خرید حبس

خرید حکم حبس تعزیری و در واقع، تبدیل آن به جزای نقدی، تحت شرایط خاص تعیین شده در قانون مجازات اسلامی، از جمله گذشت شاکی و وجود جهات تخفیف مجازات، برای متهم، امکان پذیر می باشد. نحوه خرید مجازات زندان نیز بدین صورت بوده که متهم، پس از اخذ گذشت شاکی، باید با ارائه یک لایحه به دادگاه، وجود یک یا چند جهت از جهات تخفیف مجازات را در پرونده، اثبات و تبدیل مجازات را درخواست نماید.

مجازات های تعیین شده در قانون مجازات اسلامی، دارای انواع مختلفی بوده که یکی از آن ها حبس یا همان مجازات زندان می باشد. حبس، به طور کلی، دارای دو نوع تعزیری و حدی بوده که هر کدام، دارای احکام و مقررات مخصوص به خود می باشند.

یکی از تفاوت های این دو نوع حبس، این است که در حبس تعزیری، تبدیل مجازات زندان به جزای نقدی و اصطلاحا خرید حکم حبس، امکان پذیر می باشد. بنابراین، از آنجا که بیشتر اشخاص ترجیح می دهند تا به جای رفتن به زندان، معادل نقدی مجازات خود را به دولت بپردازند، لازم است تا این اشخاص، با مقررات مربوط به خرید حبس تعزیری آشنا شوند.

لذا، در این مقاله، پس از پاسخ به این سوال که آیا حبس را می توان خرید یا نه، شرایط و نحوه خرید حکم حبس تعزیری و هزینه خرید شش ماه مجازات زندان را بر اساس قانون مجازات اسلامی، توضیح خواهیم داد. جهت کسب اطلاعات بیشتر، در ادامه، با ما همراه باشید.

آیا حبس را می توان خرید؟

مجازات ها در قانون مجازات اسلامی، به چهار نوع کلی تقسیم شده که عبارتند از: حد، قصاص، دیه و تعزیر. اما، هر یک از این مجازات ها، خود، دارای زیرمجموعه های مختلفی بوده که هر کدام دارای قواعد و احکام مخصوص به خود می باشند.

همانطور که ملاحظه می شود، یکی از انواع اصلی مجازات، در حقوق کیفری کشور ما، مجازات تعزیری است. منظور از مجازات های تعزیری، مجازات هایی است که نوع و میزان آن ها، در شرع مشخص نشده و قانون مجازات اسلامی، تعیین کننده آن ها می باشد.

یکی از انواع مجازات های تعزیری، حبس بوده که از آنجا که زیرمجموعه مجازات های تعزیری می باشد، به آن، حبس تعزیری گفته می شود. البته، علاوه بر این نوع از مجازات زندان، نوع دیگری از حبس نیز در قانون مجازات وجود داشته که به آن، حبس حدی گفته شده و دارای احکام کاملا متفاوتی از حبس تعزیری می باشد.

به هر حال، هنگامی که علیه شخصی، جرمی مطرح گردیده و متهم، خود اطلاع دارد که مجازات قانونی آن جرم، حبس می باشد یا اینکه، فردی، با حکم دادگاه، به مجازات زندان محکوم می گردد، یکی از مهم ترین دغدغه های این اشخاص و خانواده های آنها این مساله است که آیا حبس را می توان خرید؟

پیش از آنکه به سوال فوق پاسخ داده و شرایط و نحوه خرید حکم حبس را بررسی کنیم، لازم است تا به توضیح دو نکته مهم بپردازیم. اولا، اصطلاح خرید حکم حبس، یک اصطلاح غیر حقوقی و رایج میان عامه مردم بوده و از نظر حقوقی، نادرست می باشد. آنچه، از نظر حقوقی امکان پذیر است، تبدیل حبس، به مجازات های دیگر بوده؛ اما، از آنجا که این اصطلاح، در میان عموم مردم، رایج گردیده، ما نیز در ادامه، از اصطلاح خرید حبس استفاده خواهیم کرد که منظور، همان تبدیل حبس می باشد.

ثانیا، هرجا در ادامه این مقاله، از تبدیل یا خرید مجازات زندان، صحبت خواهیم کرد، منظور خرید حکم حبس تعزیری می باشد و نه حبس حدی. چرا که، مجازات های حدی، به هیچ وجه، قابل تخفیف و تبدیل، از سوی قاضی صادرکننده حکم یا قاضی اجرای احکام نمی باشند.

پس از توضیح دو نکته فوق، حال، در پاسخ به این سوال که آیا حبس را می توان خرید، باید گفت، بله، در شرایط خاصی، خرید حکم حبس تعزیری یا در واقع، تبدیل مجازات زندان به جزای نقدی، امکان پذیر می باشد که موارد ، شرایط و نحوه خرید آن، در فصل نهم قانون مجازات اسلامی، تحت عنوان (مجازات های جایگزین حبس) و در مواد 64 به بعد قانون، مورد پیش بینی قانون گذار قرار گرفته است. مطابق مواد مزبور، در موارد زیر، امکان خرید مجازات زندان یا در واقع، تبدیل آن به جزای نقدی وجود خواهد داشت:

در جرایم عمدی، در صورتی که حداکثر مجازات قانونی جرم انجام گرفته، 3 ماه حبس باشد، مجازات های جایگزین حبس، من جمله جزای نقدی، اجبارا و الزاما اجرا می گردند.

در جرایم عمدی، مشروط بر اینکه مجازات قانونی جرم، 91 روز تا 6 ماه حبس تعزیری باشد، به اجبار و الزاما، حکم به مجازات های جایگزین، از جمله جزای نقدی می گردد.

در جرایم عمدی که حداکثر مجازات قانونی جرم، بیش از 6 ماه تا 1 سال حبس بوده، مجازات های جایگزین حبس، من جمله جزای نقدی، به اختیار دادگاه اجرا می گردند.

در کلیه جرایم غیر عمدی، به اجبار و الزاما، حکم به مجازات های جایگزین حبس، از جمله جزای نقدی صادر می گردد، مگر در صورت وجود شرایط خاص که در بخش بعد، به توضیح این شرایط خواهیم پرداخت.

لازم به ذکر است که در قانون مجازات، تبدیل حکم حبس تعزیری، صرفا به جزای نقدی، مورد تصریح قانون گذار قرار نگرفته و قاضی، در تعیین یک از مجازات های جایگزین، به جای مجازات زندان، مخیر می باشد که این مجازات ها، عبارتند از: دوره مراقبت، خدمات عمومی رایگان، جزای نقدی، جزای نقدی روزانه و محرومیت از حقوق اجتماعی.

شرایط خرید حبس

در هر یک از مواردی که امکان خرید حکم حبس تعزیری وجود داشته، متهم می تواند برای درخواست تبدیل حبس به جزای نقدی، مطابق مقررات نحوه خرید این نوع از حبس اقدام کند. با این وجود، خرید مجازات زندان، نیازمند وجود شرایط خاصی بوده که بدون آن شرایط، امکان تبدیل مجازات حبس به جزای نقدی، وجود نخواهد داشت. از آنجا که این شرایط، خود دارای دو نوع عمومی و اختصاصی بوده، ما نیز، در ادامه، در دو قسمت جداگانه، به توضیح شرایط خرید حبس تعزیری می پردازیم.

شرایط عمومی خرید حبس تعزیری

مطابق ماده 64 قانون مجازات اسلامی، برای خرید مجازات زندان و تبدیل آن، به جزای نقدی، لازم است تا دو شرط کلی، در مورد تمام مجازات های حبس قابل خرید وجود داشته باشد که این دو شرط عمومی، عبارتند از:

گذشت شاکی: برای خرید حبس تعزیری، در درجه اول، باید شاکی، از متهم گذشت کرده و این گذشت خود را به نحو قانونی، به دادسرا یا دادگاه رسیدگی کننده به اتهام، اعلام کرده باشد. بنابراین، بدون گذشت شاکی، امکان خرید مجازات زندان وجود نخواهد داشت.

وجود یکی از جهات تخفیف: برای اینکه خرید حکم حبس تعزیری، برای متهم یا خانواده او امکان پذیر باشد، باید یکی از جهات تخفیف مجازات در پروانده وجود داشته که این جهات، عبارتند از: همکاری موثر متهم در شناسایی سایر افراد دخیل در جرم، وقوع جرم در نتیجه اوضاع و احوال خاصی مانند انگیزه شرافتمندانه، اعلام جرم توسط متهم یا اقرار موثر وی، پشیمانی متهم و حسن سابقه وی یا شرایط خاص او مانند بیماری، تلاش متهم برای کاهش آثار و زیان های جرم، خفیف بودن ضرر ناشی از جرم و مداخله ضعیف متهم در عمل مجرمانه.

شرایط اختصاصی خرید حبس تعزیری

شرایط اختصاصی خرید حبس تعزیری، بر خلاف شرایط عمومی، برای هر یک از موارد مجاز خرید مجازات زندان، متفاوت و اختصاصی همان مورد می باشد. این شرایط، به موجب قانون مجازات اسلامی، شامل موارد زیر می باشند:

در جرایم عمدی با مجازات قانونی حداکثر 3 ماه حبس تعزیری، حکم به مجازات های جزای نقدی، نیازمند رعایت شرایط خاصی نمی باشد.

در جرایم عمدی با حداکثر مجازات قانونی زندان 91 روز تا 6 ماه، مجازات های جایگزین حبس، از جمله جزای نقدی، اعمال می شود، مگر آنکه مجرم، پیش از آن، یک جرم عمدی دیگر را انجام داده و دارای سابقه محکومیت کیفری مشمول یکی از موارد زیر بوده و ضمنا، از اجرای آن مجازات قبلی نیز 5 سال نگذشته باشد: الف) سابقه محکومیت قطعی به حبس تا 6 ماه یا جزای نقدی بیشتر از 10 میلیون ریال یا شلاق تعزیری، بیشتر از یک مورد. ب) سابقه محکومیت قطعی، به حبس بیش تر از 6 ماه یا مجازات حدی یا قصاص یا پرداخت بیش از یک پنجم دیه (حداقل یک مورد)

در جرایم عمدی که حداکثر مجازات قانونی جرم انجام گرفته، بیش از 6 ماه تا 1 سال حبس تعزیری بوده، در صورتی، مجازات زندان به جزای نقدی تبدیل می گردد که شرایط مورد قبل، وجود نداشته باشد.

در جرایم غیر عمدی، تبدیل حبس تعزیری به مجازات های جایگزین، من جمله جزای نقدی، اجباری بوده، مگر در صورتی که مجازات قانونی جرم، بیشتر از 2 سال حبس باشد که در این حالت، حکم به جزای نقدی یا سایر مجازات های جایگزین، به جای مجازات زندان، در اختیار قاضی خواهد بود.

در پایان این بخش، لازم به ذکر است که مطابق ماده 72 قانون مجازات اسلامی، در صورتی که متهم، مرتکب جرائم عمدی متعدد شده که مجازات قانونی حداقل یکی از آنها، بیش تر از شش ماه حبس باشد، خرید حبس تعزیری و تبدیل آن به جزای نقدی، امکان پذیر نخواهد بود.

نحوه خرید حبس

در صورتی که شرایط خرید مجازات زندان وجود داشته باشد، متهم می تواند مطابق مقررات نحوه خرید حبس تعزیری، برای تبدیل مجازات زندان به جزای نقدی، درخواست دهد. از آنجا که نحوه خرید حکم حبس تعزیری، دارای ترتیب خاصی بوده ، در این بخش، به توضیح این موضوع پرداخته و نحوه درخواست برای تبدیل حبس به جزای نقدی را بررسی خواهیم کرد.

در مواردی که مطابق توضیحات بخش های قبل، تبدیل حبس تعزیری به جزای نقدی یا سایر مجازات های جایگزین، اجباری بوده، بحث نحوه خرید حکم حبس تعزیری، مطرح نمی باشد؛ چرا که در این موارد، قاضی پرونده، الزاما باید حکم به مجازات جایگزین داده و در صورت عدم رعایت حکم قانون، به درخواست متهم، رای در دادگاه تجدیدنظر، نقض شده و آن دادگاه، حکم بر جزای نقدی یا سایر مجازات های جایگزین خواهد داد.

اما، در موارد اختیاری تبدیل مجازات زندان به جزای نقدی یا سایر مجازات های جایگزین، نحوه خرید حکم حبس تعزیری، به این صورت بوده که اولا، متهم باید برای اخذ رضایت شاکی اقدام نماید. سپس در مرحله بعد، اگر یکی از جهات تخفیف مجازات در پرونده وجود داشته باشد، متهم یا وکیل وی می تواند، با ارائه یک لایحه به قاضی پرونده و با اثبات وجود جهت یا جهات تخفیف مجازات، برای ثبت درخواست خرید مجازات زندان اقدام نماید.

همچنین، لازم به ذکر است که به موجب ماده 77 قانون مجازات اسلامی، قاضی اجرای احکام نیز این امکان را داشته تا در مرحله اجرای حکم زندان، با توجه به شرایط خاص محکوم علیه، تبدیل مجازات حبس به جزای نقدی را از دادگاه صادرکننده رای درخواست نماید.

هزینه خرید شش ماه حبس تعزیری

در بخش ها قبل، به توضیح شرایط و نحوه خرید حکم حبس تعزیری پرداخته و گفتیم که برای خرید مجازات زندان، متهم باید علاوه بر اخذ گذشت شاکی، وجود حداقل یکی از موارد تخفیف مجازات را برای دادگاه اثبات کند. 

اما، یکی از سوالات مهمی که در رابطه با نحوه خرید حبس وجود داشته، هزینه خرید شش ماه حبس تعزیری و به طور کلی، این مساله بوده که حبس های تعزیری با طول مدت متفاوت، معادل چه میزان جزای نقدی می باشند. بنابرین، در ادامه، به توضیح پاسخ این سوالات خواهیم پرداخت.

مطابق مواد 85 و 86 قانون مجازات اسلامی، خرید حبس به شکل جزای نقدی، به دو صورت امکان پذیر می باشد: جزای نقدی روزانه و جزای نقدی یک جا. جزای نقدی روزانه، یک هشتم تا یک چهارم درآمد روزانه محکوم علیه بوده که باید به تعداد روزهای مشخص شده در حکم پرداخت گردد. تعداد روزهای پرداخت جزای نقدی و همچنین، میزان جزای نقدی که محکوم باید برای خرید حکم حبس تعزیری پرداخت نماید، مطابق جدول زیر می باشد:

بنابراین، همانطور که در جدول بالا ملاحظه می شود، هزینه خرید شش ماه حبس تعزیری، از 9 تا 18 میلیون ریال بوده و در صورتی که قاضی، حکم بر پرداخت جزای نقدی روزانه دهد، محکوم باید به مدت 180 تا 360 روز، ، یک هشتم تا یک چهارم درآمد روزانه خود را به دولت بپردازد.

مبلغ خرید حبس تعزیری روزی چقدر میباشد

یکی از سوالات رایج افرادی که محکوم به حبس شده اند، این پرسش بوده که مبلغ خرید حبس تغزیری روزانه، چقدر است؟ لذا در این بخش از مقاله، قصد داریم، در خصوص این پرسش، از منظر قانون، صحبت کرده و به آن، پاسخ دهیم.

بر اساس ماده 27 قانون مجازات اسلامی که مقرر می دارد: "...در صورتی ‌که مجازات مورد حکم، شلاق تعزیری یا جزای نقدی باشد، هر روز بازداشت، معادل سه ضربه شلاق یا یک میلیون (100/000) ریال است...." می توان گفت، قیمت هر روز بازداشت، معادل 100 هزار تومان می باشد که هر سه سال یک بار، این مبلغ، افزایش می یابد.

همچنین، چنانچه محکوم، بخواهد، اقدام به خرید روزانه حبس تعزیری خود نماید، مبلغ آن، یک هشتم تا یک چهارم درآمد روزانه محکوم علیه بوده که این مبلغ، باید به تعداد روزهایی که برای حبس وی، در حکم، مشخص شده، ضرب گردد و توسط وی، به حساب دادگستری، واریز شود. 

علاقمندان به کسب اطلاعات بیشتر در خصوص مجازات جایگزین حبس در جرایم عمدی، می توانند، نسبت به مطالعه مقاله ای که با همین عنوان، در قسمت در ادامه بخوانید مقاله آمده است، اقدام نمایند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد خرید حبس در کانال تلگرام حقوق کیفری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون خرید حبس پاسخ دهند.