دعوی طاری

اگر بعد از طرح دعوای اصلی، توسط خواهان، علیه خوانده، دعوایی، از طرف خوانده یا شخص ثالث یا حتی خود خواهان، اقامه گردیده که با دعوای اصلی، مرتبط بوده یا منشا یکسانی داشته باشد، به این دعوا، دعوی طاری گفته می شود. دعوی متقابل، اضافی، ورود و جلب ثالث، انواع دعاوی طاری بوده که هر کدام، دارای نحوه طرح مخصوصی هستند و هزینه دادرسی هر یک، با توجه به مرحله ای که در آن، اقامه شوند، محاسبه می گردد.

به طور معمول، روند طرح دعوای حقوقی، بدین صورت بوده که خواهان، با ثبت دادخواست، خواسته خود را به دادگاه ارسال نموده و مرجع قضایی، بعد از تعیین وقت و شنیدن اظهارات خواهان و دفاعیات خوانده، اقدام به صدور رای می کند.

اما، گاهی، علاوه بر دعوای اصلی، دعوای دیگری نیز که مرتبط با دعوای خواهان بوده، از سوی خوانده، شخص ثالث و یا حتی خود خواهان مطرح می گردد. این دعوا که دعوی طاری نامیده شده، دارای شرایط و نحوه طرح مخصوصی بوده که صرفا، در صورت رعایت نکات مربوطه، در همان دادگاه رسیدگی کننده به دعوای اصلی، مورد رسیدگی قرار گرفته، وگرنه خواهان دعوی، مجبور است تا دعوای خود را به صورت جداگانه، اقامه کرده که وی را با خطر طولانی شدن روند رسیدگی به دعوی طاری او مواجه می کند.

با توجه به توضیحات فوق، در این مقاله، ابتدا به این سوال پاسخ داده که دعوی طاری چیست؛ سپس، به معرفی انواع این دعاوی پرداخته و شرایط، نحوه طرح و هزینه دادرسی دعاوی طاری را در دادگاه حقوقی بدوی، شورای حل اختلاف و دادگاه تجدیدنظر، توضیح خواهیم داد.

دعوی طاری چیست

یکی از مباحثی که در قانون آیین دادرسی مدنی، توسط قانون گذار پیش بینی شده، بحث دعاوی طاری می باشد. قانون گذار، در این قانون، به معرفی انواع این دعاوی پرداخته و شرایط و نحوه طرح هر یک از این دعاوی را در دادگاه حقوقی، به طور جداگانه، توضیح داده است. ما نیز در مقاله حاضر، بر اساس همین قانون، به بررسی این گروه از دعاوی حقوقی می پردازیم. لذا، در این بخش، ابتدا به این سوال پاسخ داده که دعوی طاری چیست و در بخش های بعد، به معرفی انواع این دعاوی و توضیح شرایط و نحوه طرح آن ها خواهیم پرداخت.

ماده 17 قانون آیین دارسی مدنی، به تعریف دعوی طاری پرداخته است. به موجب این ماده: « هر دعوایی که در اثنای رسیدگی به ‌دعوای دیگر، از طرف خواهان یا خوانده یا شخص ثالث یا از طرف متداعیین اصلی بر ثالث اقامه شود،‌ دعوای طاری نامیده می شود. این دعوا اگر با دعوای اصلی مرتبط یا دارای یک منشاء باشد، در دادگاهی اقامه می‌شود که دعوای اصلی در آنجا اقامه‌ شده است. »

بنابراین، با توجه به این ماده، در پاسخ به این سوال که دعوی طاری چیست، می توان گفت، اگر بعد از طرح دعوای اصلی، توسط خواهان، علیه خوانده، دعوایی، از طرف خوانده یا شخص ثالث یا حتی خود خواهان، اقامه گردیده که با دعوای اصلی، مرتبط بوده یا منشا یکسانی داشته باشد، به این دعوا، دعوی طاری گفته می شود.

انواع دعوی طاری

دعوی طاری، مطابق قانون آیین دادرسی مدنی، دارای چهار نوع متفاوت دعوی بوده و این قانون، به معرفی انواع این دعاوی پرداخته است. از آنجا که احکام و مقررات حاکم بر شرایط و نحوه طرح این دعاوی، کاملا متفاوت با یکدیگر بوده، در این بخش، به بررسی اقسام دعوی طاری و معرفی انواع آن خواهیم پرداخت.

دعوی متقابل

دعوی متقابل، در ماده 1401 قانون آیین دادرسی مدنی، چنین معرفی شده است: « خوانده می ‌تواند در مقابل ادعای خواهان، اقامه دعوا نماید. چنین دعوایی ... دعوای متقابل نامیده شده ...» بنابراین، دعوای متقابل، به عنوان یکی از انواع دعاوی طاری، دعوایی است که توسط خوانده، علیه خواهان مطرح می گردد. به عنوان مثال، در دعوای اجاره بها که از طرف موجر(خواهان)، علیه مستاجر(خوانده) مطرح شده، مستاجر نیز دعوایی را علیه موجر اقامه می نماید و هزینه هایی را که در ملک کرده، مطالبه می کند.

دعوی اضافی

یکی دیگر از انواع دعاوی طاری، دعوای اضافی بوده که البته، با این لفظ، در قانون آیین دادرسی مدنی، مورد تصریح قرار نگرفته، اما با توجه به ماده 17 این قانون، که امکان طرح دعوی طاری، از سوی خواهان را نیز پیش بینی کرده، در پاسخ به این سوال که دعوی اضافی چیست، می توان گفت، دعوی اضافی، دعوایی است که علاوه بر دعوای اصلی، توسط خواهان، علیه خوانده مطرح می گردد. به عنوان مثال، موجر(خواهان)، دعوای تخلیه را علیه مستاجر(خوانده)، اقامه کرده و پس از آن، دعوای مطالبه اجور معوقه را نیز مطرح می کند.

دعو ورود ثالث

به موجب ماده 130 قانون آیین دادرسی مدنی : « هرگاه، شخص ثالثی در موضوع دادرسی اصحاب دعوای اصلی، برای خود، مستقلا حقی قایل باشد و یا خود را در محق شدن یکی از‌طرفین ذی ‌نفع بداند، می ‌تواند تا وقتی که ختم دادرسی اعلام نشده است، وارد دعوا گردد... » در نتیجه، دعوای ورود ثالث، دعوایی است که از سوی ثالث، علیه خواهان یا خوانده دعوای اصلی اقامه می شود. مثلا، خواهان، دعوایی را، به خواسته استرداد سه خودرو، علیه خوانده مطرح کرده و شخص ثالثی، به خواسته مالکیت بر یکی از این خودروها و استرداد آن، اقامه دعوا ورود می کند. 

دعوی جلب ثالث

دعوی جلب ثالث، در ماده 135 قانون آیین دادرسی مدنی، چنین معرفی شده است: « هریک از اصحاب دعوا که جلب شخص ثالثی را لازم بداند، می‌ تواند ... از دادگاه، درخواست جلب او را بنماید... » بنابراین، دعوی جلب ثالث، به عنوان یکی از انواع دعاوی طاری، دعوایی است که توسط خوهان یا خوانده دعوا اصلی، علیه ثالثی مطرح می گردد. به عنوان مثال، خواهان، دعوی خلع ید را علیه خوانده مطرح کرده و خوانده، مدعی می شود که ملک را از ثالثی خریده، لذا، خواهان، آن ثالث را نیز به دعوی جلب کرده تا همراه با خوانده محکوم گردد.

شرایط طرح دعوی طاری

تمام انواع دعاوی طاری، مطابق ماده 17 قانون آیین دادرسی مدنی، در دادگاهی مورد رسیدگی قرار می گیرند که به دعوای اصلی رسیدگی می کند. اما، برای اینکه دادگاه، همراه با دعوای اصلی، به دعوای طاری نیز رسیدگی کند، لازم است تا یک سری از شرایط مشترک و اختصاصی وجود داشته باشد. لذا، در ادامه، به این پرسش جواب خواهیم داد که شرایط طرح دعوی طاری چیست؟

منظور از شرایط مشترک طرح دعوی طاری، شرایطی است که برای اقامه تمام انواع دعاوی طاری، باید وجود داشته باشد. قانون گذار، در قانون آیین دادرسی مدنی، شرایط عمومی طرح این دعاوی را دو مورد می داند که لازم است تا یکی از آن ها وجود داشته باشد. این شرایط، عبارتند از:

وحدت منشا دعوی طاری و دعوی اصلی: منظور از منشا، رابطه حقوقی است که بر اساس آن، خواهان، دعوا را علیه خوانده مطرح می کند. در این صورت، رابطه حقوقی منشا دعوا طاری، باید همان رابطه حقوقی منشا دعوای اصلی باشد. به عنوان نمونه، منشا دعوای اجاره بهای موجر، علیه مستاجر، قرارداد اجاره است. بنابراین، دعوای متقابل مستاجر، به خواسته مطالبه هزینه تعمیرات ملک نیز از قرارداد اجاره، ناشی شده و دارای وحد منشا، با دعوای اصلی می باشد.

ارتباط کامل دعوی طاری و دعوی اصلی: ارتباط کامل، به این معنا است که تصمیم گیری در هر یک از دعوای اصلی و طاری، موثر در دیگری باشد. مثلا، خریدار، دعوای اصلی الزام به تنظیم سند رسمی ملک را علیه فروشنده، مطرح کرده و شخص ثالثی، وارد دعوا شده و دعوای خلع ید از ملک را علیه هر دو خواهان و خوانده، اقامه می نماید.

شرایط اختصاصی طرح دعوی طاری، به شرایطی گفته می شود که هر کدام از انواع دعاوی طاری، به طور اختصاصی، باید داشته و این شرایط، صرفا مخصوص همان دعوی هستند. این شرایط، مطابق توضیحات زیر می باشند.

دعوی متقابل

شرط اختصاصی طرح دعوی متقابل، این شرط است که دعوای مزبور، باید تا پایان اولین جلسه دادرسی مطرح گردد. بنابرین، از زمانی که دادخواست دعوی اصلی، به خوانده ابلاغ شده و خوانده برای مشاهده ابلاغیه الکترونیکی سامانه ثنا یا ابلاغیه کاغذی اقدام کرده، وی فرصت داشته تا دعوی متقابل را طرح نموده و این فرصت، تا پایان جلسه نخست دادرسی، ادامه خواهد داشت.

دعوی اضافی

دعوی اضافی نیز همانند دعوای متقابل، صرفا تا پایان جلسه اول دادرسی، قابل طرح می باشد. البته، این دعوی، دارای یک شرط اختصاصی دیگر نیز بوده که به موجب این شرط، تنها در مرحله خاصی از رسیدگی، قابل طرح است که ما در بخش آخر، تحت عنوان دعاوی طاری در مرحله تجدیدنظر، به بررسی آن خواهیم پرداخت.

دعوی ورود ثالث

در پاسخ به این پرسش که شرایط اختصاصی دعوی ورود ثالث چیست، می توان به این موارد، اشاره نمود: اولا، دعوی ورود ثالث، نباید به منظور تبانی با یکی از طرفین دعوای اصلی یا با هدف تاخیر ایجاد کردن در روند رسیدگی، مطرح شود. ثانیا، رسیدگی به دعوای اصلی، باید منوط به رسیدگی به دعوی ورود ثالث باشد.

دعوی جلب ثالث

شرایط اختصاصی دعوی جلب ثالث، به عنوان یکی از انواع دعاوی طاری، در ماده 136 قانون آیین دارسی مدنی، بدین صورت بیان گردیده که خواهان یا خوانده ای که درخواست جلب ثالث را داشته، اولا، باید تا پایان جلسه اول دادرسی، جهات و دلایل خود را اظهار کرده و ثانیا، ظرف حداکثر 3 روز پس از آن جلسه، دادخواست جلب ثالث را ثبت نماید.

نحوه طرح دعوی طاری

علاوه بر اینکه طرح انواع مختلف دعاوی طاری، تابع شرایط و مقررات مخصوصی بوده، نحوه طرح این دعاوی نیز متفاوت می باشد. در نتیجه، در این قسمت، به توضیح نحوه طرح دعوی طاری، در مورد هر یک از اقسام چهارگانه آن، می پردازیم.

نحوه طرح دعوی متقابل

در صورتی که خوانده، بخواهد دعوی متقابل را قبل از جلسه اول رسیدگی، طرح کند، باید با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیکی قضایی، دادخواست خود را ثبت کرده و در دادخواست، شماره پرونده دعوای اصلی را قید نماید. اما؛ چنانچه، خوانده، قصد داشته باشد تا در جلسه اول دادرسی، دعوا را اقامه کند، باید درخواست او صورت جلسه شده و در اولین فرصت ممکن، بعد از پایان جلسه، دادخواست خود را با رعایت نکات فوق، در دفتر خدمات قضایی، ثبت کند.

نحوه طرح دعوی اضافی

نحوه طرح دعوی اضافی نیز دقیقا همانند دعوای متقابل بوده و بنابراین، طرح آن، قبل از جلسه اول دادرسی، نیازمند ثبت دادخواست در دفاتر خدمات قضایی، مطابق مراحل ثبت شکایت در دفاتر خدمات قضایی و با تصریح به شماره پرونده دعوای اصلی و در جلسه اول دادرسی، با درج خواسته خواهان، در صورت جلسه می باشد.

نحوه طرح دعوی جلب ثالث

نحوه طرح دعوی جلب ثالث، بدین صورت بوده که هر یک از خواهان یا خوانده که خواستار جلب شخص ثالث باشد، باید تا پایان جلسه اول دادرسی، جهات و دلایل خود را به دادگاه اظهار کرده و ظرف 3 روز از تاریخ جلسه، دادخواست دعوی جلب ثالث را که با کمک نمونه دادخواست جلب ثالث یا کمک وکیل تنظیم شده، با قید شماره پرونده دعوای اصلی، در یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، ثبت نماید.

نحوه طرح دعوی ورود ثالث

شخص ثالث، می تواند تا زمانی که ختم دادرسی اعلام نشده، دادخواست دعوی ورود ثالث را، با قید شماره پرونده دعوای اصلی، در یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، ثبت کرده و آن را برای دادگاه رسیدگی کننده به دعوای اصلی، ارسال نماید.

هزینه دادرسی دعاوی طاری

علاوه بر شرایط و نحوه طرح دعاوی طاری، مساله مهم دیگری که در رابطه با این دعاوی، مطرح بوده و می بایست مورد بررسی قرار گیرد، بحث هزینه دادرسی این گروه از دعاوی می باشد. بنابراین، در این بخش، به این سوال پاسخ خواهیم داد که هزینه دادرسی دعاوی طاری، چه میزان است؟

در پاسخ به سوال فوق، باید گفت، دعاوی طاری، هر چند، دعوای اصلی محسوب نشده، اما به هر حال، یک دعوای حقوقی هستند و بنابراین، از نظر میزان هزینه دادرسی، تابع مقررات هزینه دادرسی مرحله ای هستند که در آن مرحله، طرح می شوند و برای تعیین این هزینه نیز باید به بخشنامه هزینه دادرسی و تعرفه خدمات قضایی مصوب قوه قضاییه مراجعه نمود.

دعاوی طاری در شورای حل اختلاف

دعاوی طاری، از نظر شرایط طرح و نحوه اقامه، داری تفاوت هایی با یکدیگر می باشند. لذا، یکی از سوالاتی که ممکن است در ارتباط با این نوع از دعاوی مطرح گردد، این مساله بوده که آیا طرح تمامی این دعاوی، در شورای حل اختلاف، امکان پذیر می باشد یا خیر؟

در پاسخ به سوال فوق، باید گفت، شورای حل اختلاف، مرجعی است که به موجب قانون، به دعاوی مالی، با خواسته تا سقف 20 میلیون تومان و برخی دعاوی غیر مالی، رسیدگی کرده و رسیدگی شورای مزبور، در این گروه از دعاوی، رسیدگی مرحله بدوی محسوب می گردد که مرجع تجدیدنظر آن، دادگاه بدوی حوزه شورا است.

دعاوی طاری در مرحله تجدیدنظر

علاوه بر شورای حل اختلاف، مرجع قضایی دیگری که ممکن است، امکان طرح دعاوی طاری در آن، مورد سوال بسیاری از اشخاص باشد، دادگاه تجدیدنظر است. دادگاه تجدیدنظر، مرجعی بوده که پس از صدور رای از دادگاه بدوی، با اعتراض یکی از طرفین، امکان رسیدگی مجدد به پرونده را خواهد داشت.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد دعوی طاری در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون دعوی طاری پاسخ دهند.