مهلت برگشت زدن چک

بر اساس قانون صدور چک ، مهلت برگشت زدن چک برای شکایت کیفری علیه صادر کننده ، شش ماه از تاریخ صدور آن می باشد . همچنین ، برگشت زدن چک در مدت 15 و 45 روز ، به دارنده ، امکان استفاده از مزایای تجاری چک ، از جمله اقامه دعوی علیه ضامن و ظهرنویس و تامین خواسته بدون پرداخت خسارت احتمالی را خواهد داد .

امروزه ، استفاده از چک برای پرداخت ، رواج گسترده ای پیدا کرده ، به نحوی که تعداد بسیاری از افراد ، با داشتن دسته چک ، می توانند مبادرت به صدور چک برای معاملات خود نمایند . اما ، از آن جهت که موضوع چک های برگشتی و جرایم مربوط به چک نیز شیوع پیدا کرده است ، افراد ، می بایست با اطلاع از کلیه جوانب موضوع ، اقدام به صدور یا دریافت چک نموده تا دچار عواقب سوء آن ، نشوند .

از آن جهت که صدور چک های برگشتی یا چک بلا محل ، در کنار ضمانت اجرای حقوقی ، جرم انگاری نیز شده ، در قوانین مربوطه ، برای برگشت زدن چک ، احکامی مقرر شده است که از جمله آنها ، مهلت برگشت زدن چک می باشد . لذا ، اطلاع از جزئیات مربوط به برگشت زدن چک در مهلت مقرر ، به دارنده چک این امکان را می دهد که بتواند علیه صادر کننده ، شکایت کیفری مطرح کند و در غیر این صورت ، چک ، جنبه کیفری خود را از دست خواهد داد .

به همین مناسبت ، در ادامه این مقاله ، قصد داریم به بررسی این موضوع بپردازیم که مهلت برگشت زدن چک تا چه زمانی است و در خصوص چک های صیادی و چک های خوابیده به حساب ، تا چه مدت می توان چک را برگشت زد . همچنین ، به این سوال که اگر چک تا تاریخش برگشت نخورد ، پاسخ داده و برگشت زدن چک در همان روز را نیز ، توضیح خواهیم داد .  

مهلت برگشت زدن چک تا چه زمانی است

بر اساس تعریف قانونی ، چک ، نوشته ای است که به موجب آن ، صادر کننده ، مبالغی را که نزد محال علیه یا بانک دارد ، کلا یا بعضا ، به شخص دیگر یعنی دارنده چک ، واگذار می کند . به همین دلیل ، امروزه ، چک ، در کنار سایر اسناد تجاری از قبیل سفته یا برات ، وسیله پرداخت وجه به دیگری محسوب می شود و نظر به اهمیت آن ، قوانین مهمی در حوزه چک به تصویب رسیده است که از جمله آنها ، می توان به قانون تجارت و قانون جدید صدور چک اشاره نمود .

در هر حال ، چک ، پس از صادر شدن ، می بایست پرداخت یا وصول شود و به همین دلیل ، در صورتی که چک ، به صورت چک بلامحل صادر شده و صادر کننده ، مبالغ کافی برای پرداخت چک در حساب خود نداشته و یا به علل دیگری ، چک غیر قابل پرداخت باشد ، دارنده چک ، باید از روش های قانونی ، برای مطالبه حق خود ، گام بردارد و از آن رو که در قانون ، برای وصول چک برگشتی ، شرایط خاصی پیش بینی شده ، توجه به این شرایط ، ضروری است .

یکی از مهم ترین شرایط مربوط به وصول چک های بلامحل ، مهلت و مدت زمانی است که دارنده چک ، می بایست اقدامات قانونی مربوطه از جمله برگشت زدن چک یا گرفتن گواهی عدم پرداخت را انجام دهد ؛ لذا سوالی که مطرح می شود ، این است که مهلت برگشت زدن چک تا چه زمانی است و دارنده چک برگشتی ، تا چه مهلت و بازه زمانی ، می تواند برای برگشت زدن آن اقدام کرده و وجه چک خود را مطالبه کند ؟

در پاسخ به این سوال ، باید گفت که اصولا چک را می توان هم به شیوه حقوقی و ثبتی مطالبه نمود و هم به شیوه کیفری . منتها اگر دارنده چک ، قصد داشته باشد علیه صادر کننده ، اقدام به طرح دعوای کیفری نموده و از وی ، به جرم صدور چک بلامحل شکایت کند ، می بایست حتما در مهلت قانونی برگشت زدن چک که در قانون صدور چک بیان شده ، اقدام نموده تا وی ، به مجازات صدور چک برگشتی محکوم شود .

بر اساس ماده 11 قانون جدید صدور چک ، در صورتی که دارنده چک ، تا شش ماه از تاریخ صدور چک ، برای وصول آن ، به بانک مراجعه نکرده و ظرف شش ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت ، شکایت کیفری خود را مطرح نکند ، دیگر حق شکایت نداشته و صرفا برای مطالبه وجه چک برگشتی ، می تواند به شیوه حقوقی ، اقدام نماید . بر این اساس ، مهلت برگشت زدن چک از طریق بانک ، شش ماه از تاریخ صدور چک می باشد و ظرف مهلت 6 ماه پس از دریافت این گواهی ، می بایست در دادگاه ، اقامه دعوی نمود .

مهلت زمانی دیگری نیز که برای طرح دعوا علیه ضامن و ظهرنویس چک بلامحل در قانون تجارت پیش بینی شده ، این است که اگر چک در همان مکان صدور باید پرداخت شود ، دارنده چک باید ظرف 15 روز و اگر از یک نقطه به نقطه دیگر صادر شده باشد ، ظرف مهلت 45 روز از تاریخ صدور ، با مراجعه به بانک ، وجه آن را مطالبه نماید ؛ در غیر این صورت ، نمی تواند از مزایای تجاری چک ، از جمله طرح دعوی علیه ضامن و ظهرنویس استفاده کرده یا اقدام به تامین خواسته چک بدون پرداخت خسارت احتمالی نماید .

مهلت برگشت زدن چک صیادی

در قسمت قبل ، به این سوال پرداختیم که مهلت برگشت زدن چک تا چه زمانی است . اهمیت اطلاع از مهلت زمانی برگشت زدن چک و برگشت زدن چک در همان روز ، به این دلیل است که بر اساس قانون ، شکایت کیفری علیه صادر کننده چک ، در مهلت زمانی خاصی امکان پذیر بوده و در غیر این صورت ، می بایست از سایر شیوه های وصول چک برگشتی ، استفاده کرد .

در همین ارتباط ، سوالی که مطرح می شود ، این است که مهلت برگشت زدن چک صیادی چقدر است ؟ همانطور که می دانیم ، اخیرا ، چک های صادره ، حتما باید توسط صادر کننده ، در سامانه صیاد به ثبت رسیده و توسط دارنده چک ، تایید شوند ؛ در غیر این صورت اعتبار نخواهند داشت . اما پرسش این است که آیا مهلت برگشت زدن چک صیادی هم مانند چک های قدیمی است ؟

در پاسخ به این سوال ، باید گفت که دارنده چک صیادی ، می تواند اقدام به برگشت زدن چک در همان روز نماید ؛ به این ترتیب که با مراجعه به بانک و پرداخت نشدن مبلغ آن ، گواهی عدم پرداخت صادره را دریافت و سپس ، با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ، تقاضای صدور اجراییه برای چک صیاد نماید تا صادر کننده ، ظرف 30 روز از تاریخ صدور اجراییه ، مکلف به پرداخت مبلغ چک باشد . بنابراین ، بر خلاف گذشته که دارنده چک ، می بایست برای مطالبه وجه چک برگشتی ، به دادگاه دادخواست می داد و تشریفات رسیدگی به دعوا را طی می کرد ، وصول چک های صیادی ، راحت تر شده است .

مهلت برگشت زدن چک های صیادی نیز ، مانند چک های قبلی است ؛ یعنی در هر زمانی که دارنده چک بخواهد ، می تواند به بانک مراجعه نموده و گواهی عدم پرداخت آن را دریافت کند . منتها در صورتی که قصد داشته باشد علیه صادر کننده چک برگشتی اقامه دعوای کیفری نماید ، حتما باید ظرف مهلت شش ماه به بانک مراجعه و پس از دریافت آن نیز ، به مدت شش ماه مهلت برای طرح شکواییه در دادگاه خواهد داشت .

مهلت برگشت زدن چک خوابیده به حساب

قبل از اینکه مهلت برگشت زدن چک خوابیده به حساب را بر اساس قانون جدید صدور چک را توضیح دهیم ، باید گفت که خواباندن چک به حساب ، به این معنا است که فرد ، چک شخص دیگری را که در اختیار وی قرار گرفته و معمولا برای تاریخ دورتر از زمان حال صادر شده است را به بانک می سپارد تا بانک ، در تاریخ قید شده بر روی چک ، پس از پاس کردن ، وجه آن را به حسابی که مشتری مشخص کرده است ، واریز کند .

چک خوابیده به حساب نیز ، معمولا بنا به دلایلی همچون نبود یا کمبود موجودی حساب ، ناخوانا بودن و یا مغایرت امضا ، خط خوردگی و مسائلی از این قبیل ، ممکن است برگشت بخورد . اما سوالی که مطرح می شود ، این است که مهلت برگشت زدن چک خوابیده به حساب چقدر است ؟ در پاسخ به این سوال ، باید گفت که اصولا چک های خوابیده به حساب ، قابلیت شکایت کیفری ندارند .

به همین دلیل ، در خصوص مهلت برگشت زدن چک خوابیده به حساب نیز ، نمی توان بازه زمانی خاصی را اعلام کرد ؛ بلکه در هر زمانی که دارنده چک بخواهد ، می تواند با مراجعه به بانک ، اقدام به برگشت زدن چک در همان روز یا روزهای دیگر نموده و سپس ، باقی مراجل وصول چک برگشتی که در ادامه شرح خواهیم داد را ، انجام بدهد . 

اگر چک تا تاریخش برگشت نخورد چه می شود

در ارتباط با مهلت برگشت زدن چک ، این سوال نیز ممکن است مطرح شود که اگر چک تا تاریخش برگشت نخورد چه می شود ؟ همانطور که اشاره شد ، بر اساس قانون صدور چک ، شکایت کیفری از چک برگشتی ، نیازمند این است که دارنده چک ، ظرف مهلت شش ماه از تاریخ صدور چک ، اقدام به برگشت زدن چک از طریق بانک نموده باشد ؛ در غیر این صورت ، نمی توان اقدام به شکایت به جرم صدور چک برگشتی نمود .

بنابراین ، در صورتی که چک تا تاریخش یا ظرف 6 ماه برگشت نخورد ، دارنده چک ، صرفا می تواند به شیوه حقوقی ، برای مطالبه وجه چک خود ، اقدامات لازم را انجام دهد . در حال حاضر ، با توجه به صدور چک های صیادی و تصویب قانون جدید صدور چک ، در صورت صدور چک برگشتی ، بانک موظف است به تقاضای دارنده چک ، مبلغ موجود در حساب را پرداخته و کسری مبلغ آن را در سامانه بانک مرکزی ، وارد و با دریافت کد رهگیری ، گواهینامه عدم پرداخت صادر کرده و آن را به متقاضی تحویل بدهد .

دارنده چک پس از دریافت این گواهی ، می تواند به شیوه حقوقی و ثبتی برای مطالبه وجه چک اقدام نماید . به این صورت که از دادگاه صالح ، تقاضای صدور اجراییه نموده و پس از اینکه بانک ، احراز نمود که چک ، منوط به تحقق شرط نبوده و برای تضمین انجام معامله یا تعهد نباشد ، دادگاه ، اجراییه صادر می کند که باید ظرف مهلت 30 روز ، بدهکار اقدام به پرداخت وجه چک نموده یا ترتیب پرداخت آن را بدهد ، در غیر این صورت بر اساس قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی ، می توان اموال وی را توقیف کرد .

همچنین ، از آن جهت که چک ، یک سند لازم الاجرا می باشد ، می توان برای مطالبه وجه چک به شیوه ثبتی نیز اقدام کرد ؛ به این صورت که دارنده ، با ارائه اصل چک و گواهی عدم پرداخت صادره از بانک ، به اجرای ثبت اسناد محل مراجعه و پس از پرداخت هزینه ، واحد مربوطه ، دستور اجرای آن را صادر کرده و مبلغ آن از صادر کننده چک ، مطالبه می شود .

برگشت زدن چک در همان روز

یکی از مسائل مهمی که پیرامون مهلت برگشت زدن چک مطرح است ، موضوع برگشت زدن چک در همان روز می باشد و در همین ارتباط ، صدور چک بدون تاریخ نیز ، محل تامل است . بر اساس قانون ، یکی از شرایط برخورداری از ضمانت اجرای کیفری برای چک های برگشتی ، این است که چک برگشتی ، از نوع چک های روز باشد ؛ نه چک مدت دار .

با این توضیح که ، در صورتی که تاریخ صدور درج شده بر روی چک ، غیر از تاریخ صدور واقعی آن باشد ، چک مدت دار محسوب شده و قابلیت شکایت کیفری را نخواهد داشت . مثلا اگر در تاریخ 30 آبان 1400 ، چکی صادر شده و بر روی آن ، 30 اسفند 1400 نوشته شده باشد ، چک وعده دار بوده و صرفا به روش حقوقی ، می توان وجه آن را مطالبه کرده و طرح دعوی کیفری علیه صادر کننده ، امکان پذیر نیست .

البته ، اصل بر این است که چک ، روز است ؛ نه چک وعده دار و مدت دار بودن چک باید توسط مدعی اثبات شود . همچنین ، باید افزود که مهلت برگشت زدن چک برای شکایت علیه صادر کننده ، شش ماه می باشد و به همین دلیل ، لزوما نیازی به برگشت زدن چک در همان روز نیست . علاوه بر این ، در مورد چک های قدیمی ، حتی اگر ظرف مهلت 6 ماه از تاریخ صدور چک ، به بانک مراجعه نکرده و گواهی عدم پرداخت آن را نگرفته اید ، باز هم می توانید از روش حقوقی و ثبتی برای مطالبه وجه آن اقدام نمایید .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص مهلت برگشت زدن چک در کانال تلگرام حقوق تجاری عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون مهلت برگشت زدن چک پاسخ دهند .