نکول اسناد تجاری از قبیل برات ، به معنای آن است که برات گیر ، اقدام به عدم قبول یا رد آن می کند و اعلام می دارد که وجه مندرج در سند را نمی پردازد . شرایط نکول برات این است که برات گیر می بایست فورا قبول یا نکول خود را اعلام داشته و دارنده برات ، اعتراض نامه نکول را ارائه نماید که در این حالت ، نکول برات این اثر را دارد که برات گیر تعهد به پرداخت آن ندارد .
برای مشاوره نکول اسناد تجاری
برای مشاوره نکول اسناد تجاری
بر اساس قانون تجارت ، صدور و وصل اسناد تجاری از قبیل چک ، سفته ، برات یا فته طلب ، نیازمند رعایت موازینی است که در این قانون و قوانین مرتبط ، بیان شده است و عدم اطلاع از این قوانین ، سبب ایجاد مشکلاتی برای طرفین می شود .
به عنوان نمونه ، در قانون تجارت ، موضوعی تحت عنوان نکول اسناد تجاری که در مورد برات مصداق دارد ، پیش بینی شده که به معنای رد برات از سوی برات گیر می باشد و از آن جهت که نکول برات ، ممکن است آثار حقوقی خاصی به ویژه در ارتباط با دارنده برات ایجاد کند ، پرداختن به این موضوع ضروری است که نکول اسناد تجاری از جمله برات به چه معنا است و چه شرایطی دارد .
برای پرداختن به این موضوع ، در ادامه این مقاله قصد داریم به بررسی اینکه نکول اسناد تجاری یعنی چه و چه شرایطی دارد ، پرداخته و پس از بررسی نحوه و آثار نکول این اسناد ، نکول سفته و برات را نیز به صورت مجزا توضیح دهیم .
در قانون تجارت ، احکام مربوط به تجار ، شرکت تجاری و اسناد تجاری ، به صورت کامل ذکر شده است . یکی از مفاهیم مربوط به اسناد تجاری از قبیل چک ، سفته و برات ، بحث نکول آنها می باشد . سوالی که در این خصوص مطرح می شود ، این است که نکول اسناد تجاری یعنی چه و چه شرایطی دارد ؟
قبل از اینکه به توضیح نکول اسناد تجاری بپردازیم ، بهتر است معنای لغوی نکول را ذکر کنیم . نکول ، یک لغت عربی است که به معنای عدم پذیرش ، رد کردن ، برگرداندن یا روی گرداندن است . نکول ، در مورد سوگند خوردن در دادگاه نیز کاربرد دارد و به معنای خودداری از ادای سوگند توسط افراد در دادگاه می باشد . اما نکول اسناد تجاری یعنی چه ؟
مفهوم نکول اسناد تجاری را نیز می توان به توجه به همین معنی لغوی ارائه کرد . لذا نکول اسناد تجاری ، در مقابل قبول این اسناد می باشد و هر زمان که اسناد تجاری از قبیل برات ، مورد قبول برات گیر قرار نگرفته و او ، نتواند یا نخواهد به تعهدات موجود در آن سند عمل نماید ، می تواند اقدام به رد سند یا نکول آن کند که در ادامه ، شرایط آن را توضیح خواهیم داد .
در قسمت قبل توضیح دادیم که نکول اسناد تجاری یعنی چه و گفتیم که نکول کردن سند تجاری ، به معنای عدم پذیرش یا رد کردن تعهدات مندرج در سند تجاری است ؛ اما در قانون تجارت ، بحث نکول ، در ضمن مواد مربوط به برات آمده است . بر اساس این قانون ، زمانی که فردی برات صادر می کند ، می بایست مفاد آن سند ، به تایید یا قبولی برات گیر نیز برسد تا وی ، متعهد به پرداخت آن شود و دارنده ، بتواند وجه برات را از وی مطالبه نماید .
اما سوالی که مطرح می شود ، این است که شرایط نکول سند تجاری برات چیست ؟ بر اساس ماده 229 قانون تجارت ، هر عبارتی که برات گیر بر روی ورقه نوشته و آن را امضا یا مهر نماید ، به منزله قبولی محسوب می شود ؛ مگر اینکه صریحا دلالت بر عدم قبول آن داشته باشد . اگر هم عبارت ، فقط ناظر به عدم قبول یک بخش از برات باشد ، بقیه آن ، قبول شده محسوب می شود . همچنین ، در حالتی که هیچ عبارتی بر روی آن نوشته نشده و صرفا امضا شده باشد ، به منزله قبولی برات است .
شرایط نکول برات ، این است که دارنده برات ، می بایست اعتراض نامه نکول برات را تنظیم نموده و به موجب آن ، اعلام کند که برات پرداخت نمی شود . در این صورت ، وی حق دارد که از برات کش یا ضامنین آن ، تقاضای تضمین برای پرداخت وجه برات را نموده یا اینکه صادر کننده ، موظف شود وجه آن را فورا پرداخت نماید .
نکول یا رد کردن تعهدات مندرج در اسناد تجاری چون برات ، نیازمند آن است که شخص نکول کننده ، اقدامات خاصی که در قانون تجارت بیان شده است را انجام دهد . لذا سوالی که در این قسمت قصد داریم به آن پاسخ دهیم ، آن است که نحوه نکول اسناد تجاری چگونه است ؟
بر اساس ماده 235 قانون تجارت ، نحوه نکول سند تجاری برات ، بیان شده است که بر اساس این ماده ، برات به محض ارائه و یا نهایتا ظرف 24 ساعت از تاریخ ارائه ، قبول و یا نکول بشود . بنابراین ، نحوه نکول اسناد تجاری ، این است که به صورت فوری توسط برات گیر انجام گیرد . در غیر این صورت ، اگر برات گیر پس از ارائه برات ، قبول یا نکول آن را انجام ندهد ، خودداری وی ، به منزله نکول برات است .
نحوه نکول برات ، می تواند به شکل های مختلفی انجام شود . هر نوع نوشته ای که دال بر رد کردن برات باشد ، به منزله نکول آن سند محسوب می گردد . اما در مواردی نیز ، نکول سند تجاری ، ضمن عبارت صریح ، انجام نمی شود . بلکه قانون ، فرض نموده که این عمل ، به منزله نکول است : مثل قبول مشروط برات که همان نکول است ؛ هر چند که قبول کننده ، در حدود شرط ، موظف به پرداخت وجه برات است . ورشکستگی برات گیر یا فوت وی نیز به منزله نکول برات می باشد .
همچنین لازم به ذکر است که بر اساس ماده 236 قانون تجارت ، در صورت نکول کردن برات ، اعتراض دارنده برات باید به موجب تصدیق نامه ای که به صورت رسمی تنظیم می شود ، انجام شود که به این تصدیق نامه ، اعتراض یا پروتست نکول گفته می شود . در صورتی که سند تجاری نکول شد ، به درخواست دارنده سند ، می بایست صادر کننده یا ظهرنویسان ، اقدام به تعیین ضامن نموده و یا اینکه وجه آن را تادیه نمایند .
در قسمت های قبل ، به بررسی این مطالب پرداختیم که نکول اسناد تجاری چیست و شرایط و نحوه آن به چه صورت است . اما در همین ارتباط ، این سوال نیز ممکن است مطرح شود که نکول یا رد کردن اسناد تجاری مانند برات ، چه آثار حقوقی به دنبال خواهد داشت ؟
در پاسخ به این سوال ، باید گفت که بر اساس قانون تجارت ، در صورتی که سند تجاری مورد قبول قرار گیرد ، می بایست در مهلت مقرر ، اقدام به تادیه وجه آن سند نمود ؛ به همین دلیل ، یکی از مهم ترین آثار نکول سند تجاری ، آن است که متعهد ، از ایفای تعهدات خود نسبت به مبلغ مذکور در سند ( تمام یا قسمتی از آن ) امتناع می کند و به همین دلیل ، اصولا متعهد ، الزامی به پرداخت وجه سند نخواهد داشت .
البته ، باید گفت که در مورد برات ، اگر قبلا برات گیر ، نسبت به برات کش یا صادر کننده ، تعهداتی داشته و اقدام به نکول برات می کند ، از لحاظ حقوقی ، موظف به پرداخت هزینه های وارده به برات کش در خصوص نکول برات است ؛ اما اگر قبلا بدهی ای به برات کش نداشته و از قبول آن خودداری می کند ، هیچ آثار حقوقی در خصوص مسئولیت برات گیر ، ایجاد نمی شود ؛ چرا که وی ملزم به قبول برات نیست .
در چنین حالتی که برات گیر ، اقدام به نکول و خودداری از پرداخت وجه مذکور در برات می نماید ، این اثر ایجاد می شود که صادر کننده برات و ظهرنویسان آن ، در صورت تقاضای دارنده برات ، می بایست برای تادیه وجه آن ، ضامن معرفی کرده و یا اینکه وجه مذکور در سند را به علاوه مخارج اعتراض نامه و برات رجوعی ، بلافاصله و به صورت فوری ، پرداخت کنند .
لذا در صورت صدور اعتراض نامه نکول ، شخص ثالثی می تواند آن را به نام برات کش یا یکی از ظهرنویسان برات ، قبول نموده و قبولی وی روی این اعتراض نامه ، امضا می شود . شخص ثالث نیز ، پرداخت وجه برات را بر عهده گرفته و پس از پرداخت ، حق رجوع به صادر کننده برات یا برات کش را خواهد داشت .
در قسمت های قبل ، برخی از نکات قانون تجارت در خصوص نکول اسناد تجاری را مورد بررسی قرار داده و شرایط و آثار قانونی آن را نیز ، ذکر کردیم . همانطور که اشاره شد ، نکول اسناد تجاری در قانون تجارت ، ضمن مواد 228 الی 240 ضمن بحث از سند تجاری برات ذکر شده است .
به طور کلی ، در برات ، یکی از طرفین ( برات کش ) ، از دیگری ( برات گیر ) می خواهد که مبلغی را ، در وجه یا حواله کرد شخص ثالثی ( دارنده برات ) پرداخت نماید که این افراد ، می توانند تاجر باشند . در صورتی که برات گیر ، پرداخت کردن مبلغ برات را قبول نماید ، متعهد به آن شده و در صورت خودداری از پذیرش پرداخت مبلغ مندرج در برات به دارنده یا نکول برات ، الزام قانونی مبنی بر پرداخت آن نخواهد داشت ؛ حتی اگر به برات کش بدهکار باشد .
لذا قبولی برات توسط برات گیر ، اجباری نمی باشد . اما در صورتی که برات را قبول نماید ، می بایست به تعهدات مندرج در آن عمل نماید . بنابراین ، نکول برات به این معنا است که برات گیر ، برات و پرداخت وجه آن را قبول نکرده و بگوید که من این برات را قبول نمی کنم . البته همانطور که گفتیم ، نحوه نکول برات ، ممکن است به صورت قانونی هم باشد .
یکی دیگر از اسناد تجاری پر کاربرد که در کنار چک ، نقش مهمی در مبادلات تجاری و غیر تجاری دارد ، سفته است . مطابق قانون تجارت ، سفته سندی است که بر اساس آن ، صادر کننده سفته ، متعهد می شود که مبلغ معینی را در زمان مشخص و یا به صورت عندالمطالبه ، به دیگری پرداخت نماید . اما سوالی که در این خصوص مطرح می شود ، این است که نکول سفته به چه معنا است ؟ آیا اساسا سفته قابل نکول است یا خیر ؟
در پاسخ به این سوال ، باید گفت که بر اساس قانون تجارت ، سه فرد در خصوص سند برات ، مشارکت دارند که شامل محیل ( برات کش ) ، محال له ( دارنده برات ) و محال علیه ( پرداخت کننده وجه برات یا برات گیر ) می باشند . اما صدور سند سفته با برات ، متفاوت است و صرفا دو نفر در آن شرکت دارند که شامل صادر کننده و دارنده سفته می باشد .
به همین دلیل ، یکی از تفاوت های سفته و برات ، آن است که سفته بر خلاف برات ، نیاز به قبول ندارد ؛ چرا که حواله بر عهده شخص ثالثی قرار داده نشده است تا نیاز به قبولی وی باشد . به همین دلیل ، نکول و یا رد آن نیز ، موضوعیت ندارد . بنابراین ، می توان گفت که نکول سفته ، اساسا امکان پذیر نیست . لذا اگر صادر کننده ، وجه مندرج در سفته را پرداخت نکند ، نمی توان گفت که وی ، سفته را نکول کرده ؛ بلکه می توان از طرق قانونی برای مطالبه سفته اقدام نمود .
برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص نکول اسناد تجاری در کانال تلگرام حقوق تجاری عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون نکول اسناد تجاری پاسخ دهند .
برای مشاوره نکول اسناد تجاری
برای مشاوره نکول اسناد تجاری
عناوین اصلی این مقاله
مقالات مرتبط
ارتباط با ما
درصورتی که برای مشاوره در تمامی زمینه های ذکر شده در سایت، به دانش چندین ساله ما در این زمینه نیاز داشتید می توانید با شماره تلفن 9099075303 ( تماس با تلفن ثابت از سراسر کشور و به ازای هر دقیقه 290000 ریال ) در ارتباط باشید.
سایت مشاوره دینا یک مرکز خصوصی و غیرانتفاعی است و به هیچ ارگان دولتی و خصوصی دیگر اعم از قوه قضاییه ، کانون وکلا ، کانون کارشناسان رسمی دادگستری و .... هیچگونه وابستگی ندارد.
جهت ارئه انتقادات، پیشنهادات و شکایات با شماره تلفن 54787900-021 تماس حاصل فرمایید.
تمامی حقوق این سایت متعلق به دینا می باشد ©
