مجازات عدم تمکین زن

با بوجود آمدن علقه زوجیت، زن و مرد موظفند تکالیف قانونی و شرعی خود را در قبال دیگری انجام دهند که یکی از این وظایف تمکین است. عدم تمکین از شوهر بدون دلیل موجه سبب به وجود آمدن آثار حقوقی مهمی در روابط میان زوجین خواهد شد؛ با این حال به دلیل اینکه در مسائل فردی امکان اجبار به دیگری وجود ندارد، علی القاعده نمی توان زن را به دلیل عدم تمکین مجازات نمود.

هنگامی که زن و مرد با هم ازدواج کردند، بر اساس شرع و قانون بایستی تکالیفی را در برابر یکدیگر انجام بدهند. به عنوان مثال زن از حق نفقه برخوردار است و در عین حال بایستی تمکین نماید. تمکین همان گونه که در عرف شناخته می شود، به معنای انجام وظایف زن در امور کلی زندگی خانوادگی و روابط زناشویی است.

اما گاهی ممکن است که به دلیل اختلافات مطرح شده میان زن و مرد، زن حاضر به تمکین در برابر شوهر خود نشود. و وظایفی را که بر عهده دارد به خوبی انجام ندهد. با توجه به اهمیت نهاد خانواده، در قانون ملاحظات ویژه ای در این مواقع در نظر گرفته شده است تا زن و مرد با به زندگی با یکدیگر ترقیب بشوند.

از این رو در این مقاله به بررسی عدم تمکین و مجازات آن می پردازیم، و سپس به ارائه توضیحاتی در خصوص گناه و حکم عدم تمکین زن و بر طرف نکردن نیاز شوهر، مجازات عدم تمکین مرد از زن، اقدامات بعد از رای تمکین و مدت زمان عدم تمکین خواهیم پرداخت. برای آشنایی بیشتر با تمکین و مجازات عدم تمکین زن از شوهر با ما همراه باشید.

عدم تمکین

زن و مرد تکالیفی قانونی و شرعی در قبال یکدیگر دارند که از جمله آن ها می توان به وظایف زناشویی اشاره کرد. قانون مدنی در ماده 1102 در همین زمینه می گوید: "همین که نکاح به طور صحت واقع شد روابط زوجیت بین طرفین موجود و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل همدیگر برقرار میشود." بنابراین زوجین موظفند با یکدیگر حسن معاشرت داشته باشند. 

انواع تمکین شامل دو نوع تمکین عام و تمکین خاص است. در صورتی که زن در امور کلی زندگی مشترک و یا روابط زناشویی از همسر خود تمکین نکند، در اصطلاح فقهی و حقوقی به وی زن ناشزه گفته می شود. مصادیق عدم تمکین در برابر شوهر عبارت است از عدم سکونت در محلی که شوهر آن را فراهم کرده است، انتخاب شغل مغایر با شئون خانوادگی زوج ، خارج شدن از منزل بدون اجازه و اطلاع شوهر و از این قبیل. در این صورت، عدم تمکین از جانب زن، پیامدهای حقوقی می تواند به بار آورد که ذیلا به آنها اشاره می کنیم.

در فقه و در عرف تمکین مختص به زن است و در صورت عدم تمکین زن در برابر شوهرش، مرد می تواند ضمانت اجراهایی که در قانون پیش بینی شده است را اجرا کند. به طور مثال می تواند زن را از نفقه محروم کند یا در صورتی که در عقدنامه شرط تنصیف آمده باشد، اموال شوهر با او تقسیم نخواهد شد. با این حال در صورتی که مرد وظایف زناشویی خود را به خوبی اجرا نکند، برای زن حق و حقوقی ایجاد می شود.

مجازات عدم تمکین زن

در خصوص آثار عدم تمکین زن چیست، برخی این سوال را می پرسند که مجازات عدم تمکین زن چیست. در پاسخ به این سوال باید بگوییم که مجازات قانونی، تنها در صورتی در قبال اشخاص اجرا می شود که در قانون برای عمل آنها جرم تعیین نموده باشد.

اما عدم تمکین از سوی زن، جرم نیست تا بتوان وی را مجازات کرد. بلکه بهتر است گفته شود که آثار حقوقی عدم تمکین از سوی زن چیست. یا به عبارت دیگر عدم تمکین از سوی زن چه پیامدهای حقوقی و قانونی به دنبال خواهد داشت. لذا در این قسمت سعی داریم تا به مهمترین آثار حقوقی عدم تمکین زن بپردازیم. نحوه اجرای حکم تمکین دادگاه، بدین صورت بوده که مرد، از دادگاه، تقاضای صدور اجراییه می کند. در صورت عدم اجرای حکم توسط زن، ضمانت اجرای موضوع، عدم پرداخت نفقه به زن و نیز، امکان ازدواج مجدد شوهر با اجازه دادگاه می باشد.

1در صورتی که زن بدون مانع مشروع از تمکین در برابر شوهر خودداری کند، از حق دریافت نفقه محروم خواهد شد.

2در صورت عدم تمکین، زن از برخی از حقوق مالی بعد از طلاق همچون تنصیف اموال و دارایی های مرد پس از طلاق محروم می گردد.

3مرد با گذشت مدت زمان عدم تمکین زن، می تواند با مراجعه به دادگاه حکم ازدواج مجدد بگیرد.

بنابراین همانطور که ملاحضه می کنید، در صورتی که زن از تمکین خودداری کند، مجازات نخواهد شد و مجازات عدم تمکین زن، همان عدم بهرمندی زن از حقوق مالی خود است و در صورتی که مرد حقوق مالی زن را ادا نکند، زن نمی تواند به دادگاه مراجعه کند. نکته قابل توجه این است که مهریه در هر صورت به زن تعلق خواهد گرفت و مرد نمی تواند به بهانه عدم تمکین مهریه او را نپردازد.

گناه و حکم عدم تمکین و برطرف نکردن نیاز شوهر

در صورتی که زن عذر شرعی نداشته باشد و از ارتباط جنسی با همسرش پرهیز کند، روایاتی وجود دارد که حاکی از آن است که این عدم تمکین زن از شوهرش می تواند گناه باشد. پیامبر صلی الله علیه وسلم در رابطه با گناه و حکم عدم تمکین و برطرف نکردن نیاز شوهر و گناه زنی که از شوهرش دوری میکند؛ حدیثی دارد که می فرمایند:

"والذی نفسی بیده، ما من رجل یدعوا امراته الی فراشه فتابی علیه الا کان الذی فی السماء ساخطا علیها حتی یرضی عنها" یعنی: "قسم به کسی که جان من در دست اوست اگر مردی همسرش را به بسترش فراخواند و او امتناع ورزد، خداوندی که در آسمان است بر او خشمگین می‌شود تا زمانیکه مرد راضی شود." 

روایت دیگری از پیامبر صلی الله علیه وسلم درباره حکم برطرف نکردن نیاز شوهر وجود دارد که می فرمایند: "اذا دعا الرجل امراته الی فراشه فابت فبات غضبان علیها لعنتها الملائکه حتی تصبح" که ترجمه آن عبارت است از "هرگاه مرد، زنش را به بستر خود فرابخواند و زن به بستر شوهرش نرود و مرد، شب را در حال خشم (و نارضايتی) از همسرش سپری کند، ملائکه آن زن را تا صبح لعنت می کنند."

مجازات عدم تمکین مرد از زن

همانطور که گفته شد زن و مرد از لحظه انعقاد عقد نکاحشان، وظایفی را در قبال یکدیگر دارند و در صورتی که هرکدام با دیگری حسن معاشرت نداشته باشد، آثار حقوقی برای او به بار خواهد داشت. با این حال در اصطلاح حقوقی، فقهی و عرفی، در صورتی که مرد وظایفش را انجام ندهد، عبارت عدم تمکین برای او به کار نمی رود بلکه از عبارات ناشز یعنی شخصی که نشوز انجام می دهد، استفاده می شود. 

در خصوص مجازات عدم تمکین مرد از زن باید بگوییم در صورتی که شرایط نشوز مرد به وجود بیاید، به طور مثال مرد وظایف زناشویی اش را به خوبی انجام ندهد، به گونه ای که موجب عسر و حرج زن بشود، به این معنی که شرایط مشقت باری برای زن بوجود بیاید و ادامه زندگی برای او ممکن نباشد، می تواند به دادگاه مراجعه کند و در صورت اثبات این شرایط، قاضی حکم طلاق او را از همسرش صادر می کند.

یکی از وظایفی که مرد بر عهده دارد، پرداخت نفقه به همسرش است و طبیعتا در صورتی که از این تکلیف خود سر باز زند، پیامد هایی برای او به بار خواهد داشت. ماده 53 قانون حمایت از خانواده در همین مورد می گوید: "هرکس با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین او ندهد یا از تادیه نفقه سایر اشخاص واجب النفقه امتناع کند به حبس تعزیری درجه شش محکوم می‌شود."

به این معنی که اگر زن از مرد بابت پرداخت نکردن نفقه خود، شکایت کند، دادگاه می تواند او را به شش ماه تا دو سال حبس محکوم کند. بنابر این هرچند مرد ناشز می شود، اما همسر او نمی تواند با عنوان عدم تمکین مرد به دادگاه مراجعه کند و حق و حقوق خود را در این زمینه به اجرا بگذارد. ولی چیزی تحت عنوان مجازات عدم تمکین زن از شوهر وجود ندارد.

مدت زمان صدور حکم عدم تمکین

روند رسیدگی به دعوای عدم تمکین با تقدیم دادخواست الزام به تمکین زوجه توسط مرد به دادگاه خانواده آغاز می شود و پس از آن که دادگاه به آن ها نوبت رسیدگی داد، اقدام بررسی شرایط و اوضاع و احوال پرونده می کند. در صورتی که شرایط عدم تمکین محرز باشد، یعنی دادگاه به راحتی تشخیص بدهد که تمکین انجام نمی گیرد، معمولا در پایان جلسه اول دادرسی رای عدم تمکین را صادر می کند.

در صورتی که در طول مدت دادرسی و صدور رای، تمکین صورت نگرفت، رای به اجرای احکام فرستاده می شود و در آن مرحله، زن به تمکین دعوت می شود و مادامی که تمکین انجام نشود، از نفقه محروم خواهد بود و در این میان مرد می تواند از دادگاه تقاضای اجازه ازدواج مجدد کند. معمولا مدت زمان صدور حکم عدم تمکین از زمان تقدیم دادخواست تا صدور حکم حدالاقل 6 ماه است.

پ اگر زوجه در دادگاه تمکین حاضر نشود یا زوجین نسبت به رای صادره اعتراضی داشته باشند پس از صدور حکم تمکین، می توانند اعتراض خود را ظرف مهلت 20 روز قانونی از تاریخ ابلاغ رای نسبت به تسلیم دادخواست تجدید نظر خواهی اقدام نموده و ادله و مستندات خود را ابراز نمایند.

اقدامات بعد از رای تمکین

پیش از این به ارائه توضیحاتی در خصوص عدم تمکین، مجازات عدم تمکین و مدت زمان صدور حکم عدم تمکین ارائه نمودیم. اکنون قصد داریم به بررسی اقدامات بعد از رای تمکین پرداخته و بگوییم پس از صدور حکم نشور یا همان عدم تمکین زن و مرد چه اقداماتی باید انجام بدهند.

در صورتی که پس از صدور حکم عدم تمکین، زن همچنان از تمکین سر باز زند، در راستای اجرای حکم، دادگاه او را دعوت و الزام به تمکین می کند و تا زمانی که تمکین نکند، از نفقه برخوردار نخواهد بود و زوج می تواند از دادگاه صدور اجازه برای ازدواج مجدد را درخواست کند. طلاق در صورت عدم تمکین زن موجب از بین رفتن نفقه و موجبات شرط تنصیف اموال زوج می شود. با این حال دادگاه و مامورین قانون به هیچ وجه نمی توانند زن را مجبور به تمکین کنند.

به خاطر داشته باشید که زن، حتی در صورتی که ناشزه هم باشد، مستحق دریافت مهریه و اجرت المثل می باشد. مکن است این سوال برای اقایان مطرح شود که پس در چه مواردی مرد میتواند از زنش شکایت کند؟ در این خصوص باید بگوییم مرد تنها می تواند درخواست الزام زن به تمکین را مطرح نماید و موضوعی برای شکایت قابل طرح نیست.

مدت زمان عدم تمکین زن

در خصوص مدت زمان عدم تمکین زن از شوهر باید بگوییم که پیش از هر چیز عدم تمکین باید با صدور حکم قطعی دادگاه به اثبات برسد. عدم تمکین زمانی قابل اثبات است که زون برای مدت نا متعارف بدون دلیل موجه قانون یا اذن و اجازه شوهر خود منزل مشترک را ترک نموده باشد.

منظور از مدت نامتعارف یعنی اینکه در یک بازه زمانی که عرفا قابل اغماض نباشد، بنابراین اگر زن برای مدت متعارف مثلا چند ساعت در طول روز خارج از منزل بوده باشد عرفا قابل قبول است. در خصوص ترک زندگی مشترک قانونگذار عموما به مدت زمان شش ماه اشاره نموده است، اما در پرونده های عدم تمکین زن از شوهر در مواردی که زوجه در بازه زمانی کمتر از شش ماه هم زندگی را ترک کرده حکم نشوز صادره شده است.

عدم تمکین زن در صورتی که دلیل موجه قانونی یا حتی دلیل موجهی عرفی داشته باشد که از نظر قاضی پرونده قابل قبول باشد بلامانع است. در غیر این صورت زوج باید بتواند عدم تمکین همسرش را به اثبات برساند. برای آشنایی بیشتر با موارد مجاز به عدم تمکین مطالعه مقاله زیر توصیه می گردد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد مجازات عدم تمکین زن در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون مجازات عدم تمکین زن​​ پاسخ دهند.