حکم قتل های خانوادگی

حکم قتل های خانوادگی ، بسته به مصادیق آن ، از قبیل جرم کشتن فرزند توسط پدر یا مادر ، جرم کشتن پدر و مادر توسط فرزند ، جرم کشتن برادر و خواهر و نیز ، جرم کشتن زن یا شوهر ، متفاوت بوده و شامل مواردی از قبیل قصاص ، دیه و حبس تعزیری می باشد که بسته به عمد ، شبه عمد یا خطای محض بودن این قتل ها ، مجازات آن ، قابل اعمال خواهد بود .

قتل های خانوادگی ، اصطلاحی است که برای ارتکاب جرم قتل در میان اعضای یک خانواده ، مورد استفاده قرار می گیرد و مصادیق مختلفی دارد که از جمله آنها ، می توان به کشتن فرزند توسط پدر یا مادر ، کشتن پدر و مادر توسط فرزند و یا ارتکاب جرم قتل میان خواهران و برادران اشاره نمود .

بسته به اینکه کدام یک از قتل های مذکور رخ داده باشد ، در قانون ، مجازات های متفاوتی پیش بینی شده که از جمله آنها می توان به قصاص ، دیه و تعزیر اشاره نمود . به همین دلیل ، آشنایی با مجازات جرم کشتن فرزند ، پدر و مادر یا خواهر و برادر ، ضروری به نظر می رسد ؛ چرا که برخی ممکن است ، تصور کنند که به دلیل ارتکاب قتل در یک خانواده ، ممکن است مجازاتی چون قصاص برای آنها در نظر گرفته نشود ؛ اما همانگونه که خواهیم گفت ، در برخی موارد ، حکم قتل های خانوادگی ، قصاص یا اعدام است .

به همین مناسبت ، در ادامه این مقاله ، قصد داریم حکم قتل های خانوادگی را در ارتباط با مصادیق مختلف آن ، اعم از قتل فرزند توسط پدر و مادر ، قتل پدر و مادر توسط فرزندان ، قتل همسر و یا برداران و خواهران ، به تفکیک ، مورد بررسی قرار دهیم .

حکم قتل های خانوادگی چیست

یکی از جرایم علیه تمامیت جسمانی افراد ، جرم قتل است که در کنار جرم ضرب و جرح ، آمار نسبتا وسیعی از آن را می توان ملاحظه نمود . قتل ، به معنای آن است که فردی ، به حیات دیگری آسیب زده و در یک معنای روشن ، اقدام به کشتن دیگری کند . جرم قتل را می توان در یک تقسیم بندی کلی ، به قتل عمد ، قتل شبه عمد و قتل خطای محض تقسیم بندی کرد که هر یک ، مجازات خاص خود را دارد .

اما بحث مهمی که در خصوص جرم قتل مطرح است ، قتل های خانوادگی است . در طی سال های اخیر ، اخبار مربوط به  مصادیق مختلفی از جرم قتل های خانوادگی در رسانه ها منتشر شد که وجدان عمومی جامعه را جریحه دار نمود . لذا ، پرداختن به این موضوع که منظور از قتل های خانوادگی چیست و این قتل ها چه حکمی دارند ، پر اهمیت است .

به طور کلی ، قتل های خانوادگی ، به آن دسته از قتل هایی گفته می شود که میان اعضای یک خانواده ، چه بستگان نسبی و چه بستگان سببی ، واقع شده و یکی از اعضای خانواده ، بنا به دلایل مختلفی همچون مسائل ناموسی ، اختلافات شدید خانوادگی ، اعتیاد ، فقر اقتصادی ، حسادت و کینه و یا بیماری های روانی ، یکی دیگر از اعضای خانواده را می کشد .

از جمله قتل های خانوادگی توسط خویشاوندان نسبی ، می توان به قتل فرزند توسط پدر یا مادر ، قتل پدر و مادر توسط فرزند و یا قتل خواهر یا برادر اشاره نمود و از مصادیق قتل خانوادگی میان خویشاوندان سببی ، می توان به قتل زن یا شوهر اشاره کرد که احکام قانونی مربوط به هر کدام از آنها ، در قسمت های بعد ، به تفصیل ، توضیح داده می شود .

لذا ، نکته مهمی که در خصوص مجازات یا حکم قتل های خانوادگی وجود دارد ، این است که چون اصطلاح قتل های خانوادگی ، مصادیق متنوعی دارد ، تبعا حکم قانونی یا مجازات در نظر گرفته شده برای آن نیز ، متفاوت خواهد بود . به عنوان مثال ، مجازات جرم کشتن فرزند توسط پدر ، با مجازات جرم کشتن فرزند توسط مادر ، فرق دارد و به همین علت ، در قسمت های بعد ، حکم قانونی این نوع قتل ها را به تفکیک ، بیان خواهیم کرد .

حکم قتل فرزند توسط پدر

یکی از مصادیق قتل های خانوادگی که نسبت به سایر موارد ، از شیوع بیشتری نیز برخودار است ، کشتن فرزند توسط پدر است . قتل فرزند توسط پدر ، معمولا به خاطر مسائل ناموسی و یا اختلافات خانوادگی رخ می دهد . اما سوالی که در این خصوص مطرح می شود ، این است که حکم قتل فرزند توسط پدر چیست ؟

در پاسخ به این سوال ، باید گفت که حکم قانونی و مجازات کشتن فرزند توسط پدر و همچنین جد پدری ( پدر پدر ) در ماده 220 قانون مجازات اسلامی سال 1370 مقرر شده که بر اساس آن ، اگر پدر یا جد پدری ، فرزند خود را بکشند ، قصاص نمی شوند ؛ بلکه باید دیه قتل وی را به ورثه مقتول پرداخت کرده و همچنین ، به مجازات تعزیری نیز ، محکوم می شوند .

در ماده 612 قانون مجازات اسلامی ، در خصوص مجازات تعزیری کشتن فرزند توسط پدر ، مقرر شده است که اگر فردی ، دیگری را به قتل رسانده و به هر علتی قصاص نشود ، در صورتی که اقدام او ، موجب ایجاد اخلال در نظم و امنیت جامعه شود ، یا سبب تجری مرتکب یا دیگر افراد جامعه شود ، دادگاه ، وی را به مجازات حبس از سه تا ده سال محکوم می کند .

بنابراین ، مجازات جرم کشتن فرزند توسط پدر ، حتی در صورت ارتکاب قتل عمدی ، قصاص یا اعدام نیست . بلکه پدر باید به ورثه فرزند ، دیه پرداخت کند و از آن جهت که یکی از موانع ارث ، قتل است ، خود پدر ، از آن ، بهره مند نمی شود . علاوه بر این ، پدر ، به مجازات تعزیری حبس از سه تا ده سال نیز محکوم می شود . اما این حکم ، صرفا مختص پدر است ؛ نه مادر . لذا در قسمت بعد ، حکم قتل فرزند توسط مادر را نیز ، توضیح می دهیم .

حکم قتل فرزند توسط مادر

قتل فرزند توسط پدر ، اعدام ندارد ؛ بلکه پدر ، از باب اخلال در نظم جامعه و تجری دیگران ، به مجازات تعزیری حبس از ده تا سه سال محکوم می شود . اما سوالی که در این خصوص مطرح می شود ، این است که حکم قتل فرزند توسط مادر چیست ؟ آیا مادر نیز ، در صورت کشتن فرزند ، از مجازات قصاص یا اعدام تبرئه می شود ؟

در پاسخ به این سوال ، باید گفت که مادر ، همچون پدر ، دارای معافیت از مجازات اعدام نبوده و به همین دلیل ، در صورتی که مادر ، اقدام به قتل خانوادگی نسبت به یکی از فرزندان پسر یا دختر خود نموده باشد ، مانند سایر مجرمین ، به جرم وی رسیدگی شده و ممکن است ، در صورت وجود ادله اثبات قتل و اینکه قتل صورت گرفته ، از نوع قتل عمد است ، به مجازات قصاص یا اعدام محکوم شود که در صورت تقاضای اولیای دم ، این مجازات در خصوص وی قابل اعمال است .

اما اگر کشتن فرزند توسط مادر ، به صورت یک قتل شبه عمد بوده باشد ، حکم قانونی آن ، قصاص یا اعدام مادر نیست ؛ بلکه مستلزم پرداخت دیه توسط وی است . به علاوه اینکه ، اگر قتل فرزند توسط مادر ، به صورت خطای محض باشد ، ( مثل اینکه مادر ، در طی شب ، بر روی فرزند نوزاد شیرخوار خود غلتیده و او اشتباها بمیرد ) ، مجازات قتل خطای محض ، پرداخت دیه توسط عاقله یا خود وی می باشد .

حکم قتل پدر و مادر توسط فرزند دختر و پسر

در قسمت های قبل ، مجازات جرم کشتن فرزند توسط پدر و مادر را مورد بررسی قرار داده و حکم قانونی آن را بیان کردیم . در تکمیل موضوع قتل های خانوادگی ، می بایست قتل پدر و مادر توسط فرزندان پسر و دختر را نیز ، توضیح داده و بگوییم که اگر فرزند پسر یا دختر ، اقدام به کشتن پدر یا مادر خود کند ، چه مجازاتی در انتظار وی است ؟

در پاسخ به این سوال ، باید گفت که قتل پدر و مادر توسط فرزندان ، اعم از پسر و یا دختر ، مشمول مجازات جرم قتل است . به طور کلی ، زمانی که فرزند پسر یا دختر ، پدر یا مادر خود را به صورت عمدی به قتل می رساند ، به تقاضای اولیای دم ، به قصاص یا اعدام محکوم می شود ؛ مگر اینکه اولیای دم ، رضایت دهند . اما در صورت وقوع قتل شبه عمد و قتل خطای محض ، می بایست دیه پرداخت شود .

قتل توسط برادر يا خواهر

قتل توسط برادر یا خواهر نیز ، از جمله مواردی است که مصداق قتل های خانوادگی محسوب شده و در صورت اثبات موضوع ، مجازات و حکم قانونی مخصوص ، بر مرتکب ، اعمال می شود . اما سوال اینجاست که قتل توسط برادر یا خواهر چه حکمی دارد . به عبارت دیگر ، اگر شخصی برادر یا خواهر خود را بکشد ، حکم قانونی و مجازات آن چیست ؟

حکم قتل خانوادگی در مورد کشتن برادر یا خواهر نیز ، مشمول همان مجازات جرم قتل می باشد که در صورت عمدی بودن ، مرتکب ، به مجازات قصاص محکوم می شود و اگر هم اولیای دم از قصاص صرف نظر کرده و به پرداخت دیه رضایت بدهند ، صرفا به مجازات دیه محکوم خواهد شد . در صورتی هم که قتل برادر یا خواهر ، از نوع شبه عمد یا خطای محض باشد ، حکم قانون ، پرداخت دیه توسط مرتکب و یا عاقله است .

حکم کشتن همسر

علاوه بر قتل های خانوادگی میان خویشاوندان نسبی ، مثل پدر و مادر و فرزندان ، ممکن است زن یا شوهر ، با انگیزه های مختلفی ، اقدام به کشتن همسر خود نمایند . لذا سوالی که مطرح می شود ، این است که حکم کشتن همسر چیست و در صورتی که شخصی ، همسر خود را به قتل برساند ، به چه مجازاتی محکوم می شود ؟ پاسخ به این سوال را باید با تفکیک میان قتل زن توسط شوهر و قتل شوهر توسط زن داد .

در صورتی که زنی ، اقدام به کشتن همسر خود کند ، در صورت اثبات قتل عمد و درخواست اولیای دم شوهر ، به مجازات اعدام محکوم می شود ؛ مگر اینکه رضایت صاحب حق قصاص را با پرداخت دیه ، بگیرد . اما در صورتی که قتل ، شبه عمد یا خطای محض باشد ، زوجه ، اعدام نشده ، بلکه می بایست دیه شوهر را به اولیای دم مقتول ، پرداخت کند .

قتل زن توسط شوهر نیز ، مشمول همین حکم است ؛ مگر در خصوص قتل در فراش . بر اساس قانون مجازات اسلامی ، در صورتی که مردی ، همسر خود را با مرد بیگانه ای در حال زنا ببیند و علم به تمکین یا رضایت زن داشته باشد ، می تواند هر دوی آنها را به قتل برساند و اگر زن ، مکره باشد ، صرفا می تواند مرد را بکشد . در این حالت ، قصاص یا اعدام و نیز ، پرداخت دیه از شوهر یا قاتل ، ساقط می گردد .

کشتن برادر توسط برادر

سوالی که ممکن است مطرح شود ، این است که در قتل های خانوادگی ، حکم کشتن برادر توسط برادر چیست ؟ آیا در صورت قتل برادر توسط برادر ، قاتل به اعدام محکوم می شود یا اینکه حکم قانونی مجازات آن ، حکم دیگری است ؟

در پاسخ ، باید گفت که مجازات و حکم قانونی کشتن برادر توسط برادر نیز ، مانند سایر موارد قتل می باشد ؛ به این صورت که اگر قتل ، عمدی باشد ، مرتکب ، به قصاص محکوم می شود ؛ هر چند که معمولا در قتل های خانوادگی ، اولیای دم ، از قصاص قاتل خودداری می کنند و از قاتل گذشت می نمایند . گاهی هم ، ممکن است مطالبه دیه نمایند که در این صورت ، قاتل ، باید اقدام به پرداخت دیه به اولیای دم نماید .

همچنین اگر جرم کشتن برادر توسط برادر به صورت شبه عمد یا خطای محض باشد ، می بایست دیه پرداخت گردد . لازم به ذکر است که بر اساس ماده 612 قانون مجازات اسلامی ، در صورتی که قتل ، از نوع عمد بوده و شاکی نداشته یا شاکی ، از قصاص گذشت کرده باشد ، در صورتی که این قتل ، منجر به اخلال در نظم عمومی شده و یا اینکه موجب تجری دیگران شود ، دادگاه ، قاتل را به مجازات حبس تعزیری از سه تا ده سال ، محکوم می نماید . گفتنی است که مجازات تعزیری مذکور ، در تمامی انواع قتل های خانوادگی ، جاری است .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص حکم قتل های خانوادگی در کانال تلگرام حقوق کیفری عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون حکم قتل های خانوادگی پاسخ دهند  .