامین اجتماعی، در سال ۱۴۰۳، عبارتند از:

1- سابقه پرداخت حق بیمه کارگر، حداقل، 720 روز کاری باشد. 2- سن فرزندان، کمتر از 18 سال بوده و در صورتی که بیش از این سن باشند، لازم است تا صرفا، به تحصیل، اشتغال داشته (تا پایان مدت تحصیل) و یا به تشخیص کمیسیون های پزشکی موضوع ماده 91 قانون تامین اجتماعی، به دلیل بیماری یا نقص عضو، قادر به کار کردن نباشند.

لازم به ذکر است که تا قبل از اصلاحات سال هزار و سیصد و نود و چهار، مطابق بند 1 ماده 86، یکی از شرایط دریافت حق اولاد کارگران و بازنشستگان تامین اجتماعی، این شرط بوده که حق عائله مندی، صرفا تا دو فرزند اول، به فرد تعلق می گرفت؛ اما، پس از تغییر سیاست های جمعیتی کشور در سال هزار و سیصد و نود و چهار، این شرط، به موجب ابلاغیه تامین اجتماعی، حذف گردیده و بنابراین، کارگران و بازنشستگان تامین اجتماعی، با هر تعداد فرزند، به تعداد فرزندان، حق اولاد دریافت می کنند.

برای بررسی شرایط دریافت حق اولاد در قانون مدیریت خدمات کشوری، باید به ماده 68 این قانون و بند 4 آن، مراجعه نمود. مطابق این ماده، برای اینکه حق اولاد و حق عائله مندی به کارمندان و بازنشستگان مشمول قانون مدیریت خدمات کشوری، تعلق بگیرد، لازم است تا شرایط زیر، وجود داشته باشد:

1- حق اولاد و حق عائله مندی، به کارمندان مرد شاغل، بازنشسته و وظیفه بگیر مشمول قانون مدیریت خدمات کشوری، تعلق می گیرد. 2- تعلق این حق به زنان کارمند، مشروط بر این مساله است که یا دارای همسر نبوده یا همسر آن ها معلول یا از کارافتاده باشد و یا زن مشمول، خود به تنهایی عهده دار مخارج فرزندان باشد.

3- کمک هزینه حق اولاد، تا حداکثر سه فرزند، به مشمولین پرداخت می گردد. 4- دریافت حق اولاد، بابت فرزندان پسر، تا حداکثر 25 سالگی فرزند، به شرط ادامه تحصیل و شاغل نبودن و برای فرزندان دختر، تا زمانی که ازدواج نکرده اند، مجاز می باشد.

میزان و نحوه محاسبه حق اولاد کارگران و کارمندان در سال ۱۴۰۳

درصد حق اولاد و عائله مندی کارگران و بازنشستگان تامین اجتماعی و کارمندان و بازنشستگان مشمول قانون مدیریت خدمات کشوری، هر ساله از سوی دولت، اعلام گردیده و بنابراین، این افراد می توانند با استفاده از فرمول محاسبه حق اولاد و هم چنین، دریافتی حقوق خود در آن سال، میزان کمک هزینه حق عائله مندی خود را محاسبه نمایند. از آنجا که این رقم، برای سال ۱۴۰۳ نیز مبلغ مشخصی بوده، در ادامه میزان و نحوه محاسبه حق اولاد کارگران و کارمندان در سال 1403 را توضیح خواهیم داد. 

مطابق بند 4 ماده 68 قانون مدیریت خدمات کشوری، حق عائله مندی، معادل 800 امتیاز و حق اولاد، برای هر فرزند، تا فرزند سوم، 200 امتیاز بوده که با توجه به رقم سال ۱۴۰۳، به تریب، معادل 70 و 14 درصد ضریب سالانه حداقل حقوق بوده که در ادامه، فرمول محاسبه آن را ملاحظه می نمایید:

حق اولاد برای یک فرزند = 14% × ضریب سالانه × حداقل حقوق مبنا

حق عائله مندی= 70% × ضریب سالانه × حداقل حقوق مبنا

برای توضیح میزان و نحوه محاسبه حق اولاد کارگران در سال 1403، باید به ماده 86 قانون تامین اجتماعی، مراجعه نمود که مطابق این ماده، این مبلغ، معادل 3 برابر حداقل مزد روزانه یک کارگر بوده و قانون محاسبه آن، به صورت زیر است‌:

1 × حداقل دستمزد روزانه × 3 = حق اولاد برای یک فرزند

برای روشن شدن مساله و محاسبه حق اولاد کارگران تامین اجتماعی، در سال ۱۴۰۳، به این مثال توجه نمایید: فرض شود حداقل مزد روزانه کارگر، مبلغ 2,388,728 ریال، معادل 238 هزار و 872 تومان باشد. حال اگر کارگری، دارای یک فرزند باشند، این رقم را در عدد 3 ضرب کرده که در این صورت، حق اولاد وی، مبلغ 7,166,184 ریال، معادل 716 هزار و 618 تومان خواهد بود. هم چنین، برای اولین بار، در سال جاری، به هر کارگر (اعم از زن و مرد) مبلغ 500 هزار تومان، به عنوان حق عائله مندی یا همان حق همسر، پرداخت خواهد شد.

مبلغ حق همسر و حق اولاد بازنشستگان تامین اجتماعی

حق اولاد، صرفا به دوران اشتغال کارگران مشمول قانون تامین اجتماعی، تعلق نداشته و یکی از مزایای دوران بازنشستگی این مشمولین نیز حق عائله مندی آن ها می باشد. به همین دلیل، در ادامه به بررسی مساله مبلغ حق همسر و حق اولاد بازنشستگان تامین اجتماعی​ می پردازیم. 

پیش از آن که به توضیح حق اولاد بازنشستگان تامین اجتماعی بپردازیم، ذکر این نکته، لازم است که پرداخت حق عائله مندی، در دوران اشتغال کارگران، بر عهده کارفرما بوده و در صورت عدم پرداخت، حق شکایت کارگر از کارفرما، محفوظ می باشد، اما، در دوران بازنشستگی، دولت، توسط صندوق تامین اجتماعی، متکفل پرداخت حق اولاد است.

مبلغ حق اولاد بازنشستگان تامین اجتماعی و کمک‌ هزینه عائله‌ مندی مستمری‌ بگیران دارای حداکثر دو فرزند؛ ۱۴ میلیون و ۴ هزار و ۱۰۰ ریال، دارای سه فرزند و بیشتر؛ ۱۸ میلیون و ۲۰۵ هزار و ۳۳۰ ریال، تا دو فرزند؛ ۸ میلیون و ۵۹۵ هزار و ۶۲۰ ریال، می باشد. کمک‌ هزینه اولاد برای فرزند سوم و بیشتر نیز مبلغ 11,174,306 ریال، کمک‌ هزینه همسر متکفل‌ فرزند پرونده‌ های بازماندگان دارای حداکثر دو فرزند؛ 14,004,100 ریال، کمک‌ هزینه همسر متکفل‌ فرزند پرونده‌ های بازماندگان دارای سه فرزند و بیشتر؛ 18,205,330 ریال تعیین شده است.

هر چند که مطابق با بند ۴ ماده ۶۸ قانون خدمات کشوری (مصوب ۱۳۸۶)، حق عائله مندی جداگانه ای به جهت داشتن همسر به بازنشستگان قانون مدیریت خدمات کشوری تعلق می گیرد، اما در قانون تامین اجتماعی اصولا موضوع حق همسر، در محاسبه حقوق استحقاقی در نظر گرفته نشده و از این بابت هزینه ای به بازنشسته تعلق نخواهد گرفت.

افزایش حق عائله مندی و اولاد کارمندان دولت در سال 1403

با توجه به تورم شدیدی که در سال های اخیر، کشور ما با آن، رو به رو بوده و نظر به اینکه این تورم، در سال گذشته نیز ادامه داشته، در این سال، دولت، در آبان ماه، تصمیم بر افزایش حقوق کارمندان و بازنشستگان قانون مدیریت خدمات کشوری، گرفت که به تبع این تصمیم، حق اولاد و عائله مندی این مشمولان نیز افزایش یافت. به جهت اهمیت این موضوع، این قسمت از مقاله به بیان افزایش حق عائله مندی و اولاد کارمندان دولت در سال ۱۴۰۳ اختصاص داده شده است.

با این توضیح که لایحه اصلاح قانون بودجه سال گذشته کل کشور و ترمیم حقوق کارکنان و حقوق بازنشستگی بازنشستگان کشوری و لشکری، در 8 آبان ماه، در مجلس شورای اسلامی، به تصویب رسید که متن مصوب این لایحه، به شرح زیر می باشد‌:

در اجرای ماده 16 قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت مصوب هزار و چهارصد، حق عائله ‌مندی و حق اولاد کارمندان مشمول ماده 29 قانون برنامه پنجساله ششم توسعه و سایر بخش های دولتی و همچنین، بازنشستگان، وظیفه بگیران و مستمری بگیران صندوق‌ های بازنشستگی کشوری، لشکری و سایر صندوق‌ های بازنشستگی وابسته به دولت، به ترتیب به میزان 50 و 100 درصد، افزایش می یابد.

بر اساس اعلام رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور، حق عائله‌ مندی کارمندان دولت در سال 1403 به میزان 50 درصد افزایش خواهد داشت و در حدود 900 هزار تومان، خواهد بود. همچنین، حق اولاد کارکنان دولت نیز ۱۰۰ درصد افزایش داشته و به رقم ۴۰۰ هزار تومان خواهد رسید.

جدول حق عائله مندی

در قسمت های گذشته مقاله به بیان چستی و ماهیت حق اولاد یا عائله مندی پرداخته و شرایط و مدارک لازم در این خصوص را معرفی نمودیم. در این قسمت از مقاله قصد داریم تا به ارائه جدول حق عائله مندی در سال جاری بپردازیم.

همانطور که در جدول فوق مشاهده می شود، کمک هزینه جدول عائله مندی در در قانون مدیریت خدمات کشوری از حق فرزند جداست، اما در قانون بیمه تامین اجتماعی، چنین تمایزی در نظر گرفته شده و تنها حق اولاد به واجدان شرایط، اعطا خواهد گردید.

حق عائله مندی بازنشستگان خدمات کشوری

بازنشستگان قانون مدیریت خدمات کشوری، نیز همانند بازنشستگان قانون تامین اجتماعی، از حق عائله مندی بهره مند خواهند شد. در این میان، ممکن است که این سوال در ذهن برخی افراد مطرح شود که حق عائله مندی بازنشستگان خدمات کشوری به چه صورت محاسبه می شود؟

برای پاسخ به این پرسش می بایست به بند 4 ماده 68 قانون مدیریت خدمات کشوری، مصوب 1386 مراجعه شود. مطابق با این ماده، کمک هزینه عائله مندی به بازنشسته قانون مدیریت خدمات کشوری، که دارای همسر می باشند؛ معادل (۸۰۰) امتیاز و برای هر فرزند معادل (۲۰۰) امتیاز است. البته حداکثر تعداد فرزندان قابل محاسبه، تنها تا سه فرزند است.

 هم چنین، حداکثر سن برای اولادی که از مزایای این بند استفاده می کنند؛ به شرط ادامه تحصیل و نیز غیر شاغل بودن، 25 سال تمام و نداشتن شوهر برای اولاد دختر خواهد بود. علاوه بر این، کارمندان زن شاغل و بازنشسته و وظیفه بگیر مشمول این قانون که دارای همسر نبوده و یا همسر آنان معلول و یا از کار افتاده کلی می باشد و یا خود به تنهایی متکفل مخارج فرزندان هستند از مزایای کمک هزینه عائله مندی موضوع این بند بهره مند می شوند. فرزندان معلول و از کارافتاده کلی به تشخیص مراجع پزشکی ذی ربط مشمول محدودیت سقف سنی مزبور نمی باشند.

هم چنین، در سال جاری، حق عائله مندی بازنشستگان قانون مدیریت خدمات کشور، معادل 2900 امتیاز، حق اولاد معادل 1780 امتیاز، کمک هزینه عائله مندی افراد دارای سه فرزند و بالاتر 3770 امتیاز و حق اولاد افراد دارای سه فرزند و بالاتر 2314 امتیاز است.

قانون حق اولاد دختر

همانطور که پیش تر بیان شد، حق اولاد، کمک هزینه است که بابت نگه داری فرزندان افراد مشمول و تامین بخشی از هزینه های آن ها به واجدان شرایط پرداخت می شود و از بابت تفاوتی وجود ندارد که فرزند مذکور دختر باشد یا پسر.

توجه به این نکته ضروری است که در زمینه تعلق حق اولاد به فرزندان دختر، قانون جداگانه ای تحت عنوان قانون حق اولاد دختر تصویب نگردیده و جهت اطلاع در این خصوصف متقاضی می بایست به قوانین مرتبط نظیر قانون مدیریت خدمات کشوری و قانون تامین اجتماعی مراجعه شود.

مطابق با قانون، متقاضیان قانون تامین اجتماعی در صورتی حق اولاد دختر را دریافت خواهند کرد که سن فرزند دختر، کمتر از 18 سال بوده و در صورتی که بیش از این سن باشند، لازم است تا صرفا، به تحصیل، اشتغال داشته (تا پایان مدت تحصیل) و یا به تشخیص کمیسیون های پزشکی موضوع ماده 91 قانون تامین اجتماعی، بیماری یا نقص عضو، داشته باشد. هم چنین، بر اساس، قانون مدیریت خدمات کشوری، حق اولاد دختر تا زمان ازدواج و حداکثر تا سن 25 سالگی، به متقاضی تعلق می گیرد.

حق عائله مندی در قانون جوانی جمعیت

قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت بر اساس اصل هشتاد و پنجم قانون اساسی و در سال 1400 تصویب گردید. این قانون درصدد است تا با ارائه مشوق هایی، فرآیند تشکیل خانواده و جوانی جمعیت را تسهیل بخشد. 

به موجب ماده 16 این قانون، دولت مکلف است برای کلیه گروه‌ های مختلف حقوق‌ بگیر در دستگاه‌ های مذکور در ماده (۲۹) قانون برنامه پنجساله ششم توسعه، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و همچنین نیروهای مسلح، وزارت اطلاعات و.... به مدت پنج سال، افزایش حقوق سالانه را به گونه‌ای اعمال نماید که هر ساله، کمک‌ هزینه اولاد و حق عائله‌ مندی مشمولین این ماده، در چارچوب افزایش سنواتی حقوق و دستمزد به ترتیب به میزان صد درصد (۱۰۰%) و پنجاه درصد (۵۰%) افزایش یابد.

هم چنین؛ در سال جاری، دولت تصمیم دارد تا اصلاح ماده ۸۶ قانون تامین اجتماعی و کاهش سابقه پرداخت حق بیمه به ۳۰ روز؛ زمینه بهره مندی افراد مشمول قانون تامین اجتماعی را، از حق عائله مندی در قانون جوانی جمعیت؛ فراهم نموده و گام موثری برای رسیدن به اهداف قانون جوانی جمعیت بردارد.

حق تاهل چیست

در پاسخ به پرسش حق تاهل چیست باید بگوییم حق تاهل از جمله مزایای مستمر است که به صورت ماهانه به کارکنان متاهل پرداخت می گردد. این حق اولین بار در قانون بودجه سال 1403 پیش بینی شده است. مبلغ حق تاهل در سال 1403 پانصد هزار تومان است که به صورت ماهیانه بر اساس تعداد روزهای کارکرد به کارکنان پرداخت می گردد. 

همانطور که پیش از این بیان شد شرط تعلق حق اولاد 720 روز سابقه بیمه پردازی می باشد، اما در خصوص پرداخت حق تاهل چنین شرطی مطرح نبوده و نیازی به داشتن سابقه کاری نمی باشد. چراکه هدف از پرداخت حق تاهل حمایت از خانواده و جوانی جمعیت می باشد. نکته قابل توجه در خصوص حق تاهل این است که در صورت فوت شخص و یا طلاق این مبلغ پرداخت نمی گردد.

همچنین باید گفت حق تاهل به کارگران متاهلی که پس از بازنشستگی مجددا در بخش خصوصی مشغول به کار شده اند نیز تعلق می گیرد و جز مزد ثابت و مبنای حقوق به شمار نمی رود. حق سنوات نیز در قانون کار پیش بینی شده و همان مزایای پایان کار است که به ازای هرسال سابقه کاری برای کارگران محاسبه می شود. در ادامه برای کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص مطالعه مقاله زیر توصیه می گردد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد مبلغ حق اولاد ۱۴۰۳ در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون مبلغ حق اولاد 1403 پاسخ دهند.