دینا / عقود و قراردادها / سایر عقود / ابطال معامله فضولی

ابطال معامله فضولی

ارتباط با ما

درصورتی که برای مشاوره در تمامی زمینه های ذکر شده در سایت، به دانش چندین ساله ما در این زمینه نیاز داشتید می توانید با شماره تلفن 9099075303 ( تماس با تلفن ثابت از سراسر کشور و به ازای هر دقیقه 290000 ریال ) در ارتباط باشید. سایت مشاوره دینا یک مرکز خصوصی و غیرانتفاعی است و به هیچ ارگان دولتی و خصوصی دیگر اعم از قوه قضاییه ، کانون وکلا ، کانون کارشناسان رسمی دادگستری و .... هیچگونه وابستگی ندارد.
جهت ارئه انتقادات، پیشنهادات و شکایات با شماره تلفن 54787900-021 تماس حاصل فرمایید.

logo-samandehi

تمامی حقوق این سایت متعلق به دینا می باشد ©

تماس از کل کشور : ۳ ۰ ۳ ۵ ۷ ۰ ۹ ۹ ۰ ۹
همه روزه حتی ایام تعطیل از :  ۸ صبح   الی ۱  شب

اگر شخصی، نسبت به مالی معامله ای کرده که نه مالک آن مال بوده و نه نماینده قانونی یا قراردادی مالک در مورد آن مال، به معامله انجام گرفته توسط وی، معامله فضولی گفته می شود. نحوه ابطال معامله فضولی، بدین صورت بوده که مالک باید با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات قضایی، برای ثبت دادخواست ابطال معامله و ارجاع آن به دادگاه حقوقی اقدام نموده و از آثار باطل کردن این معامله نیز می توان به حق مالک، برای استرداد عین مال یا دریافت مثل یا قیمت آن و اجرت المثل، اشاره نمود.

 

در مبحث عقود و معاملات، همواره انواع مختلفی از عقد، همچون عقد لازم و جایز، عقد رضایی و تشریفاتی و عقد مالی و غیر مالی مطرح گردیده است. یکی از انواع عقود که در این مبحث، مطرح شده و دارای آثار مهمی نیز می باشد، معامله فضولی است.

معامله فضولی، معامله ای می باشد که شخصی که نه مالک مال بوده و نه نماینده قانونی یا قراردادی مالک نسبت به آن مال، معامله ای در مورد مال، منعقد کرده و به موجب آن، مالکیت عین یا منافع مال را به دیگری منتقل می کند. حال اگر مالک، نسبت به این معامله، رضایت نداشته باشد، باید برای ابطال آن اقدام نموده که این ابطال، دارای شرایط و نحوه مخصوص به خود است و بدون رعایت این موارد، امکان ابطال معامله وجود نخواهد داشت.

لذا، در این مقاله، ابتدا به توضیح شرایط و نحوه ابطال معامله فضولی پرداخته و پس از بررسی آثار باطل کردن این معامله، نمونه رای وحدت رویه در مورد ابطال معامله فضولی را ارائه خواهیم کرد.

آثار ابطال معامله فضولی

در مبحث عقد و قرارداد، یکی از موضوعاتی که همواره مطرح گردیده و گاه، ویژگی کیفری و جرم بودن نیز پیدا می کند، معامله فضولی می باشد. این معامله، تحت شرایط خاصی، قابل ابطال بوده که در این بخش، قصد داریم در مورد این شرایط صحبت کنیم.

اما، پیش از آنکه به توضیح شرایط ابطال معامله فضولی پرداخته و نحوه و آثار ابطال این معامله را بررسی نماییم، لازم است تا کمی در مورد معامله فضولی و وضعیت حقوقی آن صحبت کرده و سپس، به این سوال پاسخ دهیم که شرایط ابطال معامله فضولی چیست؟

در حقوق کشور ما، اگر شخصی بخواهد حق انعقاد عقد یا قرارداد نسبت به یک مال را داشته و قانونا، برای انجام معامله نسبت به آن مال، مجاز باشد، یا باید مالک آن مال بوده یا اینکه نماینده قانونی(ولی، وصی یا قیم) یا قراردادی(وکیل) مالک، نسبت به آن مال باشد.

حال اگر شخصی، نسبت به مالی، معامله ای کرده که نه مالک آن مال بوده و نه نماینده قانونی یا قراردادی مالک در مورد آن مال، از آنجا که این شخص، با انجام معامله نسبت به مال غیر، در واقع، در امور مالی دیگری، دخالت و فضولی کرده؛ به معامله انجام گرفته توسط وی، معامله فضولی و به خود او، فضول گفته می شود.

ماده 247 قانونی مدنی، در مورد معامله فضولی و وضعیت حقوقی آن، مقرر داشته: « معامله به مال غیر، جز بعنوان ولایت یا وصایت یا وکالت، نافذ نیست، ولو اینکه صاحب مال باطنا راضی باشد؛ ولی اگر مالک یا قائم مقام او پس از وقوع معامله، آن را اجازه نمود، در این صورت، معامله، صحیح و نافذ می شود.»

بنابراین، معامله فضولی، از نظر حقوقی، دارای یکی از این سه وضعیت می باشد: 1- غیر نافذ: تا زمانی که مالک مال، در مورد معامله، اظهار نظری نکرده، معامله فضولی، غیر نافذ است. یعنی، با اینکه باطل نیست، فاقد اثر و به عبارت بهتر، آثار آن معلق است. 2- نافذ و صحیح: چنانچه، مالک، رضایت خود را نسبت به معامله فضولی اعلام نماید، معامله غیر نافذ، نافذ و صحیح می گردد. 3- باطل: در صورتی که مالک، معامله فضولی را رد کند، معامله غیر نافذ، باطل می گردد.

حال که با مفهوم معامله فضولی و وضعیت حقوقی آن در حالات مختلف آشنا شدیم، می توانیم به این سوال پاسخ دهیم که شرایط این معامله چه می باشد؟ شرایط ابطال معامله فضولی، مطابق مقررات قانون مدنی، عبارتند از:

معامله ای نسبت به یک مال، انجام گرفته ،اما معامله کننده، نه مالک آن مال بوده و نه نماینده قانونی(ولی، وصی یا قیم) یا قراردادی(وکیل) مالک، نسبت به آن مال.

مالک، پس از اطلاع از وقوع معامله فضولی، معامله را قبول نکرده و در اصطلاح، آن را رد می نماید.

لازم به ذکر است که معامله فضولی، ممکن است به صورت عهدی نیز منعقد گردد. با این توضیح که ضمن آن، شخص فضول، بدون اجازه دیگری، تعهدی را از طرف او، بر عهده گیرد. مانند اینکه، یک شخص فضول، از طرف دیگری متعهد گردد که آن شخص، خانه طرف معامله را رنگ خواهد کرد که این حالت، نسبت به حالتی که فضول، مال دیگری را معامله کرده، به مراتب، کمتر اتفاق می افتد.

پس از صحبت در مورد شرایط ابطال معامله ای که نسبت به مال دیگری انجام گرفته، در بخش های بعد، نحوه ابطال معامله فضولی را توضیح داده و به بررسی آثار این نوع از معاملات در حقوق کشورمان، خواهیم پرداخت.

آثار ابطال معامله فضولی

در مبحث عقد و قرارداد، یکی از موضوعاتی که همواره مطرح گردیده و گاه، ویژگی کیفری و جرم بودن نیز پیدا می کند، معامله فضولی می باشد. این معامله، تحت شرایط خاصی، قابل ابطال بوده که در این بخش، قصد داریم در مورد این شرایط صحبت کنیم.

اما، پیش از آنکه به توضیح شرایط ابطال معامله فضولی پرداخته و نحوه و آثار ابطال این معامله را بررسی نماییم، لازم است تا کمی در مورد معامله فضولی و وضعیت حقوقی آن صحبت کرده و سپس، به این سوال پاسخ دهیم که شرایط ابطال معامله فضولی چیست؟

در حقوق کشور ما، اگر شخصی بخواهد حق انعقاد عقد یا قرارداد نسبت به یک مال را داشته و قانونا، برای انجام معامله نسبت به آن مال، مجاز باشد، یا باید مالک آن مال بوده یا اینکه نماینده قانونی(ولی، وصی یا قیم) یا قراردادی(وکیل) مالک، نسبت به آن مال باشد.

حال اگر شخصی، نسبت به مالی، معامله ای کرده که نه مالک آن مال بوده و نه نماینده قانونی یا قراردادی مالک در مورد آن مال، از آنجا که این شخص، با انجام معامله نسبت به مال غیر، در واقع، در امور مالی دیگری، دخالت و فضولی کرده؛ به معامله انجام گرفته توسط وی، معامله فضولی و به خود او، فضول گفته می شود.

ماده 247 قانونی مدنی، در مورد معامله فضولی و وضعیت حقوقی آن، مقرر داشته: « معامله به مال غیر، جز بعنوان ولایت یا وصایت یا وکالت، نافذ نیست، ولو اینکه صاحب مال باطنا راضی باشد؛ ولی اگر مالک یا قائم مقام او پس از وقوع معامله، آن را اجازه نمود، در این صورت، معامله، صحیح و نافذ می شود.»

بنابراین، معامله فضولی، از نظر حقوقی، دارای یکی از این سه وضعیت می باشد: 1- غیر نافذ: تا زمانی که مالک مال، در مورد معامله، اظهار نظری نکرده، معامله فضولی، غیر نافذ است. یعنی، با اینکه باطل نیست، فاقد اثر و به عبارت بهتر، آثار آن معلق است. 2- نافذ و صحیح: چنانچه، مالک، رضایت خود را نسبت به معامله فضولی اعلام نماید، معامله غیر نافذ، نافذ و صحیح می گردد. 3- باطل: در صورتی که مالک، معامله فضولی را رد کند، معامله غیر نافذ، باطل می گردد.

حال که با مفهوم معامله فضولی و وضعیت حقوقی آن در حالات مختلف آشنا شدیم، می توانیم به این سوال پاسخ دهیم که شرایط این معامله چه می باشد؟ شرایط ابطال معامله فضولی، مطابق مقررات قانون مدنی، عبارتند از:

معامله ای نسبت به یک مال، انجام گرفته ،اما معامله کننده، نه مالک آن مال بوده و نه نماینده قانونی(ولی، وصی یا قیم) یا قراردادی(وکیل) مالک، نسبت به آن مال.

مالک، پس از اطلاع از وقوع معامله فضولی، معامله را قبول نکرده و در اصطلاح، آن را رد می نماید.

لازم به ذکر است که معامله فضولی، ممکن است به صورت عهدی نیز منعقد گردد. با این توضیح که ضمن آن، شخص فضول، بدون اجازه دیگری، تعهدی را از طرف او، بر عهده گیرد. مانند اینکه، یک شخص فضول، از طرف دیگری متعهد گردد که آن شخص، خانه طرف معامله را رنگ خواهد کرد که این حالت، نسبت به حالتی که فضول، مال دیگری را معامله کرده، به مراتب، کمتر اتفاق می افتد.

پس از صحبت در مورد شرایط ابطال معامله ای که نسبت به مال دیگری انجام گرفته، در بخش های بعد، نحوه ابطال معامله فضولی را توضیح داده و به بررسی آثار این نوع از معاملات در حقوق کشورمان، خواهیم پرداخت.

آثار ابطال معامله فضولی

در مبحث عقد و قرارداد، یکی از موضوعاتی که همواره مطرح گردیده و گاه، ویژگی کیفری و جرم بودن نیز پیدا می کند، معامله فضولی می باشد. این معامله، تحت شرایط خاصی، قابل ابطال بوده که در این بخش، قصد داریم در مورد این شرایط صحبت کنیم.

اما، پیش از آنکه به توضیح شرایط ابطال معامله فضولی پرداخته و نحوه و آثار ابطال این معامله را بررسی نماییم، لازم است تا کمی در مورد معامله فضولی و وضعیت حقوقی آن صحبت کرده و سپس، به این سوال پاسخ دهیم که شرایط ابطال معامله فضولی چیست؟

در حقوق کشور ما، اگر شخصی بخواهد حق انعقاد عقد یا قرارداد نسبت به یک مال را داشته و قانونا، برای انجام معامله نسبت به آن مال، مجاز باشد، یا باید مالک آن مال بوده یا اینکه نماینده قانونی(ولی، وصی یا قیم) یا قراردادی(وکیل) مالک، نسبت به آن مال باشد.

حال اگر شخصی، نسبت به مالی، معامله ای کرده که نه مالک آن مال بوده و نه نماینده قانونی یا قراردادی مالک در مورد آن مال، از آنجا که این شخص، با انجام معامله نسبت به مال غیر، در واقع، در امور مالی دیگری، دخالت و فضولی کرده؛ به معامله انجام گرفته توسط وی، معامله فضولی و به خود او، فضول گفته می شود.

ماده 247 قانونی مدنی، در مورد معامله فضولی و وضعیت حقوقی آن، مقرر داشته: « معامله به مال غیر، جز بعنوان ولایت یا وصایت یا وکالت، نافذ نیست، ولو اینکه صاحب مال باطنا راضی باشد؛ ولی اگر مالک یا قائم مقام او پس از وقوع معامله، آن را اجازه نمود، در این صورت، معامله، صحیح و نافذ می شود.»

بنابراین، معامله فضولی، از نظر حقوقی، دارای یکی از این سه وضعیت می باشد: 1- غیر نافذ: تا زمانی که مالک مال، در مورد معامله، اظهار نظری نکرده، معامله فضولی، غیر نافذ است. یعنی، با اینکه باطل نیست، فاقد اثر و به عبارت بهتر، آثار آن معلق است. 2- نافذ و صحیح: چنانچه، مالک، رضایت خود را نسبت به معامله فضولی اعلام نماید، معامله غیر نافذ، نافذ و صحیح می گردد. 3- باطل: در صورتی که مالک، معامله فضولی را رد کند، معامله غیر نافذ، باطل می گردد.

حال که با مفهوم معامله فضولی و وضعیت حقوقی آن در حالات مختلف آشنا شدیم، می توانیم به این سوال پاسخ دهیم که شرایط این معامله چه می باشد؟ شرایط ابطال معامله فضولی، مطابق مقررات قانون مدنی، عبارتند از:

معامله ای نسبت به یک مال، انجام گرفته ،اما معامله کننده، نه مالک آن مال بوده و نه نماینده قانونی(ولی، وصی یا قیم) یا قراردادی(وکیل) مالک، نسبت به آن مال.

مالک، پس از اطلاع از وقوع معامله فضولی، معامله را قبول نکرده و در اصطلاح، آن را رد می نماید.

لازم به ذکر است که معامله فضولی، ممکن است به صورت عهدی نیز منعقد گردد. با این توضیح که ضمن آن، شخص فضول، بدون اجازه دیگری، تعهدی را از طرف او، بر عهده گیرد. مانند اینکه، یک شخص فضول، از طرف دیگری متعهد گردد که آن شخص، خانه طرف معامله را رنگ خواهد کرد که این حالت، نسبت به حالتی که فضول، مال دیگری را معامله کرده، به مراتب، کمتر اتفاق می افتد.

پس از صحبت در مورد شرایط ابطال معامله ای که نسبت به مال دیگری انجام گرفته، در بخش های بعد، نحوه ابطال معامله فضولی را توضیح داده و به بررسی آثار این نوع از معاملات در حقوق کشورمان، خواهیم پرداخت.

 

نمونه رای وحدت رویه در مورد ابطال معامله فضولی

در بخش های قبل، در مورد نحوه ابطال معامله فضولی صحبت کرده و آثار ابطال این معاملات، در روابط میان فضول با مالک، مالک با طرف معامله و فضول با طرف معامله را بررسی کرده و گفتیم که علاوه بر استرداد مال، مالک می تواند برای دریافت مثل یا قیمت مال خود و اجرت المثل آن، به فضول و طرف معامله مراجعه نماید.

اکنون، در این بخش، قصد داشته تا متن یک نمونه رای وحدت رویه در مورد ابطال معامله فضولی را ارائه کرده و فایل دانلود آن را نیز جهت استفاده خوانندگان محترم، در انتهای همین بخش قرار دهیم.

 

نحوه ابطال معامله فضولی

 

آثار ابطال معامله فضولی

 

برای دانلود نمونه رای وحدت رویه در مورد ابطال معامله فضولی، بر روی دکمه دانلود فایل در باکس زیر کلیک نمایید.

نمونه رای وحدت رویه در مورد ابطال معامله فضولی
  • نویسنده:دینا
  • حجم:170 KB
  • منبع: دینا

 

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد ابطال معامله فضولی در کانال تلگرام حقوق قراردادها و عقود عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون ابطال معامله فضولی پاسخ دهند.