چگونه نفقه ندهیم

مرد، در صورتی می تواند، نفقه زن و فرزندان خود را نپردازد و با ضمانت اجرای عدم پرداخت نفقه، نظیر حبس روبرو نگردد که شرایط عدم پرداخت نفقه زن و فرزند، وجود داشته باشد. شرایط عدم پرداخت نفقه زن، عدم تمکین عام و خاص او از مرد، بدون وجود عذر موجه عدم تمکین بوده و شرایط عدم پرداخت نفقه به فرزند و اقارب، دارا بودن فرزند یا عدم تمکن مالی مرد می باشد.

نفقه زن و فرزندان، از جمله حقوق مالی آن ها می باشد که باید، توسط مسئول پرداخت نفقه که در خصوص زن، شوهر او و در خصوص فرزندان، در اغلب موارد، پدر آن ها می باشد، پرداخت گردد، در غیر این صورت، فرد، با ضمانت اجرای عدم پرداخت نفقه زن و فرزند، روبرو خواهد شد.

با توجه به سنگین بودن ضمانت اجرای عدم پرداخت نفقه، در اغلب موارد، افراد، با این پرسش مواجه هستند که چگونه نفقه ندهیم؟ عدم پرداخت نفقه زن و فرزند، صرفا، در صورت وجود شرایط چنین امری، امکان پذیر خواهد بود و در صورتی که مسئول پرداخت نفقه، بدون وجود شرایط عدم پرداخت نفقه زن و فرزند، از این کار، خودداری کند، ممکن است با مجازات حبس، روبرو گردد، لذا آگاهی از این شرایط، ضروری به نظر می رسد.

از این رو، در این مقاله، قصد داریم بررسی کنیم که آیا مردان، می توانند، نفقه ندهند و بگوییم که شرایط عدم پرداخت نفقه زن و فرزندان و خویشان، چگونه است؛ سپس، ضمانت اجراهای عدم پرداخت نفقه را توضیح داده و به این پرسش که چگونه نفقه ندهیم؟ پاسخ دهیم.

آیا مردان می توانند نفقه ندهند؟

با توجه به اینکه قانون گذار، در قانون مجازات اسلامی، جرم ترک انفاق را پیش بینی نموده و مجازات حبس را برای آن، در نظر گرفته است و از آنجا که وظیفه پرداخت نفقه زن و فرزندان، در درجه اول، بر عهده شوهر زن و پدر فرزندان، می باشد؛ سوالی که اغلب مردان، در حوزه نفقه، برایشان، ایجاد می گردد، این است که آیا مردان می توانند نفقه ندهند و شرایط عدم پرداخت نفقه زن و فرزند، چیست؟ 

در پاسخ به این پرسش که آیا مردان، می توانند نفقه، ندهند؟ باید گفت، از آنجا که پرداخت نفقه، در خصوص زوجه و فرزندان، در درجه اول، تکلیف مرد و پدر خانواده است، هیچ مرد یا پدری، نمی تواند، بدون وجود عذر موجه عدم پرداخت نفقه و در حالی که شرایط پرداخت نفقه وجود دارد، از این امر، استنکاف ورزد؛ چراکه در این صورت، با ضمانت اجراهای عدم پرداخت نفقه، روبرو خواهد شد.

 تنها در صورت وجود شرایط عدم پرداخت نفقه زن و فرزند، مردان، قادر خواهند بود، بدون مواجه شدن با ضمانت اجراهای عدم پرداخت نفقه، از پرداخت آن، خوددادری نمایند. لذا در ادامه مقاله، به تفکیک، شرایط عدم پرداخت نفقه زن و شرایط عدم پرداخت نفقه فرزند را بررسی خواهیم کرد و سپس، به این پرسش که چگونه نفقه ندهیم؟ پاسخ خواهیم داد.

شرایط عدم پرداخت نفقه زن

با توجه به اینکه به محض وقوع عقد ازدواج، زوجین، از حقوق و تکالیفی در قبال یکدیگر، برخوردار می گردند، قانون گذار، شرایط و ضمانت اجراهای استنکاف از انجام این تکالیف را پیش بینی نموده و موادی را به اموری که سبب محرومیت زوجین، از حقوق قانونی آن ها، می گردد، اختصاص داده است.

از جمله حقوق مالی زن در زندگی مشترک، بعد از عقد ازدواج دائمی، در صورت داشتن تمکین عام و خاص، از همسر خود، نفقه می باشد که شامل مواردی نظیر خوراک، پوشاک، مسکن و تمامی نیازهای متعارف او است و مرد، به محض وقوع عقد دائم، مکلف به فراهم آوردن این موارد، برای زوجه خود است؛ مگر اینکه عذر موجه قانونی ای، در این خصوص، داشته باشد. 

قانون گذار، در پرداخت نفقه همسر، بر خلاف نفقه فرزند و اقارب، ملائت و توان مالی مرد را معیار ندانسته و در هر صورت، در شرایطی که زن، از مرد خود، تمکین خاص (برقراری رابطه زناشویی) و تمکین عام داشته، یعنی، با او، زیر یک سقف، زندگی می نماید و تابع اوامر و نواهی او است، مردان را موظف به پرداخت نفقه، به همسران خود، می داند، مگر اینکه زن، بدون وجود عذر موجه عدم تمکین، از تمکین مرد، خوددادری کند. 

مقصود از عذر موجه عدم تمکین، وجود مواردی نظیر اعتیاد زیان آور مرد، بیماری های مقاربتی، وجود خطر جانی، مالی و یا شرافتی در زندگی با مرد برای زن، عدم تهیه مسکن مناسب، از سوی مرد و هر موردی می باشد که زندگی با مرد را برای زن، دشوار و تحمل ناپذیر کرده باشد و به عبارتی، زن را در عسر و حرج قرار داده باشد.

شایان ذکر است، به این علت که مرد، مکلف به پرداخت نفقه، به همسر خود می باشد، باید، تمامی این موارد را به دادگاه، ثابت کرده و در صورت امکان، حکم نشوز زن را از دادگاه بگیرد؛ در غیر این صورت، در صورت مطالبه زن، مرد، محکوم به پرداخت تمامی نفقه های معوقه، یعنی نفقه هایی که تا کنون، نپرداخته، خواهد شد.

شرایط عدم پرداخت نفقه فرزند و خویشاوندان

یکی از مورادی که قانون گذار، در قانون مدنی، در خصوص پرداخت نفقه، در نظر داشته، پرداخت نفقه به فرزند و اقارب می باشد. مقصود از اقارب، خویشاوندان نسبی و خویشاوندانی است که در خط عمودی طبقات ارث، قرار دارند، یعنی، خویشاوندانی که به واسطه خون، با فرد، پیوند داشته و بعضی، از بعض دیگر، دنیا آمده اند؛ نظیر فرزند، پدر و مادر.

 برای بررسی شرایط عدم پرداخت نفقه فرزند و خویشاوندان، باید، به قانون مدنی، مراجعه کرد. قانون گذار، موارد لزوم پرداخت نفقه اقارب، همچنین، موارد لزوم پرداخت نفقه، توسط مسئول پرداخت آن را، به ترتیب، در مواد 1197 و 1198 قانون مدنی، پیش بینی کرده است. این دو ماده، از مواد قانون مدنی، به ترتیب، مقرر می دارند:

بنابراین، با در نظر داشتن ماده 1197 و 1198 این قانون، در پاسخ به این پرسش که شرایط عدم پرداخت نفقه به اقارب و فرزند چیست، باید گفت:

دارا بودن اقارب و فرزند

توان فراهم آوردن وسایل معیشت، با اشتغال به یک شغل، توسط اقارب و فرزند

عدم توان و عدم تمکن مالی مرد یا منفق، بر پرداخت نفقه، به نحوی که در صورت پرداخت نفقه، خود او، دچار مشقت و مضیغه در معیشت گردد.

پس از توضیح در خصوص شرایط عدم پرداخت نفقه زن و فرزند، در ادامه مقاله، قصد داریم، در خصوص ضمانت اجراهای عدم پرداخت نفقه، بدون وجود عذر موجه، صحبت کنیم و به این پرسش که چگونه نفقه ندهیم؟ پاسخ دهیم.

ضمانت اجراهای عدم پرداخت نفقه

پس از صحبت از شرایط عدم پرداخت نفقه زن و فرزند، و بررسی امکان عدم پرداخت نفقه، توسط مرد، در این قسمت از مقاله، قصد داریم، در خصوص ضمانت اجراهای عدم پرداخت نفقه توسط مرد، در مواردی که او، بدون وجود عذر موجه و شرایط عدم پرداخت، از پرداخت نفقه، خودداری می کند، صحبت کنیم و بگوییم که مجازات عدم پرداخت نفقه فرزند و زن، از نظر قانونی، چه می باشد. بر اساس قانون، مجازات اسلامی، قانون حمایت خانواده و قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، ضمانت اجراهای عدم پرداخت نفقه، به شرح زیر است:

مستفاد از ماده 53 قانون حمایت خانواده، چنانچه مرد، با وجود تمکین زن و ندار بودن فرزندان و اقارب، علی رغم داشتن توان مالی، از پرداخت نفقه جاری زن و اقارب و فرزند خود، خودداری کند،مرتکب جرم ترک انفاق، شده و به مجازات حبس تعزیری درجه 6، یعنی حبس بیش از 6 ماه تا 2 سال، محکوم خواهد شد که البته، اجرای حبس، منوط بر شکایت شاکی، اثبات ترک انفاق و اثبات توان مالی مرد، می باشد.

همچنین، برگرفته از مواد قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، در مواردی که شخصی، محکوم به پرداخت محکوم به، نظیر نفقه می گردد و از پرداخت آن، خودداری می کند، حسب مورد، می توان، با معرفی مال، تقاضای توقیف اموال او را داشت یا از اجرای احکام، تقاضای صدور حکم جلب وی را نمود و بنابراین، جلب و توقیف اموال نیز می تواند، یکی از ضمانت اجراهای عدم پرداخت نفقه، باشد. 

چگونه نفقه ندهیم

از رایج ترین سوالات، در خصوص مساله نفقه، این است که چگونه نفقه ندهیم؟ لذا در این بخش از مقاله، قصد داریم، به این پرسش، پاسخ دهیم که برای پاسخ به آن، باید، به قانون مدنی و موادی که در خصوص تمکین، نفقه زن، نفقه فرزند و اقارب، وجود دارد، مراجعه کنیم. با در نظر گرفتن مواد قانون مدنی و همچنین، توضیحات بخش های قبل مقاله، در پاسخ به این پرسش که چگونه نفقه ندهیم؟ باید گفت: 

در خصوص نفقه زن، تنها راه ندادن نفقه، این است که؛ مرد، دادخواست الزام به تمکین، مطرح کرده و حکم نشوز زن را با اثبات عدم تمکین عام و خاص او، از دادگاه بگیرد. برای اثبات عدم تمکین، مرد می تواند، از شهادت شهود، استشهادیه محلی، درخواست ارجاع زن، به پزشکی قانونی برای اثبات عدم تمکین خاص و مواردی از این دست، استفاده کند. همچنین، دادگاه را متقاعد نماید زندگی با او، برای زن، عسر و حرجی، ایجاد نمی نماید و زن، بدون عذر موجه عدم تمکین، ترک تمکین کرده است.

در خصوص نفقه اقارب و فرزندان، تنها راه ندادن نفقه، این است که مرد، عدم تمکن مالی خود و تمکن مالی اقارب و فرزندان را به دادگاه، اثبات کند و قاضی را متقاعد نماید که فرزند یا اقارب، با کار کردن، قادر هستند، وسایل معیشتی خود را فراهم نمایند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد شرایط عدم پرداخت نفقه در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط  عدم پرداخت نفقه پاسخ دهند.