هبه، قراردادی است که ضمن آن، یک نفر، مالی را به طور مجانی، به شخص دیگری، تملیک می کند. انعقاد عقد هبه، می تواند هم به شکل شفاهی، صورت گرفته و هم، به موجب تنظیم یک سند مکتوب برای آن، انجام گیرد. چنانچه، برای انعقاد عقد هبه، یک سند تنظیم گردد، به این سند، هبه نامه گفته می شود.

هبه نامه یا همان سند مکتوب هبه، بر دو نوع هبه نامه عادی و هبه نامه رسمی می باشد. تنظیم این سند ، منوط به رعایت شرایط مقرر در قانون بوده و در صورتی که رسمی باشد، لازم است تا هزینه تنظیم آن نیز مطابق تعرفه دفاتر اسناد رسمی، پرداخت گردد؛ در غیر این صورت، از اعتبار قانونی، برخوردار نبوده یا اینکه امکان ثبت رسمی آن، وجود نخواهد داشت.

با توجه به توضیحات فوق، در این مقاله، ابتدا، به این سوال پاسخ داده که هبه نامه رسمی چیست؛ سپس، شرایط و قوانین تنظیم هبه نامه را توضیح داده و در پایان، یک نمونه متن قرارداد هبه را برای دانلود، ارائه خواهیم کرد.

هبه نامه رسمی چیست؟

پیش از آنکه به این سوال پاسخ دهیم که هبه نامه رسمی چیست، لازم است تا ابتدا، مفهوم هبه و هبه نامه را تعریف کرده و پس از روشن کردن مفهوم این دو کلمه حقوقی، به این سوال پاسخ دهیم که هبه نامه رسمی چیست؟

هبه در قانون مدنی، در ماده 795 ، تعریف شده است. بر اساس این ماده: «هبه، عقدی است که به موجب آن، یک نفرمالی را مجانا به کس دیگری، تملیک می کند.» در این حالت، به شخصی که مالی را تملیک کرده، واهب(هبه کننده)، به شخصی که مال به وی تملیک شده، متهب(گیرنده هبه) و به مالی که هبه شده است، عین موهوبه، گفته می شود.

همانطور که ملاحظه می شود، هبه در حقوق، معادل هدیه در عرف می باشد. بنابراین، هرگاه، شخصی، مالی را به دیگری، هدیه دهد، از آنجا که این تملیک، مجانا انجام گرفته، به آن، هبه گفته شده و این عقد و قرارداد، تابع شرایط و قوانین هبه، در قانون مدنی خواهد بود.

انعقاد عقد هبه، می تواند هم به شکل شفاهی، صورت گرفته و هم، به موجب تنظیم یک سند مکتوب، مطابق نمونه متن قرارداد هبه، انجام گیرد. چنانچه، برای انعقاد عقد هبه، یک سند تنظیم گردد، به این سند، هبه نامه گفته می شود. هبه نامه یا همان سند مکتوب هبه، بر دو نوع می باشد: هبه نامه عادی و هبه نامه رسمی.

منظور از هبه نامه عادی، هبه نامه ای است که توسط خود طرفین و بدون مراجعه به دفاتر اسناد رسمی و پرداخت هزینه آن، تنظیم می گردد. چنانچه، در تنظیم این هبه نامه، شرایط و قوانین هبه رعایت شود، دارای اعتبار خواهد بود، هرچند در مقایسه با نوع رسمی آن، از درجه اثباتی ضعیف تری، برای اثبات هبه، برخوردار می باشد.

اما در پاسخ به این سوال که هبه نامه رسمی چیست، باید گفت، هبه نامه رسمی، هبه نامه ای است که توسط سردفتر اسناد رسمی، در دفتر اسناد رسمی و مطابق قوانین و شرایط ثبت اسناد و نمونه متن قرارداد هبه، تنظیم شده و هزینه آن نیز طبق تعرفه دفاتر اسناد رسمی، پرداخت می گردد.

حتما بخوانید : عقد هبه در قانون مدنی

هزینه هبه نامه رسمی در سال 1401

بعد از پاسخ به این سوال که هبه نامه رسمی چیست، مهم ترین سوالی که در رابطه با این نوع از سند انتقال برای افراد متقاضی، مطرح می شود، این مساله بوده که هزینه هبه نامه رسمی در سال 1401 چقدر می باشد؟ 
لازم به ذکر است که از آنجا که مطابق شرایط  و قوانین هبه، دو نوع هبه نامه معوض و غیر معوض در سیستم حقوقی کشور ما وجود داشته، این پرسش نیز قابل طرح است که آیا هزینه هبه نامه معوض و غیر معوض، با یکدیگر تفاوت داشته یا خیر؟ و در صورت تفاوت، هزینه تنظیم هر یک از این دو نوع هبه نامه، چه میزان می باشد؟ لذا، در این بخش، به توضیح هزینه هبه نامه رسمی در سال 1401 به تفکیک نوع معوض و غیر معوض آن، می پردازیم.

منظور از هبه نامه معوض، هبه نامه ای است که ضمن آن، یک شرط عوض، درج شده باشد. به عنوان مثال، شخص (الف) آپارتمان خود را به شخص (ب) هبه می کند. طرفین، ضمن این قرارداد، این شرط را درج می نمایند که خودرو شخص (ب) نیز به شخص (الف) تملیک شود. در این صورت، هبه نامه، معوض خواهد بود.

در مورد هزینه هبه نامه معوض، باید گفت، در این نوع از هبه نامه، علاوه بر هزینه انتقال مالکیت عین موهوبه، چنانچه، ضمن هبه نامه، انتقال مالکیت مال مورد عوض، از هبه گیرنده به دهنده هبه نیز انجام گیرد، شامل هزینه این انتقال نیز خواهد بود. در انتهای این بخش، به تفصیل در مورد هزینه تنظیم اسناد مالی، صحبت خواهیم کرد.

هبه نامه غیر معوض، به هبه نامه ای گفته می شود که ضمن آن، هیچ شرط عوضی درج نشده و تملیک عین موهوبه به متهب یا هبه گیرنده، بدون عوض و کاملا به صورت رایگان، انجام می گیرد.

از آنجا که در هبه نامه غیرمعوض، صرفا یک انتقال انجام گرفته(انتقال عین موهوبه)، مطابق شرایط و قوانین هبه، هزینه هبه نامه غیرمعوض یا مجانی، صرفا همان هزینه تنظیم سند مالی هبه بوده و طرفین عقد هبه، ملزم به پرداخت هزینه دیگری نمی باشند.

حال، پس از مشخص کردن تفاوت هزینه هبه نامه رسمی، در مورد دو نوع هبه نامه معوض و غیر معوض، می توانیم با استفاده از تعرفه حق التحریر دفاتر اسناد رسمی، به توضیح هزینه هبه نامه رسمی در سال 1401 بپردازیم.

بر اساس آخرین بخشنامه رئیس قوه قضائیه، تعرفه تنظیم اسناد مالی، در مورد اموال منقول و غیر منقول، متفاوت می باشد. در نتیجه، با توجه به منقول یا غیر منقول بودن عین موهوبه، هزینه هبه نامه رسمی نیز متفاوت خواهد بود. هزینه هبه نامه رسمی، در مورد اموال منقول و غیر منقول، در سال 1401 مطابق توضیحات زیر می باشد:

اموال منقول در ماده 19 قانون مدنی، تعریف شده اند. مطابق این ماده: « اشیایی که نقل آن، از محلی به محل دیگر، ممکن باشد، بدون اینکه به خود، یا محل آن، خرابی وارد آید، منقول است » با توجه به این تعریف، خودرو، نمونه ای از اموال منقول است. هزینه هبه نامه رسمی اموال منقول، مطابق جدول زیر می باشد:

 

هزینه هبه نامه رسمی اموال منقول در سال 1401
مبلغ سند	تعرفه
تا مبلغ ده میلیون ریال مقطوعا	350 هزار ریال
تا مبلغ 200 میلیون ریال نسبت به مازاد 10 میلیون ریال	6 در هزار
تا مبلغ یک میلیارد ریال نسبت به مازاد 200 میلیون ریال	4 در هزار
بیش از یک میلیارد ریال نسبت به مازاد یک میلیارد ریال	1 در هزار

 

 

تعرفه حق التحریر دفاتر اسناد رسمی، هر ساله، از سوی قوه قضائیه، اعلام شده و این دفاتر، صرفا باید مطابق تعرفه و میزان هزینه سال مربوطه، اقدام به دریافت وجه، از متقاضیان نمایند. برای دریافت اطلاعات بیشتر در این زمینه، مطالعه مقاله زیر توصیه می شود.

بیشتر بخوانید : تعرفه حق التحریر دفاتر اسناد رسمی

 

شرایط هبه نامه

در پاسخ به این سوال که شرایط هبه نامه چیست، باید به شرایط عمومی صحت معاملات و سپس، شرایط و قوانین هبه در مواد 795 تا 807 قانون مدنی مراجعه نمود. بر اساس این مقررات، شرایط هبه نامه به شرح زیر می باشد:

شرایط عمومی صحت معاملات که در تمام عقود و قراردادها، مشترک بوده و شامل قصد و رضای طرفین عقد هبه، اهلیت آنها، تعیین دقیق موضوع هبه و جهت مشروع قرارداد هبه می باشد.

یکی دیگر از شرایط مهم و ضروری صحت هبه نامه، قبض عین موهوبه می باشد. برای صحیح بودن هبه، لازم است تا مال موضوع آن، از طرف هبه دهنده به هبه گیرنده، تسلیم شود.

در صورتی که متهب یا همان هبه گیرنده، مجنون یا صغیر یا سفیه باشد، مطابق شرایط و قوانین هبه در قانون مدنی، قبض ولی آنها به جای آنها، دارای اعتبار قانونی بوده و هبه، صحیح می باشد.

حتما بخوانید : شرایط صحت معامله

 

قوانین هبه نامه

قوانین هبه نامه، همچون شرایط آن، در قانون مدنی مشخص شده و جزئیات آن، توسط قانون گذار، بیان گردیده است. در پاسخ به این سوال که قوانین هبه نامه چیست، باید گفت، این قوانین، شامل مقررات زیر می باشند:

تنظیم هبه نامه، اعم از اینکه با سند رسمی، انجام گیرد یا سند عادی، علاوه بر قصد و رضای طرفین عقد هبه، به قبض عین موهوبه نیز نیاز دارد؛ یعنی، باید مال موضوع هبه، از طرف هبه دهنده به هبه گیرنده تسلیم شود. به عنوان مثال، اگر موضوع هبه، یک آپارتمان است، هبه دهنده باید آپارتمان را تخلیه کرده و کلید آن را به متهب بدهد.

از دیگر قوانین مهم هبه، امکان رجوع از آن می باشد. مطابق ماده 803 قانون مدنی، بعد از انعقاد هبه و انجام قبض، واهب می تواند از هبه رجوع کرده و مال را پس بگیرد؛ مگر در پنج حالت: 1- اگر هبه گیرنده، پدر، مارد یا فرزند هبه دهنده باشد. 2- هبه، معوض بوده و عوض آن به واهب داده شده باشد. 3- عین موهوبه از مالکیت متهب، خارج شده باشد؛ مانند اینکه آن را فروخته باشد. 4- در عین موهوبه، تغییری ایجاد شده باشد؛ مانند اینکه پارچه، تبدیل به لباس شود. 5- متهب یا واهب فوت کنند.

بیشتر بخوانید : قانون مدنی

 

نمونه متن قرارداد هبه

در بخش های قبل، به تعریف هبه ، انواع آن و هزینه هبه نامه رسمی معوض و غیر معوض پرداخته و به این سوالات پاسخ دادیم که شرایط  و قوانین هبه چیست. در این بخش، متن یک نمونه متن قرارداد هبه را ارائه کرده و فایل آن را نیز جهت دانلود خوانندگان محترم، در انتهای این بخش، قرار خواهیم داد.

برای دانلود نمونه متن قرارداد هبه، بر روی دکمه دانلود فایل، در باکس زیر کلیک نمایید.

در ادامه بخوانید : رجوع از هبه

 

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد هبه نامه و نحوه تنظیم آن در کانال تلگرام حقوق قراردادها و عقود عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون هبه نامه و نحوه تنظیم آن پاسخ دهند.

 

 

سوالات متداول

1- هبه نامه چیست؟

2- شرایط هبه نامه چیست؟

3- قوانین هبه شامل چه قواعدی می باشد؟

---

نظرات کاربران