فرق و تفاوت بطلان با فسخ قرارداد، این است که در ابطال قرارداد، به دلیل عدم وجود یکی از شرایط صحت معامله، مانند قصد و رضا یا اهلیت، قرارداد، از همان ابتدا، ایجاد نشده و فاقد هرگونه اثر حقوقی است؛ اما، در فسخ، عقد به نحو صحیحی منعقد گردیده، لکن، پس از مدتی، توسط یکی از طرفین و به صورت یک طرفه، به هم زده شده و بنابراین، قرارداد تا لحظه فسخ، دارای اثر حقوقی می باشد.

یکی از مباحثی که در رشته حقوق، مورد مطالعه قرار گرفته، مبحث عقود و قراردادها بوده که در این مبحث، مسائلی مانند انواع قرادادها، فرق آنها با یکدیگر، انعقاد، آثار و راه و روش های خاتمه این معاملات، بررسی می گردد.

خاتمه قراردادها و در واقع، مرگ آنها، با روش های متفاوتی، امکان پذیر بوده که رایج ترین شکل آن، فسخ قرارداد می باشد. به علاوه، گاهی، قرارداد از همان ابتدا، منعقد نشده و فاقد اثر حقوقی می باشد که به این وضعیت، بطلان قرارداد گفته می شود. با توجه به اینکه، این دو مفهوم، یعنی فسخ و ابطال، دارای تفاوت های متعددی بوده و این فرق ها و تفاوت ها، آثار مهمی را ایجاد می کنند، لازم است تا مورد مطالعه قرار بگیرند.

بنابراین، در این مقاله، ابتدا به تعریف دو مفهوم بطلان قرارداد و فسخ معامله پرداخته و پس از مشخص شدن تعریف این دو مفهوم، در بخش پایانی، به این سوال، پاسخ خواهیم داد که فرق و تفاوت بطلان با فسخ قرارداد چیست.

تفاوت بطلان با فسخ قرارداد چیست

یکی از شاخه های اصلی رشته حقوق، در کشور ما، همچون سایر کشورها، مبحث عقود و قراردادها می باشد. در این مبحث، انواع عقد و قرارداد، از جمله عقد لازم و جایز، عقد رضایی و تشریفاتی، فرق آنها با یکدیگر، نحوه انعقاد و آثار این عقود، مورد مطالعه قرار می گیرد.

یکی دیگر از مباحثی که در شاخه عقود و قراردادها، مورد توجه بوده، پایان یافتن قراردادها می باشد. با این توضیح که وقتی قراردادی منعقد می شود، این عقد، همچون یک موجود زنده، پس از گذشت از مرحله تولد(انعقاد قرارداد) دارای یک طول عمر بوده و ممکن است که طرفین قرارداد یا یکی از آنها، با استفاده از یکی از روش های حقوقی، به عمر این قرارداد خاتمه دهند. فسخ قرارداد، نمونه ای از این روش ها می باشد.

به علاوه، گاهی، قرارداد از همان ابتدا، منعقد نشده و فاقد اثر حقوقی می باشد که به این وضعیت، بطلان قرارداد گفته می شود. در این وضعیت، قرارداد، از همان ابتدا یک موجود مرده بوده و لذا، تولدی را تجربه نکرده و فاقد اثر می باشد.

بنابراین، با توجه به توضیحات بالا، این سوال، مطرح می گردد که تفاوت بطلان با فسخ قرارداد چیست؟ برای پاسخ دقیق به این سوال، ابتدا، مفاهیم بطلان قرارداد و فسخ آن را توضیح داده و سپس، به این پرسش جواب خواهیم داد که فرق ابطال با فسخ​ چیست؟

در بطلان قرارداد، از همان ابتدا، به دلیل عدم وجود یکی از شرایط صحت معامله، عقد و قرارداد، به درستی منعقد نشده و از همان آغاز، فاقد هرگونه اثر حقوقی می باشد. با توجه به شرایط صحت عقود، بطلان قرارداد، در موارد زیر اتفاق می افتد:

عدم وجود قصد: در صورتی که هر یک از طرفین قرارداد، به دلایلی مانند مست بودن، در خواب بودن یا شوخی کردن، فاقد قصد انعقاد قرارداد باشند، قراداد مورد نظر، منعقد نشده و از همان ابتدا، باطل خواهد بود.

عدم وجود رضا: فرق رضا با قصد، در این نکته است که چنانچه، یکی از طرفین، رضایی به معامله نداشته و در واقع، برای انعقاد قرارداد، اکراه شده باشد، عقد، غیر نافذ(مانند موجودی بیمار) است. حال، اگر شخص مکره(اکراه شده)، عدم رضایت خود را نسبت به قرارداد غیر نافذ، اعلام نماید، معامله از همان ابتدا، با وضعیت بطلان، مواجه می باشد.

عدم اهلیت: اگر یکی از طرفین قرارداد، فاقد اهلیت لازم برای انعقاد آن قرارداد باشد، معامله باطل خواهد بود. به عنوان مثال، اگر در انعقاد قرارداد اجاره، موجر، سفیه بوده یا اینکه در انعقاد قرارداد نکاح، شوهر، مجنون باشد، عقد، باطل خواهد بود. در حقوق کشور ما، سفاهت، جنون و صغر(بالغ نبودن) مصادیق عدم اهلیت می باشند.

عدم وجود موضوع یا عدم تعیین آن: در صورتی که در یک قرارداد، در لحظه انعقاد عقد، موضوع آن، وجود نداشته یا معین نباشد، حکم معامله به ظاهر منعقد شده، بطلان خواهد بود. به عنوان مثال، اگر در هنگام انعقاد قرارداد بیع و فروش یک اتومبیل، در لحظه انعقاد قرارداد، آن خودرو در آتش سوخته باشد، قرارداد، باطل می باشد. همچنین، در صورتی که فروشنده، یکی از ماشین های خود را به خریدار فروخته، ولی طرفین، مشخص نکنند که کدام خودرو، مد نظر آنها می باشد نیز معامله، باطل خواهد بود.

عدم مشروعیت جهت: منظور از جهت، هدفی است که طرفین، برای رسیدن به آن، معامله را منعقد می نمایند. حال، در صورتی که این هدف، یک هدف نامشروع یا غیر قانونی باشد، معامله، با وضعیت بطلان مواجه خواهد شد. به عنوان نمونه، شخص مسلمانی، 5 کیلو انگور، به مسلمان دیگری می فروشد، با این هدف که خریدار، از این انگورها، شراب درست کند که در این صورت، معامله، به دلیل نامشروع بودن جهت، باطل است.

پس از پاسخ به این سوال که بطلان قراداد چیست، در بخش بعد، مفهوم فسخ معامله را تعریف کرده و سپس، در بخش پایانی، به این پرسش نیز جواب خواهیم داد که فرق و تفاوت ابطال یا بطلان با فسخ قرارداد چیست؟

تفاوت بطلان با فسخ قرارداد چیست

یکی از شاخه های اصلی رشته حقوق، در کشور ما، همچون سایر کشورها، مبحث عقود و قراردادها می باشد. در این مبحث، انواع عقد و قرارداد، از جمله عقد لازم و جایز، عقد رضایی و تشریفاتی، فرق آنها با یکدیگر، نحوه انعقاد و آثار این عقود، مورد مطالعه قرار می گیرد.

یکی دیگر از مباحثی که در شاخه عقود و قراردادها، مورد توجه بوده، پایان یافتن قراردادها می باشد. با این توضیح که وقتی قراردادی منعقد می شود، این عقد، همچون یک موجود زنده، پس از گذشت از مرحله تولد(انعقاد قرارداد) دارای یک طول عمر بوده و ممکن است که طرفین قرارداد یا یکی از آنها، با استفاده از یکی از روش های حقوقی، به عمر این قرارداد خاتمه دهند. فسخ قرارداد، نمونه ای از این روش ها می باشد.

به علاوه، گاهی، قرارداد از همان ابتدا، منعقد نشده و فاقد اثر حقوقی می باشد که به این وضعیت، بطلان قرارداد گفته می شود. در این وضعیت، قرارداد، از همان ابتدا یک موجود مرده بوده و لذا، تولدی را تجربه نکرده و فاقد اثر می باشد.

بنابراین، با توجه به توضیحات بالا، این سوال، مطرح می گردد که تفاوت بطلان با فسخ قرارداد چیست؟ برای پاسخ دقیق به این سوال، ابتدا، مفاهیم بطلان قرارداد و فسخ آن را توضیح داده و سپس، به این پرسش جواب خواهیم داد که فرق ابطال با فسخ​ چیست؟

در بطلان قرارداد، از همان ابتدا، به دلیل عدم وجود یکی از شرایط صحت معامله، عقد و قرارداد، به درستی منعقد نشده و از همان آغاز، فاقد هرگونه اثر حقوقی می باشد. با توجه به شرایط صحت عقود، بطلان قرارداد، در موارد زیر اتفاق می افتد:

عدم وجود قصد: در صورتی که هر یک از طرفین قرارداد، به دلایلی مانند مست بودن، در خواب بودن یا شوخی کردن، فاقد قصد انعقاد قرارداد باشند، قراداد مورد نظر، منعقد نشده و از همان ابتدا، باطل خواهد بود.

عدم وجود رضا: فرق رضا با قصد، در این نکته است که چنانچه، یکی از طرفین، رضایی به معامله نداشته و در واقع، برای انعقاد قرارداد، اکراه شده باشد، عقد، غیر نافذ(مانند موجودی بیمار) است. حال، اگر شخص مکره(اکراه شده)، عدم رضایت خود را نسبت به قرارداد غیر نافذ، اعلام نماید، معامله از همان ابتدا، با وضعیت بطلان، مواجه می باشد.

عدم اهلیت: اگر یکی از طرفین قرارداد، فاقد اهلیت لازم برای انعقاد آن قرارداد باشد، معامله باطل خواهد بود. به عنوان مثال، اگر در انعقاد قرارداد اجاره، موجر، سفیه بوده یا اینکه در انعقاد قرارداد نکاح، شوهر، مجنون باشد، عقد، باطل خواهد بود. در حقوق کشور ما، سفاهت، جنون و صغر(بالغ نبودن) مصادیق عدم اهلیت می باشند.

عدم وجود موضوع یا عدم تعیین آن: در صورتی که در یک قرارداد، در لحظه انعقاد عقد، موضوع آن، وجود نداشته یا معین نباشد، حکم معامله به ظاهر منعقد شده، بطلان خواهد بود. به عنوان مثال، اگر در هنگام انعقاد قرارداد بیع و فروش یک اتومبیل، در لحظه انعقاد قرارداد، آن خودرو در آتش سوخته باشد، قرارداد، باطل می باشد. همچنین، در صورتی که فروشنده، یکی از ماشین های خود را به خریدار فروخته، ولی طرفین، مشخص نکنند که کدام خودرو، مد نظر آنها می باشد نیز معامله، باطل خواهد بود.

عدم مشروعیت جهت: منظور از جهت، هدفی است که طرفین، برای رسیدن به آن، معامله را منعقد می نمایند. حال، در صورتی که این هدف، یک هدف نامشروع یا غیر قانونی باشد، معامله، با وضعیت بطلان مواجه خواهد شد. به عنوان نمونه، شخص مسلمانی، 5 کیلو انگور، به مسلمان دیگری می فروشد، با این هدف که خریدار، از این انگورها، شراب درست کند که در این صورت، معامله، به دلیل نامشروع بودن جهت، باطل است.

پس از پاسخ به این سوال که بطلان قراداد چیست، در بخش بعد، مفهوم فسخ معامله را تعریف کرده و سپس، در بخش پایانی، به این پرسش نیز جواب خواهیم داد که فرق و تفاوت ابطال یا بطلان با فسخ قرارداد چیست؟

تفاوت بطلان با فسخ قرارداد چیست

یکی از شاخه های اصلی رشته حقوق، در کشور ما، همچون سایر کشورها، مبحث عقود و قراردادها می باشد. در این مبحث، انواع عقد و قرارداد، از جمله عقد لازم و جایز، عقد رضایی و تشریفاتی، فرق آنها با یکدیگر، نحوه انعقاد و آثار این عقود، مورد مطالعه قرار می گیرد.

یکی دیگر از مباحثی که در شاخه عقود و قراردادها، مورد توجه بوده، پایان یافتن قراردادها می باشد. با این توضیح که وقتی قراردادی منعقد می شود، این عقد، همچون یک موجود زنده، پس از گذشت از مرحله تولد(انعقاد قرارداد) دارای یک طول عمر بوده و ممکن است که طرفین قرارداد یا یکی از آنها، با استفاده از یکی از روش های حقوقی، به عمر این قرارداد خاتمه دهند. فسخ قرارداد، نمونه ای از این روش ها می باشد.

به علاوه، گاهی، قرارداد از همان ابتدا، منعقد نشده و فاقد اثر حقوقی می باشد که به این وضعیت، بطلان قرارداد گفته می شود. در این وضعیت، قرارداد، از همان ابتدا یک موجود مرده بوده و لذا، تولدی را تجربه نکرده و فاقد اثر می باشد.

بنابراین، با توجه به توضیحات بالا، این سوال، مطرح می گردد که تفاوت بطلان با فسخ قرارداد چیست؟ برای پاسخ دقیق به این سوال، ابتدا، مفاهیم بطلان قرارداد و فسخ آن را توضیح داده و سپس، به این پرسش جواب خواهیم داد که فرق ابطال با فسخ​ چیست؟

در بطلان قرارداد، از همان ابتدا، به دلیل عدم وجود یکی از شرایط صحت معامله، عقد و قرارداد، به درستی منعقد نشده و از همان آغاز، فاقد هرگونه اثر حقوقی می باشد. با توجه به شرایط صحت عقود، بطلان قرارداد، در موارد زیر اتفاق می افتد:

عدم وجود قصد: در صورتی که هر یک از طرفین قرارداد، به دلایلی مانند مست بودن، در خواب بودن یا شوخی کردن، فاقد قصد انعقاد قرارداد باشند، قراداد مورد نظر، منعقد نشده و از همان ابتدا، باطل خواهد بود.

عدم وجود رضا: فرق رضا با قصد، در این نکته است که چنانچه، یکی از طرفین، رضایی به معامله نداشته و در واقع، برای انعقاد قرارداد، اکراه شده باشد، عقد، غیر نافذ(مانند موجودی بیمار) است. حال، اگر شخص مکره(اکراه شده)، عدم رضایت خود را نسبت به قرارداد غیر نافذ، اعلام نماید، معامله از همان ابتدا، با وضعیت بطلان، مواجه می باشد.

عدم اهلیت: اگر یکی از طرفین قرارداد، فاقد اهلیت لازم برای انعقاد آن قرارداد باشد، معامله باطل خواهد بود. به عنوان مثال، اگر در انعقاد قرارداد اجاره، موجر، سفیه بوده یا اینکه در انعقاد قرارداد نکاح، شوهر، مجنون باشد، عقد، باطل خواهد بود. در حقوق کشور ما، سفاهت، جنون و صغر(بالغ نبودن) مصادیق عدم اهلیت می باشند.

عدم وجود موضوع یا عدم تعیین آن: در صورتی که در یک قرارداد، در لحظه انعقاد عقد، موضوع آن، وجود نداشته یا معین نباشد، حکم معامله به ظاهر منعقد شده، بطلان خواهد بود. به عنوان مثال، اگر در هنگام انعقاد قرارداد بیع و فروش یک اتومبیل، در لحظه انعقاد قرارداد، آن خودرو در آتش سوخته باشد، قرارداد، باطل می باشد. همچنین، در صورتی که فروشنده، یکی از ماشین های خود را به خریدار فروخته، ولی طرفین، مشخص نکنند که کدام خودرو، مد نظر آنها می باشد نیز معامله، باطل خواهد بود.

عدم مشروعیت جهت: منظور از جهت، هدفی است که طرفین، برای رسیدن به آن، معامله را منعقد می نمایند. حال، در صورتی که این هدف، یک هدف نامشروع یا غیر قانونی باشد، معامله، با وضعیت بطلان مواجه خواهد شد. به عنوان نمونه، شخص مسلمانی، 5 کیلو انگور، به مسلمان دیگری می فروشد، با این هدف که خریدار، از این انگورها، شراب درست کند که در این صورت، معامله، به دلیل نامشروع بودن جهت، باطل است.

پس از پاسخ به این سوال که بطلان قراداد چیست، در بخش بعد، مفهوم فسخ معامله را تعریف کرده و سپس، در بخش پایانی، به این پرسش نیز جواب خواهیم داد که فرق و تفاوت ابطال یا بطلان با فسخ قرارداد چیست؟

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد تفاوت بطلان با فسخ در کانال تلگرام حقوق قراردادها و عقود عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون تفاوت بطلان با فسخ پاسخ دهند.