قیمومیت چیست

قیمومیت در حقوق ایران، نهادی بوده که برای حمایت از حقوق محجوران، پیش بینی شده و قیم، کسی است که پس از صدور حکم قیمومیت از سوی دادگاه، به این سمت رسیده و وظیفه اداره امور مالی و در مواردی، امور غیر مالی محجور، نظیر اجازه اشتغال به وی را بر عهده دارد. نحوه صدور حکم قیمومیت، با ثبت دادخواست و پس از رسیدگی، در دادگاه، خواهد بود. 

بر اساس قانون مدنی، صغار، مجانین و افراد سفیه، دارای محجوریت بوده و به علت حجر، قادر به اداره برخی امور خود، نمی باشند. اهمیت حقوق محجورین، به اندازه ای بوده که قانون گذار، در قانون مدنی و قانون امور حسبی، موادی را به مسائل محجورین، اختصاص داده و برخی نهاد های حقوقی را پیش بینی نموده است.

قیمومیت در حقوق ایران، از جمله نهادهای حقوقی است که در راستای امور و مسائل مربوط به محجورین، ایجاد شده و قواعد مخصوص به خود را دارد. با توجه به اینکه افراد، اغلب، قیمومیت را با حضانت، اشتباه گرفته و از آن جا که قواعد حاکم بر این دو، بسیار متفاوت می باشد، ضروری بوده تا در خصوص قیمومیت در حقوق ایران و قواعد آن، آگاهی داشت.

از این رو، در این مقاله، قصد داریم، بگوییم که معنی قیمومیت در حقوق ایران چیست؛ سپس، بررسی کنیم که به چه کسی، قیم گفته می شود و وظایف او، چه هستند؛ و در آخر، در خصوص حکم قیمومیت و نحوه صدور آن، توضیح خواهیم داد.

معنای قیمومیت

در پاسخ به این پرسش که معنی قیمومیت در حقوق ایران چیست و قیمومیت، به چه معناست؟ باید، به قانون مدنی و قانون امور حسبی، مراجعه کرد و در خصوص محجوران، توضیح داد. محجور، کسی است که علی رغم برخورداری از اهلیت تمتع، از اهلیت استیفا، برخوردار نمی باشد. یعنی، با وجود اینکه می تواند از حقوق قانونی مالی و غیر مالی، برخوردار باشد، اما، صلاحیت دخل و تصرف و اداره امور مالی و غیر مالی خود را ندارد.

صغار، سفیه و مجنون، افراد محجور هستند که به علت حجر، از دخل و تصرف در امور مالی و برخی امور غیر مالی خود، منع شده اند، مگر در مواردی که قانون، اجازه داده باشد. به عنوان مثال، سفیه، شخصی است که عقل معاش نداشته، اما، در امور غیر مالی، صلاحیت تصمیم گیری و انجام امور را دارد. 

قیمومیت در لغت، به معنای سرپرستی و قیم بودن می باشد. در راستای حمایت از حقوق محجوران، نهاد قیمومیت در حقوق ایران، پیش بینی و ایجاد شده است. قیمومیت، در واقع، نهادی بوده که در فقه و قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، برای سر و سامان دادن امور حقوقی و مالی محجوران و با صدور قیم نامه، وجود دارد.

پس از توضیح اینکه جایگاه و معنی قیمومیت در حقوق ایران چیست در ادامه، قصد داریم، درباره این مساله صحبت کنیم که قیم کیست. جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص تفاوت حضانت و قیمومیت، مطالعه مقاله ای که در زیر، در قسمت حتما بخوانید آمده، پیشنهاد می گردد.

قیم کیست

در قسمت قبل، در خصوص اینکه جایگاه و معنی قیمومیت در حقوق ایران چیست ؟ توضیح دادیم و گفتیم که قیمومیت، به معنای قیم بودن است. لذا در این بخش از مقاله، قصد داریم، درباره این موضوع صحبت کنیم که در حقوق ایران، قیم کیست، موارد نصب آن، چه می باشد و چه وظایفی دارد. 

 ولایت قهری، یعنی تسلط و حکومت بر امور محجوران و در درجه اول، بر عهده ولی خاص، یعنی، پدر و پدر بزرگ یا جد پدری آن ها است. در صورتی که فرد صغیر، ولی خاص نداشته باشد، برای وی، قیم تعیین می شود. همچنین، برای افراد مجنون و افراد غیر رشیدی که جنون یا عدم رشد آن ها، به زمان صغرشان (کودکی آن ها)، متصل بوده و با این حال، ولی خاص ندارند و نیز مجنون و غیر رشیدی که جنون او، به صغر وی، متصل نباشد، قیم تعیین می گردد.

با توجه به توضیحات فوق، در پاسخ به این پرسش که قیم کیست؟ باید گفت، قیم، فردی است که موجب حکم دادگاه که به آن، حکم قیمومیت می گویند، اداره امور مالی و حقوقی محجور را بر عهده دارد. شایان ذکر می باشد که دادگاه، برای تعیین قیم، در ابتدا، اشخاص نزدیک محجور را در نظر خواهد داشت. 

وظایف قیم

در قسمت قبل، پس از توضیح در این خصوص که جایگاه و معنی قیمومیت در حقوق ایران چیست، به تعریف قیم پرداختیم و گفتیم که در چه زمانی، برای محجور، قیم تعیین می گردد. در این قسمت از مقاله، قصد داریم، درباره وظایف قیم در حقوق ایران، صحبت کنیم و بگوییم که بر اساس قانون مدنی و قانون امور حسبی، قیم، چه وظایفی دارد. وظایف قیم، عبارتند از: 

مراقبت و نگهداری از محجور، در زمینه اموال و تمام امور مالی وی

پرداخت نفقه افراد واجب النفقه تحت سرپرستی افراد محجور

ارائه حساب تصدی خود، به صورت سالانه، به دادستان

پیگیری امور مربوط به بهداشت و درمان محجور و پرداخت هزینه های مربوط به آن

اجازه اشتغال به کار و پیشه به محجور، در صورت صلاحدید

 البته قیم، در اداره امور محجوران، بایستی، پاره ای از مسائل را هم رعایت نماید. مثلا باید، مصلحت محجور را در تمامی تصمیمات خود، در نظر داشته باشد و زمان فروش اموال غیر منقول وی، از دادگاه، کسب اجازه کند؛ در غیر این صورت، می توان، نسبت به عزل وی، به حکم قانون، اقدام نمود. در ادامه، در خصوص حکم قیمومیت و نحوه صدور آن، توضیح خواهیم داد. 

حکم قیمومیت چیست

در قسمت های پیش، در پاسخ به این پرسش که معنی قیمومیت در حقوق ایران چیست؟ گفتیم، زمانی که فرد محجوری، ولی قهری خود را از دست می دهد یا ولی قهری وی، به هر علتی، توان اداره امور او را ندارد، برای مدیریت مسائل مالی اش، نیاز به یک، قیم خواهد داشت. از آنجا که تعیین قیم، با دادگاه می باشد، در این بخش، قصد داریم، در خصوص حکم قیمومیت، صحبت کنیم.

حکم قیمومیت، مدرکی بوده که پس از طی شدن نحوه و مراحل تعیین قیم، از سوی دادگاه صالح، صادر شده و در آن، قیم و حدود اختیار وی، مشخص گردیده است. با داشتن حکم قیمومیت، قیم می تواند، به صورت قانونی، به نحوی که مصلحت محجور نیز در نظر گرفته شود، اموال و امور مالی او و در پاره ای از موارد، امور غیر مالی او را پیگیری و مدیریت کند.

با توجه به اینکه صدور حکم قیمومیت، نیازمند طی کردن نحوه و مراحل آن، می باشد، در ادامه، قصد داریم، در خصوص نحوه صدور حکم قیمومیت، توضیح دهیم. جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص تعیین قیم، بعد از فوت پدر، مطالعه مقاله ای که در زیر آمده، پیشنهاد می گردد.

نحوه صدور حکم قیمومیت

در قسمت های قبل، در این خصوص که معنی قیمومیت در حقوق ایران چیست، توضیح دادیم و گفتیم که قیمومیت در حقوق ایران، نهادی برای حمایت از محجوران می باشد. پس از توضیح در این خصوص که معنی قیمومیت در حقوق ایران چیست، در این بخش از مقاله، قصد داریم، نحوه صدور حکم قیمومیت را بررسی کنیم که عبارت است از:

 ثبت دادخواست نصب قیم، از طریق مراجعه حضوری به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا سامانه اینترنتی remission.adliran.ir/PetitionEdit.aspx

مراجعه به دایره سرپرستی دادگاه، جهت ارائه مدارک 

بررسی مدارک شخص متقاضی قیمومیت، نظیر گواهی عدم سوء پیشینه، از سوی دادستان

تایید صلاحیت وی برای قیم شدن، از طرف دادستان

صدور حکم قیمومیت، توسط دادگاه

از آن جا که قیم، ممکن است در انجام وظایف محوله، کوتاهی نماید و خلاف مصلحت محجور رفتار کند، قانون گذار، امکان عزل قیم را پیش بینی کرده که جهت کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص، مطالعه مقاله ای که در زیر، در قسمت در ادامه بخوانید آمده، پیشنهاد می گردد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد قیمومیت در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون قیمومیت پاسخ دهند.