ابطال طلاق

ابطال ثبت واقعه طلاق، به این صورت است که متقاضی، باید با تهیه مدارک لازم، نمونه دادخواست ابطال سند طلاق را به دادگاه ارائه نماید و دادگاه، در صورتی که وجود یکی از شرایط ابطال طلاق، از قبیل فقدان شرایط شهود طلاق، فقدان قصد در طرفین و یا طلاق در زمان حیض یا نفاس را احراز نماید، طلاق ثبت شده را باطل می نماید.

بر اساس شرع و قانون، ازدواج کردن و همچنین طلاق گرفتن، نیازمند آن است که یک سری شرایط، رعایت شود و در غیر این صورت، ممکن است که ازدواج یا طلاق، باطل و بلااثر باشد. باطل شدن حکم طلاق، به این معنا است که گویی آن عمل، هیچ آثار حقوقی ایجاد نکرده و نمی توان به آن استناد نمود. در چنین حالتی، اگر بنا به دلایل و شرایطی، طلاق واقع شده باطل بوده و به ثبت رسیده باشد، می توان تقاضای ابطال ثبت واقعه طلاق را در دادگاه مطرح کرد.

در این حالت، تشخیص باطل بودن طلاق، در اختیار قاضی دادگاه است که پس از احراز شرایط باطل کننده طلاق، اقدام به صدور حکم ابطال سند طلاق خواهد کرد. به همین دلیل، افرادی که بنا به دلایل قانونی، قصد دارند از طریق قانونی، اقدام به ابطال ثبت واقعه طلاق نمایند، می بایست با نحوه و شرایط آن آشنایی داشته تا حقوق آنها تضییع نشود و طلاق نیز، به صورت قانونی، ابطال شود.

به همین مناسبت، در ادامه این مقاله قصد داریم به بررسی این موضوع بپردازیم که شرایط ، نحوه ، مدارک و هزینه های مربوط به ابطال سند طلاق به چه صورت است و پس از اینکه ابطال طلاق بائن ، صوری و توافقی را توضیح دادیم ، یک نمونه دادخواست ابطال طلاق کنیم و در آخر به بررسی، ابطال طلاق خلع بپردازیم.

آیا ابطال طلاق امکان پذیر است

طلاق یا جدا شدن در نظام حقوقی ایران، به صورت های گوناگونی امکان پذیر است که از جمله آنها می توان به طلاق از طرف مرد، طلاق از جانب زن و طلاق توافقی اشاره نمود. وجه مشترک تمامی انواع طلاق، این است که باید تشریفات قانونی، جهت گرفتن اجازه دادگاه برای طلاق طی شده و در نتیجه آن، دادگاه حکم طلاق و یا گواهی عدم سازش صادر کند.

پس از دریافت حکم یا گواهی مذکور، می بایست ظرف 3 ماه به یکی از دفاتر ثبت ازدواج و طلاق مراجعه کرده و اقدام به ثبت واقعه طلاق نمود. در غیر این صورت، ممکن است مرد به مجازات عدم ثبت طلاق، محکوم شود. البته، ثبت کردن طلاق در دفترخانه نیازمند رعایت شرایط شکلی و ماهوی بسیار مهمی است که عدم توجه به آنها در مواردی، ممکن است سبب ابطال طلاق شود و صحت واقعه طلاق را، از اساس منتفی کند.

بنابراین، در پاسخ به این سوال که آیا ابطال طلاق امکان پذیر است یا خیر، باید گفت که بله، در صورتی که شرایط لازم برای صحت طلاق وجود نداشته باشد، طلاق انجام شده به لحاظ حقوقی، باطل و بلا اثر می باشد و هر یک از زوجین، می توانند به صورت قانونی، تقاضای ابطال ثبت واقعه طلاق را به دادگاه ارائه نموده و ابطال سند طلاق را تقاضا نمایند که در ادامه، شرایط آن را توضیح خواهیم داد.

شرایط ابطال طلاق

در شرایطی که طلاق، بدون رعایت پاره ای از شرایط شرعی و قانونی رخ داده و توسط دفترخانه های ثبت ازدواج و طلاق به ثبت رسیده باشد، می توان اقدام به ابطال سند طلاق نمود؛ اما سوالی که در این خصوص مطرح می شود، این است که شرایط ابطال طلاق چیست و در چه شرایطی می توان از دادگاه، تقاضای ابطال سند طلاق را درخواست کرد؟

در پاسخ به این سوال، باید گفت که یکی از مهم ترین شرایط صحت صیغه طلاق، این است که بر اساس ماده 1134 قانون مدنی طلاق باید از طریق خوانده شدن الفاظ صیغه طلاق در حضور حداقل دو نفر مرد عادل، که صیغه طلاق را بشنوند واقع شود. به همین دلیل، یکی از شرایط ابطال سند طلاق، این است که طلاق، در حضور دو نفر شاهد مرد عادل شنوا یا با صیغه صحیح طلاق واقع نشده باشد.

یکی دیگر از شرایط ابطال طلاق، این است که طلاق به صورت معلق و مشروط واقع شده باشد. مثلا اگر مرد بگوید تو را به فلان شرط طلاق دادم، طلاق باطل شدنی است؛ چرا که بر اساس ماده 1135 قانون مدنی، طلاق باید به صورت منجز واقع شود و طلاق معلق به شرط باطل بوده و می توان به دادگاه، تقاضای ابطال سند آن را درخواست داد.

از دیگر شرایط باطل بودن سند طلاق، بر اساس ماده 1136 قانون مدنی این است که مرد برای طلاق دادن همسر خود باید بالغ، عاقل، قاصد و مختار باشد. به همین دلیل، طلاق از روی جبر و زور، طلاق فرد مجنون فاقد قصد و اراده و مواردی از این قبیل، باطل و بلااثر خواهد بود. در صورتی که طلاق دهنده، دارای جنون یا دیوانه باشد، ولی او باید اقدام به طلاق دادن زوجه وی نماید.

همچنین، بر اساس ماده 1140 قانون مدنی، طلاق دادن زنی که در مدت عادت ماهیانه و یا در حال نفاس (پس از زایمان) می باشد، صحیح نبوده و چنین طلاقی، قابل ابطال خواهد بود. اما در صورتی که زن، باردار بوده یا طلاق، قبل از نزدیکی با زن واقع شده و یا اینکه شوهر، غایب باشد و اطلاع از عادت زنانگی امکانپذیر نباشد طلاق در عادت ماهیانه ، بدون اشکال است.

بر اساس ماده 1141 قانون مدنی در شرایطی که طلاق، در طهر مواقعه رخ داده باشد، باطل بوده و می توان به استناد آن، سند طلاق را ابطال کرد؛ مگر در خصوص خانم های یائسه یا باردار، که طلاق آنها، حتی در طهر مواقعه نی، بدون اشکال است. طهر، به معنای پاک شدن زن درفاصله دو عادت ماهیانه بوده و منظور از اینکه طلاق نباید در طهر مواقعه باشد، یعنی پس از پاک شدن از عادت ماهیانه، تا لحظه طلاق، با شوهر خود رابطه زناشویی نداشته باشد.

لازم به ذکر است که بر اساس ماده 1142 قانون مدنی اگر زنی، با وجود اقتضای سن، عادت زنانگی ندارد، زمانی طلاق صحیح خواهد بود که از تاریخ آخرین نزدیکی وی با همسر، سه ماه زمان گذشته باشد. به همین دلیل، طلاق خانم هایی با شرایط فوق، در صورتی که قبل از سپری شدن سه ماه از نزدیکی صورت گرفته باشد، باطل خواهد بود.

نحوه و مراحل ابطال طلاق

در قسمت قبل به توضیح شرایط ابطال سند طلاق پرداخته و گفتیم که اصل، بر صحیح بودن طلاق واقع شده می باشد؛ مگر در صورت وجود شرایط و علل قانونی که شرح آن ذکر گردیدو اما سوالی که ممکن است مطرح شود، این است که نحوه و مراحل ابطال طلاق، به چه صورت است و در صورتی که یکی از زوجین، بخواهد اقدام به باطل نمودن سند طلاق نماید، چه اقداماتی باید انجام دهد؟

در پاسخ به این سوال، باید گفت که اصولا نحوه و مراحل ابطال سند طلاق، به این صورت است که متقاضی، ابتدا باید در دادگاه طلاق، یا همان دادگاه خانواده، دعوای ابطال سند طلاق را مطرح نماید. به همین منظور، کافی است تا با تهیه اسناد و مدارک لازم، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و دادخواست ابطال سند طلاق را مطرح نماید .

مراحل ابطال طلاق، به این صورت است که پس از ارائه و ثبت نمونه دادخواست، دادگاه اقدام به تعیین نوبت نموده و وقت دادگاه به طرفین، ابلاغ می شود. پس از آن، ضمن حضور در دادگاه و ارائه توضیحات لازم، دادگاه بررسی های لازم را انجام داده و در صورت احراز یکی از شرایط ابطال سند طلاق، حکم به ابطال آن را صادر خواهد نمود که در ادامه، به بررسی بیشتر موضوع خواهیم پرداخت.

مدارک لازم برای ابطال طلاق

سوال مهم دیگری که در رابطه با ابطال طلاق غیابی یا سایر انواع طلاق مطرح بوده، این است که مدارک لازم برای ابطال طلاق در دادگاه چیست و به عبارت دیگر، متقاضی برای ارائه دادخواست ابطال واقعه طلاق، چه اسناد و مدارکی را باید تهیه و به نمونه دادخواست خود، ضمیمه نماید تا دادگاه، با توجه به آنها، طلاق را باطل نماید؟ در پاسخ به این سوال، باید گفت که اصولا، اسناد و مدارک لازم برای ابطال سند طلاق، بسته به اینکه به چه دلیل تقاضای ابطال طلاق را داشته باشیم، متفاوت است.

به عنوان نمونه، در صورتی که ابطال سند طلاق، به استناد جنون یا فقدان قصد و اراده مرد صورت گرفته باشد، می توان به نظریه پزشک قانونی استناد کرده و یا اگر شهود طلاق، شرایط قانونی را دارا نبوده اند، به استناد مدارکی همچون شهادت شهود و مطلعین، ابطال سند طلاق را تقاضا کرد.

اما در پاسخ به این سوال که مدارک لازم برای ابطال سند طلاق کدامند، باید گفت که در هر حال، تهیه و ارائه مدارکی همچون مدارک هویتی خواهان، سند ازدواج و نیز، سند طلاق دریافت شده، می بایست ضمیمه دادخواست ابطال سند طلاق شوند.

هزینه ابطال طلاق

افرادی که قصد طرح دادخواست در دادگاه، برای ابطال سند طلاق را دارند، لازم است تا با میزان هزینه های مربوط به ابطال طلاق نیز آشنا باشند. به همین دلیل، در این قسمت قصد داریم به بیان توضیحاتی در خصوص هزینه ابطال طلاق در دادگاه پرداخته و مبلغ و میزان حدودی آن را شرح دهیم.

در پاسخ به این سوال که هزینه ابطال طلاق چقدر است، می بایست به دو دسته هزینه اشاره نمود. دسته اول هزینه ها، مربوط به هزینه ثبت نام در سامانه ثنا برای طرح دادخواست ابطال طلاق، هزینه های مربوط به وکیل طلاق و هزینه تهیه اسناد و مدارکی همچون دادخواست و ضمائم آن می باشد. در وهله دوم، هزینه ابطال سند طلاق، شامل هزینه دادرسی مربوط به دعوای ابطال طلاق می باشد که بر اساس تعرفه خدمات قضایی تعیین شده در همان سال، قابل محاسبه و دریافت می باشد.

به عنوان نمونه، بر اساس نرخ تعرفه خدمات قضایی در سال 1401، هزینه طرح دعاوی غیر مالی همچون ابطال طلاق، نیازمند پرداخت هزینه ای معادل چهل تا یکصد و هشتاد هزار تومان می باشد که حسب مورد، متقاضی، باید اقدام به پرداخت آن از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی نماید؛ اما می تواند ضمن دادخواست، خسارات و هزینه های دادرسی را نیز از طرف مقابل مطالبه نماید.

شرایط ابطال طلاق بائن

بر اساس قانون مدنی، طلاق را از منظر امکان رجوع مرد به زن پس از طلاق، به دو نوع طلاق رجعی و طلاق بائن می توان تقسیم بندی نمود. طلاق رجعی، به طلاقی گفته می شود که مرد در طول مدت عده، می تواند به زن رجوع کرده و با وی زندگی کند؛ لذا زن، در مدت عده طلاق رجعی، نمی تواند با مرد دیگری ازدواج کند.

در مقابل، طلاق بائن به طلاقی گفته می شود که مرد، امکان رجوع به زن در مدت عده را ندارد که طبق قانون، طلاق قبل از نزدیکی، طلاق زن یائسه، طلاق خلع و مبارات ( قبل از رجوع زن به فدیه )، سومین طلاق بعد از سه ازدواج متوالی، از جمله موارد طلاق بائن محسوب می شوند. اما سوالی که ممکن است مطرح شود، این است که شرایط ابطال طلاق بائن چیست و در چه شرایطی می توان سند این نوع طلاق را باطل نمود؟

در پاسخ به این سوال، باید گفت که شرایط ابطال طلاق بائن، اصولا با شرایط ابطال طلاق رجعی، تفاوتی ندارد. به همین دلیل تمامی شرایط ابطال طلاق که در قسمت های قبل ذکر شد، در خصوص طلاق بائن نیز، کاربرد دارد و در صورت وجود هر یک از آنها، می توان ابطال سند طلاق بائن را از دادگاه، درخواست کرد.

اما باید به یک نکته توجه نمود و آن هم این است که اگر طلاق واقع شده، اصالتا جزء موارد طلاق بائن نبوده، اما دادگاه به اشتباه، آن را طلاق بائن ذکر نموده باشد، می توان تقاضای اصلاح یا ابطال حکم طلاق صادره از دادگاه را درخواست نمود تا حق رجوع مرد به زن، از بین نرود. این درخواست، از طریق ارائه مدارک لازم و اثبات موضوع در دادگاه قابل انجام است.

ابطال طلاق توافقی

در کنار طلاق از طرف زن و طلاق از طرف مرد، در قانون، این امکان نیز پیش بینی شده که زوجین، با تنظیم توافقنامه طلاق توافقی و تعیین تکلیف در خصوص همه مسائل مالی و غیر مالی خانوادگی شان، از یکدیگر جدا شوند که به آن طلاق توافقی گفته می شود.

به لحاظ قانونی، طلاق توافقی به طلاقی گفته می شود که زوجه، با بذل مقداری از مهریه خود به همسر، وی را راضی به طلاق دادن می کند که به آن، طلاق خلع نیز گفته می شود. لذا در این شرایط، مرد، راضی می شود که همسر را طلاق دهد. بنابراین، در این نوع طلاق، اگر هر یک از طرفین رضایت به طلاق نداشته باشند، طلاق، اصولا باطل و بلااثر می باشد.

ابطال طلاق توافقی زمانی رخ می دهد که شرایط صحت طلاق رعایت نشود. بنابراین، اگر به عنوان نمونه، زوجه، با جعل امضای مرد، توافقنامه طلاق توافقی را امضا کرده باشد نظر به عدم رضایت مرد برای طلاق زوجه، این طلاق باطل خواهد بود. همچنین، اگر زوجه نیز رضایت به بذل مهر و گرفتن طلاق خلع نداشته باشد پس از جاری شدن صیغه طلاق در محضر، این طلاق قابل ابطال خواهد بود.

ابطال طلاق صوری

طلاق، نیازمند داشتن قصد و اراده و نیز رضایت می باشد. به همین دلیل، در صورتی که زوجین، قصد واقعی برای جدا شدن از یکدیگر و پذیرش آثار این نوع طلاق را نداشته باشند، ممکن است که حکم طلاق صوری بر عمل آنها، بار شود. مثل زمانی که زوجین، برای دریافت معافیت سربازی فرزند پسر خود و یا دریافت مستمری بازنشستگی پدر توسط زن، از هم جدا می شوند، که در این موارد می توان گفت طلاق صوری است.

اما سوالی که مطرح می شود، این است که اعتبار طلاق صوری چقدر است و اینکه آیا می توان اقدام به ابطال طلاق صوری نمود یا خیر؟ در پاسخ به این سوال، باید گفت که اصولا مرد و یا هر دوی زوجین (برای طلاق) می بایست قصد و اراده داشته باشند و نظر به فقدان این شرط مهم در طلاق های صوری، می توان حکم به بطلان طلاق را در این نوع از طلاق صادر کرد.

در واقع، طلاق های صوری نیز مانند ازدواج های صوری، باطل می باشند و ذی نفع، می تواند با ارائه نمونه دادخواست ابطال طلاق به دادگاه، تقاضای اعلام بطلان آن را داشته باشد. البته، باید توجه داشت که اثبات طلاق های صوری، اندکی دشوار است؛ با این حال، به لحاظ شرعی، چنین طلاق هایی، باطل می باشند و در صورت اثبات، سند طلاق نیز قابل ابطال است.

نمونه دادخواست ابطال طلاق

در قسمت های قبل، به توضیح اینکه ابطال سند طلاق در چه شرایطی و با استناد به چه مدارکی قابل انجام است، پرداخته و احکام قانونی مرتبط با آن را نیز توضیح دادیم. اما افرادی که به دلایل موجه و قانونی، قصد ابطال سند طلاق را دارند، ممکن است با نحوه طرح دادخواست ابطال طلاق در دادگاه، آشنایی لازم را نداشته باشند. از همین رو در این قسمت، قصد داریم نمونه دادخواست ابطال طلاق را نیز، برای آشنایی مخاطبان محترم ارائه نماییم.

پس از صدور دادنامه طلاق زوجین 3 ماه فرصت دارند تا با مراجعه به دفتر ثبت طلاق، طلاقشان را ثبت نمایند و اگر چنانچه در این بازه زمانی اقدام به ثبت نکنند، دادنامه باطل بوده و دیگر اجازه ثبت طلاق را نخواهند داشت.

ابطال طلاق خلع

وفق ماده 1145 قانون مدنی، مادامی که زن رجوع به عوض نکرده باشد طلاق خلع، بائن است. به موجب ماده 1146: «قانون مدنی طلاق خلع آن است که زن به واسطه کراهتی که از شوهر خود دارد در مقابل مالی که به شوهر می‌ دهد طلاق می‌ گیرد اعم از اینکه مال‌ مزبور عین مهر یا معادل آن و یا بیشتر و یا کمتر از مهر باشد.»

مواد 1134 تا 1142 قانون مدنی به شرایط صحت طلاق پرداخته و موارد آن را تک تک نام برده است، از مفهوم مخالف موارد مذکور چنین بر می آید که در صورت عدم رعایت هر یک از شرایط مذکور طلاق باطل می باشد. لذا طلاق معلق به شرط، طلاق بالاجبار، طلاق در دوران عادت ماهیانه یا نفاس و طلاق در طهر مواقعه باطل می باشد.

موارد ابطال طلاق خلع با سایر انواع طلاق تفاوتی نداشته و تمام و احکام و قواعدی که در صحت اجرای صیغه طلاق و ثبت آن در موارد پیشین بررسی کردیم در خصوص ابطال طلاق خلع نیز جاری می باشد. در صورتی که هریک از موارد مذکور رعایت نشود طلاق باطل بوده و می توان دادخواست ابطال طلاق خلع را مطرح نمود.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص ابطال طلاق در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون ابطال طلاق پاسخ دهند .