مجازات چک برگشتی

عدم وجود پول نقد کافی، در حساب صادر کننده، از جمله علل برگشت خوردن چک می باشد. صدور چک برگشتی بلامحل، بر اساس ماده 7 قانون صدور چک، مجازات زندان دارد و همچنین، ممنوعیت از داشتن دسته چک را برای مدتی، به دنبال خواهد داشت. حکم مجازات چک برگشتی کیفری، حبس و حکم مجازات چک برگشتی حقوقی، پرداخت محکوم به و خسارت تاخیر تادیه می باشد.

چک، از جمله اسناد تجاری ای بوده که معاملات را تسهیل کرده و به عنوان جایگزینی برای پول نقد، استفاده می شود. کسی که اقدام به صدور چک می کند، باید بداند که قادر به پرداخت مبلغ آن است و می تواند، در مهلت مقرر شده در این سند، وجه آن را پرداخت کند.

اما، بسیار پیش می آید که افراد، بدون توجه به دارایی حساب خود، اقدام به صدور چک کرده و همین امر، سبب برگشت خوردن چک صادره و ضرر دارنده آن، می گردد. به همین جهت، قانون گذار، در ماده 7 قانون صدور چک، حکم مجازات چک برگشتی، در صورت بلامحل بودن آن را پیش بینی کرده که مجازات سنگینی می باشد.

از این رو، در این مقاله، قصد داریم، موارد برگشت خوردن چک، مجازات صدور چک خالی از وجه و نحوه اعمال آن، بر صادر کننده چنین چکی را بررسی کرده؛ سپس، به این پرسش، پاسخ دهیم که آیا چک برگشتی زندان دارد یا خیر و حکم مجازات چک برگشتی حقوقی چیست؟

موارد برگشت خوردن چک

چک، یکی از سند های تجاری بوده که امروزه، در معاملات، به عنوان جایگزین پول نقد، به کار می رود و انجام خرید و فروش و هر نوع معامله دیگری را تسهیل می کند. اما، نکته مهمی که هنگام صدور چک، باید، در نظر داشت، این است که صادر کننده، از عهده پرداخت مبلغ یا وجه چک، در موعد مقرر، بر آید.

در صورتی که صادر کننده، با علم به خالی بودن حساب خود، اقدام به صدور چک بلامحل کند، با حکم مجازات چک برگشتی، بر اساس ماده 7 قانون صدور چک روبرو خواهد شد. برگشت خوردن چک، به علل مختلفی، اتفاق می افتد، موارد برگشت خوردن چک، عبارتند از:

بسته بودن حساب صادر کننده چک، به علت بدهی یا به حکم دادگاه و مواردی از این دست.

 عدم وجود وجه نقد در حساب صادر کننده یا عدم کفایت موجودی، نسبت به وجه چک.

مسدود شدن حساب، به درخواست دارنده حساب، به علت مواردی نظیر مفقودی چک.

عدم پرداخت وجه چک به دارنده به علت دستور صاحب حساب.

وجود مواردی، مانند قلم خوردگی، عدم مطابقت امضا و یا اختلاف در مندرجات چک و به تبع، امتناع بانک، از پرداخت وجه آن.

پس از توضیح در خصوص موارد برگشت خوردن چک، در ادامه مقاله، قصد داریم، درباره حکم مجازات چک برگشتی و نحوه اعمال آن، بر صادر کننده چنین چکی، بر اساس ماده 7 قانون صدور چک، صحبت کنیم و بگوییم که آیا چک برگشتی زندان دارد یا خیر؟.

مجازات صدور چک برگشتی

هنگامی که وجه چکی، به علت وجود موارد برگشت خوردن آن، به دارنده چک، پرداخت نمی گردد، دارنده می تواند، با گرفتن گواهی عدم پرداخت و بسته به شرایط چک برگشتی، اقدام به شکایت حقوقی و کیفری مطالبه وجه چک نماید.

قانون گذار، در ماده 7 قانون صدور چک، حکم مجازات چک برگشتی بلامحل را پیش بینی کرده است و به این پرسش که آیا چک برگشتی زندان دارد یا نه؟ پاسخ داده است. در صورتی که چک شخصی، به علت بلامحل و خالی از وجه بودن، برگشت بخورد، با مجازات این ماده، روبرو خواهد شد. پیش از بیان حکم مجازات چک برگشتی بلامحل و بررسی اینکه آیا چک برگشتی زندان دارد یا نه؟ ابتدا باید، توضیح دهیم که چک بلامحل چیست.

چک بلامحل، چکی است که بدون تاریخ، بدون امضا، مدت دار، وعده دار، مشروط و سفید امضا نبوده، همچنین، بابت تضمین، داده نشده باشد و وجه آن، به علت خالی بودن حساب صادر کننده یا عدم کفایت موجودی آن و مواردی از این دست، پرداخت نگردد.

در چنین چکی، چنانچه دارنده، ظرف 6 ماه از مهلت مقرر در آن، اقدام به مطالبه وجه نماید و ظرف 6 ماه از گرفتن گواهی عدم پرداخت از بانک، به علت خالی بودن حساب و یا سایر موارد، اقدام به شکایت کیفری چک بلامحل کند، صادر کننده، با حکم مجازات چک برگشتی که در ماده 7 قانون صدور چک آمده و حبس می باشد، روبرو خواهد شد.

مطابق ماده 7 قانون صدور چک، حکم مجازات چک برگشتی بلامحل، بر اساس میزان مبلغ چک متفاوت می باشد. بر اساس این ماده، در صورتی که وجه چک، کمتر از 1 میلیون تومان باشد، میزان حبس صادر کننده چک بلامحل، تا حداکثر شش ماه حبس بوده و در صورتی که وجه چک، از 1 میلیون تا 5 میلیون تومان باشد، میزان مجازات صادر کننده، حبس از 6 ماه تا یک سال بوده و برای مبالغ بالای 5 میلیون، مجازات صادر کننده، حبس به میزان یک تا دو سال خواهد بود.

شایان ذکر است، حکم مجازات چک برگشتی مندرج در ماده 7 قانون صدور چک، به موجب قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، کمی تغییر یافته و با توجه به قابل گذشت بودن این جرم، حبس های مندرج در این ماده در هر مورد، به نصف، تقلیل یافته است.

اعمال مجازات صدور چک برگشتی نسبت به صادر کننده

جهت اعمال حکم مجازات چک برگشتی، نسبت به صادر کننده آن، دارنده چک باید، پیگیری این امر را با ثبت شکوائیه چک برگشتی، از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، از دادگاه بخواهد و سپس، در جلسه دادرسی و رسیدگی به موضوع شکایت خود، شرکت کرده و ادله اثبات خود، مبنی بر بی محل بودن چک را به محکمه، ارائه کند.

از آنجا که صدور چک بلامحل، جرمی قابل گذشت است، در صورت عدم تمایل شاکی، به پیگیری این امر و یا رضایت و مصالحه وی، با صادر کننده چک بلامحل، حکم مجازات چک برگشتی مندرج در ماده 7 قانون صدور چک، نسبت به صادر کننده چک، اعمال نخواهد شد. 

شایان ذکر است، برخلاف وجه چک که از تمامی مسئولین چک، اعم از ظهر نویس، ضامن و... قابل مطالبه می باشد، حکم مجازات چک برگشتی، تنها نسبت به صادر کننده آن، اعمال خواهد شد و نسبت به ظهر نویس و سایر مسئولین، قابل اعمال نیست.

آیا چک برگشتی زندان دارد؟

یکی از پرسش هایی که اغلب، در خصوص چک برگشتی کیفری و حقوقی، مطرح می گردد، این است که آیا در صورت پیگیری این چک، از طریق شیوه های وصول چک برگشتی، دادگاه، حکم به زندان صادر کننده چک، خواهد داد؟ به عبارتی، آیا چک برگشتی، زندان دارد یا خیر و در صورت مثبت بودن پاسخ، این زندان، به چه نحو، نسبت به مشتکی عنه یا محکوم علیه، اعمال خواهد شد؟

در پاسخ به این پرسش که آیا چک برگشتی زندان دارد یا خیر؟ باید، بین چک های بلامحل حقوقی و چک های بلامحل کیفری، تفاوت قائل شد. چک بلامحل کیفری، چکی است که حال بوده و دارای تاریخ و امضا باشد، مشروط نبوده و بابت تضمین، صادر نشده باشد.

در چک های بلامحل کیفری، در صورتی که صاحب چک، تا 6 ماه از تاریخ سررسید آن، نسبت به گرفتن گواهی عدم پرداخت، اقدام نموده باشد و ظرف 6 ماه از تاریخ گرفتن برگه گواهی عدم پرداخت، اقدام به شکایت صدور چک بلامحل نماید، مرتکب صدور چک بلامحل، با توجه به ماده 7 قانون صدور چک و با در نظر گرفتن قانون کاهش حبس مجازات تعزیری، به حبس از 3 ماه تا 1سال، بسته به مبلغ چک، محکوم خواهد شد. 

در خصوص مجازات زندان در چک برگشتی حقوقی یا جایی که چک، به علت دارا نبودن شرایط، متصف به وصف چک بلامحل کیفری نگردد، مجازات زندان، تنها در صورتی وجود خواهد داشت که محکوم علیه، پس از محکومیت به پرداخت وجه چک، توسط دادگاه، از دادن آن، در مهلت تعیین شده، خودداری کند و به همین سبب، ذی نفع یا خواهان، صدور حکم جلب وی را از اجرای احکام بخواهد.

مجازات چک برگشتی حقوقی

در قسمت های قبل، توضیح دادیم که چک بلامحل کیفری چیست و در چه صورتی، مجازات زندان، در خصوص آن، اعمال خواهد شد. در این بخش از مقاله، قصد داریم، درباره حکم مجازات چک برگشتی حقوقی، صحبت کنیم و بگوییم، در صورتی که چکی، حقوقی لحاظ شود و برگشت بخورد، برای صادر کننده آن، چه مجازاتی، در نظر گرفته می شود.

بر اساس قانون، چنانچه به دلیلی مانند حال نبودن چک، مشروط و مدت دار بودن آن یا سفید امضا بودن چک، چک صادره، کیفری لحاظ نشود، یا در صورتی که با وجود داشتن وصف کیفری، صاحب چک، در مهلت 6 ماهه از زمان صدور گواهی عدم پرداخت، نسبت به شکایت کیفری صدور چک بلامحل، اقدام نکند، دارنده یا ذی نفع، باید، با ثبت دادخواست حقوقی، مطالبه وجه چک را از داد گاه بخواهد.

دادگاه، پس از بررسی مدارک خواهان و اثبات حقانیت وی، رای بر پرداخت وجه چک، به نفع خواهان، صادر خواهد نمود و در خصوص خسارات تاخیر تادیه نیز تعیین تکلیف خواهد کرد. در صورتی که محکوم علیه، با ثبت دادخواست اعسار، اعسار خود را از پرداخت محکوم به، ثابت کند، پرداخت وجه چک، تقسیط خواهد شد.

بنابراین، حکم مجازات چک برگشتی حقوقی، محکومیت به پرداخت وجه آن و در مواردی، پرداخت خسارات مربوط به تاخیر تادیه بوده و در صورتی که محکوم علیه، از پرداخت، استنکاف کند، خواهان، می تواند، با مراجعه به اجرای احکام شعبه صادر کننده رای، درخواست توقیف اموال وی یا صدور حکم جلب محکوم علیه را داشته باشد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد مجازات چک برگشتی در کانال تلگرام حقوق کیفری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون مجازات چک برگشتی پاسخ دهند.