عدم حضور در دادگاه حقوقی

عدم حضور در دادگاه حقوقی بدون معرفی وکیل یا ارائه لایحه ، ممکن است آثار حقوقی منفی برای خواهان و خوانده در پی داشته باشد . آثار عدم حضور در دادگاه حقوقی ، این است که ممکن است دادخواست خواهان رد شده و اگر هم خوانده بدون داشتن عذر موجه ، معرفی وکیل یا ارائه لایحه ، در دادگاه حقوقی حاضر نشود ، ممکن است رای غیابی علیه وی صادر شود .

بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی ، عدم حضور طرفین در دادگاه حقوقی ، مانع از رسیدگی و صدور رای نمی باشد . بر این اساس ، حتی اگر در ابلاغیه دادگاه ، حضور طرفین و یا انجام اقداماتی توسط آنها پیش بینی نشده باشد ، طرفین می بایست در دادگاه حاضر شده و از خود دفاع نمایند ، لکن در صورت عدم حضور آنها نیز ، دادگاه می تواند به رسیدگی خود ادامه داده و حکم صادر نماید .

لذا حضور در دادگاه حقوقی توسط خود فرد ، اجباری نیست و طرفین ، می توانند به دادگاه لایحه فرستاده و یا وکیل تعیین کنند ؛ و یا اینکه با استناد به یکی از موارد عذر موجه عدم حضور ، جلسه دادرسی را تجدید نمایند . بنابراین ، آشنایی با آثار عدم حضور در دادگاه حقوقی ، برای طرفین دعوی ضروری است ؛ چرا که بعضا با عدم حضور ، ممکن است از برخی حقوق قانونی ، محروم شده و فرصت دفاع از خود را از دست بدهند .

به همین مناسبت ، در ادامه این مقاله قصد داریم به بررسی این موضوع بپردازیم که آیا حضور در دادگاه حقوقی اجباری است یا خیر و سپس ، شرایط عدم حضور و عذر موجه عدم حضور در دادگاه های حقوقی را مورد بررسی قرار دهیم . در ادامه نیز ، آثار عدم حضور در دادگاه را بر اساس قانون ، توضیح خواهیم داد .

آیا حضور در دادگاه حقوقی اجباری است

یکی از سوالاتی که ممکن است برای خواهان و یا خوانده دعاوی حقوقی مطرح شود ، این است که آیا حضور در دادگاه حقوقی اجباری است ؟ آیا طرفین می توانند در دادگاه حاضر نشوند ؟ در پاسخ به این سوال ، باید گفت که بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی ، هنگامی که یک دادخواست به دادگاه حقوقی ارائه می شود ، وقت رسیدگی تعیین و در قالب یک ابلاغیه ، به طرفین ، اعلام می شود .

ممکن است ضمن ابلاغیه دادگاه ، مکان و زمان حضور ، قید شده که به آن ، احضاریه دادگاه گفته می شود و به موجب آن ، هر کدام از طرفین حسب مورد ، می بایست در دادگاه حاضر شده و اموری از قبیل ارائه اصل اسناد و مدارک تقدیمی ، معرفی شهود و مطلعین و یا ارائه توضیح در خصوص موضوع پرونده را انجام دهند که عدم حضور آنها در دادگاه حقوقی و خودداری از اقدامات یاد شده ، ممکن است آثار حقوقی مهمی ایجاد کند . البته ، عدم توجه به احضاریه شورای حل اختلاف نیز ، همینگونه است .

بنابراین ، اصل بر این است که اگر از دادگاه حقوقی ، برای هر یک از طرفین دعوی اعم از خواهان و خوانده دعوی ، احضاریه یا اخطاریه ای صادر شود ، می بایست در دادگاه حاضر شده و توضیحات خواسته شده را انجام داده و یا تکالیفی از قبیل ارائه اصل اسناد و مدارک تقدیمی را انجام دهند ؛ لذا حضور در دادگاه حقوقی در فرضی که دادگاه آن را مقرر نموده ، امری اجباری و الزامی است ؛ لکن به جای حضور خود فرد ، می توان وکیل گرفته یا لایحه فرستاد که در ادامه ، به توضیح آن می پردازیم .

شرایط عدم حضور در دادگاه حقوقی

در قسمت قبل ، توضیح دادیم که در فرض صدور احضاریه و یا اخطاریه دادگاه ، طرفین می بایست در دادگاه حاضر شوند ؛ در غیر این صورت ، آثار عدم حضور در دادگاه که حتی ممکن است تا مرحله ابطال دادخواست خواهان یا صدور حکم غیابی علیه خوانده نیز پیش برود ، ایجاد می شود . لکن در شرایطی هم ، بدون اینکه آثار و پیامدهای مزبور ایجاد شود ، می توان در دادگاه حاضر نشد و این عدم حضور ، پیامد حقوقی منفی برای طرفین ، ایجاد نمی کند . لذا در این قسمت ، قصد داریم شرایط عدم حضور در دادگاه حقوقی را توضیح دهیم .

بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی ، هر یک از طرفین ، می توانند علاوه بر اینکه خودشان در دادگاه حاضر می شوند ، اقدام به تعیین و معرفی وکیل نمایند که وکیل ، به نیابت از ایشان در دادگاه حاضر شده ، پیرامون موضوع توضیح داده و یا اصل اسناد و مدارک ضمیمه شده را تحویل می دهد که در این صورت ، دیگر حضور در دادگاه حقوقی اجباری نیست ؛ زیرا وکیل ، به منزله نماینده و قائم مقام موکل محسوب می شود ؛ مگر در خصوص برخی موارد همچون اتیان سوگند در دادگاه .

همچنین ، در شرایط دیگری نیز ، ممکن است که حضور طرفین در دادگاه حقوقی ، اجباری نباشد و آن هم ، زمانی است که طرفین ، یک لایحه تنظیم و تقدیم دادگاه می کنند . به وسیله این لایحه حقوقی ، طرفین می توانند توضیحات خود را مکتوب نموده و تحویل دادگاه دهند . در این صورت نیز ، ارسال لایحه ، کفایت کرده و نیازی به حضور طرفین در فرایند دادرسی نمی باشد .

در شرایط مذکور ، دادگاه نیز می تواند به استناد دفاعیات وکیل پرونده و اسناد و مدارک ارائه شده توسط وی ، همچنین با توجه به لایحه تقدیمی از سوی خواهان و خوانده دعوی ، رای صادر نماید . لذا حضور طرفین ، نه تنها اجباری و الزامی نیست ، بلکه عدم حضورشان مانع صدور رای در دادگاه نیز نمی شود و اگر هم دادگاه در این شرایط رایی صادر کند ، رای غیابی نبوده ؛ بلکه رای حضوری قلمداد می شود .

علاوه بر اینها ، یکی دیگر از شرایط عدم حضور در دادگاه حقوقی ، این است که هر کدام از طرفین ، دلیل مهمی برای عدم حضور خود داشته باشند . با این توضیح که در قانون آیین دادرسی مدنی ، شرایطی موسوم به عذر موجه عدم حضور در دادگاه حقوقی پیش بینی شده است که اگر طرفین ، به استناد هر یک از موارد مذکور ، نتوانسته باشند در دادگاه حاضر شوند ، حقوق آنها رعایت شده و آثار عدم حضور در دادگاه و پیامدهای آن ، گریبانگیر آنها نشود که در قسمت بعد ، به توضیح این موارد نیز خواهیم پرداخت .

عذر موجه عدم حضور در دادگاه حقوقی

همانطور که گفتیم ، یکی از شرایط عدم حضور در دادگاه حقوقی ، این است که طرفین دعوی یا حتی وکیل آنها ، عذر موجهی بابت عدم حضور در دادگاه داشته باشند که در این صورت ، می توانند یک لایحه عدم حضور در دادگاه تنظیم و به دادگاه ارائه نمایند و اگر دادگاه این شرایط را موجه تشخیص داد ، جلسه دادرسی تجدید می شود ؛ وگر نه به رسیدگی خود ادامه خواهد داد .

بر اساس ماده 41 قانون آیین دادرسی مدنی ، مواردی به عنوان عذر موجه عدم حضور وکیل در دادگاه مقرر شده است که البته ، آنها را می توان به خواهان و خوانده دعوی نیز ، تسری داده و گفت که اگر هر یک از طرفین دعوی نیز ، بنا به دلایل ذیل نتوانند در فرایند رسیدگی دادگاه حاضر شوند ، باید جلسه رسیدگی تمدید شود . موارد عذر موجه عدم حضور در دادگاه حقوقی عبارتند از :

لازم به ذکر است که هر فردی که قصد دارد با استناد به یکی از دلایل مذکور ، از حضور در جلسه دادگاه امتناع نماید ، می بایست نمونه لایحه عدم حضور در دادگاه را تنظیم و در آن ، قید کند که به چه دلیل نمی تواند در دادگاه حاضر شود . در صورت پذیرش موضوع توسط قاضی ، حضور در دادگاه ، دیگر اجباری نیست که برای دریافت اطلاعات بیشتر می توانید مقاله زیر را نیز مطالعه نمایید . 

آثار عدم حضور در دادگاه حقوقی

در قسمت های قبل ، توضیح دادیم که حضور طرفین در دادگاه حقوقی ، الزامی است ؛ هرچند که طرفین می توانند به جای خود وکیل فرستاده یا لایحه کتبی تقدیم کنند . همچنین ، در صورت وجود شرایط عذر موجه ، می توان از حضور در دادگاه خودداری نمود که در این حالات ، عدم حضور خواهان ، خوانده و یا وکیل ، بدون اشکال است . به این معنا که دادگاه حقوقی ، به رسیدگی ادامه داده و یا نهایتا جلسه رسیدگی تجدید می شود .

اما در صورتی که طرفین ، وکیل نداشته و لایحه ای هم به دادگاه تقدیم نکرده باشند و عذر موجهی نیز برای عدم حضور خود نداشته باشند ، ممکن است از عدم حضور آنها در دادگاه ، آثار حقوقی مهمی ایجاد شود که این آثار ، معمولا منفی بوده و حقوق اصحاب دعوی را تحت الشعاع قرار می دهند . به همین مناسبت ، در این قسمت قصد داریم به بررسی این موضوع بپردازیم که آثار عدم حضور در دادگاه حقوقی چیست ؟

بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی ، اگر خواهان ، نخواهد یا نتواند در جلسه دادگاه حاضر شود ، باید اصل اسناد و مدارک ضمیمه شده به دادخواست را توسط وکیل خود به دادگاه ارائه نماید ؛ وگرنه ، تحت شرایطی از قبیل اینکه مدرک مورد استناد ، سند عادی بوده ، مورد انکار و تردید قرار گرفته و دادخواست هم مستند به دلیل دیگری نباشد ، دادگاه دادخواست وی را ابطال می کند و پس از صدور قرار ابطال دادخواست ، خواهان مجددا باید دوباره طرح دعوی کند .

در صورتی هم که دادگاه نیاز به اخذ توضیح خواهان داشته و خواهان ، بدون داشتن دلیل موجهی در جلسه دادرسی حاضر نشود و دادگاه هم ، بدون توضیح خوانده نتواند رای صادر نماید ، دادخواست خواهان ابطال می شود ؛ فلذا یکی از مهم ترین آثار عدم حضور خواهان در دادگاه حقوقی ، این است که ممکن است دادخواست وی ابطال شود .

از سوی دیگر ، خوانده نیز ، می تواند برای ارائه دفاعیات خود وکیل گرفته یا لایحه قضایی تنظیم کند . در غیر این صورت ، آثار عدم حضور خوانده در دادگاه حقوقی ، این است که اگر قصد دارد با استناد به مدارکی از خود دفاع نماید ، باید اصل و رونوشت آنها را در جلسه اول دادرسی به دادگاه بدهد . پس در صورت عدم حضور در دادگاه و عدم معرفی وکیل یا عدم استناد به عذر موجه ، ممکن است که دیگر نتواند به این تکلیف عمل کرده و دادگاه ، بدون توجه به دفاعیات وی ، رای صادر کند و اسناد ارائه شده را جزء دلایل خوانده ، به شمار نیاورد .

همچنین ، عدم حضور خوانده در اولین جلسه دادرسی دادگاه حقوقی ، ممکن است برخی از حقوق وی از جمله طرح دعوای تقابل یا استناد به ایرادات را از وی سلب کرده و در نهایت ، چون عدم حضور خوانده ، مانع صدور رای نیست ، ممکن است تحت شرایط خاصی ، دادگاه بدون توجه به دفاعیات خوانده ، رای غیابی صادر کند که به ضرر وی باشد .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص عدم حضور در دادگاه حقوقی در کانال تلگرام حقوق آیین دادرسی و ادله اثبات دعوی عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون عدم حضور در دادگاه حقوقی پاسخ دهند .