سبدگردانی بورس

سبدگردانی علم انتخاب و نظارت بر دسته ای از سرمایه گذاری ها است که با اهداف مالی بلند مدت و قدرت تحمل ریسک یک مشتری، شرکت یا موسسه متناسب است. سبدگردان ها عموما افراد مجرب و آموزش دیده ای هستند که به نیابت از مشتریان خود در خرید و فروش سهام شرکت می کنند. به هر جهت، هدف نهایی افراد و شرکت سبدگردان افزایش بیشینه بازده مورد نظر سرمایه گذاری ها با در نظر گرفتن حد معقولی از ریسک پذیری است. 

سبدگردانی یا مدیریت پورتفولیو یک مثال آشنای "همه تخم مرغ های خود را در یک سبد نگذار" را در ذهن همه ما تداعی می کند. در این مثال ساده به ما تذکر می دهد که هرگز تمامی سرمایه خود را در یک جا قرار ندهید. در بازار سرمایه گذاری سبدگردانی به  این معنا است که شخص نباید تمامی سرمایه های خود را فقط صرف خرید و یا سرمایه گذاری بر روی یک کالا یا سهام خاص کرده و در عوض سبد سرمایه خود را از سهام های قابل اعتماد مختلفی تکمیل نماید. به این صورت ریسک سرمایه گذاری به حداقل می رسد. 

سبدگردانی در بورس تنها به سرمایه گذاری مستقیم محدود نمی شود. اشخاصی که تمایل دارند تا در بازار فعالیت کنند ولی دانش کافی را در این زمینه ندارند، می توانند از روش سرمایه گذاری غیر مستقیم استفاده نمایند. سرمایه گذاری غیر مستقیم در بورس شامل صندوق‌های سرمایه گذاری و خدمات سبدگردان اختصاصی می باشد.

بر اساس تعریف ارائه شده از سازمان اوراق بهادار، سبدگردانی روندی است که در طی آن تصمیم به خرید، فروش یا نگه‌ داری اوراق بهادار به نام سرمایه‌ گذار معین در قالب قراردادی مشخص، با هدف کسب منفعت برای سرمایه گذار توسط سبدگردان انجام می شود. در ادامه این مقاله توضیحات کاملی درباره مفهوم سبدگردانی و مزایا و معایب آن ارائه می شود. 

سبدگردانی چیست

سرمایه گذاری در بورس مثل هر فعالیت دیگری لازمه داشتن دانش کافی و صرف زمان است. تمامی افرادی که بدون داشتن دانش و اطلاعات کافی و یا صرف زمان لازم برای بررسی بازار، اقدام به سرمایه گذاری می نمایند، معمولا با ضرر مواجه شده و بخشی از سرمایه و یا تمامی آن را از دست می دهند. این افراد برای جلوگیری از مشکلات خود می توانند از روش های غیر مستقیمی مانند صندوق های سرمایه گذاری و یا سبدگردان بورس ارز استفاده نمایند.

در روش های سرمایه گذاری غیر مستقیم، مدیریت دارایی و سرمایه گذاری در بورس توسط افراد و شرکت های انجام می شود که توسط افراد حرفه ‌ای و متخصص مدیریت شده و مجوزهای لازم را از سازمان بورس و اوراق بهادار دریافت کرده اند.

به طور کلی می توان گفت که سبدگردانی شامل فرآیندی است که در طی آن افرادی متخصص و حرفه ای در این زمینه به توجه به میزان سرمایه گذاری و همچنین ریسک پذیر بودن فرد سرمایه گذار، سبدی مناسب را برای او تشکیل داده و سپس با اقدام به خرید و فروش دسته ای از سهام و مدیریت و نظارت دائمی بر روی آن ها به حداکثر سود خالص دست پیدا می کنند.

سبدگردان کیست

سبدگردان ها معمولا افرادی یا موسسه های حقوقی هستند که مدیریت سرمایه اشخاص حقیقی و یا حقوقی را به منظور کسب بیشترین سود ممکن عهده دار می شوند. این افراد باید آگاهی کاملی نسبت به وضعیت موجود بازار داشته و توانایی پیش بینی شرایط آینده و افزایش سرمایه در بازار بورس را نیز داشته باشند که سبدگردان ها در این زمینه از کمک مشاوران و متخصصان دارای مدرک تحلیلگر بورس استفاده می کنند.

سبدگردان ، کار خود را در قالب قراردادی شفاف بین شرکت سبدگردان و فرد سرمایه گذار تنظیم می نمایند. بر اساس این قرارداد کارمزد سبدگردان، میزان توانایی و دسترسی او به سرمایه‌ی فرد سرمایه‌ گذار و محدودیت ‌های معاملاتی به طور کامل مشخص می گردد.

سبدگردانی را می توان مثل یک بازی دوسر برد در نظر گرفت، زیرا در صورتی که شخص سبدگردان، سرمایه گذار را به سود کلان برساند، خودش نیز در این سود بالا سهیم می شود. از طرفی سرمایه گذار می تواند بدون نگرانی از بابت ریسک سرمایه گذاری در بخش های مختلفی سرمایه گذاری  کرده و سبد سرمایه خودش را گسترش دهد. پس هر چه میزان این سود بیشتر باشد، برای خود او هم بهتر و رضایت بخش تر است.

شرایط سبدگردانی

تمامی شرکت های که قصد انجام سبدگردانی را دارند، باید از سازمان بورس و اوراق بهادار مجوز های لازم را اخذ نمایند. این مجوزها با توجه به میزان بازدهی مناسب و عدم ایجاد خطاهای قانونی سبدگردان ها، بهره مندی از کادر مجرب و متخصص، استفاده از امکانات نرم افزاری مناسب و سایر شرایط دیگر توسط سازمان بورس و اوراق بهادار به صورت دوره ای تمدید می شود.

حداقل میزان سرمایه برای سرمایه گذاری در سبدگردانی توسط شرکت سبدگردان تعیین می شود که ممکن است میزان مختلفی بین 100 میلیون تومان تا 1 میلیارد تومان را در برگیرد. با این وجود برخی از شرکت های سبدگردان به منظور جذب مشتری بیشتر در این زمینه در مواردی تخفیف های زیادی را در حداقل میزان سرمایه لحاظ کرده و این عدد را تا 50 میلیون تومان و حتی کمتر از آن کاهش می دهند. بنابراین حداقل سرمایه گذاری ثابت عددی ثابت و مشخص نیست و بر اساس سیاست گذاری های هر شرکت سبدگردان تعیین می شود.

بر اساس قوانین تعیین شده سازمان بورس و اوراق بهادار شرکت های که بدون کسب مجوز مبادرت به انجام سبدگردانی نمایند، برابر قانون تنبیهاتی برای آن ها در نظر گرفته می شود. شرکت سبدگردان باید مبلغی را تحت عنوان حق نظارت به سازمان اوراق بهادار بپردازند. بنابراین می توان گفت که با توجه به نظارت مستقیم سازمان اوراق بهادار و ضرورت ارائه بازدهی مناسب به منظور تمدید دوره ای مجوز فعالیت، شرکت های سبدگردان باید تمامی سعی خود را در به سود رساندن سرمایه گذار انجام دهند.

سرمایه گذاری در شرکت های سبدگردان

نخستین قدم سرمایه گذاری در سبدگردانی، انتخاب شرکت سبدگردان توسط فرد سرمایه گذار بر اساس حداقل سرمایه مورد نیاز برای شروع و تحقیق های شخصی او در این مورد است. این انتخاب در موفقیت سرمایه گذار بسیار تاثیر گذار است در نتیجه مهم ترین قدم در این راه، انتخاب آگاهانه است.

پس از انتخاب شرکت سبدگردان فرد سرمایه گذار باید با در دست داشتن مدارک شناسایی مانند شناسنامه و کارت ملی هوشمند به شعبه شرکت سبدگردان شهر خود مراجعه کرده و پرونده سبدگردانی را تشکیل دهد. در این مرحله تمامی فرم های قرارداد ارائه شده باید توسط سرمایه گذار تکمیل شود. توصیه ما این است که تمامی بند های قرارداد را به دقت مطالعه شده تا با تمامی مراحل و قوانین به طور کامل آشنایی صورت گیرد. 

پس از ثبت نام اولیه سرمایه گذار، شرکت سبدگردان میزان سرمایه موجود و ریسک پذیری سرمایه گذار را در طی برگزاری یک جلسه مورد سنجش قرار می دهد. پس از برگزاری جلسه تمامی فرآیند های سرمایه گذاری با توجه به سطح ریسک‌پذیری شخص سرمایه گذار انجام می گیرد.

در مرحله بعدی سرمایه لازم از طریق فرد سرمایه گذار به حساب شرکت سبدگردان واریز می گردد. پس از واریز سرمایه، شرکت سبدگردان مدارک لازم را به سازمان بورس و اوراق بهادار کشور ارسال کرده و پس از دریافت کد برای سبد سرمایه گذار، سبد اختصاصی او را تشکیل داده و بر اساس قرارداد امضا شده تمامی تخصص خود را برای کسب بهترین نتیجه برای فرد سرمایه گذار به کار می گیرد.

در مرحله آخر، قراردادی با عنوان قرارداد متمم تنظیم می شود. در این قرارداد تمامی شرایط فسخ، برداشت، واریز و همچنین تمامی مواردی که در قرارداد اصلی ذکر نشده است و حالا لازم است تا به قرارداد اضافه شود، در قرارداد متمم قابل بیان است.

مزایا و معایب سبدگردانی

سبدگردانی را می توان به عنوان یک روش قابل اطمینان برای افراد سرمایه گذار در نظر گرفت که تجربه کافی را در بازار بورس نداشته و همچنین تحمل تجربه ریسک بالا را ندارند. این روش دارای مزایا و معایبی است که در ادامه آن ها را معرفی خواهیم کرد. 

سبدگردانی دارای مزایایی زیادی است زیرا روشی مطمئن با کمترین ریسک است و نیاز به صرف زمان زیاد و یا دانش خاصی در این زمینه ندارد، زیرا از روش های غیر مستقیم سرمایه گذاری است.

در سبدگردانی خرید و فروش سهام و سرمایه گذاری به صورت جداگانه و اختصاصی برای هر سرمایه گذار با توجه به میزان سرمایه و ریسک پذیری او انجام می شود.

سبدگردانی دارای انعطاف زیادی است به طوری که شخص سرمایه گذار توانایی دسترسی کامل و رصد روزانه سرمایه خود را داشته و نوع سرمایه گذاری بر اساس استراتژی سرمایه گذار انجام می شود.

سبد فرد سرمایه گذار تنها محدود به سهام نیست و او می تواند ترکیبی از سایر اوراق بهادار، صندوق‌های طلا و گواهی کالا را نیز در سبد خود قرار دهد. به این صورت ریسک سرمایه گذاری به حداقل میزان خود می رسد.

همان طور که گفته شد، این روش به زمان و دانش خاصی نیاز ندارد و هر شخص با هر میزان دانشی که از بازار سرمایه دارد می تواند از طریق سبدگردان در بازار بورس سرمایه گذاری نماید. 

افراد سبدگردان عمدتا دارای دانش و مهارت خاصی و تحلیل برای سرمایه گذاری در بازار هستند. بنابراین میزان موفقیت این روش بسیار بالاتر از روش سرمایه گذاری مستقیم می باشد. 

در روش سبدگردانی سود سرمایه گذار معاف از مالیات است که خود انگیزه برای جذب سرمایه به سمت بازار سرمایه از طرف دولت است.

در سبدگردانی هم شرکت سبدگردان و هم سرمایه گذار به دنبال سود بیشتر هستند که به همین علت این امر بسیار قابل اعتماد تر است. 

هر روشی ممکن است در کنار سود و منافع خود، معایبی را نیز داشته باشد. سبدگردانی نیز از این قاعده مستثنی نبوده و معایب خود را به همراه دارد. البته لازم به ذکر است که مزایای انتخاب شرکت سبدگردان مجرب و تخصص بسیار بیشتر از معایب آن می باشد.

یکی از معایب سبدگردانی این است که اگر فرد سرمایه گذار بدون اطلاع از وضعیت ریسک پذیری خود و سرمایه لازم شرکت سبدگردان اشتباهی را انتخاب کند، ضرر زیادی به او می رسد.

همان طور که در متن اشاره شد برای سرمایه گذاری غیر مستقیم سبدگردانی مبلغی به عنوان حداقل سرمایه در نظر گرفته شده است که معمولا رقم بالایی است و شاید هر کسی نتواند این میزان از سرمایه را برای شروع کار خود تهیه کند.

کارمزد و درصد سود در سبدگردانی

درصد سود سبدگردان مقدار معین و مشخص ندارد و این مبلغ از پیش تعیین شده نیست، زیرا بازار سرمایه بازاری غیر قابل پیش بینی و متغیری است و امکان تعیین سود در ابتدا قرارداد وجود ندارد. با این وجود به منظور جلب اطمینان سرمایه گذار، شرکت سبدگردان مقداری را به عنوان حداقل سود تعیین کرده و تا پیش از کسب این میزان سودی را برای خود تعیین کرده و تنها کارمزد مدیریت را کسر می کند.

برای مثال بر طبق این قرارداد شرکت سبدگردان متعهد می شود که اگر سود سرمایه گذار به 30 درصد نرسد، شرکت سبدگردان تنها کارمزد مدیریتی خود را کسر کند که معمولا میزان اندکی در حد یک تا دو درصد است، از طرف دیگر اگر سود سرمایه گذار به دلیل نوسانات و رشد بازار به میزان سود دهی 30 درصد و حتی بیشتر از آن برسد، میزان درصد سود سبدگردانی 20 درصد از 30 درصد سود (یک پنجم سود) ، یعنی سود خالص حاصله می باشد.

میزان کارمزد سبدگردانی بر اساس مصوبات هر شرکت تعیین می شود. این میزان معمولا از دو بخش کارمزد مدیریتی و کارمزد عملیاتی تشکیل می شود. در کارمزد مدیریتی میزان کارمزد درصد ثابتی است که با هر میزان سود کسر می گردد. کارمزد عملیاتی نیز بر اساس میزان سود مشخص شده کسر می شود. برای درک بهتر این موضوع به مثال زیر توجه کنید.

برای مثال فردی یک میلیارد سرمایه در اختیار شرکت سبدگردان قرارداده است. برای انجام این فرآیند مقدار سود ثابت مثلا 2 درصد در نظر گرفته می شود که همان کارمزد مدیریت است. همچنین مقرر می شود. در صورتی که سودی بالغ بر میزان 40 درصد و بیشتر از آن توسط سبدگردان کسب شود، 30 درصد از سود خالص نیز به عنوان کارمزد عملیات علاوه بر کارمزد مدیریت کسر می گردد. به این ترتیب شرکت سبدگردان و فرد سرمایه گذار در یک راستا و هدف حرکت کرده و شرکت سبدگردان به منظور کسب سود بیشتر، بیشترین تلاش خود را به کار می گیرد.

نکات مهم درباره سبدگردانی

تا اینجای مقاله سعی شده است تا تمامی نکات مهم و کاربردی در رابطه با سبدگردانی ارائه شود، خلاصه ای از نکات مهم درباره سبدگردانی به شرح زیر است. 

سبدگردانی بر اساس آنچه در متن گفته شد به معنای سپردن سرمایه به فرد یا شرکت متخصص برای سرمایه گذاری در بخش های مختلف بازار است. 

روش سبدگردانی ریسک ضرر در معامله و سرمایه گذاری را به حداقل می رساند. 

سرمایه گذاری از طریق سبدگردانی نیاز به کسب دانش خاص و زمان کافی ندارد و با صرف کمترین زمان می توان، بهترین سرمایه گذاری را انجام داد. 

در روش سبدگردانی انتخاب یک فرد یا سبد سبدگردان مناسب دارای اهمیت بسیاری است زیرا ممکن است در اثر یک اشتباه فرد سرمایه گذار ضررهای زیادی را متحمل شود. 

میزان سود، کارمزد و حداقل سرمایه مقدار مشخصی نیست و هر شرکت سبدگردان بر اساس مصوبات خود مقداری را در قرارداد مابین سرمایه گذار و سبدگردان تعیین می کند. 

سبدگردانی شباهت های زیادی با سرمایه گذاری در صندوق دارد، با این حال به دلیل وجود نیروی متخصص دارای امنیت و اطمینان خاطر بیشتری است.

در وضعیت رو به رشد و قابل ‎اطمینان بودن بازار، روش سرمایه گذاری صندوق به دلیل داشتن کارمزد کمتر سود آورتر است. 

در انتهای این مقاله باید گفت که روش سبدگردانی به دلیل داشتن امنیت بالاتر و تنوع سبد سرمایه گذاری روش مناسب تری برای سرمایه گذاران است، با این حال اگر سرمایه کمی را در اختیار دارید ممکن است نتوانید از این روش استفاده کنید.