شرایط ساقط شدن اذن پدر

شرایط ساقط شدن اذن پدر، با توجه به موارد مختلف، متفاوت می باشد. به عنوان مثال، در مورد انجام امور فرزند صغیر و مجنون و سفیه، کهولت سن پدر و حجر او و در مورد اجازه ازدواج دختر باکره، مخالفت بدون دلیل پدر، از شرایط ساقط شدن اذن پدر می باشند. در این موارد، نحوه ساقط کردن اجازه، از طریق ثبت دادخواست در دفاتر خدمات قضایی و رسیدگی به آن، در دادگاه خانواده خواهد بود.

مطابق قوانین کشور ما که منبعث از فقه اسلامی بوده، اذن یا همان اجازه پدر، به عنوان ولی قهری فرزند، در موارد بسیاری، برای انجام امور مالی و غیر مالی فرزندان، نظیر ازدواج و فروش اموال آنها، مورد نیاز می باشد.

اما گاهی، به دلیل تغییر وضعیت روانی پدر، مانند مجنون شدن وی یا سوء استفاده او از حق ولایت خود، حق اذن یا اجازه پدر، ساقط می گردد. در این موارد، متقاضی می تواند، با مراجعه به دادگاه، برای ساقط کردن اجازه پدر و دریافت مجوز لازم اقدام نماید که انجام این امر، مستلزم آشنایی با روند و مراحل قانونی آن می باشد.

لذا، در این مقاله، ابتدا به این سوال پاسخ داده که اذن پدر در چه مواردی مورد نیاز است؛ سپس در ادامه، شرایط ساقط شدن اذن پدر و نحوه ساقط کردن اجازه او را، با توجه به قوانین موجود، توضیح خواهیم داد.

اذن پدر در چه مواردی مورد نیاز است

پیش از آنکه به این سوالات پاسخ دهیم که شرایط ساقط شدن اذن پدر چیست و نحوه ساقط کردن اجازه وی به چه صورت می باشد، لازم است تا ابتدا، موارد ضروری نیازمند اذن و اجازه پدر را بررسی کرده و سپس به سوالات فوق، پاسخ دهیم .

در نظام حقوقی کشور ما، اذن یا همان اجازه پدر، در موارد بسیاری، برای انجام امور مالی و غیر مالی فرزندان، مورد نیاز می باشد. البته، این موارد، در یک فصل یا بخش جداگانه و در یک قانون معین، گفته نشده و برای مطالعه آن ها، لازم است که مواد قانونی متعددی، جمع آوری شود. لذا، برای پاسخگویی به این سوال که اذن پدر در چه مواردی مورد نیاز است، لازم می باشد تا به قوانین مختلفی، نظیر قانون مدنی، قانون گذرنامه و قانون حمایت خانواده، مراجعه نمود.

در قانون مدنی کشور ما، پدر و جد پدری، اولیای قهری نامیده شده و امور مالی و غیر مالی فرزندان، تا سن مشخصی، باید با اذن و اجازه و تحت نظارت آنها، انجام گیرد، در غیر این صورت، عمل انجام گرفته، فاقد اعتبار قانونی خواهد بود.

به طور کلی، فرزند صغیر(یعنی، فرزندی که به سن بلوغ نرسیده)، همچنین، فرزند سفیه(فرزند غیر رشید که اهمیت امور مالی خود را تشخیص نمی دهد)، تنها در امور مالی و فرزند مجنون(دیوانه)، تحت ولایت پدر و جد پدر خود می باشند.

بنابراین، پاسخ کلی به این سوال که اذن پدر در چه مواردی مورد نیاز است، این بوده که مطابق مقررات قانون مدنی، در کلیه امور مالی و غیر مالی فرزند صغیر و فرزند مجنون و امور مالی فرزند سفیه، اذن و اجازه پدر، مورد نیاز می باشد.

با این وجود، گاه، حتی پس از بالغ شدن فرزند نیز، برای انجام برخی از امور وی، اذن و اجازه پدر، مورد نیاز بوده و بدون اجازه پدر، جز در موارد استثنایی، امکان انجام آن امور وجود ندارد. این موارد، عبارتند از:

خروج فرزند از کشور: مطابق ماده 18 قانون گذرنامه، برای صدور گذرنامه و اجازه خروج از کشور فرزندان کمتر از 18 سال، اجازه پدر برای خروج فرزند از کشور، به عنوان ولی، مورد نیاز بوده و بدون این اجازه، گذرنامه ای برای فرد، صادر نخواهد شد.

ازدواج دختر باکره: به موجب ماده 1043 قانون مدنی، در صورتی که دختر باکره، قصد ازدواج داشته باشد، صحت و انجام نکاح وی، منوط به اذن و اجازه پدر وی می باشد، ولو اینکه دختر به سن بلوغ رسیده باشد.

شرایط ساقط شدن اذن پدر

مطابق مقررات قانون مدنی و سایر قوانین خاص، اذن و اجازه پدر، به عنوان ولی قهری فرزندان، قاعدتا، برای انجام کلیه امور مالی و غیر مالی آنها، مورد نیاز بوده و بدون این اجازه، انجام آن امور، توسط سایر افراد، امکان پذیر نخواهد بود.
با این وجود، گاهی شرایطی ایجاد می شود که در آن شرایط خاص، به دلیل اهمیت رعایت مصلحت فرزند، قانون گذار، ساقط شدن اذن پدر را پیش بینی نموده که در این موارد، نحوه ساقط کردن اجازه پدر، مطابق مقررات قانونی مربوطه می باشد. لذا، در این بخش، قصد داریم تا شرایط ساقط شدن اذن پدر را بررسی کرده و در بخش بعد، مراحل قانونی و نحوه ساقط کردن اجازه پدر را توضیح دهیم. شرایط ساقط شدن اذن پدر، در موارد مختلف امور مالی و غیر مالی، به شرح زیر می باشد:

مطابق مواد 1184 و 1185 قانون مدنی، به طور کلی، در مورد انجام امور مالی و غیر مالی فرزند محجور، شامل فرزند صغیر و فرزند مجنون و امور مالی فرزند سفیه، شرایط ساقط شدن اذن پدر، شامل موارد زیر می باشد:

پدر، غبطه و مصلحت فرزند را رعایت نکند و مرتکب اقداماتی شود که موجب ضرر فرزند وی گردد.

پدر، به دلیل پیر شدن و یا بیماری و امثال آن، توانایی اداره امور مالی و غیر مالی فرزند خود را نداشته و شخصی را هم برای انجام این امور تعیین نکرده باشد.

در حالتی که پدر، خود محجور شود، یعنی سفیه یا مجنون گردد.

شرایط ساقط شدن اذن پدر، در مورد رضایت پدر برای ازدواج دختر باکره، در مواد 1043 و 1044 قانون مدنی کشور ما مشخص شده است که در این شرایط، دختر می تواند مطابق مقررات مربوط به نحوه ساقط کردن اجازه پدر، برای ازدواج اقدام نماید. این شرایط، عبارتند از:

پدر، بدون دلیل موجه و منطقی، از اعطای اجازه ازدواج به دختر، خودداری نماید.

پدر در محل زندگی دختر، حاضر نباشد و کسب اذن و اجازه وی نیز برای دختر، امکان پذیر نبوده و دختر، احتیاج به ازدواج داشته باشد.

شرایط ساقط شدن اذن پدر در رابطه با گرفتن پاسپورت یا همان گذرنامه، علاوه بر موارد کلی مواد 1184 و 1185 قانون مدنی (مانند محجور شدن پدر) به طور خاص، در ماده 42 قانون حمایت خانواده، مشخص شده است. مطابق این ماده قانونی، شرایط ساقط شدن اذن پدر برای صدور گذرنامه، آن است که:

خروج از کشور فرزند، طبق نظر دادگاه، به مصلحت وی باشد.

حق ملاقات پدر و سایر اشخاص دارای حق ملاقات، در نظر گرفته شود.

پس از توضیح شرایط ساقط شدن اذن پدر، در موارد کلی اداره امور مالی و غیر مالی فرزند صغیر و فرزند مجنون و امور مالی فرزند سفیه، ازدواج دختر باکره و گرفتن گذرنامه، در بخش بعد، نحوه ساقط کردن اجازه پدر و مراحل قانونی انجام آن را توضیح خواهیم داد

نحوه و مراحل ساقط کردن اذن پدر

در صورتی که شرایط ساقط شدن اذن پدر وجود داشته باشد، افراد ذی نفع می توانند، برای ساقط کردن اجازه پدر اقدام نمایند. از آنجا که نحوه ساقط کردن اجازه پدر، در هر یک از موارد، نیازمند اذن وی، دارای روند خاصی بوده، در این بخش، به توضیح نحوه ساقط کردن اجازه پدر پرداخته که مطابق مراحل زیر می باشد:

نحوه ساقط کردن اذن پدر، در در مورد انجام امور مالی و غیر مالی فرزند صغیر و فرزند مجنون و امور مالی فرزند سفیه، مطابق مواد 1184 و 1185 قانون مدنی می باشد. به موجب این مواد:

اگر پدر، غبطه و مصلحت فرزند را رعایت نکرده و در نتیجه موجب ضرر فرزند خود شود، با تقاضای هر یک از خویشاوندان فرزند یا دادستان، دادگاه، فردی را به عنوان امین تعیین کرده و وی را ضم پدر می کند؛ یعنی، امین در کنار پدر، به اداره امور فرزند می پردازد.

چنانچه، پدر به دلیل کهولت سن یا بیماری و یا دلایلی مانند آن، قادر به اداره امور فرزند خود نبوده و فردی را به جای خود تعیین نکرده باشد، نیز باز هم مورد از موارد ضم امین به ولی قهری بوده و با تقاضای هر یک از خویشاوندان فرزند یا دادستان، دادگاه، فردی را به عنوان امین تعیین کرده و وی را ضم پدر می کند.

در مواردی که پدر، محجور می شود، دادستان، یک نفر قیم را تعیین می نماید تا به جای پدر، امور فرزند را اداره کند.

نحوه ساقط کردن اجازه پدر، در مورد ازدواج دختر، بر اساس ماده 1043 قانون مدنی، بدین صورت بوده که دختر باید با مراجعه به دادگاه، مردی را که قصد ازدواج با وی را داشته، به دادگاه معرفی نموده و شرایط نکاح و مهریه خود را نیز به دادگاه ارائه نماید. در این صورت، چنانچه پس از حضور پدر در دادگاه، دلایل وی برای مخالفت با ازدواج دختر، قانع کننده نباشد، دادگاه، رای بر اجازه ازدواج دختر باکره را صادر خواهد کرد.

در مورد اخذ گذرنامه نیز نحوه ساقط کردن اجازه پدر، در ماده 42 قانون حمایت خانواده، مشخص گردیده است. به موجب این ماده، شخصی که درخواست خارج کردن فرزند از کشور و دریافت گذرنامه وی را داشته، باید با مراجعه به دادگاه، این مساله را برای دادگاه اثبات نموده که خارج کردن فرزند از کشور، به مصلحت وی می باشد. در مورد مصلحت، می توان به عنوان مثال، به انجام امور درمانی، اشاره نمود.

در فرض تشخیص مصلحت فرزند برای سفر به خارج، دادگاه، حکم بر اجازه خروج از کشور فرزند، صادر خواهد کرد. البته، در صورت تقاضای پدر، دادگاه، متقاضی را ملزم نموده که جهت تضمین بازگرداندن فرزند به کشور، تامین مناسبی بدهد.

لازم به ذکر است که در تمام حالت های فوق، متقاضی ساقط کردن اذن پدر، لازم است تا با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی، برای ثبت دادخواست خود و ارجاع آن به دادگاه خانواده، به عنوان دادگاه صالح برای رسیدگی و صدور حکم، اقدام نماید.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد شرایط ساقط شدن اذن پدر در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط ساقط شدن اذن پدر پاسخ دهند.