برگشت زدن چک ثبت نشده

برگشت زدن چک صیادی ثبت نشده، برای دارنده آن، امکان پذیر نمی باشد؛ چراکه، مطابق قانون جدید صدور چک، بانک ها از ارائه گواهی عدم پرداخت و برگشت زدن چک های ثبت نشده در سامانه صیاد، ممنوع شده اند. در این شرایط، شکایت از چکی که مشخصات آن در سامانه ثبت نشده، بدین صورت بوده که چون این چک، تبدیل به یک سند عادی شده، دارنده می تواند با مراجعه به دادگاه حقوقی، صرفا برای مطالبه وجه آن، از صادرکننده اقدام نماید.

با تصویب قانون جدید صدور چک، در نحوه صدور، انتقال و دریافت این سند تجاری، تغییرات گسترده ای ایجاد شده و انجام کلیه این عملیات، منوط به ثبت چک صیادی و مشخصات آن، در سامانه، توسط صادرکننده یا انتقال دهنده و تایید آن، از سوی گیرنده می باشد.

به همین دلیل، اگر چک صیادی، مطابق رویه مقرر در قانون جدید، صادر و تایید نشود، یکی از مشکلاتی که برای گیرنده چنین چکی ایجاد می گردد، بحث برگشت زدن آن از سوی بانک می باشد. حال، اگر گیرنده یک چک ثبت نشده در سامانه را دریافت کرد، این سوال مطرح می شود که آیا اقدام علیه چنین چکی، به طور کلی منتفی بوده یا تحت شرایطی، امکان پذیر می باشد؟ برای حل این مشکل، لازم است تا دارندگان چک های صیادی ثبت نشده، با روش اقدام بر روی این گروه از چک ها آشنا شوند.

لذا، در مقاله حاضر، ابتدا به بررسی مساله برگشت زدن چک صیادی ثبت نشده درسامانه پرداخته و به این سوال پاسخ می دهیم که آیا چک ثبت نشده را می توان برگشت زد؛ سپس، شرایط، نحوه برگشت زدن این گروه از چک های صیادی و روش شکایت از آن ها را بررسی خواهیم کرد. 

آیا چک ثبت نشده را می توان برگشت زد

با اجرایی شدن قانون جدید صدور چک در کشور ما، بسیاری از مشکلات مرتبط با چک، به ویژه چک های در وجه حامل، کاهش یافته و اقتصاد کشور ما، طبق اعلام بانک مرکزی، با چک های برگشت خورده کمتری مواجه شده است. 

اما، به دلیل عدم آشنایی برخی افراد با این قانون و مقررات آن، مشکلاتی نیز برای این افراد ایجاد شده است که از جمله این مشکلات، می توان به گرفتن چک های ثبت نشده در سامانه صیاد اشاره نمود که گیرنده را با مشکلات متعددی، به ویژه در بحث برگشت زدن چک مواجه می کند. لذا، این سوال، به کرات از سوی چنین افرادی مطرح می گردد که آیا چک ثبت نشده را می توان برگشت زد؟

برای پاسخ به این سوال که آیا چک ثبت نشده را می توان برگشت زد و نحوه شکایت از چک ثبت نشده​ به چه صورت است، لازم است تا نگاهی به مقررات قانون جدید چک، در باب برگشت زدن چک صیادی ثبت نشده در سامانه داشته تا بتوانیم پاسخی صحیح و حقوقی به سوال فوق بدهیم.

به موجب ماده 21 قانون مزبور: « ... سامانه مذکور به نحوی خواهد بود که صدور هر برگه چک، مستلزم ثبت هویت دارنده، مبلغ و تاریخ مندرج در چک برای شناسه یکتای برگه چک، توسط صادرکننده بوده و امکان انتقال چک به شخص دیگر توسط دارنده، تا قبل از تسویه آن، با ثبت هویت شخص جدید برای همان شناسه یکتای چک امکان‌ پذیر باشد... »

همچنین، مطابق تبصره 1 این ماده: « در مورد چک‌ هایی که پس از گذشت دو سال از لازم‌الاجراء شدن این قانون صادر می‌شوند، تسویه چک، صرفا در سامانه تسویه چک (چکاوک) طبق مبلغ و تاریخ مندرج در سامانه و در وجه دارنده نهائی چک، براساس استعلام از سامانه صیاد انجام خواهد شد و در صورتی‌ که مالکیت آنها در سامانه صیاد ثبت نشده باشد، مشمول این قانون نبوده و بانک‌ ها مکلفند از پرداخت وجه آنها خودداری نمایند... »

بنابراین، همانطور که ملاحظه می شود، مطابق قانون جدید صدور چک، چک صیادی و اطلاعات مذکور در آن، باید توسط صادرکننده آن، در سامانه صیاد ثبت شده و این اطلاعات، توسط گیرنده جک نیز تایید گردیده تا مشمول مقررات این قانون گردد؛ در غیر این صورت، بانک ها، مجاز به پرداخت وجه چک صیادی صادر شده نخواهند بود.

مجاز نبودن بانک ها، برای پرداخت وجه چک صیادی، به این معنا است که از نظر قانون جدید صدور چک، برگشت زدن چک صیادی ثبت نشده، برای دارنده آن، امکان پذیر نمی باشد. لذا، با توجه با این قانون، باید به این سوال که آیا چک ثبت نشده را می توان برگشت زد، پاسخ منفی داد.

همچنین، در راستای اجرایی کردن مقررات این قانون و تاکید بر این نکته که برگشت زدن چک صیادی ثبت نشده، برای دارنده آن، امکان پذیر نمی باشد، بانک مرکزی اقدام به صدور اطلاعیه های متعددی نموده که به موجب این اطلاعیه ها، در چک های صیادی جدید که به رنگ بنفش بوده و بر روی آن ها، عبارت « کارسازی این چک منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است » درج شده، حتما صادرکننده چک، باید چک صیادی را در سامانه صیاد، ثبت کرده و گیرند نیز آن را تایید کند تا بانک، در صورت لزوم، برای برگشت زدن چک اقدام نماید.

پس از پاسخ به این سوال که آیا چک ثبت نشده را می توان برگشت زد یا خیر، در بخش های بعد، به توضیح شرایط و نحوه برگشت زدن این چک پرداخته و به این پرسش نیز جواب خواهیم داد که نحوه شکایت از چک صیادی ثبت نشده، به چه صورت می باشد؟

شرایط برگشت زدن چک ثبت نشده

هرچند، قانون صدور چک، به این سوال که آیا چک ثبت نشده را می توان برگشت زد، پاسخ منفی داده و کلیه بانک های کشور را از برگشت زدن چک صیادی ثبت نشده در سامانه، منع نموده، اما، از آنجا که تعداد زیادی از چک های ثبت نشده در سامانه صیاد، در حال حاضر، در دست گیرندگان ناآگاه می باشد، ضروری است تا به این مساله پرداخت شود که آیا برگشت زدن و اقدام علیه این گروه از چک های صیادی، به طور کلی منتفی بوده یا می توان تحت شرایط خاصی، اقدامی را در رابطه با آن ها انجام داد؟

در پاسخ به سوال فوق، باید گفت، برگشت زدن چک صیادی ثبت نشده در سامانه صیاد، تنها در شرایطی برای دارنده چنین چکی امکان پذیر است، که وی به صادرکننده یا انتقال دهنده چک، مراجعه کرده و از آنها بخواهد تا چک را در سامانه صیاد ثبت کنند. در مرحله بعد، خود دارنده باید با مراجعه به سامانه و از طریق بخش تایید، برای تایید چک در سامانه صیاد اقدام نموده و سپس، مجددا برای دریافت وجه چک صیادی و در صورت نبود وجه، جهت برگشت زدن آن، به بانک مراجعه کند.

در غیر این شرایط، بانک از برگشت زدن چک صیادی، خودداری کرده و گیرنده، صرفا می تواند اقدام حقوقی را بر روی چک انجام دهد که در بخش پایانی، با عنوان شکایت از چک صیادی ثبت نشده، به بررسی دقیق این مساله خواهیم پرداخت.

نحوه برگشت زدن چک ثبت نشده

علاوه بر شرایط، مساله دیگری که در رابطه با چک ثبت نشده در سامانه صیاد، مطرح می گردد، بحث نحوه برگشت زدن این چک می باشد. لذا، در ادامه، به این پرسش جواب خواهیم داد که نحوه برگشت زدن چک صیادی ثبت نشده در سامانه به چه صورت می باشد؟

شکایت از چک صیادی ثبت نشده

در فرضی که دارنده چک صیادی، به صادرکننده یا انتقال دهنده آن مراجعه کرده و با پاسخ منفی آنها برای ثبت چک در سامانه مواجه می گردد، این سوال، به ذهن متبادر می شود ، حال که امکان برگشت زدن چک صیادی ثبت نشده، منتفی شده، آیا شکایت از این چک نیز به طور کلی، منتفی می باشد؟ 

چرا که در این وضعیت، بانک، گواهی عدم پرداخت چک را صادر نکرده و بدون این گواهی نیز دارنده چک صیادی، نمی تواند نه از طریق اجرای ثبت و نه از طریق مراجع قضایی، برای اجرای چک و وصول وجه آن و یا شکایت کیفری، علیه صادرکننده اقدام نماید.

در پاسخ به سوال فوق، باید گفت، هرچند در صورت عدم ثبت چک در سامانه، باید به این پرسش که آیا چک ثبت نشده را می توان برگشت زد، جواب منفی داد، اما این پاسخ منفی ،بدین معنا نیست که امکان شکایت، به طور کلی، برای دارنده چک صیادی منتفی می گردد.

منتها، در این شرایط که برگشت زدن چک صیادی ثبت نشده و در نتیجه، مساله چک برگشتی منتفی شده و دریافت گواهی عدم پرداخت از بانک، برای دارنده، امکان پذیر نبوده، چک، در دست وی، یک سند عادی محسوب می گردد و امکان شکایت به استناد آن، صرفا در دادگاه حقوقی و بر اساس مقررات اسناد عادی مذکور در قانون مدنی و قانون آیین دادرسی مدنی وجود داشته و دارنده، از مزایای اسناد تجاری، در رابطه با چک خود، محروم می گردد.

بنابراین، دعوای دارنده این سند عادی، صرفا علیه صادرکننده، امکان طرح داشته و نمی توان علیه ظهرنویسان و ضامنین آنها، به استناد مسئولیت تضامنی اقامه دعوا نمود. همچنین، دارنده این سند، امکان تامین خواسته بدون تودیع خسارت احتمالی را از دست داده و در صورتی که بخواهد برای تامین خواسته وجه سند اقدام کند، باید خسارت احتمالی را به حساب دادگستری واریز کند.

از دیگر نتایج عدم امکان برگشت زدن چک صیادی ثبت نشده در سامانه، این مساله بوده که از آنجا که این سند، دیگر چک محسوب نمی گردد، دارنده، امکان طرح شکایت کیفری چک برگشتی را نیز از دست داده که این امر، یکی از مهم ترین نتایج ثبت نکردن چک در سامانه صیاد بوده و به همین دلیل، اکیدا به دارندگان چک های صادی، توصیه می شود که تا پیش از ثبت چک در سامانه صیاد و اطمینان از صحت اطلاعات ثبت شده، از دریافت چک صیادی، خودداری نمایند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد برگشت زدن چک ثبت نشده در کانال تلگرام حقوق تجاری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون برگشت زدن چک ثبت نشده پاسخ دهند.