ممنوع المعامله

استعلام ممنوع المعامله بودن افراد، از طریق مراجعه به دفاتر ثبت، معاونت قضائی دادستانی کل کشور یا ادارات ثبت اسناد و املاک با دستور قضائی و یا از طریق سکوهای بخش خصوصی از جمله سامانه آپ با داشتن کد ملی فرد امکان پذیر است. نحوه رفع ممنوع المعامله بودن با توجه علت ممنوع العامله بودن متفاوت است.

عقود و قراردادهای مختلف، در علم حقوق، پیش بینی شده اند تا افراد، از طریق آن ها، بتوانند اقدام به انجام اعمال حقوقی و معاملات کرده و بدین ترتیب، به برخی از اهداف خود، نظیر خرید، فروش، صلح، هبه کردن و مواردی از این دست، جامه عمل بپوشانند و آثار حقوقی ای نظیر مالکیت و تملیک را ایجاد نمایند.

برای اینکه معاملات و قراردادهای واقع شده از سمت طرفین، دارای اثر حقوقی باشد و افراد، بتوانند از طریق آن ها، به اهداف خود برسند، متعاملین، باید اهلیت معامله کردن را داشته باشند و ممنوع المعامله نیز نباشند. اطلاع از ممنوع المعامله نبودن طرف مقابل، یکی از مهم ترین نکاتی است که افراد، هنگام انعقاد عقود مختلف، باید مد نظر داشته باشند تا متضرر نشوند که این امر، طریقه و شیوه مخصوص به خود را دارد.

با توجه به اهمیت این موضوع، در این مقاله، قصد داریم، بگوییم که ممنوع المعامله کیست و تحت چه شرایطی، افراد، ممنوع المعامله می شوند؛ سپس، وضعیت حقوقی معاملات چنین اشخاصی را توضیح داده و پس از معرفی سامانه استعلام ممنوع المعامله بودن و مراحل اطلاع از این امر با کد ملی، نحوه رفع آن را توضیح دهیم. جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص این موضوع، با ما همراه باشید.

ممنوع المعامله کیست

برای پاسخ به این پرسش که ممنوع المعامله کیست؟ ابتدا باید، مفهوم ممنوعیت از معامله را توضیح داده و سپس، با مراجعه به قانون مدنی و قانون تجارت، بگوییم که چه کسانی ممنوع المعامله هستند و به عبارتی، مصداق شخص ممنوع المعامله کیست.

یکی از راه هایی که افراد، به وسیله آن و به واسطه داشتن حق مالکیت، اقدام به تصرف در اموال منقول یا غیر منقول خود می نمایند و امور مالی خود را سر و سامان می دهند، انجام معاملات است. همان طور که از دو کلمه عبارت ممنوع المعامله، مشخص است، ممنوع المعامله بودن، به این معنا می باشد که شخص، امکان انجام معاملات را از طریق عقود و قراردادهای معین یا غیر معین قانون مدنی نداشته و در صورت انجام معامله، بسته به وضعیت او، معامله، غیر نافذ یا باطل می باشد.

در پاسخ به این پرسش که ممنوع المعامله کیست؟ باید گفت، ممنوع المعامله، هر شخص، اعم از حقیقی یا حقوقی است که به طور دائم یا موقت، به علت عدم اهلیت، حجر، ورشکستگی یا حکم و دستور قضایی، از انجام معاملات و مداخله در امور مالی خود، منع شده است و در صورت انجام معامله، به علت عدم نفوذ یا ابطال، معامله وی از اثر حقوقی، برخوردار نمی باشد. در ادامه، از قانون مدنی و قانون تجارت، موادی را ذکر خواهیم کرد که مستند مصادیق افراد ممنوع المعامله، از نظر قانون گذار هستند و به عبارتی، شرایط ممنوع المعامله شدن می باشند.

شرایط ممنوع المعامله شدن

پس از پاسخ به این پرسش که ممنوع المعامله کیست؟ در این قسمت از مقاله، قصد داریم، با مراجعه به دو قانون تجارت و قانون مدنی، شرایط ممنوع المعامله شدن را بررسی کرده و بگوییم، از نظر قانون گذار، چه افرادی، تحت چه شرایطی، ممنوع المعامله می شوند.

بر اساس ماده 210 قانون مدنی، "متعاملین باید، برای معامله، اهلیت داشته باشند." و بر اساس ماده 211 قانون مدنی، "برای اینکه متعاملین، اهل محسوب شوند، باید بالغ و عاقل و رشید باشند." بر اساس این دو ماده، می توان گفت، برای معامله، طرفین معامله، باید، رشید بوده و از عقل و بلوغ، برخوردار باشند و به عبارتی، اهلیت داشته باشند و بدین ترتیب، می توان گفت، فرد فاقد اهلیت یا محجور، ممنوع المعامله است.

مطابق ماده 1207 قانون مدنی، "صغار، اشخاص غیر رشید، مجانین." محجور محسوب می شوند و ممنوع از مداخله در اموال و حقوق مالی خودشان می باشند و به عبارتی، از مصادیق اشخاص ممنوع المعامله، محسوب می گردند.

بر اساس ماده 418 قانون تجارت، "تاجر ورشکسته، از تاریخ صدور حکم ورشکستگی، از مداخله در تمام اموال خود، حتی آنچه که ممکن است، در مدت ورشکستگی، عاید او گردد‌، ممنوع است." به موجب این ماده نیز، تاجر، در صورتی که ورشکسته باشد، حق معامله، مداخله در اموال و امور مالی خود را ندارد و ممنوع المعامله است.

گاهی نیز، اشخاص، به موجب ارتکاب برخی جرایم یا به علت بدهی، به موجب دستور قضایی، و حکم دادگاه، از انجام برخی معاملات، برای مدت دائم یا موقت، ممنوع می شوند و تا مادامی که رفع علت، نکرده باشند یا دستور قضایی، در خصوص رفع ممنوعیت آن ها از معامله، صادر نشده باشد، ممنوع المعامله می مانند.

وضعیت حقوقی معاملات شخص ممنوع المعامله

پرسشی که در خصوص افراد ممنوع المعامله، به طور مکرر، مطرح می گردد، این است که وضعیت حقوقی معاملات شخص ممنوع المعامله چگونه است و آیا، سامانه استعلامی، برای اطلاع از ممنوعیت افراد، در معامله وجود دارد یا خیر؟ در این قسمت، قصد داریم، در خصوص وضعیت حقوقی معاملات شخص ممنوع المعامله صحبت کنیم و در بخش بعد، سامانه استعلام ممنوعیت افراد از معامله را معرفی خواهیم کرد.

همانطور که گفتیم، افراد فاقد اهلیت، یعنی، افرادی که رشید، نبوده و از عقل و بلوغ، بر خوردار نمی باشند، ممنوع المعامله هستند. قانون مدنی، در ماده 212 و 213 خود، به ترتیب، در خصوص وضعیت حقوقی معاملات این افراد، مقرر می دارد: "معامله با اشخاصی که بالغ یا عاقل یا رشید نیستند، به واسطه عدم اهلیت، باطل است."و "معامله محجورین نافذ نیست."

همانطور که ملاحظه می شود، وضعیت حقوقی معاملات اشخاص محجور، به عنوان یکی از گروه های افراد ممنوع المعامله، در این دو ماده، مبهم می باشد. لذا، برای مشخص نمودن حکم معاملات این اشخاص و اینکه آیا معاملات آنها، غیر نافذ است یا باطل، باید به سایر مواد قانون مدنی مراجعه نمود.

  ماده 212 قانون مدنی، همچنین، ماده 214 این قانون، به ترتیب، در خصوص اثر حقوقی معاملات این افراد، مقرر می دارند: "اعمال و اقوال صغیر تا حدی که مربوط به اموال و حقوق مالی او باشد، باطل و بلااثر است" و "معاملات و تصرفات غیر رشید، در اموال خود، نافذ نیست، مگر با اجازه ولی یا قیم او"

با توجه به این مواد، می توان گفت، اثر حقوقی معاملات صغیر غیر ممیز و مجنون، بطلان و اثر حقوقی معاملات صغیر ممیز و فرد غیر رشید، عدم نفوذ می باشد، مگر اینکه قیم یا ولی قانونی صغیر ممیز یا شخص غیر رشید، اعمال او را اجازه نماید تا نفوذ پیدا کند و اثر حقوقی، ناشی از معامله ایجاد شود.

شخص ورشکسته نیز، به موجب ماده 418 قانون تجارت، به علت ورشکستگی، ممنوع المعامله بوده و ماده 423 این قانون، در خصوص وضعیت حقوقی معاملات او مقرر می دارد: "هر گاه تاجر، بعد از توقف، این معاملات را بنماید، باطل و بلااثر خواهد بود: 1- هر صلح محاباتی یا هبه و به طور کلی، هر نقل و انتقال بلاعوض، اعم از اینکه راجع به منقول یا غیر منقول باشد. 2- تادیه هر قرض، اعم از حال یا موجل، به هر وسیله که به عمل آمده باشد. 3- هر معامله که مالی از اموال منقول یا غیر منقول تاجر را مقید نماید و به ضرر طلبکاران، تمام شود."

بر اساس این ماده، اثر حقوقی معاملات تاجر متوقف و ورشکسته، در صلح بلاعوض، در هبه، در تمامی انتقال های بلاعوض یا در پرداخت قروض یا هر معامله ای که مال منقول یا غیر منقول او را مقید کند، نظیر رهن، بطلان خواهد بود و بدین ترتیب، معاملات او اثر حقوقی ناشی از عقود مختلف را ایجاد نمی کنند. همچنین، اثر حقوقی ناشی از معاملات شخصی که به واسطه حکم دادگاه، ممنوع المعامله است، بطلان می باشد.

سامانه اطلاعات ممنوع المعامله

پس از توضیح در خصوص اینکه شخص ممنوع المعامله کیست و وضعیت حقوقی معاملات و قرارداد منعقد شده از سمت او، چگونه می باشد، در ین بخش، قصد داریم، در خصوص سامانه اطلاعات ممنوع المعامله، صحبت کنیم و به این پرسش، پاسخ دهیم که آیا، سامانه ای برای دسترسی افراد عادی، جهت استعلام افراد ممنوع المعامله یا اطلاع از ممنوع المعامله بودن خود فرد، راه اندازی شده یا خیر؟

در پاسخ به این پرسش، باید گفت، دولت، با هدف اطلاع مردم عادی از افراد ممنوع المعامله، سامانه سیما 724، به آدرس www.sima724.ir را طراحی نموده که سامانه یک پارچه معاملات املاک است و یکی از اهداف و امکانات آن، اطلاع افراد عادی، از وضعیت ممنوع المعامله بودن یا نبودن طرف معامله در فروش یا اجاره املاک، می باشد که در حال حاضر، هنوز، این امکان، در سایت، فعال نشده و در دسترس متقاضیان، قرار نگرفته و به محض راه اندازی آن، متن مقاله، به روز رسانی، خواهد شد. 

در حال حاضر، دولت امکان استعلام ممنوع العامله بودن افراد را از طریق مراجعه به سکوهای بخش خصوصی از جمله آپ فراهم نموده است. افراد با نصب این برنامه، می توانند با انتخاب گزینه خدمات قوه قضائیه؛ وارد داشبورد استعلام اعتبار معاملاتی افراد شده و نسبت به استعلام ممنوع المعامله بودن طرف معامله اقدام نمایند.

همچنین، بر اساس اعلام دولت، سایت اداره کل ثبت اسناد و املاک استان تهران، به آدرس th.ssaa.ir نیز قصد دارد، به عنوان سامانه استعلام افراد ممنوع المعامله، لیست افراد ممنوع المعامله را در این سایت قرار دهد تا اشخاص عادی نیز بتوانند، با مراجعه به آدرس سایت، قبل از انجام هر معامله، از وضعیت طرف معامله، در خصوص ممنوع بودن یا نبودن در معامله، آگاه شوند که این طرح نیز، هنوز راه اندازی نشده و به محض راه اندازی، متن مقاله، به روز رسانی خواهد شد.

نحوه استعلام ممنوع المعامله بودن

هنگامی که بحث ممنوع المعامله بودن، پیش می آید، سوالی که برای اکثر افراد، مطرح می شود این است که نحوه استعلام و اطلاع از ممنوع المعامله بودن یا نبودن اشخاص، چگونه است و به چه مرجعی، باید برای اطلاع از این امر مراجعه کنند؟ لذا در این بخش، قصد داریم به بررسی نحوه استعلام ممنوع المعامله بودن بپردازیم.

در خصوص نحوه استعلام اشخاص ممنوع المعامله یا اطلاع از ممنوع المعامله بودن خود اشخاص، باید گفت که، امکان استعلام به دو صورت حضوری و اینترنتی برای افراد میسر می باشد. در روش حضوری، افراد از طریق مراجعه حضوری به دفاتر ثبت اسناد کشور، معاونت قضایی دادستانی کل کشور و ادارات ثبت اسناد و املاک با به همراه داشتن دستور قضایی؛ می توانند نسبت به استعلام ممنوع الخروجی اقدام نمایند.

در روش اینترنتی، متقاضی می بایست به سکوهای بخش خصوصی از جمله آپ مراجعه نمایند. به این منظور، شخص می بایست برنامه آپ را بر روی تلفن همراه خود نصب نموده و از صفحه اصلی سایت گزینه "همه خدمات" را انتخاب نماید.

پس از آن فرد باید، از بخش خدمات قوه قضاییه، گزینه استعلام اعتبار معاملاتی افراد را برگزیند.

متعاملین پس از ورود به این بخش؛ می توانند با درج کد ملی و شماره موبایل، از وضعیت قانونی خود یا طرف مقابله معامله پس از پرداخته هزینه آن، مطلع شوند. 

برای استعلام اعتبار معاملاتی طرف معامله، شخص می بایست کد ملی و شماره وی را، در قسمت فوق وارد کند. پس از درج موارد مذکور، متقاضی می بایست کد فعالسازی را در این بخش درج نماید.

در نهایت؛ نتیجه استعلام حداکثر تا ۱۵ دقیقه اعلام شده و قابل استفاده خواهد بود.

در نهایت، شخص می تواند وضعیت اعتبار معاملاتی شخص، را مشاهده نماید.

نتیجه استعلام تا یک ماه پس از اعلام؛ در لیست استعلام‌ های فرد موجود خواهد بود و پس از آن حذف خواهد گردید. توجه به این نکته ضروری است که دفاتر اسناد رسمی که به سامانه آنی، دسترسی دارند نیز می توانند، از ممنوع المعامله بودن اشخاص، مطلع شوند و در صورت ممنوع المعامله بودن شخص، باید، از تنظیم سند، به نام آن ها یا از انتقال سند، توسط آن ها، خودداری کنند.

استعلام ممنوع المعامله با کد ملی

از پرسش هایی که در خصوص استعلام اشخاص ممنوع المعامله، مطرح می گردد، این است که آیا، استعلام ممنوع المعامله با کد ملی شخص، امکان پذیر است یا خیر و در صورت مثبت بودن پاسخ، باید به چه نحو، این امر را انجام داد؟ 

در پاسخ به این پرسش، باید گفت، همانطور که در قسمت های قبل، توضیح دادیم، در حال حاضر، امکان اطلاع از ممنوع المعامله بودن طرف معامله، صرفا، هم از طریق مراجعه حضوری به دفاتر ثبت اسناد کشور، معاونت قضایی دادستانی کل کشور و ادارات ثبت اسناد و املاک، امکان پذیر است و هم از طریق سکوهای بخش خصوصی.

در مراجعات حضوری، یکی از مدارکی که از شخص، جهت استعلام وضعیت ممنوع المعامله بودن، خواهند گرفت، کد ملی شخصی است که قصد استعلام وضعیت او را داشته و در این مرحله، شخص می تواند، با دادن کد ملی، از وضعیت ممنوع المعامله بودن طرف معامله یا خودش مطلع شود. در روش اینترنتی هم، ارائه مدارک و اسنادی نظیر شماره تلفن همراه و نیز کد ملی جهت استعلام ضروری است.

نحوه رفع ممنوع المعامله بودن

همانطور که ممنوع الخروجی مالیاتی، با پرداخت بدهی مالیاتی و ارائه مفاصا حساب، به نهاد ذی ربط، بر طرف می گردد، امکان برطرف کردن ممنوع المعامله بودن نیز وجود دارد. لذا، در این قسمت از مقاله، قصد داریم، در خصوص رفع این امر، صحبت کنیم.

در خصوص نحوه رفع ممنوع المعامله بودن، باید گفت، چنانچه، ممنوع المعامله بودن، به علت ورشکستگی یا حجری نظیر صغر سن باشد، پس از رفع ورشکستگی و صغر سن، ممنوع المعامله بودن، بر طرف می گردد. 

در خصوص افرادی که به علت حکم دادگاه نیز ممنوع المعامله هستند، اشخاص، پس از رفع مانع قضایی و صدور حکم دادگاه، مبنی بر رفع ممنوعیت معامله، امکان انجام قانونی معاملات نافذ و صحیح را پیدا خواهند کرد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد استعلام ممنوع المعامله بودن در کانال تلگرام حقوق قراردادها و عقود عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون استعلام ممنوع المعامله بودن پاسخ دهند.