خیانت در امانت چک

جرم خیانت در امانت چک که مجازات آن، حبس تعزیری است، زمانی محقق می گردد که شخصی که چک، بابت مواردی مانند ضمانت پرداخت یا ایفای تعهد، به وی داده شده، پیش از محقق شدن عدم ایفای تعهد یا پرداخت در موعد مقرر، اقدام به وصول مبلغ چک نماید که در این صورت، می توان با ثبت شکواییه این جرم، از او، شکایت کرد.

چک، از جمله اسناد تجاری می باشد که علاوه بر جایگزین، به عنوان پول نقد در معاملات، برای تضمین مواردی نظیر ایفای تعهد یا پرداخت وجه در موعد مقرر و یا حسن انجام کار نیز، مورد استفاده قرار می گیرد و به عنوان امانت، به داین یا شخصی که نسبت به او، تعهدی وجود دارد و یا کارفرما، داده می شود.

اما، در مواردی، با وجود امانی بودن چکی که بابت تضمین داده شده، دارنده، اقدام به نقد کردن وجه چک می نماید و بدین ترتیب، به دهنده چک، ضرر مالی وارد می آورد که همین امر، سبب جرم انگاری جرمی، تحت عنوان خیانت در امانت چک شده است که تنها، در صورت اثبات وجود ارکان این جرم، حکم بر مجازات آن، داده می شود. اثبات جرم خیانت در امانت چک نیز راه های قانونی ویژه ای دارد که باید از آن ها، مطلع بود.

از این رو، در مقاله حاضر، قصد داریم بگوییم که جرم و مجازات جرم خیانت در امانت چک چیست، نحوه شکایت و رسیدگی به آن، چگونه است و راه های اثبات این جرم، در خصوص انواع چک، به ویژه چک سفید امضا، به چه شکل می باشد و در نهایت، یک نمونه شکواییه، برای شکایت از این جرم، ارائه خواهیم کرد.

جرم خیانت در امانت چک چیست

برای تعریف جرم خیانت در امانت چک و توضیح در خصوص مجازات آن، ابتدا باید، جرم خیانت در امانت را از منظر ماده 674 قانون مجازات اسلامی، اصلاحی سال 1399، بخش تعزیرات، مورد بررسی قرار دهیم. این ماده، از مواد قانون مجازات اسلامی، مقرر می دارد:

"هرگاه اموال منقول یا غیرمنقول یا نوشته‌ هایی از قبیل سفته و چک و قبض و نظایر آن، به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای و‌کالت یا هر کار با اجرت یا بی اجرت، به کسی داده شده و بنابر، این بوده است که اشیا مذکور، مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیا نزد او بوده، آن ها را به ضرر مالکین یا متصرفین آن ها، استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید...." مرتکب جرم خیانت در امانت شده است.

بر اساس این ماده، جرم خیانت در امانت، زمانی محقق می گردد که؛ آن چیزی که در قالب عقودی نظیر رهن، وکالت، امانت و... به دیگری داده شده تا به مصرف معینی برسد یا در موعد مقرری بازگردانده شود، از بین برود یا مفقود و تلف شود یا در موعد مقرر، مسترد نگردد یا به زیان مالک یا متصرف آن مال امانی، استفاده گردد.

بر اساس مقدمات بالا، در خصوص جرم خیات در امانت چک نیز، باید گفت، در اغلب موارد، افراد برای تضمین پرداخت دین یا وجه معاملات، همچنین، تضمین ایفای تعهد داده شده در قرارداد یا داشتن حسن انجام کار، اقدام به دادن چک ضمانی، به داین، کارفرما، طرف دیگر عقد و... می نمایند و دارنده چک، تنها زمانی حق وصول وجه چک را خواهد داشت که دهنده چک، به عنوان مثال، در موعد مقرر، دین یا وجه خود را نپردازد یا تعهد خود را ایفا نکند یا در کار، حس انجام کار نداشته باشد.

زمانی که هیچ یک از شروطی که به واسطه آن، می توان چک امانی را نقد کرد، محقق نشده است، در صورتی که دارنده، اقدام به نقد کردن و وصول وجه چک، نماید، یا چک امانی را به ثالث، منتقل کند یا پس از محقق شدن مورد ضمانت، از استرداد آن، خودداری ورزد، مرتکب جرم خیانت در امانت چک شده است و مجازات این جرم که در قسمت بعدی مقاله، توضیح خواهیم داد، در حق او، اعمال می شود.

مجازات خیانت در امانت چک

پس از توضیح پیرامون جرم خیانت در امانت چک، در این بخش از مقاله، قصد داریم تا مجازات این جرم را بررسی کنیم که برای انجام این امر، ابتدا باید، مجازات جرم خیانت در امانت را بر اساس ماده 674 قانون مجازات اسلامی و ماده 104 اصلاحی قانون مجازات و تبصره این ماده، که بر اساس قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، مصوب اردیبهشت 1399، اصلاح شده است، مورد بررسی قرار دهیم.

 ماده 674 قانون مجازات اسلامی 1392، تا پیش از تصویب قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، مجازات جرم خیانت در امانت را، حبس از 6 ماه تا سه سال، تعیین کرده بود. یعنی، قاضی می توانست، در جرم خیانت در امانت، به حداقل مجازات این جرم (6 ماه) و در صورت وجود برخی موارد قانونی، به حداکثر میزان مجازات آن، (سه سال) رای دهد.

در سال 1399، قانون گذار، در قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، در ماده 11 این قانون، ماده 104 و تبصره این ماده از مواد قانون مجازات اسلامی را اصلاح کرد و بر مبنای این اصلاح، جرم خیانت در امانت، یک جرم قابل گذشت، لحاظ شد و میزان مجازات آن نیز، در حداقل و حداکثر به نصف، تقلیل یافت. یعنی، میزان مجازات جرم خیانت در امانت، به جای 6 ماه تا سه سال حبس، به سه ماه تا یک سال و نیم حبس، تبدیل گردید.

بر اساس توضیحات بالا، مجازات جرم خیانت در امانت چک، حبس از سه ماه تا یک سال و نیم، خواهد بود و البته، این حکم، در صورتی صادر خواهد شد که شاکی، با کمک نمونه شکواییه های موجود، اقدام به ثبت شکایت نماید که در ادامه، نحوه و مراحل انجام شکایت و رسیدگی به این جرم را توضیح خواهیم داد.

نحوه شکایت و رسیدگی به خیانت در امانت چک

برای اعمال و صدور حکم مجازات جرم خیات در امانت چک، شاکی باید، بر اساس نحوه شکایت از این جرم، اقدام نموده و مراحل آن را طی کند، تا به صورت قانونی، به جرم رخ داده، رسیدگی شده و حکم مجازات آن، صادر گردد. نحوه شکایت و رسیدگی به خیانت در امانت چک، به شرح زیر است:

در ابتدا، شاکی باید، با مراجعه حضوری به دفاتر خدمات قضایی یا از طریق اینترنتی و مراجعه به آدرس sana.adliran.ir، در سامانه ثنا، ثبت نام کند و پس از ثبت نام در سامانه احراز هویت ثنا، نام کاربری و رمز عبور سامانه ثنای خود را دریافت نماید.

سپس، شاکی باید، شکواییه جرم خیانت در امانت را بر اساس نمونه شکواییه های موجود یا با کمک یک وکیل، تنظیم کرده و فایل ورد آن را بر روی تلفن همراه خود یا یک سی دی یا رم، ذخیره کند.

در مرحله بعد، شاکی باید، به همراه نمونه شکواییه تنظیم شده، به نزدیک ترین دفتر خدمات الکترونیک قضایی برود و شکوائیه خود را ثبت و به دادسرای  صالح، ارسال کند.

در این مرحله و پس از ثبت شکوایه، پرونده جرم، تشکیل شده و دادسرا، تحقیقات مقدماتی را آغاز می نماید؛ در صورتی که ادله، برای انتساب یا اثبات جرم، کافی باشد، دادسرا، قرار جلب به دادرسی را صادر نموده و پس از صدور کیفر خواست، پرونده را به دادگاه کیفری دو، ارسال می کند، در غیر این صورت، یعنی در صورت کافی نبودن ادله، دادسرا، قرار منع تعقیب را صادر می نماید و پرونده در داسرا، مختومه می گردد.

راه های اثبات خیانت در امانت چک

قانون گذار، ادله اثبات دعوا، در دعاوی حقوقی و کیفری را مشخص نموده و در هر دعوایی، طرفین دعوا، می توانند در مقام دفاع یا دعوا، از آن ادله، استفاده کنند و دعوای مربوط به جرم خیانت در امانت چک نیز، مستثنی از این امر، نمی باشد. بنابراین، راه های اثبات خیانت در امانت چک ضمانت، به شرح زیر می باشد:

اقرار: یعنی، شخصی که مرتکب جرم خیانت در امانت چک شده است، شخصا، در محکمه، به ضرر خود، اعتراف نماید که مرتکب این جرم شده است.

شهادت: یعنی، دو نفر یا بیشتر، شهادت دهند که چک، نزد شخصی که برای نقد کردن آن، اقدام کرده، امانت بوده است. این امر، در مواردی استفاده می گردد که شاکی، سندی برای اثبات امانی بودن چک یا ایفا و محقق شدن شرطی که چک، از بابت تضمین انجام آن، داده شده، ندارد.

علم قاضی: علم قاضی که بالاترین دلیل از ادله اثبات دعوی است، یعنی قاضی، با توجه به موقعیت پرونده و امارات موجود، شخصا پی ببرد که چک، امانی بوده و دارنده، مرتکب خیانت در امانت شده است.

همچنین، شاکی جرم خیانت در امانت، می تواند از هر سندی که مثبت ایفای تعهد یا پرداخت دین یا محقق شدن هر امری است که چک، بابت آن، به عنوان ضمانت داده شده است، نیز استفاده کند تا جرم خیانت در امانت چک را ثابت نماید. شایان ذکر بوده که در این راستا، ارائه قراردادی که در آن، امانی بودن چک، درج شده، همچنین، ته برگ یا لاشه چکی که در آن، ضمانی بودن چک، قید گردیده نیز، می توانند از بهترین مدارک کمک کننده، برای ثابت کردن امانی بودن چک و تحقق جرم خیانت در امانت چک، محسوب شوند.

اثبات خیانت در امانت چک سفید امضا

قانون گذار، در ماده 673 قانون مجازات اسلامی، مقرر می دارد: "هرکس از سفید مهر یا سفید امضایی که به او سپرده شده است یا به هر طریق به دست آو‌رده، سوء استفاده نماید، ...." مرتکب جرم خیانت در امانت شده است. بر اساس این ماده، می توان گفت که سوء استفاده از چک سفید امضا نیز سبب تحقق جرم خیانت در امانت می شود اما، این امر، منوط بر اثبات خیانت در امانت چک سفید امضا است.

نمونه شکواییه خیانت در امانت چک

در قمست های قبلی مقاله، گفتیم که از جمله مهم ترین مراحل شکایت از جرم خیانت در امانت چک، تنظیم شکواییه آن است. لذا، در این بخش از مقاله، قصد داریم تا یک نمونه شکواییه جرم خیانت در امانت چک را ارائه کرده تا خوانندگان محترم بتوانند، در صورت نیاز و مواجه شدن با جرم خیانت در امانت چک، از این نمونه شکواییه، استفاده کنند.

علاقمندان به دانلود نمونه شکواییه خیانت در امانت چک می توانند، از طریق لینک زیر، اقدام کنند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص جرم خیانت در امانت چک و تنظیم شکواییه آن در کانال تلگرام حقوق کیفری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون  جرم خیانت در امانت چک و تنظیم شکواییه آن پاسخ دهند.