اجرت المثل در صورت طلاق از طرف زن

اجرت المثل در صورت طلاق از طرف زن نیز قابل مطالبه و دریافت بوده که میزان آن، با توجه به نظر کارشناس رسمی دادگستری، تعیین می گردد. برای گرفتن اجرت توسط زن، باید شرایط دریافت، من جمله عدم قصد تبرع زوجه وجود داشته و دادخواست مربوطه، از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، ثبت و به دادگاه خانواده ارجاع گردد.

پس از انعقاد عقد نکاح، زن و شوهر، در مقابل یکدیگر، دارای حقوقی می گردند. از جمله حقوقی که به موجب شرع و مقررات قانون مدنی، در اثر عقد ازدواج، برای زن ایجاد می شود، حق دریافت اجرت المثل می باشد.

حال، چنانچه، در اثر اختلافات پیش آمده میان زوجین، مساله طلاق از طرف زن، مطرح شود، یکی از حقوقی که باید در مورد آن، تصمیم گیری شود، همین اجرت المثل زوجه می باشد. برای اینکه درخواست اجرت المثل زن، در فرض طلاق از طرف وی، پذیرفته شود، لازم است تا شرایط مقرر در قانون وجود داشته و در نحوه ثبت آن، مقررات آیین دادرسی مدنی، مورد توجه قرار گیرد.

لذا، در این مقاله، ابتدا به این سوال داده که اجرت المثل چیست و آیا اجرت المثل در صورت طلاق از طرف زن، در تمام حالت های درخواست جدایی از طرف وی، قابل مطالبه است یا خیر؛ سپس در ادامه، میزان اجرت المثل زن، شرایط دریافت، نحوه، مدارک و هزینه درخواست اجرت زوجه، در فرضی که طلاق از طرف او باشد را توضیح خواهیم داد. در ادامه برای پاسخ به پرسش اجرت المثل در طلاق چیست و آشنایی بیشتر با اجرت المثل در طلاق به درخواست زوجه با ماهمراه باشید.

اجرت المثل در طلاق چیست

در پاسخ به پرسش اجرت المثل در طلاق چیست باید گفت زوجه برای انجام کارهای منزل وظیفه قانونی ندارد، و چنانچه به دستور یا خواسته شوهر خود اقدام به انجام کارهای منزل نموده و قصد تبرع یا همان رایگان بودن نداشته باشد می تواند ما به ازاء نقدی آن را از همسرش دریافت نماید.

اجرت المثل در راستای حقوق مالی زوجه محاسبه شده و در صورتی که زوج از پرداخت آن خودداری نماید زوجه می تواند اقدام به ثبت دادخواست مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت نماید. اجرت المثل ایام زوجیت بر اساس تعداد سال های زندگی مشترک مورد محاسبه قرار می گیرد.

زمانیکه زوجه اقدام به درخواست طلاق می نماید، علی الخصوص در طلاق خلع برای جلب رضایت زوج به طلاق اقدام به ابرا بخشی از حقوق مالی خود از جمله اجرت المثل می نماید. زوجه برای دریافت اجرت المثل ایام زوجیت می تواند ابتدا اقدام به تنظیم اظهارنامه مطالبه اجرت المثل و سپس دادخواست مطالبه اجرت المثل بنماید.

آیا اجرت المثل در صورت طلاق از طرف زن قابل مطالبه است

یکی از تصوراتی که در میان عموم مردم، در رابطه با اجرت المثل زن و امکان مطالبه آن وجود داشته، این باور بوده که اجرت المثل در صورت طلاق از طرف زن، قابل مطالبه نمی باشد. پیش از آنکه به بررسی این تصور و توضیح درستی یا نادرستی آن از نظر حقوقی بپردازیم، لازم است تا ابتدا، کمی در مورد مفهوم اجرت المثل زوجه توضیح داده و سپس با مراجعه به قانون مدنی و مطالعه شرایط دریافت اجرت المثل ایام زوجیت، به این سوال پاسخ دهیم که آیا اجرت المثل در صورت طلاق از طرف زن قابل مطالبه است یا خیر؟

پس از اینکه دو شخص، به نحو شرعی، با یکدیگر ازدواج کرده و نکاح خود را مطابق مقررات قانونی به ثبت رساندند، هر کدام در مقابل دیگری، دارای حقوقی می گردد. از جمله حقوقی که به موجب شرع و مقررات قانون مدنی، در اثر عقد نکاح، برای زن ایجاد می شود، حق دریافت اجرت المثل می باشد.

مفهوم اجرت المثل زوجه، از معنای عام اجرت المثل، متفاوت نمی باشد. در این معنا نیز اجرت المثل، به مزد کارهایی گفته می شود که از سوی زن و در منزل مشترک انجام شده و البته، انجام این کارها از وظایف شرعی و قانونی زوجه نمی باشد.

حال که با مفهوم اجرت المثل زوجه آشنا شدیم، برای اینکه به این سوال پاسخ دهیم که آیا اجرت المثل در صورت طلاق از طرف زن قابل مطالبه است یا خیر، لازم است تا به قانون مدنی مراجعه کرده و با بررسی شرایط دریافت این نوع از اجرت المثل، به سوال فوق پاسخ دهیم.

اجرت المثل زن در قانون مدنی، در تبصره ماده 336 این قانون، مورد تصریح قانون گذار قرار گرفته است. به موجب این تبصره: « چنانچه زوجه، کارهایی را که شرعا به عهده وی نبوده و عرفا برای آن کار، اجرت المثل باشد، به دستور زوج و با عدم قصد تبرع انجام داده باشد و برای دادگاه نیز ثابت شود، دادگاه، اجرت المثل کارهای انجام گرفته را محاسبه و به پرداخت آن حکم می ‌نماید. »

البته، می توان از این حد نیز فراتر رفت و گفت همانند مهریه، مطالبه اجرت المثل توسط زوجه، حتی مشروط بر طلاق و جدایی نیز نبوده و زوجه هر زمان که بخواهد، این امکان را داشت تا با مراجعه به دادگاه خانواده، اجرت المثل کارهای خود را در منزل مشترک، مطالبه نماید.

حال اگر، در مقابل دریافت حق طلاق، زن، اجرت المثل خود را به شوهر بخشیده باشد، در صورتی که بخواهد با استناد به این وکالت نامه، برای طلاق اقدام نماید، در این فرض، اجرت المثل کارهای انجام شده در طول زندگی مشترک، قابل مطالبه نخواهد بود، چرا که حق ساقط شده، قابل دریافت نمی باشد. پس از بررسی امکان دریافت اجرت المثل در صورت طلاق از طرف زن، در بخش های بعد، با مراجعه به قانون مدنی، شرایط دریافت این نوع از اجرت المثل را بررسی کرده و در مورد میزان آن صحبت خواهیم کرد.

شرایط دریافت اجرت المثل در صورت طلاق از طرف زن

پیش از این بیان نمودیم که اجرت المثل چیست؛ اما قبل از آنکه به توضیح میزان اجرت المثل زن بپردازیم، لازم است تا به این سوال پاسخ دهیم که شرایط دریافت اجرت المثل در صورت طلاق از طرف زن چیست؟ چرا که بدون وجود این شرایط، امکان مطالبه اجرت المثل برای زوجه وجود نخواهد داشت. لذا، در این بخش، به توضیح شرایط دریافت اجرت المثل در فرضی که طلاق از طرف زن باشد، می پردازیم.

اولین شرط از شرایط دریافت اجرت المثل در صورت طلاق از طرف زن و البته مهم ترین شرط، این مساله بوده که زوجه، تنها حق مطالبه اجرت کارهایی را دارد که شرعا بر عهده وی نمی باشد. بنابراین، به عنوان مثال، از آنجا که تمکین از وظایف شرعی زن در زندگی مشترک بوده، لذا، زوجه، حق مطالبه اجرت المثل، بابت آن را نخواهد داشت.

شرط دیگر از شرایط دریافت اجرت المثل توسط زن، در تمام انواع دعاوی اجرت المثل زوجه، من جمله اجرت المثل زن در عقد موقت، این شرط است که کار انجام گرفته، باید عرفا، دارای اجرت باشد. در نتیجه، در رابطه با کارهایی که زن در منزل مشترک انجام داده و عرفا برای آن، اجرت نمی باشد، اجرت المثلی نیز توسط دادگاه در نظر گرفته نمی شود. البته، به طور معمول، کارهای انجام گرفته توسط زنان، از دیدگاه عرف، دارای ارزش بوده و می توان برای آن، اجرت دریافت کرد.

شرط مهم دیگر از شرایط دریافت اجرت المثل در صورت طلاق از طرف زن، عدم وجود قصد تبرع در زوجه می باشد. منظور از قصد تبرع، قصد رایگان انجام دادن کار می باشد. بنابراین، برای مطالبه اجرت المثل کارها، لازم است تا زوجه، قصد رایگان انجام دادن آن کارها را نداشته باشد.

لزوم انجام کارها به دستور شوهر، یکی دیگر از شرایط دریافت اجرت المثل زن می باشد. البته، منظور قانون گذار از دستور شوهر، لزوما امر وی نبوده و مقصود از این کلمه، بیشتر، درخواست زوج می باشد.

و اما شرط نهایی، برای دریافت اجرت المثل زوجه، در تمام انواع دعاوی اجرت المثل زن، از جمله اجرت المثل زن ناشزه، آن است که تمام شرایط ذکر شده در بالا، برای دادگاه، اثبات شود. البته، به طور معمول، دادگاه های خانواده و رویه قضایی موجود در این دادگاه ها، در مورد این شرط سخت گیری نکرده و با ارائه مدارک زوجیت و مطالبه زن، حکم بر پرداخت اجرت المثل را صادر می نمایند.

نکته مهمی که در رابطه با شرایط دریافت اجرت المثل در صورت طلاق از طرف زن، لازم است تا به آن توجه شود، این مساله بوده که در صورتی که طلاق از طرف زن، با استناد به وکالت طلاق وی باشد، برای دریافت اجرت المثل از سوی زوجه، لازم است تا حق دریافت این نوع از اجرت، در وکالت نامه طلاق، ساقط نشده باشد.

میزان مبلغ اجرت المثل در صورت طلاق از طرف زن

در شرایطی که زنان برای طلاق اقدام می کنند، مساله میزان مبلغ اجرت المثل در صورت طلاق از طرف زن، یکی از مهم ترین مسائل برای آنها می باشد. علاوه بر این، اطلاع از میزان اجرت المثلی که در نهایت، دادگاه، حکم بر پرداخت آن صادر خواهد کرد، برای شوهران نیز مهم ترین مساله بوده، چرا که با اطلاع از این مساله، می توانند در مورد اقدامات پس از صدور حکم، تصمیم گیری نمایند. لذا، در ادامه، به بررسی میزان اجرت المثل در صورت طلاق از طرف زن خواهیم پرداخت.

در قانون مدنی و قانون حمایت خانواده، به عنوان دو قانون اصلی مرتبط با دعاوی خانواده، از جمله دعوای اجرت المثل زوجه، هیچ حکم خاصی در مورد میزان اجرت المثل در صورت طلاق از طرف زن و سایر فروض، من جمله، اجرت المثل زن بعد از فوت شوهر ذکر نشده است.

به علاوه، با مراجعه به رویه قضایی دادگاه های خانواده نیز معلوم می شود که میزان اجرت المثل زوجه، یک مبلغ ثابت نبوده که در تمامی دعاوی، به طور یکسان تعیین شود. چرا که تعیین میزان اجرت کارهای انجام گرفته توسط زن، کاملا، بستگی به حجم و نوع کارهای انجام شده دارد.

به عنوان مثال، میزان اجرت المثل زوجه ای که پدر شوهر و مادر شوهر نیز با او و همسر وی زندگی کرده و زن، کارهای آنها را نیز انجام می داده، هیچ گاه با اجرت المثل زنی که صرفا از تنها فرزند خود مراقبت می کرده، برابر نمی باشد. همچنین، در مواردی که که زن و شوهر، چند سال قبل از طلاق را جدا از یکدیگر زندگی کرده اند، مسلما مبلغ اجرت المثل زوجه، در مقایسه با اجرت زنی که در منزل مشترک سکونت داشته و کارهای خانه را انجام می داده، متفاوت خواهد بود.

لازم به ذکر است که میزان اجرت المثل در صورت طلاق از طرف زن، با ارجاع امر به کارشناس رسمی دادگستری، مشخص شده و پس از اظهارنظر کارشناس، قاضی پرونده، اقدام به صدور رای می نماید.

نحوه درخواست اجرت المثل در صورت طلاق از طرف زن

نحوه درخواست اجرت المثل در صورت طلاق از طرف زن، بستگی به این داشته که زوجه، ضمن دادخواست طلاق یا به صورت جداگانه از این دادخواست، اجرت المثل کارهای انجام گرفته خود را مطالبه نماید. بنابراین، در ادامه، به توضیح این دو حالت خواهیم پرداخت.

در حالتی که زوجه، قصد داشته تا ضمن دعوای اصلی طلاق، اجرت المثل خود را نیز مطالبه نماید، نحوه درخواست اجرت المثل، به این صورت بوده که در ستون خواسته دادخواست طلاق از طرف زن، علاوه بر درخواست طلاق، باید درخواست اجرت المثل با جلب نظر کارشناس نیز درج شود. در این صورت، محاسبه اجرت المثل زن، با نظر کارشناس، انجام خواهد شد.

در مرحله بعد، پس از ثبت نام در سامانه ثنا و تشکیل حساب کاربری در این سامانه، زوجه یا وکیل وی، باید برای ثبت دادخواست طلاق از طرف زن و اجرت المثل، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و دادخواست را ثبت نمایند. این دادخواست، توسط دفاتر، برای دادگاه خانواده دارای صلاحیت ارسال می گردد.

با ارجاع دادخواست به یکی از شعبه های دادگاه خانواده، وقت رسیدگی، تعیین شده و زن و شوهر، برای شرکت در جلسه دادرسی دعوت می شوند. دادگاه به درخواست طلاق رسیدگی کرده و در رابطه با اجرت المثل، موضوع را به کارشناس رسمی دادگستری ارجاع داده و پس از تعیین مبلغ اجرت المثل، ضمن حکم طلاق، به پرداخت اجرت المثل نیز حکم خواهد داد.

در صورتی که زوجه، دادخواست طلاق از طرف زن را به دادگاه داده و پس از آن، بخواهد برای دریافت حقوق مالی خود، من جمله اجرت المثل اقدام نماید، لازم است تا پس از تنظیم دادخواست اجرت المثل، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و دادخواست خود را ثبت نماید. البته، ثبت دادخواست، منوط به ثبت نام زوجه در سامانه ثنا می باشد.

در این حالت نیز همچون فرض قبلی، دادخواست به یکی از شعبه های دادگاه خانواده ارجاع شده و در صورت وجود شرایط دریافت اجرت، پس از تعیین میزان اجرت المثل، توسط کارشناس، دادگاه، رای بر پرداخت آن، صادر خواهد کرد

مدارک لازم برای درخواست اجرت المثل در صورت طلاق از طرف زن

برای ثبت و ارجاع هر دادخواستی، لازم است تا خواهان، مدارک مشخص شده را در دادخواست خود ذکر کرده و این مدارک را ضمیمه دادخواست خود نماید. درخواست اجرت المثل در صورت طلاق از طرف زن نیز مستثنی از این شرط نبوده و ثبت و ارجاع آن، مشروط بر ارائه مدارک لازم برای این دادخواست است که شامل موارد زیر می باشد:

شناسنامه زوجه

کارت ملی زوجه

قباله ازدواج یا همان عقدنامه

استشهادیه(در صورتی که زوجه برای اثبات برخی از کارهای خاص انجام شده، همچون مراقبت از والدین شوهر، قصد استناد به شهادت شهود را داشته باشد)

پس از بررسی مدارک لازم برای درخواست اجرت المثل در صورت طلاق از طرف زن، در بخش بعد، به توضیح هزینه این درخواست پرداخته و خواهیم گفت، در صورتی که زن، قصد طلاق و دریافت اجرت المثل خود را داشته باشد، باید چه میزان هزینه ای را متقبل شود. 

هزینه درخواست اجرت المثل در صورت طلاق از طرف زن

برای اینکه درخواست اجرت المثل زن ثبت شده و به دادگاه خانواده ارجاع شود، لازم است تا علاوه بر ضمیمه کردن مدارک لازم، هزینه های مربوط به این دادخواست نیز پرداخت شود. هزینه درخواست اجرت المثل در صورت طلاق از طرف زن، شامل موارد زیر می گردد:

مهم ترین هزینه درخواست اجرت المثل، هزینه دادرسی دعوا بوده که، در مرحله بدوی، 3.5 درصد مبلغ اجرت المثل می باشد. در رابطه با پرداخت هزینه دادرسی درخواست اجرت المثل در طلاقی که از سوی زن مطرح می شود، لازم است تا به نکات زیر توجه شود:

دعوای اجرت المثل زن، به هر مبلغی، در دادگاه خانواده، مورد رسیدگی قرار گرفته و شورای حل اختلاف، صلاحیت رسیدگی به آن را ندارد. دلیل این مساله، حکم بند ج ماده 9 قانون شوراهای حل اختلاف بوده که در آن، بر خلاف مهریه، نفقه و جهیزیه، اجرت المثل ذکر نشده است. در نتیجه، از آنجا که دعوای اجرت المثل در صلاحیت دادگاه خانواده بوده، مبلغ هزینه دادرسی آن نیز همیشه 3.5 درصد میزان اجرت المثل تعیین شده می باشد.

با توجه به اینکه در هنگام دادخواست اجرت المثل، مبلغ اجرت، مشخص نبوده، دفاتر خدمات، مبلغی را به عنوان علی الحساب، بابت هزینه دادرسی از زوجه دریافت کرده و پس از تعیین میزان اجرت المثل توسط کارشناس، با توجه به بخشنامه هزینه دادرسی و تعرفه خدمات قضایی سال، زن باید 3.5 این مبلغ را به عنوان هزینه دادرسی پرداخت کرده که البته، در مرحله اجرا، تحت عنوان هزینه ها و خسارات دادرسی، قابل دریافت از شوهر می باشد.

هزینه دیگری که در رابطه با درخواست اجرت المثل در صورت طلاق از طرف زن، باید پرداخت شود، تعرفه خدمات دفاتر خدمات الکترونیک قضایی بوده که با توجه به هزینه تایپ و ثبت دادخواست، ضمیمه کردن تصاویر مدارک، پرینت از اوراق، مبلغی در حدود 100 هزار تومان می باشد.

علاوه بر هزینه های فوق، چنانچه زوجه قصد داشته باشد تا انجام امور پرونده خود را به یک وکیل پایه یک دادگستری سپرده، لازم است تا هزینه حق الوکاله وکیل را نیز مورد توجه قرار دهد. میزان حق الوکاله وکیل، اصولا، تابع قرارداد وی با موکل است؛ با این وجود، میزان این هزینه، در آیین نامه تعرفه حق الوکاله نیز مشخص گردیده که مبلغ آن، برای اجرت المثل تا مبلغ پانصد میلیون ریال، هشت درصد اجرت و نسبت به مازاد بر مبلغ پانصد میلیون ریال تا دو میلیارد ریال، هفت درصد اجرت المثل می باشد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد اجرت المثل در صورت طلاق از طرف زن در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون اجرت المثل در صورت طلاق از طرف زن پاسخ دهند.