تمدید قرارداد کار

تمدید قرارداد کار که به معنای ادامه و تجدید قرارداد کار موقت، با همان شرایط قرارداد قبلی و برای همان مدت بوده، دارای دو نوع صریح و ضمنی می باشد. از جمله شرایط تمدید این قرارداد، لزوم رضایت هر دو طرف، یعنی کارگر و کارفرما به تمدید بوده و از آثار آن نیز می توان به از بین نرفتن مزایای کارگر، برای دوره قبلی کار و پرداخت حقوق وی به نرخ حداقل حقوق مصوب شورای عالی کار، برای سال جدید اشاره نمود. 

قانون کار جمهوری اسلامی ایران، به عنوان قانون مرجع روابط کاری میان کارگر و کارفرما، در مواد متعدد خود، به بیان حقوق و تکالیف دو طرف قرارداد کار پرداخته و جزئیات احکام و مقررات حاکم بر رابطه کاری آنها را به طور دقیق، مشخص و پیش بینی کرده است.

از جمله مسائل مطرح شده در این قانون، بحث تمدید قرارداد کار بوده که دارای انواع مختلفی است و تنها در صورتی که با رعایت شرایط و مقررات مربوط به نحوه انجام آن، صورت گیرد، دارای اعتبار قانونی می باشد. همچنین، تمدید این قرارداد، دارای آثار مهمی، بر روابط کارگر و کارفرما بوده که لازم است از سوی آنها مورد توجه قرار گیرد.

لذا، در این مقاله، پس از پاسخ دادن به این سوال که تمدید قرارداد کار به چه صورت می باشد، شرایط، نحوه و آثار تجدید این قرارداد و تمدید ضمنی آن را توضیح داده و در پایان، به این پرسش نیز جواب خواهیم داد که قرارداد کار در چه مواقعی به صورت خودکار تمدید نمی گردد. 

تمدید قرارداد کار به چه صورت می باشد

یکی از مسائلی که در رابط کارگر و کارفرما و در ارتباط با قرارداد کاری و مقررات قانون کار، مطرح می گردد، بحث تمدید قرارداد کار بوده که شرایط و نحوه مخصوص به خود را داشته و آثار خاصی نیز به دنبال تمدید این قرارداد، شامل حال کارفرما و کارگر می گردد. 

با توجه به اهمیت تجدید قرارداد کار برای طرفین قراداد کار و به ویژه کارگران، در این بخش، به این سوال پاسخ خواهیم داد که تمدید قرارداد کار به چه صورت می باشد و در بخش های بعد، شرایط و نحوه تمدید قرارداد فی مابین کارگر و کارفرما را بررسی خواهیم کرد.

برای پاسخ به این سوال که تمدید قرارداد کار به چه صورت می باشد، لازم است تا ابتدا، قرارداد کار را از منظر قانون، تعریف کرده و انواع آن را توضیح داده و سپس، بررسی کنیم که تمدید این قرارداد، در کدام یک از انواع آن، امکان پذیر می باشد.

ماده 7 قانون کار، در تعریف مفهوم قرارداد کار، مقرر نموده: « قرارداد کار، عبارت است از قرارداد کتبی یا شفاهی که به موجب آن، کارگر در قبال دریافت حق ‌السعی، کاری را برای مدت موقت یا مدت غیر‌موقت، برای کارفرما انجام می‌ دهد. »

بنابراین، به قراردادی که در آن، یک طرف(کارگر)، انجام کاری را بر عهده گرفته و طرف مقابل(کارفرما)، مزد این کار را می پردازد، قرارداد کار گفته شده که خود، بر دو نوع دائم و موقت(قرارداد کار برای مدت معین) می باشد.

همچنین، به موجب بند (د) ماده 21 قانون مزبور، یکی از راه های اتمام قرارداد کار، « انقضاء مدت در قراردادهای کار با مدت موقت و عدم تجدید صریح یا ضمنی آن » می باشد. لذا، مطابق این بند، تجدید یا تمدید قرارداد کار، صرفا در مورد قراردادهای موقت، امکان پذیر می باشد.

در نتیجه، با توجه به دو ماده فوق الذکر، در پاسخ به این سوال که تمدید قرارداد کار به چه صورت می باشد، باید گفت که در قراردادهای کار موقت که برای مدت معینی، میان کارگر و کارفرما منعقد می گردد، در صورتی که پس از پایان قرارداد کار، با توافق صریح یا ضمنی طرفین، قرارداد کار، با همان شرایط، میان آنها ادامه یابد، به این ادامه قرارداد سابق کاری، تمدید قرارداد کار گفته شده که دارای شرایط و نحوه مخصوص به خود بوده و در بخش بعد، به توضیح آن می پردازیم.

شرایط و نحوه تمدید قرارداد کار

امکان تمدید قرارداد، مطابق قانون کار که قانون اصلی تنظیم روابط کاری کارفرما و کارگر در کشور ما بوده، در مورد قراردادهای کاری، پیش بینی شده است. اما، این تمدید، تابع شرایط و نحوه قانونی بوده و بدون رعایت این موارد، تجدید قرارداد کار، امکان پذیر نمی باشد. بنابراین، در ادامه، در دو قسمت جداگانه، به توضیح شرایط و نحوه تمدید قرارداد کار خواهیم پرداخت.

شرایط تمدید قرارداد کار

اولین شرط از شرایط تمدید قرارداد کاری میان کارفرما و کارگر، این شرط است که قرارداد کار، از نوع موقت و برای مدت معین باشد. بنابراین، تجدید قرارداد، در قراردادهای کار دائم، مطرح نشده و این قراردادها، با توجه به ماهیت دائمی خود، بدون محدودیت زمانی ادامه می یابند.

از دیگر شرایط تمدید قرارداد کار، این شرط است که تجدید این قرارداد، صرفا با رضایت هر دو طرف قرارداد، یعنی کارگر و کارفرما، امکان پذیر بوده و بدون توافق آنها، تمدید کردن قرارداد کار موقت، برای یک دوره جدید، ممکن نخواهد بود.

نحوه تمدید قرارداد کار

در مورد نحوه تمدید قرارداد کار، باید به بند (د) ماده 21 قانون کار، توجه نمود که در بیان یکی از روش های پایان قرارداد کار، مقرر داشته: « انقضاء مدت در قراردادهای کار با مدت موقت و با عدم تجدید صریح یا ضمنی آن » می باشد. بنابراین، با توجه به بند مزبور، نحوه تمدید قرارداد کاری میان کارگر و کارفرما، به دو صورت می باشد:

تمدید صریح قرارداد کار: در این روش، پس از پایان مدت قرارداد کار موقت، کارگر و کارفرما، به صراحت با یکدیگر توافق می کنند که قرارداد کاری ما بین آنها، با همان شرایط قرارداد قبلی، ادامه یافته و تجدید گردد.

تمدید ضمنی قرارداد کار: در تمدید ضمنی قرارداد کار، پس از پایان مدت قرارداد، کارگر، با همان شرایط سابق، به کار خود در کارگاه ادامه داده و کارفرما نیز در برابر این عمل کارگر، سکوت کرده و به طور ضمنی، ادامه قراداد کار سابق را قبول می نماید.

آثار تمدید قرارداد کار

در صورتی که شرایط تمدید قرارداد کار وجود داشته و این قرارداد، مطابق مقررات نحوه تمدید قرارداد در قانون کار، به طور صریح یا ضمنی تمدید گردد، پس از تجدید، آثار متعددی، شامل حال کارفرما و کارگر می گردد که این آثار، به شرح زیر می باشند:

اگرچه، تمدید قرارداد کار، به معنی ادامه آن، با همان شرایط سابق بوده، اما این مساله، در مورد حداقل حقوق قانون کار که هر ساله توسط شورای عالی کار، تعیین شده، اجرا نمی شود و لذا، در فرضی که قرارداد، برای سال جدید، تجدید گردد، حقوق کار در قرارداد تمدید شده، مطابق حقوق جدید اعلام شده از سوی شورای عالی کار می باشد.

با تمدید قراداد کار، چه به صورت صریح و چه به صورت ضمنی، ماهیت این قراداد تغییر نکرده و به قرارداد کار دائم تبدیل نمی گردد. این امر، در دستور العمل شماره 35724 مورخ 15/12/73 اداره کل تنظیم و نظارت بر روابط کار وزارت کار نیز مورد تاکید قرار گرفته است.

با تمدید قرارداد کاری ما بین کارفرما و کارگر، مزایای کارگر، مانند حق سنوات که مرتبط با دوره کاری قبلی بوده، از بین نرفته و لذا، کارگر، این حق را داشته تا تحت شرایط موجود در قانون، برای مطالبه این مزایا از کارفرما، اقدام نماید.

در تمدید ضمنی قرارداد کار، قرارداد کار تجدید شده، صرفا برای همان مدت قرارداد قبلی، دارای اعتبار می باشد. به عنوان مثال، در صورتی که قرارداد کار، برای مدت 3 ماه منعقد شده و پس از اتمام این مدت، کارگر به کار ادامه داده و کارفرما نیز به نحو ضمنی، به این امر رضایت دهد، قرارداد صرفا برای مدت 3 ماه، میان طرفین تمدید می گردد.

تمدید ضمنی قرارداد کار

هنگامی که قرارداد کار، میان کارگر و کارفرما تمدید می گردد، به موجب قانون کار، این تجدید و ادامه قرارداد، به دو روش امکان پذیر می باشد: تمدید قرارداد به صورت صریح و تمدید قرارداد به صورت ضمنی و تلویحی.

منظور از تمدید ضمنی قرارداد کار، این است که پس از پایان مدت قرارداد کار موقت، کارگر، مطابق شرایط سابق به کار خود در کارگاه ادامه داده و کارفرما نیز با عدم تسویه با کارگر و عدم درخواست از وی برای ترک کارگاه، این خواست کارگر برای ادامه کار را به طور ضمنی، قبول نماید. به این روش تمدید قرارداد کار، تمدید خودکار نیز گفته می شود.

به عنوان مثال، فرض کنید که شرکتی، اقدام به استخدام یک حسابدار، برای مدت 6 ماه نموده است. ساعت کاری شرکت، از 9 صبح تا 6 بعد از ظهر بوده و مبلغ حقوق پرداختی نیز 7 میلیون تومان می باشد. حال، در صورتی که پس از اتمام 6 ماه، حسابدار مجددا راس ساعت 9 به محل شرکت رفته و تا ساعت 6 به کار خود ادامه داده و شرکت نیز اعتراضی بر این امر نکرده و حقوق حسابدار را پرداخت کند، این توافق تلویحی، به معنی تمدید ضمنی قرارداد کار خواهد بود.

قرارداد کار در چه مواقعی به صورت خودکار تمدید نمی گردد

در بخش های قبل، به بررسی شرایط و نحوه تمدید قرارداد کار پرداخته و توضیح دادیم که یکی از انواع تجدید این قرارداد، تمدید ضمنی آن بوده و با ادامه کار توسط کارگر، پس از پایان مدت قرارداد و عدم اعتراض کارفرما به این مساله، محقق می شود.
در این بخش، قصد داریم تا به یکی دیگر از سوالات مهم مرتبط با تمدید قرارداد کاری ما بین کارگر و کارفرما، در قانون کار پرداخته و به این پرسش جواب دهیم که قرارداد کار در چه مواقعی به صورت خودکار تمدید نمی گردد؟

در صورتی که پس از اتمام مدت قرارداد کار، کارفرما و کارگر، اقدام به انعقاد قرارداد جدید نمایند، تمدید قرارداد کار، معنی نخواهد داشت؛ ولو اینکه، انعقاد قرارداد کاری ما بین آنها، برای دفعات متوالی و در سال های پشت سر هم انجام گیرد.

چنانچه، با پایان یافتن قرارداد کار، کارگر از حضور در کارگاه خودداری کرده و حقوق و مزایای معوقه خود را مطالبه کند، از آنجا که توافق صریح یا ضمنی، میان وی و کارفرما انجام نگرفته، قرارداد کار نیز به طور خودکار، تمدید نخواهد شد.

همچنین، در صورتی که بعد از اتمام مدت قرارداد کار، کارفرما با تسویه حساب با کارگر و پرداخت حقوق قانونی وی، خواستار عدم ادامه کار کرگر در کارگاه مربوط شود نیز مساله تمدید خودکار قرارداد کاری میان آنها، منتفی خواهد بود.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد تمدید قرارداد کار در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون تمدید قرارداد کار پاسخ دهند.