جواز دفن

جواز دفن، برگه ای است که توسط پزشک دارای صلاحیت، صادر شده و مجوز دفن کردن متوفی می باشد. شرایط صدور این مجوز، بسته به مرجع صادرکننده آن، متفاوت بوده و نحوه دریافت آن نیز از طریق مراجعه حضوری به یکی از مراجع سه گانه بیمارستان محل فوت، مرکز ساماندهی صدور جواز دفن یا پزشکی قانونی خواهد بود.

پس از فوت یک شخص، لازم است تا مراحل تدفین و خاکسپاری وی در اسرع وقت انجام شده و بدین منظور، بازماندگان او باید برای فراهم کردن مقدمات تدفین فرد فوت شده، بر اساس آنچه در مقررات قانونی آمده، اقدام نمایند.

یکی از این مقدمات، دریافت جواز دفن متوفی بوده که متفاوت از گواهی فوت او است و شرایط صدور و نحوه دریافت مخصوص به خود را دارد. بدون دریافت این جواز، هیچ آرامستانی، متوفی را دفن نکرده و از انجام مراسم تدفین، خودداری خواهند کرد.

لذا، در این مقاله، ابتدا به این سوال پاسخ داده که جواز دفن چیست و پس از توضیح شرایط صدور، نحوه دریافت، تفاوت این جواز با گواهی فوت و دریافت نسخه المثنی آن، به این پرسش جواب خواهیم داد که جواز دفن را از کجا بگیریم.

جواز دفن چیست

هنگامی که شخصی فوت می کند، از نظر اخلاقی، شرعی و حقوقی، لازم است تا مراحل تدفین و خاکسپاری فرد فوت شده، در اسرع وقت و در کوتاه ترین زمان ممکن، توسط وراث او انجام شده و متوفی به خاک سپرده شود. 

به منظور انجام این مراسم و تدفین متوفی و در مرحله بعد، تقسیم ارث، لازم است تا مقدمات قانونی این امور، توسط بازماندگان و افرادی که مسئولیت برگزاری مراسم را داشته، انجام گیرد. چرا که در غیر این صورت، امکان تدفین و خاکسپاری متوفی وجود نخواهد داشت.

یکی از این مقدمات و شاید، بتوان گفت، اولین اقدام در جهت انجام روند قانونی خاکسپاری فرد فوت شده، اخذ جواز دفن وی بوده که شرایط صدور، نحوه دریافت مخصوص به خود را دارا می باشد. بدون دریافت این جواز، که اخذ آن، نیازمند پرداخت تعرفه صدور جواز دفن بوده، هیچ یک از آرامستان های سطح کشور، متوفی را دفن نکرده و از انجام مراسم تدفین، خودداری خواهند کرد.

با توجه به اینکه غالبا، در میان عموم مردم، جواز دفن با گواهی فوت، اشتباه گرفته می شود، در این بخش، قصد داریم تا به تعریف مفهوم جواز مزبور پرداخته و به این سوال، پاسخ دهیم که جواز دفن چیست؟

در پاسخ به این سوال که جواز دفن چیست، باید گفت، جواز دفن، برگه ای است که توسط پزشک دارای صلاحیت، صادر شده و مجوز دفن کردن متوفی می باشد. با صدور این جواز که شرایط صدور و نحوه دریافت مخصوص به خود را داشته، تدفین متوفی، بلامانع خواهد بود.

شرایط صدور جواز دفن

هر سند و برگه رسمی، برای صدور باید دارای شرایط مشخص شده در قوانین و مقررات مربوط به آن باشد. چرا که در غیر این صورت، از اعتبار قانونی برخوردار نخواهد بود. جواز دفن نیز از این قاعده، مستثنی نبود و صدور آن، نیازمند دارا بودن شرایط قانونی می باشد. لذا، در این بخش از مقاله، به بررسی شرایط صدور جواز دفن پرداخته و نحوه دریافت آن را نیز در بخش بعد توضیح خواهیم داد.
پیش از آنکه به توضیح شرایط صدور جواز دفن بپردازیم، ذکر این نکته، ضروری است که در حال حاضر، صدور این جواز، توسط سه مرجع، امکان پذیر می باشد: 1- بیمارستانی که فوت در آنجا واقع شده یا در صورت فوت در منزل و انتقال متوفی به آرامستان، توسط مرکز دادپزشک مستقر در آرامستان 2- مرکز ساماندهی صدور جواز دفن 3- پزشکی قانونی.
شرایط صدورجواز دفن، در هر یک از این مراجع، متفاوت از یکدیگر بوده و لازم است در صدور این جواز، شرایط قانونی مربوطه، مورد توجه قرار گیرد. مطابق دستورالعمل اجرائی صدور جواز دفن فوت‌ شدگان بیمارستانی و مراکز درمانی، شرایط صدورجواز دفن، در هر یک از این مراجع، به شرح زیر می باشد:

شرایط صدور جواز دفن، توسط بیمارستان یا مرکز دادپزشکی آرامستان، در یک شرط مهم و اساسی، خلاصه می شود: علت مرگ، طبیعی بوده و فوت، مرتبط با یکی از موارد 19 گانه ای که در ادامه می آید، نباشد:

قتل، خودکشی، دعوا و منازعه، صدمات ناشی از سلاح، حوادث رانندگی، مسمویت، سوء مصرف مواد، حوادث غیر مترقبه مانند زلزله، حوادث کار، فوت در زندان، در مکان های عمومی، اقدامات درمانی و زایمان، حوادث ورزشی، مرگ های ناگهانی و غیرمنتظره، مرگ های مشکوک، مواردی که احتمال شکایت شخصی وجود دارد، مرگ افراد مجهول الهویه، اتباع خارجه و هر مرگی که احتمال جنایت در آن، وجود داشته باشد.

مرکز ساماندهی صدور جواز دفن، عنوان مرکزی است که در آن، پزشکان دارای تخصص، تجربه، سابقه کاری مناسب که دوره های آموزشی خاص را گذرانده اند، در مواردی که مراکز درمانی، با مشکل و سوال، در رابطه با صدور جواز دفن، مواجه شده، این مراکز را راهنمایی کرده یا خود، اقدام به صدور جواز می کنند. شرایط صدور جواز دفن، در مراکز ساماندهی، به شرح زیر می باشد:

در صورتی که علت فوت، مشکوک بوده، اما بیمارستان یا مرکز دادپزشکی آرامستان، در مورد امکان یا عدم امکان صدور جواز فوت، تردید داشته باشند، برای اخذ مشاوره، با مرکز ساماندهی تماس گرفته و کسب مشاوره می نمایند. بدین ترتیب، در صورت ضرورت ارسال جسد به پزشکی قانونی، جسد متوفی به این مرکز ارسال شده و در غیر این ‌صورت، خود مرکز ساماندهی، جواز دفن را صادر خواهد کرد.

پزشکی قانونی، مرجعی است که وظیفه اظهار نظر در امور پزشکی مرتبط با مراجع قضایی را بر عهده دارد. از جمله موارد قابل تشخیص در پزشکی قانونی، تعیین علت فوت بوده که به دنبال آن، این مرجع، برای صدور جواز دفن، مطابق شرایط قانونی، اقدام می نماید. شرایط صدور جواز دفن توسط پزشکی قانونی، عبارتند از:

علت مرگ باید مشکوک و جزء یکی از موارد 19 گانه ای باشد که در بخش مربوط به شرایط صدورجواز دفن توسط بیمارستان یا مرکز دادپزشکی آرامستان، به توضیح آن ها پرداختیم.

به منظور صدور مجوز، لازم است تا هزینه مربوطه، یعنی مبلغ 60 هزار تومان پرداخت شده و این مدارک، به پزشکی قانونی ارائه شود: نامه مرجع قضایی یا انتظامی، اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی متوفی و یکی از بستگان درجه یک او و مدارک پزشکی فرد فوت شده.

نحوه دریافت جواز دفن

علاوه بر شرایط صدور جواز دفن، یکی دیگر از سوالاتی که در رابطه با این جواز، برای افراد بازمانده مطرح می باشد، نحوه دریافت آن می باشد. بنابراین، در ادامه به این سوال پاسخ خواهیم داد که نحوه دریافت جواز دفن، به چه صورت می باشد؟

نحوه دریافت جواز دفن، از بیمارستان یا مرکز دادپزشکی آرامستان، نیازمند اقدام خاصی نبوده و صرفا کافی است تا متقاضیان، مدارک هویتی و در صورت وجود، مدارک پزشکی متوفی را به پزشک مربوطه، ارائه نمایند. در این صورت، پس از بررسی مدارک و صدورجواز دفن، جسد متوفی، تحویل آمبولانس های آرامستان آن شهر خواهد شد.

در مورد مرکز ساماندهی صدور جواز دفن نیز از آنجا که جنازه، به همراه مدارک، توسط بیمارستان، برای مرکز ارسال می گردد، عملا نیاز به اقدام خاصی از سوی بازماندگان نبوده و در صورت نبود موارد مشکوک، مرکز، خود اقدام به صدور جواز خواهد کرد.

در مورد نحوه دریافت جواز دفن از پزشکی قانونی، لازم است تا وارث و بازماندگان، ابتدا برای واریز هزینه، به مبلغ 170 هزار تومان، به حساب پزشکی قانونی اقدام نموده و سپس، مدارک خود، شامل مدارک هویتی متوفی و یکی از وراث، نامه مرجع قضایی یا انتظامی و مدارک پزشکی فرد فوت شده را تحویل پزشکی قانونی دهند.

تفاوت جواز دفن و گواهی فوت

یکی از مواردی که غالبا از سوی عموم مردم، با جواز دفن، اشتباه گرفته شده و یکی پنداشته می شود، گواهی فوت می باشد؛ در حالی که این دو گواهی، متفاوت از یکدیگر بوده و دارای شرایط صدور و نحوه دریافت متفاوت می باشند. به همین دلیل، در ادامه به توضیح تفاوت جواز دفن و گواهی فوت می پردازیم.

جواز دفن، همانطور که قبلا گفته شد، برگه ای است که توسط پزشک دارای صلاحیت، صادر شده و مجوز دفن کردن متوفی می باشد؛ حال آنکه، گواهی فوت، برگه ‌ای می باشد که توسط ثبت احوال، صادر گردیده و برای ابطال شناسنامه متوفی، ضروری می باشد.

تفاوت دیگر جواز دفن و گواهی فوت، در نحوه دریافت این اسناد می باشد؛ با این توضیح که نحوه دریافت جواز دفن، همواره به صورت حضوری بوده، در حالی که گواهی فوت، می تواند به روش اینترنتی و از طریق سامانه درخواست گواهی فوت، به آدرس death.sabteahval.ir اخذ گردد.

جواز دفن المثنی

گاهی، پیش می آید که بازماندگان متوفی، به دلیل مشغله های فکری انجام به موقع مراسم ترحیم و شلوغی فضای اطراف خود، پس از دریافت جواز دفن، آن را گم کرده و در این صورت، این سوال برای آنها مطرح می گردد که آیا می توانند برای دریافت جواز دفن المثنی اقدام نمایند یا خیر؟

اعلام و درخواست ثبت وفات، باید در مهلت 10 روزه از تاریخ وقوع آن انجام گیرد؛ چرا که در غیر این صورت، بازماندگان، مشمول ضمانت اجراهای مقرر قانونی خواهند شد. برای دریافت اطلاعات بیشتر در این زمینه، مطالعه مقاله زیر توصیه می شود.

جواز دفن را از کجا بگیریم

در بخش های قبل، شرایط صدور جواز دفن را بررسی کرده و گفتیم که نحوه دریافت این جواز به چه صورت می باشد. همچنین، توضیح دادیم که در صورت گم شدن جواز دفن، بازماندگان باید به چه صورت و طبق چه ترتیبی اقدام نمایند. در این بخش، قصد داریم به این سوال پاسخ دهیم که برای صدور این جواز، باید به کجا مراجعه کرده و به عبارت دیگر، جواز دفن را از کجا بگیریم؟

در پاسخ به این سوال که جواز دفن را از کجا بگیریم، باید گفت، همانطور که پیش از این نیز اشاره شد، در حال حاضر، صدور این جواز، توسط سه مرجع، انجام می گیرد: 1- بیمارستانی که فوت در آنجا واقع شده یا در صورت فوت در منزل و انتقال متوفی به آرامستان، توسط مرکز دادپزشکی مستقر در آرامستان 2- مرکز ساماندهی صدور جواز دفن 3- پزشکی قانونی.

بنابراین، بازماندگان متوفی، بسته به اینکه مرجع صادرکننده جواز دفن، کدام یک از این سه مرجع بوده، باید به مرکز مربوطه مراجعه کرده و با طی کردن مراحل لازم، اقدام به دریافت جواز دفن مورث خود نمایند.

صدور جواز دفن در پزشکی قانونی 

همانگونه که در بخش های پیشین مقاله اشاره گردید صدور جواز دفن در پزشکی قانونی، به طور کلی تمامی مرگ‌های مشکوک، قتل، خودکشی، مرگ‌هایی که در خصوص آن شکایتی وجود داشته باشد در قالب موارد ۱۹ گانه (مانند موارد مرگ بر اثر تصادفات و انواع حوادث مثل سقوط از بلندی یا غرق شدگی و...، مرگ‌های ناگهانی و بدون سابقه قابل توجیه، مرگ با احتمال مصرف مواد مخدر و یا هر نوع مسمومیت و...) را شامل می شود.

فردی در بیمارستان یا مراکز درمانی فوت کند و شامل این موارد 19 گانه نباشد و شکایتی در خصوص وی مطرح نباشد و ناشناس و بلاصاحب نیز نباشد، پزشک معالج موظف است برای وی گواهی فوت صادر نماید. در صورتی که فرد در هر مکانی به جز مراکز درمانی فوت کند، در صورتی که پزشک معالج نداشته و یا وی حاضر به صدور گواهی فوت نباشد، جسد برای بررسی به پزشکی قانونی ارجاع می گردد. 

در تمام موارد فوت، بستگان متوفی می توانند  با موسسه پزشکان معتمد (دادپزشک) به شماره (0413163) که در تهران به صورت 24 ساعته و در کل کشور در ساعات اداری آماده خدمت رسانی است، تماس گرفته تا صدور گواهی فوت و جواز دفن توسط پزشکان آموزش دیده این موسسه پس از بررسی های لازم و در صورت نبودن موارد مشکوک و  عدم نیاز به کالبد شکافی، انجام پذیرد. 

در صورتی که بستگان متوفی به دادپزشک دسترسی نداشته باشند و خواستار انتقال و بررسی جسد در پزشکی قانونی باشند، می توانند با پلیس 110 تماس گرفته و یا به کلانتری محل مراجعه کرده و نامه ارجاع به پزشکی قانونی را دریافت نمایند. شایان ذکر است دستورالعمل در خصوص ارجاع اجساد به پزشکی قانونی در خصوص مرگهایی که کمتر از 24 ساعت در بیمارستان اتفاق می افتد، ملغی گردیده است.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد جواز دفن و نحوه دریافت آن در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون جواز دفن و نحوه دریافت آن پاسخ دهند.