دفتر ثبت تجاری

دفتر ثبت تجاری، دفتری است که کلیه تجار و شرکت های تجاری ایرانی و خارجی که در ایران فعالیت داشته، موظف هستند تا از طریق اطلاع به مرجع ثبت شرکت ها، نام و اطلاعات خود را در آن ثبت نمایند. نحوه ثبت نام در این دفتر نیز بدین صورت بوده که متقاضی می تواند با مراجعه به مرجع ثبت شرکت ها یا سامانه جامع ثبت شرکت ها و تکمیل اظهارنامه مربوطه، برای ثبت نام در دفتر ثبت تجاری، اقدام نماید.

در کشور ما، همچون سایر کشورهای جهان، دولت به منظور نظارت بر تجار و شرکت های تجاری و حمایت از فعالان قانونی تجارت، تکالیفی را برای این اشخاص، پیش بینی نموده که از جمله آن ها، می توان به نگه داری دفاتر تجاری و ثبت شرکت، طبق تشریفات قانونی، اشاره نمود.

یکی از تکالیفی که به موجب قانون تجارت، بر عهده تجار و شرکت های تجاری بوده، تکلیف ثبت نام در دفتر ثبت تجاری می باشد. این تکلیف تا اندازه ای اهمیت داشته که قانون گذار، برای آن، ضمانت اجرای جزای نقدی مقرر کرده است که در صورت کوتاهی تاجر از ثبت نام، شامل حال وی خواهد شد.

لذا، با توجه به اهمیت این ثبت نام برای تجار، در مقاله حاضر، ابتدا به این سوال پاسخ داده که دفتر ثبت تجاری چیست؛ سپس، نحوه ثبت نام دفتر، ضمانت اجرای عدم انجام این تکلیف و نحوه ثبت اظهارنامه دفتر ثبت تجاری را توضیح خواهیم داد. 

دفتر ثبت تجاری چیست

در دنیای امروز که تجارت، به شکل کاملا حرفه ای انجام گرفته و بر اقتصاد کشورها و روابط آن ها با یکدیگر اثرگذار می باشد، دولت ها سعی داشته تا با نظارت بر تجار کشور خود، بر فرآیند تجارت در سطح ملی و بین المللی نیز نظارت داشته و آن را در جهت منافع کشور خود هدایت کنند. 

قانون تجارت کشور ما نیز به منظور نظارت دولت بر تجار، تکالیفی متعددی را بر عهده آنها، اعم از تجار حقیقی و حقوقی(شرکت های تجاری) گذاشته و برای این تکالیف نیز ضمانت اجراهای متعددی را پیش بینی نموده است.

از جمله مهم ترین تکالیفی که تجار بر عهده دارند، می توان به ثبت نام در دفتر ثبت تجاری اشاره نمود که دارای مراحل و نحوه مخصوص به خود بوده و فعالان عرصه تجارت، در صورت عدم ثبت نام در این دفتر، با ضمانت اجراهای مقرر در قانون تجارت مواجه خواهند شد. لذا، ضروری است تا تجار حقیقی و حقوقی، با نحوه ثبت نام در این دفتر آشنا باشند.

اما، پیش از توضیح نحوه ثبت نام در دفتر ثبت تجاری، لازم است تا با مفهوم این دفتر آشنا شد و سپس، به توضیح نحوه ثبت نام در این دفتر پرداخت؛ به ویژه که گاهی، این دفتر، از سوی برخی از اشخاص، با دفاتر تجاری نیز اشتباه گرفته می شود. لذا، در ادامه، به این سوال پاسخ خواهیم داد که دفتر ثبت تجاری چیست؟

برای پاسخ به این سوال که دفتر ثبت تجاری چیست، باید به مواد 16 تا 18 قانون تجارت و آئين‌ نامه دفتر ثبت تجارتی مراجعه نمود. مطابق این قوانین، در نقاطی که مرجع ثبت شرکت ها تشکیل می گردد، تمامی تجار، اعم از حقیقی و حقوقی(شرکت های تجاری) و ایرانی و خارجی(که مرکز اصلی آن ها در ایران بوده یا در ایران، شعبه یا نمایندگی دارند)، موظف هستند تا نام و مشخصات خود را در دفتر مخصوصی که نزد مرجع ثبت شرکت ها بوده، به ثبت برسانند.

برای ثبت نام در دفتر ثبت تجاری، لازم است تا علاوه بر نام تاجر، تجارتخانه، شرکت تجاری و مدیران آن، این اطلاعات نیز در دفتر، وارد و ثبت گردد: تاریخ تولد و محل آن، شماره شناسنامه و محل صدور آن، برای تجار و مدیران شرکت، تابعیت اصلی و فرعی تاجر، اقامتگاه تاجر یا شرکت، تاریخ ورود به ایران و شماره پروانه اقامت(برای اشخاص خارجی)، میزان سرمایه شرکت، شماره پلمپ دفاتر تجاری، شماره تلفن، رشته تجارتی و شماره ثبت علائم تجارتی (در صورتی که موجود باشد).

اما، علاوه بر الزام تاجر، به ثبت نام در دفتر ثبت تجاری، مطابق مقررات نحوه ثبت نام این دفتر، در صورت هرگونه تغییر در موارد فوق و همچنین، توقف و ورشکستگی تاجر یا شرکت تجاری و انحلال تجارتخانه و شرکت، باید مراتب به مرجع ثبت شرکت ها اطلاع داده شده تا در دفتر ثبت تجاری به ثبت برسد.

در رابطه با ثبت نام تجار در دفتر ثبت تجاری، لازم است تا به دو نکته توجه شود: اولا، به موجب ماده 18 قانون تجارت، علاوه بر لزوم ثبت نام در دفتر ثبت تجاری، تجار و شرکت هایی که برای ثبت نام اقدام کرده اند، باید شماره ثبت خود در دفتر را، در تمامی اسناد و صورت حساب های خود قید کرده، در غیر این صورت، مشمول ضمانت اجراهای مقرر در قانون خواهند شد.

ثانیا، بر اساس ماده 16 قانون تجارت، کسبه جزء از تکلیف ثبت نام در دفتر ثبت تجاری، معاف بوده که مطابق اصلاحیه نظامنامه ماده 19 قانون تجارت، مصوب سال هزار و چهارصد، کسبه جزء، شامل دو گروه از تجار می باشند:« 1- کسبه، پیشه ‌وران، تولیدکنندگان و نظایر آنها که فروش سالیانه آنان از چهار میلیارد ریال تجاوز نمی ‌کند. 2ـ ارائه ‌دهندگان خدمات در هر زمینه ‌ای که عایدی غیر خالص آنها، متجاوز از دو میلیارد ریال نباشد.»

نحوه ثبت نام در دفتر ثبت تجاری

در بخش قبل، به این سوال، پاسخ دادیم که دفتر ثبت تجاری چیست و گفتیم که دفتر ثبت تجاری، دفتری است که تمام تجار ایرانی و خارجی مشغول به فعالیت در ایران، موظف هستند تا از طریق اطلاع به مرجع ثبت شرکت ها، نام و اطلاعات خود و تغییرات بعدی این اطلاعات را در آن، ثبت نمایند.

اما، ثبت نام در این دفتر، همچون ثبت شرکت، دارای مراحل و نحوه مخصوص به خود بوده که صرفا در صورت رعایت این تشریفات، تجار و شرکت های تجاری قادر بوده که نام خود را در دفتر، ثبت کرده و از اعمال ضمانت اجراهای قانونی در مورد خود، جلوگیری کنند. بنابراین، در این بخش، به این سوال پاسخ خواهیم داد که نحوه ثبت نام در دفتر ثبت تجاری، به چه صورت بوده و مراحل و تشریفات آن چیست؟

با توجه به تاسیس و راه اندازی سامانه جامع ثبت شرکت ها، در حال حاضر، دو روش کلی مراجعه حضوری و ثبت نام اینترنتی، برای ثبت نام در دفتر ثبت تجاری وجود داشته که هر کدام دارای نحوه مخصوص به خود بوده و به شرح زیر می باشند:

نحوه ثبت نام در دفتر ثبت تجاری به روش اینترنتی

در روش اینترنتی ثبت نام در دفتر ثبت تجاری، نحوه ثبت نام، بدین صورت بوده که تاجر یا مدیران شرکت تجاری یا وکیل ثبت شرکت، باید به سامانه جامع ثبت شرکت ها، به آدرس irsherkat.ssaa.ir مراجعه کرده و از طریق گزینه اظهارنامه دفتر ثبت تجاری و با طی کردن مراحل مقرر، مطابق مقررات نحوه ثبت نام سایت، برای ثبت اطلاعات خود، در دفتر ثبت تجاری اقدام نمایند.

نحوه ثبت نام در دفتر ثبت تجاری به روش حضوری

در روش حضوری، تاجر یا مدیران شرکت تجاری، باید سه نسخه اظهارنامه ثبت نام در دفتر ثبت تجاری، پر کرده و با در دست داشتن این سه نسخه اظهارنامه و مدارک مربوطه، شامل کارت ملی و شناسنامه تاجر، کارت ملی و شناسنامه مدیران شرکت تجاری، آگهی تاسیس شرکت، آگهی آخرین تغییرات شرکت و وکالت نامه(در صورت داشتن وکیل)، به مرجع ثبت شرکت ها در شهر محل تجارتخانه یا شرکت تجاری، مراجعه کرده و مراحل، ثبت نام را انجام دهند.

ضمانت اجرای عدم ثبت نام در دفتر ثبت تجاری

با توجه به اینکه ثبت نام تجار و شرکت های تجاری در دفتر ثبت تجاری، موجب شناسایی این اشخاص، از سوی دولت و نظارت دقیق تر بر عملکرد آنها شده، ثبت نام آنها در دفتر مزبور، بدون ضمانت اجرا نبوده و قانون گذار، در قانون تجارت، ضمن بیان تکلیف برای ثبت نام در دفتر، ضمانت اجرای تکلیف را نیز مشخص کرده است. البته، در قوانین دیگر نیز ضمانت اجرای عدم ثبت نام در دفتر ثبت تجاری، به طور غیر مستقیم، مورد تصریح قانون گذار قرار گرفته که در ادامه، به توضیح این ضمانت اجراها خواهیم پرداخت.

مطابق ماده 16 قانون تجارت، در صورتی که تاجر یا شرکت تجاری، ظرف مهلت مقرر از آغاز فعالیت یا تاسیس شرکت، نام خود را در دفتر ثبت تجاری، به ثبت نرساند، به پرداخت جزای نقدی، به مبلغ دویست تا دو هزار ‌ریال، در حق دولت، محکوم خواهد شد. البته، واضح است که با توجه به کاهش ارزش پول، در کشور ما، این ضمانت اجرا در حال حاضر، هیچ کارایی نداشته و لازم است تا از سوی دولت، به روزرسانی شود.

همچنین، بر اساس ماده 18 قانون مزبور، چنانچه، تاجر یا شرکت تجاری، در اسناد و صورت حساب های صادره، شماره ثبت خود در دفتر ثبت تجاری را قید نکنند، علاوه بر اجرای مقررات ماده 16، برای این مورد نیز به جزای نقدی، به مبلغ دویست تا دو هزار ‌ریال، محکوم می شوند.

علاوه بر این دو ضمانت اجرا، انجام برخی فعالیت های بازرگانی، منوط به ثبت نام در دفتر ثبت تجاری می باشد که از جمله این فعالیت ها، می توان به صادرات و واردات اشاره نمود که انجام آن، مستلزم دریافت کارت بازرگانی بوده که این کارت، برای تجار و شرکت هایی صادر می گردد که نام خود را در دفتر مزبور، به ثبت رسانده باشند.

در پایان این بخش، لازم است تا به این نکته مهم اشاره شود که مطابق آئين‌ نامه دفتر ثبت تجاری، مهلت ثبت نام در این دفتر، برای کلیه تجار و شرکت های تجاری، یک ماه از تاریخ آغاز فعالیت تجاری یا ثبت شرکت می باشد.

نحوه ثبت اظهارنامه دفتر ثبت تجاری

ثبت نام در دفتر ثبت تجاری، به دو روش مراجعه حضوری و اقدام از طریق سامانه جامع ثبت شرکت ها، برای تجار و شرکت های تجاری امکان پذیر می باشد. در این بخش، قصد داریم تا به توضیح نحوه ثبت نام در دفتر ثبت تجاری و مراحل ثبت اظهارنامه این دفتر، از طریق سامانه جامع ثبت شرکت ها، پرداخته که این مراحل، به شرح زیر می باشند:

آدرس سامانه جامع ثبت شرکت ها، یعنی irsherkat.ssaa.ir را در مرورگر دستگاه خود، جست و جو کرده و پس از ورود به صفحه اصلی سایت، بر روی گزینه (اظهارنامه ثبت دفتر تجارتی) کلیک نمایید. حال، دایره کنار گزینه(پذیرش اظهارنامه ثبت نام در دفتر ثبت تجارتی) را فعال کرده و شماره پیگیری درخواست خود که همان شماره پیگیری درخواست پلمپ مکانیزه دفاتر قانونی بوده را نیز وارد نمایید.

لازم به ذکر است که در صورتی که شماره پیگیری خود را فراموش کرده اید، می توانید با کلیک بر روی گزینه (شماره پیگیری خود را فراموش کرده ام) ، برای بازیابی شماره پیگیری خود اقدام نمایید.

در این مرحله از مراحل نحوه ثبت نام در دفتر ثبت تجاری، ابتدا از منوی نوع شخص متقاضی، چنانچه تاجر حقیقی هستید، گزینه حقیقی و در صورتی که دارای شرکت می باشید، گزینه شخص حقوقی را انتخاب کرده تا اطلاعات مربوطه، نمایش داده شود. ما به عنوان مثال، شخص حقوقی را انتخاب کرده ایم.

در این صفحه، باید اطلاعات مربوط به متقاضی تکمیل کننده اظهارنامه و امضا کننده دفتر ثبت تجاری را وارد نمایید. در صورتی که در مرحله قبل، شخص حقوقی را انتخاب کرده اید، در این مرحله، باید مشخصات مدیر عامل را وارد کنید.

چنانچه، برای ثبت نام در دفتر ثبت تجاری، دارای وکیل می باشید، در قسمت ذیل صفحه، مشخصات وکیل باید وارد شود.

در صفحه بعد، پس از انتخاب گروه فعالیت خود ،حداکثر 3 دسته از رشته های فعالیت را که زیر مجموعه گروه انتخاب شده هستند را انتخاب کنید.

در این مرحله از مراحل نحوه ثبت نام در دفتر ثبت تجاری، رشته تجارت، اعم از داخلی یا خارجی را تعیین کرده و پس ازمشخص کردن میزان سرمایه خود، ارقام کالا را وارد کرده که منظور، اطلاعات کالاهایی است که قصد تجارت آن را دارید. لازم به ذکر است که ملاک سرمایه، برای شر کت ها، آخرین سرمایه ثبت شده شرکت و برای شخص حقیقی، حداقل مبلغ پانصد هزار تومان می باشد.

در آخرین مرحله، در صورت صحیح بودن اطلاعات، برای پذیرش نهایی درخواست، چاپ اظهارنامه و دریافت رسید پذیرش اینترنتی، اقدام نمایید.

پس از اتمام مراحل ثبت نام در دفتر ثبت تجاری، در سامانه جامع ثبت شرکت ها، متقاضی، باید ظرف 10 روز از تاریخ پذیرش نهایی، با در دست داشتن اظهارنامه پرینت گرفته شده از سامانه و مدارک لازم، حضورا، به مرجع ثبت شرکت ها مراجعه نماید.

شماره ثبت تجاری چیست

در قسمت های قبلی مقاله، توضیح دادیم که تمام تجار ایرانی و خارجی مشغول به فعالیت در ایران، موظف هستند تا  از طریق اطلاع به مرجع ثبت شرکت ها، نام و اطلاعات خود و تغییرات بعدی این اطلاعات را در دفتر ثبت تجاری، ثبت نمایند.

همچنین، گفتیم که مراحل ثبت نام در دفتر ثبت تجاری، در سامانه جامع ثبت شرکت ها، چگونه است و توضیح دادیم که برای انجام این امر، به صورت اینترنتی، متقاضی باید، به آدرس سامانه جامع ثبت شرکت ها، یعنی آدرس irsherkat.ssaa.ir مراجعه کند.

یکی از پرسش های موجود، در خصوص شرکت های تجاری و تجار، مبنی بر این است که شماره ثبت تجاری چیست؟ لذا در این بخش از مقاله، قصد داریم، در خصوص شماره ثبت تجاری یا شماره ثبت دفتر ثبت تجاری، توضیح دهیم.

در پاسخ به پرسش فوق، باید گفت، هنگامی که هر تاجر، بر اساس مراحل قانونی، اقدام به ثبت اسم خود در دفتر ثبت تجاری می نماید، یک شماره ویژه، در دفتر ثبت تجاری، به آن ها، اختصاص داده می شود که به آن، شماره ثبت تجاری یا شماره ثبت دفتر ثبت تجاری می گویند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد دفتر ثبت تجاری در کانال تلگرام حقوق تجاری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون دفتر ثبت تجاری پاسخ دهند.