انتقال حقوق بازنشستگی به فرزند

امکان انتقال حقوق بازنشستگی به فرزند، در مورد فرزندان دختر، در صورت عدم ازدواج و عدم اشتغال، بدون محدودیت سنی و برای فرزندان پسر، تا سن 20 سالگی، وجود دارد. نحوه این انتقال نیز در مورد بازنشستگان تامین اجتماعی، از طریق ورود به سامانه خدمات اینترنتی تامین اجتماعی و در مورد کارمندان دولت، به روش مراجعه حضوری به اداره محل خدمت متوفی می باشد.

سازمان تامین اجتماعی و صندوق بازنشستگی کشوری، مبالغی را به طور ماهیانه به بازنشستگان تحت پوشش خود پرداخت می کنند که این مبلغ، حقوق بازنشستگی نامیده می شود. البته، با فوت فرد بازنشسته، حقوق وی قطع نشده و به برخی از افراد خانواده وی، انتقال می یابد. 

از جمله این افراد، فرزند یا فرزندان بازنشسته بوده که پس از فوت پدر یا مادر خود، از حقوق بازنشستگی او بهره مند می شوند. نحوه انتقال حقوق بازنشستگی به فرزند، تابع مراحل و شرایط خاصی بوده که در مورد حقوق بازنشستگی تامین اجتماعی و خدمات کشوری، دارای تفاوت هایی می باشند. همچنین، میزان حقوق بازنشستگی که به فرزند، انتقال می یابد نیز در این دو صندوق، متفاوت است.

با توجه به این تفاوت ها و لزوم آگاهی از مقررات قانونی مربوط به آن، در مقاله حاضر، ابتدا به این سوال پاسخ داد که حقوق بازنشستگی چیست؛ سپس در ادامه، شرایط، نحوه و مراحل انتقال حقوق بازنشستگی به فرزند را توضیح داده و در پایان، این انتقال را، در دو فرض زمان حیات و بعد از فوت بازنشسته، بررسی خواهیم کرد.

حقوق بازنشستگی چیست

یکی از مسائل مهمی که بازنشستگان تامین اجتماعی و کشوری و خانواده های این اشخاص، به ویژه فرزندان آنها با آن مواجه بوده، مساله نحوه انتقال حقوق بازنشستگی به فرزندانشان و شرایط این انتقال می باشد. 

پیش از آنکه به بررسی این دو مساله بپردازیم، ابتدا لازم است تا در مورد مفهوم حقوق بازنشستگی و سهم فرزندان از آن، در هر دو مورد بازنشستگی تامین اجتماعی و کشوری، توضیح داده و در مرحله بعد، به این سوالات، پاسخ دهیم که نحوه انتقال حقوق بازنشستگی به فرزند ، چگونه است و شرایط این انتقال، به چه صورت می باشد؟

افرادی که مطابق قانون کار، کارگر، محسوب شده و تحت حمایت قانون تامین اجتماعی بوده و همچنین، کارمندان دولت که تابع قانون استخدام کشوری هستند، پس از رسیدن به سن خاصی و با دارا بودن شرایط لازم، بازنشست می شوند.

پس از بازنشست شدن فرد، سازمان تامین اجتماعی(برای کارگران) و صندوق بازنشستگی کشوری(برای کارمندان دولت)، مبلغی را به طور ماهیانه به بازنشسته پرداخت می کنند که این مبلغ، حقوق بازنشستگی نامیده می شود. البته کارمندان دولت، علاوه بر این حقوق، از مزایای دیگری نیز برخوردار شده که پاداش بازنشستگی نامیده می شود.

نکته ای که در رابطه با حقوق بازنشستگی، وجود داشته، این مساله بوده که با فوت فرد بازنشسته، حقوق وی قطع نشده و با شرایطی، به برخی از افراد خانواده وی، انتقال می یابد. یکی از این افراد، فرزند یا فرزندان بازنشسته بوده که پس از فوت پدر یا مادر خود، از حقوق بازنشستگی آنها بهره مند می شوند.

نحوه انتقال حقوق بازنشستگی به فرزند، تابع مراحل و شرایط خاصی بوده که در مورد حقوق بازنشستگی تامین اجتماعی و خدمات کشوری، دارای تفاوت هایی می باشند. همچنین، میزان حقوق بازنشستگی که به فرزند، انتقال می یابد، در این دو نوع از بازنشستگی، متفاوت بوده که در ادامه، به توضیح این تفاوت می پردازیم.

مطابق بند 2 ماده 83 قانون تامین اجتماعی، سهم هر فرزند از حقوق بازنشستگی پدر یا مادر خود ، 25 درصد مستمری والد وی بوده و در شرایطی که فرزند، هر دو پدر و مادر خود را از دست داده باشد، این سهم، از جمله سهم دختر از حقوق پدر فوت شده و مادر وی، به دو برابر افزایش می یابد.

همچنین، چنانچه، یکی از بازماندگان بازنشسته فوت شده، خود فوت گردد یا شرایط دریافت مستمری را از دست دهد، سهم وی، میان سایر مستمری بگیران، تقسیم می شود. بنابراین، به عنوان مثال، اگر بازنشسته فوت شده، علاوه بر فرزند، پدر و مادر نیز داشته، پس از فوت پدر و مادر وی، سهم مستمری آنها، به فرزند بازنشسته، تعلق خواهد گرفت.

قانون استخدام کشوری، در مواد 82 و 83 خود، چنین مقرر کرده که در صورت فوت کارمند دولت، نصف حقوق بازنشستگی او، به وراث قانونی وی پرداخت شده، مگر اینکه علت فوت، انجام وظیفه باشد که در این صورت، تمام متوسط حقوق کارمند، به عنوان حقوق وظیفه، به ورثه وی پرداخت خواهد شد.

به موجب ماده 87 همان قانون، بر خلاف قانون تامین اجتماعی، حقوق بازنشستگی کارمندان دولت، به طور مساوی، میان وراث آنها تقسیم می شود. بنابراین، سهم فرزند از حقوق بارزنشستگی پدر یا مادر خود، به میزان سهم بقیه ورثه خواهد بود.

تفاوت دیگری که در رابطه با نحوه انتقال حقوق بازنشستگی به فرزند، در سازمان تامین اجتماعی و صندوق خدمات کشوری وجود داشته، این مساله بوده که در مورد کارمندان دولت، اگر مستمری و سهم یکی از ورثه، به دلیلی قطع شود، این سهم، به بقیه ورثه داده نشده و به نفع‌ صندوق بازنشستگی ضبط می ‌گردد.

شرایط انتقال حقوق بازنشستگی به فرزند

علاوه بر میزان حقوق بازنشستگی منتقل شده به فرزند، که در مورد کارگران مشمول سازمان تامین اجتماعی و کارمندان مشمول صندوق بازنشستگی کشوری، دارای تفاوت های قابل ملاحظه ای می باشد، تا پیش از تصویب قانون حمایت خانواده در سال 1391، نحوه و شرایط انتقال حقوق بازنشستگی به فرزند، در این دو نوع بازنشستگی نیز متفاوت از یکدیگر بود.

اما، از سال 1391 و با تصویب قانون حمایت خانوده، شرایط انتقال حقوق بازنشستگی به فرزند، در تمام صندوق های بازنشستگی، اعم از کشوری، لشکری، بازنشستگی تامین اجتماعی و سایر صندوق های خاص، تحت شمول این قانون قرار گرفت و لذا، در حال حاضر، این شرایط، برای فرزندان بازنشستگان تامین اجتماعی و خدمات کشوری و همچنین، برای فرزندان دختر و پسر، به یک صورت می باشد.

مطابق ماده 48 قانون حمایت خانواده جدید، « فرزنـدان اناث، در صـورت نداشتن شغل یا شوهر و فرزندان ذکور، تا سن بیست سالگی و بعد از آن، منحصرا در صورتی که معلول از کار افتاده نیازمند باشند یا اشتغال به تحصیلات دانشگاهی داشته باشند، حسب مورد، از کمک هزینه اولاد، بیمه و مستمری بازماندگان یا حقوق وظیفه والدین خود برخوردار می گردند.» با توجه به این ماده، شرایط انتقال حقوق بازنشستگی به فرزند، به شرح زیر می باشد:

انتقال حقوق بازنشستگی، به فرزند دختر، دارای محدودیت سنی نبوده و فرزند دختر، مادامی که ازدواج نکرده و دارای شغل نمی باشد، می تواند از حقوق بازنشستگی پدر یا مادر خود، استفاده نماید.

سن برخورداری فرزند از حقوق بازنشستگی پدر یا مادر خود، برای فرزند پسر، حداکثر تا 20 سالگی وی می باشد. فرزند پسر، بعد از این سن، صرفا در صورت معلولیت و از کارافتادگی یا اشتغال به تحصیلات دانشگاهی، حق استفاده از حقوق بازنشستگی پدر یا مادر خود را خواهد داشت.

مراحل و نحوه انتقال حقوق بازنشستگی به فرزند

بر خلاف شرایط انتقال حقوق بازنشستگی به فرزند، نحوه و مراحل انتقال این حقوق، در مورد بازنشستگان تامین اجتماعی و خدمات کشوری، دارای تفاوت هایی بوده که لازم است از سوی وراث آنها، مورد توجه قرار گیرد. لذا، در این بخش، در دو قسمت جداگانه، به توضیح مراحل و نحوه انتقال حقوق بازنشستگی به فرزند خواهیم پرداخت.

مطابق اعلام سازمان تامین اجتماعی، مراحل و نحوه انتقال حقوق بازنشستگی به فرزند، بدین صورت بوده که پس از فوت بازنشسته، فرزند و سایر وراث وی، به منظور انتقال حقوق بازنشستگی، یا باید با در دست داشتن مدارک لازم، به شعبه بیمه تامین اجتماعی متوفی، مراجعه کرده و یا اینکه از طریق سامانه خدمات اینترنتی سازمان تامین اجتماعی، به آدرس es.tamin.ir اقدام نمایند. لذا، در این بخش، به توضیح نحوه انتقال حقوق بازنشستگی تامین اجتماعی به فرزند، از طریق سامانه خدمات اینترنتی سازمان تامین اجتماعی پرداخته که مطابق راهنمای تصویری زیر می باشد:

ابتدا، به منظور ایجاد حساب کاربری، وارد سامانه خدمات اینترنتی سازمان تامین اجتماعی، به آدرس es.tamin.ir شده و با کلیک بر روی گزینه ثبت نام، برای دریافت نام کاربری و کلمه عبور، اقدام نمایید.

پس از ثبت نام، وارد حساب کاربری خود شده و از طریق منوی مستمری بگیران، گزینه مستمری بازماندگان و سپس، زیر منوی (درخواست برقراری مستمری توسط بازماندگان) را انتخاب کنید.

در این مرحله از روند نحوه انتقال حقوق بازنشستگی به فرزند، کد ملی متوفی را در کادر مشخص شده، وارد کرده و بر روی دکمه تایید کلیک نمایید.

در صفحه جدید، مطابق کد ملی که وارد کرده اید، اطلاعات هویتی متوفی به شما نشان داده می شود.

در ادامه، می توانید از لیست موجود، برای مشاهده سوابق بیمه تامین اجتماعی متوفی و بررسی این سوابق، استفاده نمایید. چناچه، اطلاعات، صحیح می باشد، با تایید سوابق به مرحله بعد بروید.

در این گام از مراحل نحوه انتقال حقوق بازنشستگی به فرزند، مشخصات هویتی و اطلاعات نشانی و تماس فرزندان متوفی و سایر بازماندگان وی را در کادرهای مربوطه، وارد نمایید.

در این صفحه، مدارک لازم را بارگذاری کنید.

پس از بارگذاری مدارک، بر روی دکمه ثبت اطلاعات کلیک کنید و در صورتی که متوفی، دارای بازماندگان دیگری نیز می باشد، دکمه افزودن بازمانده بعدی را بزنید و همین مراحل را برای سایر بازماندگان، تکرار نمایید. در نهایت، بر روی دکمه ثبت نهایی کلیک نمایید. چنانچه، مراحل را به درستی طی کرده باشید، این پیام را مشاهده می کنید: (درخواست شما با موفقیت ثبت شد)

لازم به ذکر است که مدارک لازم، جهت انتقال حقوق بازنشستگی به فرزند در بازنشستگی تامین اجتماعی، عبارتند از: گواهی فوت بیمه شده، اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی بازنشسته و وراث، اصل و کپی قباله ازدواج همسر متوفی، گواهی تحصیلی برای فرزندان پسر که بیش از 18 سال تمام داشته، فرم درخواست مستمری وراث و اصل و کپی گواهی انحصار وراثت که باید حداکثر تا 9 ماه پس از تاریخ فوت، ارائه شود.

بر خلاف بازنشستگی تامین اجتماعی، نحوه انتقال حقوق بازنشستگی به فرزند در بازنشستگی خدمات کشوری، صرفا به روش مراجعه حضوری، امکان پذیر بوده و لذا، نمی توان از طریق سایت کانون بازنشستگی کشوری، برای این امر، اقدام نمود. بدین منظور، فرزند و سایر بازماندگان متوفی که داراری شرایط لازم بوده، باید با در دست داشتن مدارک لازم، شامل گواهی فوت، مدارک هویتی وراث، تعهدنامه فرزندان دختر و  استعلام از صندوق های بیمه ای مبنی بر عدم دریافت حقوق توسط فرزندان دختر، به اداره محل خدمت متوفی مراجعه کنند.

اداره مربوطه، پس از دریافت مدارک از فرزند و سایر وراث متوفی، آن مدارک را جهت تایید، به واحد اجرایی صندوق بازنشستگی کشوری ارسال کرده و پس از بررسی مدارک، توسط کارشناسان فنی صندوق، دستور پرداخت مستمری یا همان حقوق وظیفه متوفی، به فرزند و سایر وراث وی صادر می گردد.

انتقال حقوق بازنشستگی به فرزند در زمان حیات

یکی از دغدغه های پدران و مادران، برای فرزندان خود، مساله وضعیت اقتصادی و درآمد پایین آنها در مقایسه با سطح تورم کشور می باشد. لذا، برخی از والدینی که به سن بازنشستگی تامین اجتماعی یا بازنشستگی خدمات کشوری رسیده و حقوق بازنشستگی، دریافت کرده، اما دارای  منابع درآمدی دیگر، مانند شغل آزاد و اجاره املاک هستند، این سوال را مطرح می کنند که آیا انتقال حقوق بازنشستگی به فرزند در زمان حیات، امکان پذیر می باشد؟ و در صورت امکان، شرایط انتقال چیست؟

انتقال حقوق بازنشستگی به فرزند بعد از فوت

در بخش قبل، به این سوال، پاسخ دادیم که آیا انتقال حقوق بازنشستگی به فرزند در زمان حیات، امکان پذیر می باشد؟ و گفتیم که با توجه به قانون تامین اجتماعی و قانون استخدام کشوری، پاسخ این سوال، منفی بوده و لذا، انتقال حقوق بازنشستگی به فرزند در زمان حیات، امکان پذیر نمی باشد.

انتقال حقوق بازنشستگی به فرزند بعد از فوت که از نظر قانون تامین اجتماعی و قانون استخدام کشوری، مجاز بوده، تابع شرایطی است که در ادامه ، به توضیح این شرایط، می پردازیم.

فرزند دختر، برای برخورداری از حقوق بازنشستگی پدر و مادر خود و استفاده از بیمه تامین اجتماعی یا خدمات درمانی آنها، دارای محدودیت سنی نبوده و تا زمانی که که ازدواج نکرده و دارای شغل نمی باشد، می تواند برای انتقال حقوق بازنشستگی پدر یا مادر خود، اقدام نماید.

فرزند پسر، حداکثر تا 20 سالگی، حق برخورداری از حقوق بازنشستگی پدر و مادر خود را داشته و بعد از این سن، تنها در شرایط معلولیت و از کارافتادگی یا اشتغال به تحصیلات دانشگاهی، حق انتقال حقوق بازنشستگی پدر یا مادر خود را خواهد داشت.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد انتقال حقوق بازنشستگی به فرزند در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون انتقال حقوق بازنشستگی به فرزند پاسخ دهند.