قیمومت بعد از رسیدن به سن قانونی

در برخی شرایط ، حضانت و قیمومت بعد از رسیدن به سن قانونی همچنان ادامه پیدا می کند ؛ مثل افرادی که پس از رسیدن به سن قانونی ، سفیه یا مجنون می شوند و یا از کودکی سفیه و مجنون بوده و ولی خاص هم ندارند . نحوه لغو حضانت یا همان قیمومت در این افراد ، این است که افاقه یا بهبودی آنها به اثبات رسیده و دادگاه ، حکم به خروج از حجر و پایان قیمومت صادر نماید .

یکی از راه های حمایت از حقوق محجورین در قانون مدنی ، نهاد قیمومت می باشد که بر اساس آن ، در برخی شرایط خاص ، برای افراد محجور اعم از صغیر و سفیه و مجنون ، قیم تعیین می شود که وظیفه دارد در امور مالی محجور مداخله نموده و از وی مراقبت کند .

 اما این قیمومت ، پس از رسیدن به سن قانونی و یا رفع حجر سفیه و مجنون ، به پایان می رسد و تمام می شود . در این شرایط ، حضانت و قیمومت قیم ، لغو می شود و خود محجور ، توانایی اداره اموال خود را خواهد داشت . بنابراین ، افراد محجوری که به سن قانونی می رسند ، می بایست با نحوه لغو قیمومت پس از رسیدن به سن قانونی آشنا باشند تا در صورت لزوم ، درخواست لغو حکم قیمومت را ارائه دهند .

به همین مناسبت ، در ادامه این مقاله قصد داریم به بررسی این موضوع بپردازیم که آیا قیمومت بعد از رسیدن به سن قانونی لغو می شود ؟ در ادامه نیز شرایط قیمومت و لغو آن پس از رسیدن به این سن را ذکر نموده و نحوه ادامه قیمومت و نحوه لغو آن پس از رسیدن به سن قانونی را توضیح خواهیم داد .

آیا قیمومت بعد از رسیدن به سن قانونی لغو می شود

محجور ، به فردی گفته می شود که توانایی انجام برخی از امور مالی یا غیر مالی خود را ندارد و به سه دسته کلی افراد صغیر ، سفیه و مجنون تقسیم می شود . در کنار ولایت قهری پدر و جد پدری ، بر محجوران ، در قانون مدنی و امور حسبی ، تعیین قیم برای آنها نیز مورد پیش بینی قرار گرفته است که از جمله وظایف و اختیارات قیم ، می توان به سرپرستی محجور در حوزه امور مالی و برخی امور غیر مالی وی اشاره نمود .

بر اساس قانون مدنی ، در سه حالت برای محجور ، قیم تعیین می شود . حالت اول ، زمانی است که فرد محجور ، صغیر است و ولی خاص اعم از پدر ، جد پدری یا وصی منصوب از جانب آنها را ندارد . حالت دوم ، زمانی است که فرد محجوری که بالغ شده ، سفیه و مجنون بوده و این حالات ، از زمان کودکی در وی وجود داشته و ولی خاص نیز نداشته باشد و حالت سوم هم ، زمانی است که فرد ، پس از رسیدن به سن قانونی بلوغ ، سفیه یا مجنون می شود .

اما سوالی که ممکن است مطرح شود ، این است که آیا قیمومت بعد از رسیدن به سن قانونی لغو می شود ؟ در پاسخ به این سوال ، باید گفت که موضوع ، بسته به نوع حجر و انواع محجورین ، متفاوت است . مثلا اگر محجور ، فقط صغیر بوده و به سن بلوغ و سن رشد برسد ، از قیمومت و حضانت خارج می شود ؛ اما در مورد محجوری که سفیه یا مجنون است و به سن قانونی می رسد ، قیمومت لغو نمی شود .

بنابراین ، پس از اینکه محجور به سن قانونی رسید ، لزوما قیمومیت به پایان نمی رسد ؛ چرا که ممکن است فرد ، سفیه ، مجنون یا دیوانه بوده و همچنان نیاز به قیم داشته باشد که در ادامه ، شرایط آن را مورد بررسی قرار خواهیم داد . پیشنهاد می شود برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص قیمومت ، مقاله زیر را نیز مطالعه نمایید .

شرایط قیمومت بعد از رسیدن به سن قانونی

در قسمت قبل ، توضیح دادیم که گاهی قیمومت ، بعد از رسیدن به سن قانونی ، به پایان رسیده و گاهی هم ، حتی پس از اینکه محجور به سن بلوغ و سن قانونی رسید ، همچنان نیاز به قیم دارد . به همین دلیل ، در این قسمت ، قصد داریم به بررسی شرایط قیمومت بعد از رسیدن به سن قانونی پرداخته و در ادامه نیز ، شرایط لغو آن را توضیح دهیم .

یکی از شرایط قیمومت بعد از رسیدن به سن قانونی ، این است که فرد محجور ، سفیه باشد و از همان زمانی که کودک است ، دچار سفاهت بوده و نتواند در امور مالی ، سود و زیان خود را تشخیص دهد و ولی خاص هم نداشته باشد . اگر این فرد ، به سن قانونی 18 سالگی برسد ، اما همچنان توانایی تشخیص خوب و بد در امور مالی خود را نداشته باشد ، تا زمانی که این قوه تمییز را پیدا کند ، تحت حضانت یا سرپرستی قیم خواهد بود . البته ، اگر فرد ، پس از اینکه به سن قانونی رسیده است ، سفیه شود ، باز هم باید برای وی قیم تعیین شود .

یکی دیگر از شرایطی که قیمومت بعد از رسیدن به سن قانونی ادامه پیدا کرده و لغو نمی شود ، این است که فرد ، مجنون باشد . جنون یا دیوانگی فرد ، چه از زمان کودکی وجود داشته و چه بعد از رسیدن به سن قانونی ایجاد شود ، در هر حال مستلزم آن است که فردی تحت عنوان قیم ، به مداخله در امور مالی وی پرداخته و از او سرپرستی کند و این قیمومت ، تا زمان افاقه یا بهبودی مجنون ، استمرار خواهد یافت .

ذکر این نکته ضروری است که افراد سفیه و مجنون که از زمان کودکی محجور بوده و با این حالات به سن بلوغ می رسند ، در صورتی باید برای آنها قیم تعیین شود که پدر ، پدر بزرگ و وصی تعیین شده از جانب آنها را نداشته باشند . در غیر این صورت ، خود پدر یا جد پدری ، ولایت را به عهده داشته و اصلا نیازی به تعیین قیم برای آنها نیست . اما افراد سفیه یا مجنون که پس از رسیدن به سن بلوغ ، محجور می شوند ، چه ولی خاص داشته چه نداشته باشند ، می بایست برای آنها قیم تعیین شود ؛ چون از ولایت خارج شده اند .

شرایط لغو قیمومت بعد از رسیدن به سن قانونی

همانطور که اشاره شد ، در برخی شرایط ، ممکن است حتی پس از رسیدن به سن قانونی یا سن رشد ، همچنان فرد محجور ، نیاز به قیم داشته باشد و آن هم ، زمانی است که محجور ، دچار حالات سفه یا جنون باشد . اما سوالی که در این خصوص مطرح می شود ، این است که شرایط لغو حضانت و قیمومت بعد از رسیدن به سن قانونی چیست ؟

در پاسخ به این سوال ، باید گفت در شرایطی که فرد سفیه که به سن قانونی هم رسیده است ، از حجر خود خارج شده و توانایی و قدرت تشخیص سود و زیان خود در امور مالی خود را پیدا کند ، می توان گفت که از حجر خارج شده و نیازی به قیم ندارد و به همین دلیل ، می تواند لغو قیمومت بعد از رسیدن به سن قانونی را تقاضا نماید .

در مورد افراد مجنون نیز ، شرایط لغو قیمومت بعد از رسیدن به سن قانونی ، به این صورت است که فرد ، از جنون افاقه یا بهبود حاصل نموده و قوای دماغی خود را بازیابی نماید . در این حالت نیز ، هم فرد مجنون به سن قانونی رسیده و هم از لحاظ عقلی ، سالم است و به همین دلیل ، از حجر خارج شده و قیمومت و حضانت وی لغو می گردد .

در مورد افراد صغیر نیز ، باید دانست که به صرف اینکه به سن قانونی بلوغ ( 15 سال تمام قمری در پسران و 9 سال تمام قمری در دختران ) و سن رشد (برای امور مالی) رسیده و سفیه یا مجنون نباشد ، قیمومت لغو شده و چنین فردی نیاز به قیم برای اداره امور خود نخواهد داشت .

نحوه ادامه قیمومت بعد از رسیدن به سن قانونی

در قسمت قبل ، توضیح دادیم که ادامه قیمومت پس از رسیدن به سن قانونی ، در دو حالت امکان پذیر است ؛ اول ، زمانی است که فرد سفیه و مجنونی که ولی خاص ندارد ، در حالی به سن قانونی برسند که دچار سفه یا جنون هستند و دوم ، زمانی است که پس از اینکه به سن قانونی 18 سال رسیدند ، دچار جنون یا سفه شوند .

در حالت اول ، بر اساس قانون مدنی ، فرد محجور قیم دارد و اگر به سن قانونی برسد ، حجر وی مرتفع نمی شود . به همین دلیل ، قیمومت قیم ادامه پیدا می کند و برای ادامه قیمومت بعد از رسیدن به سن قانونی ، نیازی به تعیین قیم جدید برای سفیه یا مجنون نیست ؛ اما در هر حال ، ادامه پیدا کردن قیمومت بر فردی که به سن قانونی رسیده است ، نیازمند آن است که دادگاه ، احراز نماید که آن فرد ، همچنان محجور است .

در حالت دوم ، فرد محجور ، قیم ندارد و به همین دلیل ، باید برای وی قیم تعیین شود . بنابراین ، نحوه ادامه قیمومت بعد از رسیدن به سن قانونی در خصوص این قبیل محجورین ، به این صورت است که ابتدا یکی از افراد واجد صلاحیت مذکور در قانون مدنی ( از قبیل خانواده ، همسر و بستگان محجور و یا دادستان ) می بایست از دادگاه تقاضای نصب قیم برای محجور نمایند .

در این شرایط ، دادگاه پس از بررسی موضوع و تشخیص اینکه آیا واقعا این فرد سفیه یا مجنون است ( با ارجاع موضوع به پزشک ) ، حکم حجر وی را صادر نموده و برای او قیم تعیین می کند . در حالت تعیین قیم و یا در حالتی که قیمومت قبلی ادامه پیدا می کند ، اصل بر این است که قیم ، توانایی انجام امور را دارد ؛ مگر اینکه به یکی از دلایل قانونی ، عزل شده و یا استعفا دهد که برای دریافت اطلاعات بیشتر می توانید مقاله زیر را مطالعه نمایید .

نحوه لغو قیمومت بعد از رسیدن به سن قانونی

در ارتباط با لغو حضانت و قیمومت بعد از رسیدن به سن قانونی ، یک سوال مهم مطرح می شود و آن هم این است که نحوه لغو قیمومت بعد از رسیدن به این سن ، چگونه است و به عبارت دیگر ، در صورتی که محجور ، شرایط خروج از قیمومت را داشته باشد ، چگونه می توان آن را لغو کرد تا دیگر فرد قیم ، نتواند به استناد قیم نامه خود ، در امور محجور دخالتی کند ؟

در پاسخ به این سوال ، باید گفت که بر اساس ماده 1253 قانون مدنی ، پس از زوال سببی که موجب تعیین قیم شده است ، قیمومت به پایان می رسد ؛ اما از آن جهت که حکم حجر و حکم قیمومت توسط دادگاه صادر شده ، برای اینکه امکان استناد به قیم نامه و دخالت در امور محجور از قیم سلب شود ، لغو قیمومت نیز ، باید به موجب حکم دادگاه باشد .

به همین دلیل ، در ماده 1254 قانون مدنی ، نحوه لغو قیمومت پس از رسیدن به سن قانونی ، به این صورت است که خود سفیه یا مجنون و یا هر شخص دیگری که در این موضوع ذی نفع است ، باید از دادگاه تقاضای لغو قیمومت را داشته باشند که این تقاضا نامه خروج از قیمومت ، می تواند مستقیما توسط این افراد و یا از طریق دادستان ، به دادگاه ارائه شود .

به این منظور ، متقاضی لغو قیمومت ، می تواند با تنظیم یک دادخواست مبنی بر خروج از حجر ، از دادگاه تقاضای رسیدگی نماید که این دادخواست را می توان از طریق مراجعه به یکی از دفاتر خدمات قضایی ، تنظیم نمود . شایان ذکر است که دادگاه صالح برای رسیدگی به تقاضای لغو قیمومت ، دادگاه خانواده محل اقامت محجور می باشد . قبل از صدور حکم لغو قیمومت پس از رسیدن به سن قانونی ، دادگاه باید تحقیقات لازم را انجام داده و رفع یا لغو حجر آنها را اعلام نماید .

لازم به ذکر است که حضانت و قیمومت ، با هم متفاوت هستند و حضانت ، بیشتر در مورد نگهداری و مراقبت از سلامت جسمی و روحی کودکان بوده و پس از اینکه کودک صغیر به سن بلوغ رسید ، از حضانت خارج می شود و نیازی به صدور حکم لغو حضانت نیست . اما قیمومت ، بیشتر در مورد سرپرستی از محجورین در امور مالی ایشان است و لغو آن ، در مواردی که ذکر شد ، نیازمند حکم دادگاه است . پیشنهاد می شود برای دریافت اطلاعات بیشتر در این خصوص مقاله زیر را نیز مطالعه نمایید .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص قیمومت بعد از رسیدن به سن قانونی در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون قیمومت بعد از رسیدن به سن قانونی پاسخ دهند .