مدارک لازم جهت اثبات عدم تمکین

از جمله مهم ترین مدارک لازم و مورد نیاز، جهت اثبات عدم تمکین زن و مرد (در قالب دعاوی ای همچون الزام به پرداخت نفقه و تهیه مسکن مناسب برای زوجه)، می توان به استشهادیه شهود، تحقیق محلی و نیز اقرار طرف مقابل اشاره نمود. از نکات مهم در خصوص این مدارک، آن است که باید در شرح دادخواست قید شده و ضمیمه آن شوند.

بر اساس قانون مدنی، زمانی که زن و مردی، با هم عقد نکاح بسته و به صورت شرعی و قانونی، به زوجیت دائم یکدیگر در آمدند، مشمول حقوق و تکالیف قانونی مربوط به آن قرار خواهند گرفت. از جمله این حقوق و تکالیف مشترک، می توان به لزوم تمکین زن از شوهر و همچنین، الزام به پرداخت نفقه به زن توسط مرد، اشاره نمود.

با این حال، در شرایطی، این امکان وجود دارد که زوجین، به دلیل اختلافات خانوادگی، از انجام تکالیفی همچون تمکین در برابر همسر، خودداری کرده و بدین ترتیب، طرف مقابل، قصد داشته باشد تا با توسل به راهکارهای قانونی، همچون مراجعه به دادگاه، الزام به ایفای تعهد توسط وی را تقاضا کند. لذا، خواهان، برای اثبات عدم تمکین، نیازمند ارائه مدارک لازم جهت اثبات عدم تمکین​ است که با ارائه آنها به دادگاه و در نظر داشتن چگونگی اثبات ترک منزل، حکم، به نفع وی صادر شده و از مزایای قانونی دعوای خود برخوردار شود.

برای پاسخ دادن به این سوال، در ادامه این مقاله، قصد داریم مدارک لازم و مورد نیاز جهت اثبات کردن عدم تمکین از طرف زنان و مردان را مورد بررسی قرار داده و سپس، برخی از نکات قانونی مهم در این خصوص را توضیح دهیم. در آخر نیز به ارائه مطالبی در خصوص چگونگی اثبات ترک منزل توسط زن ارائه شده است.

مدارک لازم جهت اثبات عدم تمکین زن

بر اساس قانون مدنی، زنان، موظف شده اند که از همسر خود، تمکین کنند. زمانی که از تمکین صحبت می کنیم، می توانیم آن را در دو معنای تمکین عام و خاص، مورد بررسی قرار دهیم. تمکین خاص، به معنای آن است که زن، می بایست نیازهای زناشویی همسر خود را تا حدود متعارفی، تامین نماید. در کنار آن، تمکین عام از همسر نیز به معنای پذیرش ریاست مرد بر کانون خانواده است و زن، می بایست در امور کلی مربوط به زندگی مشترک، از شوهر خود حرف شنوی داشته باشد.

البته، گفتنی است که الزام زن به تمکین از همسر، ناظر بر شرایط عادی و معمولی است. اما گاهی ممکن است شرایطی به وجود آید که تمکین از همسر، بر زن، الزامی نباشد؛ چرا که به عنوان مثال، ممکن است که تمکین کردن خاص از همسر برای زن، خطر یا ضرری مهم ایجاد کرده باشد.

در صورتی که زن، عذر موجهی برای عدم تمکین از همسر نداشته باشد، مرد می تواند با تنظیم دادخواست الزام به تمکین و مراجعه به دادگاه خانواده، اقدام به اثبات عدم تمکین زوجه نماید. هر چند که اگر دادگاه، حکم الزام به تمکین زن را صادر کند، باز هم به لحاظ عملی، نمی توان زوجه را مجبور به زندگی مشترک با شوهر و تمکین خاص از وی کرد.

با این وجود، صدور حکم الزام به تمکین توسط زن، این مزیت را دارد که در صورت ثابت شدن عدم تمکین زن، شوهر از پرداخت نفقه به زوجه، معاف شده و در مواردی نیز به دلیل عسر و حرج ناشی از عدم تمکین زن، با اجازه دادگاه، می تواند اقدام به ازدواج مجدد نماید. اما سوالی که در این ارتباط مطرح می شود، این است که برای اثبات عدم تمکین زن در دادگاه، چه مدارکی مورد نیاز است و جه نکاتی را باید در نظر داشت؟یا اینکه چگونه عدم تمکین زن را ثابت کنیم ؟ مهمترین مدارک اثبات نشوز چیست؟

در پاسخ به این سوال که مدارک لازم جهت اثبات عدم تمکین زن چیست، باید گفت که اصولا مردان، برای ثابت کردن عدم تمکین زن، می توانند به هر یک از ادله اثبات دعوی، استناد کرده و حین تنظیم نمونه دادخواست الزام به تمکین زن، آن ها را در دادخواست، قید و ضمیمه دادخواست خود نماید.

یکی از مهم ترین مدارک لازم برای اثبات عدم تمکین زن، استشهادیه است و مرد با معرفی نمودن شاهد به دادگاه، این امر را ثابت کند. به عنوان مثال، در صورتی که اقوام و بستگان، در خصوص عدم تمکین زن، اطلاعاتی دارند، می توانند در دادگاه، اقدام به ادای شهادت کنند. همچنین، یکی دیگر از مدارک مورد نیاز برای اثبات عدم تمکین، اقرار خود زن، مبنی بر عدم تمکین از شوهر است که عمدتا در پاسخ به سوالات قاضی در جلسه تمکین، مطرح می شود. حال ممکن است این سوال به ذهن برسد که مدارک لازم جهت اظهارنامه عدم تمکین چیست؟ در پاسخ باید بگوییم برای تنظیم اظهارنامه ارائه مدراک هویتی کفایت می کند.

یکی دیگر از مدارک لازم برای اثبات عدم تمکین زن، این است که پس از ترک منزل توسط زوجه بدون دلیل موجه، مرد، می تواند اقدام به ارسال اظهارنامه دعوت به تمکین، خطاب به زن نماید. در صورتی که زن، به اظهارنامه ارائه شده، توجهی ننموده و کماکان بدون دلیل موجه، از تمکین خودداری کند، می توان با ضمیمه کردن مدارک مربوط به اظهارنامه دعوای الزام به تمکین اقامه و عدم تمکین زن را ثابت کرد که در قسمت های بعدی، نکات مربوط به ارائه این مدارک را نیز، توضیح خواهیم داد.

مدارک لازم جهت اثبات عدم تمکین مرد

در قسمت قبل، به بررسی این موضوع پرداخته شد که عدم تمکین از طرف زن، به چه صورت و با استفاده از چه شواهد و مدارکی در دادگاه، قابل اثبات است. اما در همین ارتباط، این سوال نیز ممکن است مطرح شود که عدم تمکین از طرف مرد، به چه صورت قابل اثبات در دادگاه است؟ مدارک لازم جهت اثبات عدم تمکین مرد چیست و به عبارت دیگر، اگر مردی، نسبت به همسر خود تمکین نکند، با چه مدارکی می توان این موضوع را در دادگاه ثابت نمود؟ 

در پاسخ به این سوال، باید گفت که اصولا عدم تمکین یا نشوز زن، ناظر بر وضعیتی است که زن، نسبت به شوهر، از ادای وظایف زناشویی خود، امتناع می کند و معمولا، از اصطلاح عدم تمکین مرد در برابر زن، استفاده نمی شود. با این توضیح که، هر چند مردان نیز همچون زنان، موظف هستند که با زن خود، حسن معاشرت داشته و در تقویت کانون زندگی مشترک، تلاش نموده و در حدود متعارف، نیازهای زناشویی همسر خود را برطرف نمایند، با این حال، مطابق رویه قضایی دادگاه های ایران، این محاکم، حکم الزام به تمکین مرد را معمولا صادر نمی کنند.

به همین دلیل، خانم هایی که قصد شکایت از همسر خود را دارند، می توانند به جای دعوای الزام به تمکین شوهر، در قالب دعاوی دیگری، از قبیل دعوای الزام به پرداخت نفقه، دعوای الزام به تعیین تکلیف زندگی مشترک توسط زوج (مثلا در طی دوران عقد) یا دعوای تهیه مسکن مناسب در شان زوجه، اقدام به شکایت از همسر نموده و به این ترتیب، شوهر را ملزم به ادای وظایف زناشویی خود نمایند.

اما در خصوص اینکه مدارک لازم و مورد نیاز جهت اثبات عدم تمکین توسط مردان، در قالب دعاوی همچون الزام به پرداخت نفقه و یا تهیه مسکن مناسب در شان زوجه چیست، باید گفت که زنان، برای اثبات عدم پرداخت نفقه توسط مرد، می توانند پس از طرح دعوی در دادگاه خانواده، با ارائه مدارکی همچون استشهادیه محلی و شهادت شهود، اقدام به اثبات عدم تمکین از طرف مرد نمایند.

همچنین، می توان از دادگاه تقاضا کرد که قرار تحقیق محلی صادر نموده و کارشناس دادگاه، مشاهدات خود در خصوص موضوع را به دادگاه ارائه دهد. در صورتی هم که مرد، در دادگاه، اقرار کند که علی رغم تمکین از طرف زن، به وی نفقه ای نمی پردازد، دادگاه، به استناد این اقرار، می تواند حکم به پرداخت نفقه علیه مرد صادر کند.

به علاوه اینکه، در صورتی که شوهر، اقدام به بیرون کردن زوجه از منزل نموده باشد، زن نیز، می تواند با پلیس تماس گرفته و صورتجلسه پلیس برای عدم تمکین را فراهم نماید تا با استناد به آن، این امر را در دادگاه، اثبات کند که مرد، با همسر خود، حسن معاشرت نداشته و زمینه عدم تمکین وی را فراهم کرده است. همچنین است، زمانی که به استناد صورتجلسه پلیس، مناسب نبودن محل زندگی مشترک و عدم تمکین، اثبات می شود.

اصولا در چنین دعاوی ای، زنان، ابتدائا می توانند با ارسال اظهارنامه ای به مرد، ادای وظایف زناشویی همچون پرداخت نفقه یا تعیین تکلیف زندگی مشترک و تهیه مسکن مناسب را از ایشان تقاضا کرده و در صورتی که مرد، از ادای این تکالیف خودداری کند، به استناد مدرک اظهارنامه ارائه شده، در دادگاه، علیه وی، طرح دعوی نمایند که در ادامه، نکات مورد نیاز در خصوص ارائه این مدارک، توضیح داده می شود.

نکات مربوط به مدارک لازم جهت اثبات عدم تمکین

در قسمت های قبل، به توضیح این مطالب پرداخته شد که در دعاوی تمکین مرد و زن، چه مدارک و شواهدی را می توان به دادگاه ارائه نمود تا دادگاه با توجه به آن مدارک و احراز شرایط منزل برای تمکین زن، حکم تمکین صادر نماید. اما در این قسمت، قصد داریم برخی از نکات مربوط به مدارک لازم جهت اثبات عدم تمکین را توضیح دهیم.

اولین نکته مهم در خصوص مدارک لازم جهت اثبات عدم تمکین، این است که بر اساس قانون، هر فردی که دعوایی را در دادگاه مطرح می کند، موظف است که خود وی، با ارائه شواهد مدارک مورد نیاز، آن را اثبات کند. به همین دلیل، خواهان دعوی (چه زن و چه مرد)، موظف است قبل از طرح دعوی، مدارک لازم را تهیه و به دادگاه ارائه نماید.

دومین نکته مهم در خصوص مدارک لازم جهت اثبات عدم تمکین، این است که برای اثبات دعاوی حقوقی همچون تمکین، از هر کدام از ادله اثبات دعوی در دعاوی حقوقی، می توان استفاده کرد که از جمله مهم ترین آنها، اقرار طرف مقابل، استشهادیه، تحقیق محلی و اسناد کتبی در خصوص موضوع می باشد که به تناسب مورد، قابلیت استفاده در دادگاه را خواهند داشت.

سومین نکته مهم در این رابطه، نحوه استناد و ارائه مدارک مورد نیاز می باشد. با این توضیح که، خواهان، حین طرح دعوی در دادگاه، می بایست دادخواستی در خصوص موضوع، تهیه کرده و از طریق دفاتر خدمات قضایی، آن را ثبت نماید. در شرح دادخواست، می بایست به مدارک موجود در خصوص موضوع (همچون استشهادیه محلی) استناد شده و همچنین، مدارک مزبور، ضمیمه دادخواست شود.

در خاتمه، باید افزود که تصمیم گیری در خصوص اعتبار مدارک مورد نیاز جهت اثبات عدم تمکین، با قاضی صادر کننده حکم است. به عنوان مثال، پذیرش شهادت شهودی که برای اثبات عدم تمکین معرفی می شوند (در صورتی که شرایط شهادت شرعی را نداشته باشند) کاملا به رای و نظر قاضی صادر کننده حکم، بستگی خواهد داشت. 

چگونگی اثبات ترک منزل توسط زن

همانطور که گفتیم یکی از مواردی که مرد می تواند اقدام به طرح دادخواست الزام به تمکین نماید زمانی است که، زوجه بدون دلیل موجه منزل مشترک را ترک کرده است. از این رو در این بخش قصد داریم به بررسی چگونگی اثبات ترک منزل توسط زن بپردازیم. مرد بهتر است به هنگام تنظیم و ثبت دادخواست الزام به تمکین مدارک و مستندات خود را ارائه نماید. از جمله مهمترین مدارک و دلایلی که ترک منزل را اثبات می کند، شهادت شهود می باشد که پیش از این مدارک لازم برای شکایت از همسر بیان شد.

همچنین در طی رسیدگی به پرونده اقرار طرف مقابل، عدم رغبت زن به ادامه زندگی مشترک، ارائه نظریه کارشناس و... می باشد. عدم تمکین از جمله مواردی است که با ترک منزل توسط زن تحقق پیدا می کند و این موضوع به راحتی با شهادت شهود قابل اثبات می باشد. چنانچه زوج پیش از طرح دعوا اقدام به ارسال اظهارنامه حقوقی برای زوجه نموده باشد می تواند آن را نیز به عنوان یک اماره برای ترک زندگی به محکمه ارائه دهد.

زوج باید با ارائه دلایل و مستندات خود و بیان استدلال هایش در طول پرونده، قاضی را به این یقین برساند که زوجه بدون دلیل موجه زندگی مشترک را ترک کرده است؛ در این صورت حکم الزام به تمکین وی صادر می شود، چنانچه پس از صدور حکم الزام به تمکین بازم هم زوجه از تمکین خودداری نماید، ناشزه بوده و نفقه به او تعلق نمی گیرد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص مدارک لازم جهت اثبات عدم تمکین در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون مدارک لازم جهت اثبات عدم تمکین پاسخ دهند.