ارث سرقفلی

حق سرقفلی ، به عنوان یک حق مالی ، قابل به ارث رسیدن است و حتی زوجه متوفی نیز ، از آن بهره مند می شود . نحوه تقسیم ارث سرقفلی ، بر اساس طبقات و درجات ارث و پس از ثبت درخواست انحصار وراثت در شورای حل اختلاف بوده و میزان مالیات ارث سرقفلی ، از 3 تا 12 درصد ارزش معاملاتی حق سرقفلی خواهد بود .

حق سرقفلی ، بر اساس قانون روابط و موجر ، به حق مالی گفته می شود که به موجب آن ، در املاک تجاری که به صورت اجاره واگذار شده است ، مستاجر ، می تواند از ملک تجاری ، در طی مدت زمان زیاد و با پرداخت اجاره ای ناچیز ، استفاده کند و به نوعی ، بر سایر افراد ، اولویت داشته و موجر ، نمی تواند به راحتی ، حکم تخلیه وی را بگیرد که مطابق قانون روابط موجر و مستاجر ، به آن ، حق کسب ، پیشه و تجارت نیز گفته می شود که البته ، تفاوت هایی با یکدیگر دارند .

همانطور که اشاره شد ، سرقفلی ، یک حق مالی است و به همین دلیل ، از راه ها و روش های خاصی ، قابل انتقال می باشد . یکی از راه های انتقال حق سرقفلی ، به ارث رسیدن آن می باشد ؛ بنابراین ، در صورتی که مستاجر دارای حق سرقفلی فوت کند ، ورثه وی ، می توانند با رعایت طبقات و درجات ارث ، از منافع حق سرقفلی ، استفاده کنند . لذا ، آشنایی با اینکه چه افرادی می توانند از ارث سرقفلی بهره مند شوند و نحوه تقسیم آن به چه صورت می باشد ، به بازماندگان متوفای دارای حق سرقفلی ، کمک خواهد کرد تا حقوق قانونی خود را بهتر استیفا نمایند .

برای پرداختن به این موضوع ، در ادامه این مقاله ، قصد داریم به بررسی این مطالب بپردازیم که آیا سرقفلی به ارث می رسد و در صورت مثبت بودن پاسخ ، چه کسانی از آن بهره مند می شوند . در ادامه ، پس از بررسی نحوه انحصار وراثت و تقسیم ارث سرقفلی ، به بررسی سهم الارث زن از این حق مالی و نیز ، مالیات آن ، خواهیم پرداخت .

آیا سرقفلی به ارث می رسد

یکی از حقوق مالی که در قانون روابط موجر و مستاجر سال 1356 پیش بینی شده است ، سرقفلی بوده که با حق کسب و پیشه یا تجارت مذکور در قانون روابط موجر و مستاجر سال 1376 ، تفاوت های مهمی دارد . اما به طور کلی ، می توان حق سرقفلی را نوعی حق مالی برای مستاجر دانست که با پرداخت اجاره ای کمتر ، در طول مدت زمان بیشتر ، بتواند از منافع آن ملک ، در طول مدت قرارداد اجاره ، استفاده کند ؛ بی آنکه موجر ، بتواند پس از پایان قرارداد اجاره ، حکم تخلیه وی را بگیرد .

اما یکی از سوالات مهمی که در ارتباط با سرقفلی املاک تجاری مطرح می شود ، این است که آیا سرقفلی نیز به ارث می رسد ؟ پاسخ به این سوال ، از این جهت مهم است که سرقفلی نیز ، مانند سایر اموال و دارایی ها ، نوعی حق مالی دارای ارزش شناخته می شود و به همین دلیل ، یکی از موارد دارایی یا ماترک متوفی محسوب می گردد .

لذا ، با توجه به اینکه سرقفلی ، نوعی حق مالی دارای ارزش بوده ،  به این سوال که آیا سرقفلی به ارث می رسد ، باید پاسخ مثبت داده و گفت که سرقفلی املاک تجاری نیز ، نظر به ارزش مادی آن ، جزء ترکه یا ماترک متوفیان محسوب می شود و قابل به ارث رسیدن خواهد بود که جزئیات مربوط به نحوه تقسیم آن را در قسمت بعد ، مطرح خواهیم کرد . پیشنهاد می شود برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص حق سرقفلی ، مقاله زیر را نیز مطالعه نمایید .

چه کسانی از سرقفلی ارث می برند

در قسمت قبل ، گفتیم که حق سرقفلی ، به صورت ارث ، به بازماندگان یا ورثه متوفی ، تعلق می گیرد . اما در همین ارتباط ، این سوال نیز مطرح می شود که چه کسانی از سرقفلی ارث می برند ؟ در پاسخ به این سوال ، می بایست اشاره نمود که در نظام حقوقی ایران ، وراث ، به صورت کاملا دقیقی ، مشخص شده اند که بر اساس طبقات و درجات ارث ، به ترتیب نزدیک تر بودن به متوفی ، از سهم الارث خود ، بهره مند می شوند . با این توضیح که در صورت وجود وراث در طبقات نزدیک تر ، وراث طبقه بعدی از ارث محروم می شوند .

لذا در پاسخ به این سوال که چه کسانی از سرقفلی ارث می برند ، باید گفت که بر اساس قانون ، علاوه بر وراث سببی ( یعنی زوج و زوجه ) ، وراث نسبی ( خویشاوندانی که به واسطه رابطه خونی با متوفی ارث می برند ) ، شامل افراد زیر هستند :

لازم به ذکر است که علاوه بر خویشاوندان مذکور ، ارث زوجه و زوجه نیز ، به قوت خود باقی است و در صورتی که فردی فوت کرده باشد و حق سرقفلی ، جزء دارایی های وی باشد ، زن یا شوهر وی نیز ، می تواند از آن ، ارث ببرد که نظر به وضعیت خاص ارث زن از سرقفلی ، در قسمت های بعد ، به تشریح این موضوع نیز خواهیم پرداخت . اما برای مشاهده سایر راه های انتقال حق سرقفلی ، می توانید مقاله زیر را نیز مطالعه نمایید .

انحصار وراثت سرقفلی چگونه انجام می شود

سرقفلی ، به عنوان یک حق مالی ، همچون بسیاری از اموال منقول یا غیر منقول ، قابل به ارث رسیدن بوده و جزء ترکه محسوب می شود . اما سوالی که مطرح می شود ، این است که انحصار وراثت سرقفلی چگونه انجام می شود و به عبارت دیگر ، بازماندگان متوفی ، چگونه می توانند حق سرقفلی را میان خود ، از طریق انحصار وراثت ، تقسیم نمایند ؟

در پاسخ به این سوال ، باید گفت که مراحل انحصار وراثت سرقفلی نیز ، مانند انحصار وراثت سایر اموال و دارایی هاست . لذا ، به منظور انحصار وراثت سرقفلی ، می بایست خواهان ، درخواست صدور گواهی انحصار وراثت را از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ، تقدیم نماید که این دادخواست ، در شورای حل اختلاف ، مورد رسیدگی قرار می گیرد و پس از اینکه ورثه متوفی و ماترک وی تعیین شد ، می توان بر اساس آن ، اقدام به تقسیم ارث نمود .

بنابراین ، انحصار وراثت سرقفلی نیز ، به این صورت است که دارندگان سهم از سرقفلی یا ورثه متوفی ، پس ازتهیه اسناد و مدارکی همچون گواهی فوت متوفی ، یک دادخواست انحصار وراثت تنظیم کرده و استشهادیه شهود مبنی بر انحصار ورثه به وراث تعیین شده را نیز ، ضمیمه آن نموده و صدور گواهی انحصار وراثت را مطالبه می نمایند که در قسمت بعد ، در خصوص نحوه تقسیم ارث سرقفلی ، بیشتر توضیح می دهیم . پیشنهاد می شود برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص نحوه انحصار وراثت ، مقاله زیر را نیز ، مطالعه نمایید .

نحوه تقسیم ارث سرقفلی

در قسمت های قبل ، به بررسی اینکه چه افرادی از حق سرقفلی ارث می برند ، پرداخته و مراحل انحصار وراثت سرقفلی را نیز ، توضیح دادیم . اما در این خصوص ، سوال مهم دیگری نیز ، ممکن است مطرح شود و آن هم این است که نحوه تقسیم ارث سرقفلی به چه صورت است ؟

در پاسخ به این سوال ، باید گفت که تقسیم ارث متوفی ، در خصوص سایر ترکه متوفی که شامل اموال منقول یا غیر منقول است ، به این صورت است که ابتدا ، خود آن دارایی ، بر اساس قانون ارث و سهم الارث متعلق به هر یک از وراث ، میان آنها تقسیم می شود و در صورت عدم امکان تقسیم یا عدم رضایت آنها ، مال مورد نظر فروخته شده و از محل فروش آن ، سهم الارث هر یک ، به وی پرداخت می شود .

اما نحوه تقسیم ارث سرقفلی ، با سایر اموال منقول و غیر منقول ، اندکی متفاوت است . در واقع ، به دلیل اینکه حق سرقفلی ، مال ملموسی نبوده که همگی بتوانند در آن شریک باشند و از آن جهت که ممکن است در خصوص استفاده از حق سرقفلی میان ورثه ، اختلاف وجود داشته باشد ، در ابتدا ، بر اساس توافق میان آنها ، عمل می شود .

به این صورت که ممکن است همگی ، قصد داشته باشند سهم الارث خود را به یکی از ورثه منتقل کرده و در ازای آن ، عوض یا بهای آن را دریافت کنند که در این صورت ، مسئله ، قابل حل است . اما در صورت عدم توافق میان آنها ، می توان ارث سرقفلی را به لحاظ زمانی میان ورثه ، تقسیم کرد ؛ به این صورت که هر کدام از ورثه ، در طول مدت زمان مشخص ، بتوانند با لحاظ میزان سهم الارث خود ، از حق سرقفلی استفاده کنند .

در غیر این صورت ، می توان حق سرقفلی را به عنوان یک حق مالی ، فروخت و از محل فروش آن ، سهم الارث ورثه را از محل آن ، وصول نمود که در این صورت ، هر کدام از ورثه ، بر اساس سهم خود از ارث ، از منفعت سرقفلی فروخته شده ، استفاده خواهد کرد .

آیا زن از سرقفلی ارث می برد

در این قسمت ، قصد داریم به توضیح یکی از مسائل مهم در مورد نحوه تقسیم ارث سرقفلی بپردازیم که در خصوص سهم الارث زن از سرقفلی است . لذا ، در ادامه ، به این سوال پاسخ خواهیم داد که آیا زن از سرقفلی ارث می برد یا خیر ؟

پاسخ به این سوال ، از این جهت اهمیت دارد که حق سرقفلی ، به تبع محل آن ، در حکم اموال غیر منقول محسوب می شود و بر اساس مواد 946 و 946 قانون مدنی ، زن ، صرفا از قیمت ابنیه و اشجار اموال غیر منقول شوهر ، ارث می برد . لذا این سوال ممکن است مطرح شود که آیا زن ، از سرقفلی سهم الارث می برد یا خیر ؟

در پاسخ به این سوال ، باید گفت که زوجه ، اگر همسر دائمی متوفی یعنی مستاجر باشد ، از حق سرقفلی وی نیز ، مانند سایر ورثه ، برخوردار خواهد بود . همچنین ، اگر زن ، همسر موجر بوده و مغازه وی ، به صورت اجاره ، به دیگری واگذار شده و از وی ، حق سرقفلی دریافت شده باشد ، همسر وی نیز ، در آن ، سهیم می باشد .

اما در خصوص میزان سهم الارث زن از حق سرقفلی ، باید به این نکته اشاره کرد که طبق قانون ، سهم الارث زن از شوهر ، در صورت داشتن فرزند ، یک هشتم و در صورت نداشتن فرزند ، یک چهارم می باشد که برای دریافت اطلاعات بیشتر در این خصوص ، می توانید مقاله زیر را نیز ، مطالعه نمایید .

مالیات بر ارث سرقفلی

حق سرقفلی ، از آن جهت که یک حق مالی قابل نقل و انتقال به دیگران است ، بر اساس قانون ، مشمول پرداخت مالیات بر ارث نیز ، قرار گرفته است . به همین دلیل ، در زمانی که مالک یا دارنده حق سرقفلی ، قصد داشته باشد حق خود را به دیگری انتقال دهد ، می بایست مالیات سرقفلی را نیز ، بپردازد . علاوه بر مالیات نقل و انتقال حق سرقفلی ، در صورتی که حق سرقفلی ، به صورت ارث به دیگری منتقل شود نیز ، مشمول پرداخت مالیات بر ارث سرقفلی است .

اما سوالی که در خصوص مالیات بر ارث حق سرقفلی مطرح می شود ، این است که میزان این مالیات چقدر است ؟ به عبارت دیگر ، در صورتی که حق سرقفلی به صورت ارث ، به ورثه انتقال یابد ، چه میزان مالیات باید پرداخت شود ؟

در پاسخ به این سوال ، باید گفت که این موضوع ، بر اساس زمان فوت متوفی ، متفاوت است . به عبارت دیگر ، پاسخ به این سوال را باید با تفکیک اینکه زمان فوت متوفی ، قبل از سال 95 و یا بعد از آن بوده ، ارائه نمود .

اگر متوفی ، قبل از سال 95 فوت کرده باشد ، میزان مالیات بر ارث سرقفلی ، مشمول قانون قدیم مالیات های مستقیم قدیم خواهد بود که بسته به میزان ارزش سرقفلی ، برای وراث طبقه اول تا سوم ، مبالغی مقرر نموده است . به عنوان نمونه ، اگر ارزش سرقفلی تا 5 میلیون تومان باشد ، وراث طبقه اول تا سوم ، به ترتیب ، باید مالیات 5 ، 15 و 35 درصدی پرداخت نمایند .

در صورتی که ارزش سرقفلی ، از 5 تا 20 میلیون باشد ، مالیات بر ارث سرقفلی وراث طبقه اول تا سوم ، معادل 15 ، 25 و 45 درصد خواهد بود . اگر هم ارزش سرقفلی از 20 تا 50 میلیون تومان باشد ، مالیات بر ارث آن ، 25 ، 35 ، 55 درصد و اگر میزان ارزش سرقفلی ، بیش از 50 میلیون تومان باشد ، مالیات بر ارث آن ، برای ورثه طبقه اول تا سوم ، معادل 35 ، 45 و 65 درصد خواهد بود .

اما اگر زمان فوت متوفی ، بعد از سال 95 بوده باشد ، بر اساس ماده 59 قانون مالیات های مستقیم ، انتقال حق سرقفلی ، به میزان دو درصد ، مالیات نقل و انتقال دارد و بر اساس بند 5 ماده 17 قانون مذکور ، میزان مالیات بر ارث سرقفلی ، یک و نیم برابر مالیات انتقال سرقفلی می باشد . بر این اساس ، میزان و مبلغ مالیات بر ارث حق سرقفلی ، عبارت است از سه درصد ارزش معاملاتی حق سرقفلی که توسط کارشناسان سازمان امور مالیاتی مشخص می شود .

اما این میزان سه درصد ، صرفا در مورد وراث طبقه اولی است که از سرقفلی ارث می برند . در مورد سایر ورثه ، باید گفت که بر اساس تبصره 2 ماده 17 ، میزان مالیات بر ارث سرقفلی برای وراث طبقه دوم و سوم ، به ترتیب ، 2 و 4 برابر خواهد شد . یعنی مالیات بر ارث سرقفلی برای وراث طبقه دوم ، معادل 6 درصد و برای وراث طبقه سوم ، معادل 12 درصد ارزش حق سرقفلی خواهد بود .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص ارث سرقفلی در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون ارث سرقفلی پاسخ دهند.