مسدودی حساب چک برگشتی

مسدودی حساب چک برگشتی، مطابق قانون جدید صدور چک، در مورد تمامی حساب های صادرکننده چک، در کلیه بانک ها و موسسات مالی و اعتباری کشور، انجام می گیرد. روش ها و نحوه رفع مسدود شدن حساب نیز متنوع بوده که از جمله آن ها، می توان به واریز وجه چک، ارائه رضایت نامه محضری و حکم برائت از دادگاه، اشاره نمود.

به دلیل اهمیت چک در نظام تجاری و اقتصادی کشور ما، علاوه بر قانون تجارت، یک قانون خاص، با عنوان قانون صدور چک نیز به نحو اختصاصی، برای این سند تجاری، تصویب شده است. قانون صدور چک که در سال 1355 به تصویب رسیده، در سال های بعد و با توجه به نیازهای روز جامعه، اصلاح شده و با تغییرات قابل توجهی همراه بوده است.

از جمله تغییرات مهم قانون جدید چک که در سال 97 به این قانون، اضافه گردیده، بحث مسدودی حساب چک برگشتی بوده که روش های متنوعی در خصوص آن، توسط قانون گذار، تعیین گردیده و هر کدام از این روش ها، دارای مراحل  ونحوه مخصوص به خود می باشند.

لذا، با توجه به اهمیت این مساله، در این مقاله، ابتدا، تحولات مسدودی حساب چک برگشتی در قانون جدید چک را بررسی کرده؛ سپس، شرایط، روش ها و نحوه رفع مسدود شدن حساب، با و بدون ارائه لاشه چک را توضیح خواهیم داد.

مسدودی حساب چک برگشتی در قانون جدید چک

چک، به عنوان مهم ترین و پرکاربردترین سند در میان اسناد تجاری، به دلیل ویژگی های خاص تجاری و کیفری آن، همواره، در کشور ما،  از توجه ویژه قانون گذار برخوردار بوده است. به دلیل همین اهمیت است که قانون گذار، صرفا به قانون تجارت، بسنده نکرده و بر خلاف سفته و برات، یک قانون خاص، با عنوان قانون صدور چک را به نحو اختصاصی، برای این سند تجاری، تصویب کرده است.

قانون جدید صدور چک که در سال 1355 و برای تعیین مقررات اختصاصی چک، به تصویب رسیده، در سال های 1372، 1397 و 1400 و با توجه به نیازهای روز جامعه، اصلاح شده و با تغییرات قابل توجهی همراه بوده است.

یکی از تغییرات مهم قانون جدید چک که در سال 97 به این قانون، اضافه گردیده، بحث مسدودی حساب چک برگشتی و روش ها و نحوه رفع مسدود شدن آن می باشد. با توجه به اهمیت مسدودی حساب چک برگشتی، برای طلبکاران دارنده چک، در این بخش، به توضیح آخرین تغییرات این مبحث، پرداخته و در بخش های بعد، در مورد روش ها و نحوه رفع مسدود شدن حساب، صحبت خواهیم کرد.

مسدودی حساب چک برگشتی در قانون جدید چک، در ماده 5 قانون، مورد توجه قانون گذار قرار گرفته و قواعد جدید و ویژه ای را برای آن، در مقایسه با مسدودی حساب در قوانین گذشته، وضع کرده است.

مطابق قانون جدید چک، در حالتی که دارنده چک به بانک مراجعه کرده و با مشکل عدم موجودی یا کافی نبودن موجودی حساب صادرکننده چک، مواجه شود، در فرض کافی نبودن موجودی، می تواند از بانک درخواست کرده که موجودی باقی مانده در حساب را به وی داده و بابت مبلغ پرداخت نشده نیز یک گواهی، تحت عنوان گواهی عدم پرداخت چک را برای وی صادر کند. در فرض عدم موجوی نیز گواهی، نسبت به کل مبلغ چک، صادر می شود.

در این صورت، بانک، همزمان با صدور گواهی عدم پرداخت چک، فورا کسری مبلغ چک را در سامانه یکپارچه بانک مرکزی و سامانه محچک، ثبت کرده و پس از دریافت کد رهگیری از سامانه، آن را در گواهی عدم پرداخت صادره، درج می کند.

بعد از اینکه، عدم موجودی یا کافی نبودن موجودی حساب چک در سامانه بانک مرکزی، ثبت گردید، این سامانه، مراتب را به صورت آنلاین، به تمامی بانک ها و موسسات مالی و اعتباری کشور، اطلاع می دهد.

در این صورت، پس از گذشت 24 ساعت، کلیه بانک ها و موسسات مالی و اعتباری، موظف بوده تا موجودی کلیه حساب‌ ها و کارت ‌های بانکی صادرکننده را تا میزان کسری مبلغ چک، به ترتیب اعلامی از سوی بانک مرکزی، مسدود نمایند.

بنابراین، همانطور که ملاحظه می شود، بر خلاف گذشته، مسدودی حساب چک برگشتی، تنها محدود به حسابی که چک از آن، صادر شده نبوده و با صدور گواهی عدم پرداخت، کلیه حساب های صادرکننده چک، مسدود می گردد.

شرایط رفع مسدودی حساب چک برگشتی

علاوه بر مسدودی حساب چک برگشتی، قانون گذار، در قانون جدید چک، در زمینه روش ها و نحوه رفع مسدود شدن این سند تجاری نیز شرایط جدید و ویژه ای را وضع کرده است. لذا، در این بخش، به توضیح شرایط رفع مسدود شدن حساب چک برگشتی پرداخته که این شرایط، شامل موارد زیر می باشد:

گذشت مدت 3 سال : اولین شرط از شرایط رفع مسدودی حساب چک برگشتی، گذشت مدت 3 سال، از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت چک می باشد. البته، در گذشته، این مدت، 7 سال بود که در اصلاحات سال 97، به 3 سال، کاهش یافت.

عدم طرح دعوای حقوقی یا کیفری: دومین شرط از شرایط رفع مسدودی حساب چک برگشتی، این شرط بوده که در مدت 3 سال از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت، هیچ گونه دعوای حقوقی یا کیفری، از طرف دارنده، علیه صادرکننده چک برگشتی، مطرح نگردد. در این صورت، مسدودی حساب چک برگشتی، رفع خواهد شد.

روش ها و راه های رفع مسدودی حساب چک برگشتی

قانون جدید چک، علاوه بر وضع مقررات جدید، در رابطه با نحوه ثبت چک در سامانه صیاد، در زمینه روش ها و راه های رفع مسدودی حساب چک برگشتی، نیز تحولات قابل توجهی داشته و مقررات جدید را در رابطه با نحوه رفع مسدود شدن چک، وضع کرده است. مطابق تبصره 3 ماده 5 مکرر این قانون، روش ها و راه های رفع مسدود شدن حساب چک برگشتی، عبارتند از:

اولین روش از روش های رفع مسدودی حساب چک برگشتی، واریز کسری مبلغ چک، به حساب جاری نزد بانک حساب چک می باشد. پس از این اقدام، باید درخواست مسدودی این مبلغ، ثبت شده که در این صورت، بانک، حساب مزبور را، تا زمان مراجعه دارنده چک و حداکثر به مدت یک سال، مسدود می کند. در کنار این اقدامات، لازم است که ظرف سه روز، واریز وجه، به اطلاع دارنده چک برسد.

لاشه چک، توسط صادر کننده، به بانک ارائه گردد.

یک رضایت نامه که در دفاتر اسناد رسمی، تنظیم شده، از دارنده چک، گرفته شده و به بانک، داده شود یا نامه رسمی اخذ شده از شخص حقوقی دولتی یا عمومی غیر دولتی دارنده چک، به بانک، ارائه گردد.

یکی دیگر از روش های نحوه رفع مسدود شدن حساب چک برگشتی، آن است که یک نامه رسمی از مراجع قضایی یا ثبتی دارای صلاحیت، مبنی بر پایان یافتن عملیات اجرایی مربوط به چک، اخذ شده و تحویل بانک شود.

ارائه حکم قضایی، با موضوع عدم بدهکاری صاحب حساب، در خصوص چک نیز، از جمله روش های نحوه رفع مسدود شدن حساب چک برگشتی، می باشد.

مدت سه سال، از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت چک برگشتی، گذشته و در خلال این مدت، هیچ دعوای حقوقی یا کیفری، در دادگاه حقوقی یا دادسرا، در خصوص چک و توسط دارنده چک، علیه صادرکننده اقامه نشود.

نحوه و مراحل رفع مسدودی حساب چک برگشتی

در بخش قبل، روش های رفع مسدودی حساب چک برگشتی را معرفی کرده و راه های رفع مسدود شدن را توضیح دادیم. در این قسمت، قصد داریم تا در مورد نحوه رفع مسدودی حساب چک برگشتی، صحبت کرده که مطابق مراحل زیر می باشد:

تامین موجودی : در این روش نحوه رفع مسدودی حساب چک برگشتی، صادر کننده چک صیاد، مبلغ کسری موجودی را به حساب بانکی واریز می کند. در مرحله بعد، بانک، مراتب را به دارنده چک، اعلام کرده و دارنده، باید رضایت نامه کتبی خود را به بانک ارائه داده تا بانک، برای رفع مسدود شدن حساب، اقدام نماید.

ارائه لاشه چک برگشتی : در این مورد، صادر کننده چک، وجه چک را به دارنده پرداخته یا به هر نحوه قانونی دیگر، لاشه چک برگشتی را از دارنده، گرفته و بانک ارائه می‌ کند. سپس، مسدودی حساب چک برگشتی، توسط بانک، رفع می شود.

ارائه رضایت‌ نامه محضری دارنده چک به بانک: گاهی، علی رغم پرداخت وجه چک، امکان ارائه لاشه آن به بانک وجود ندارد. در این حالت، لازم است تا دارنده چک، به دفتر اسناد رسمی، مراجعه کرده و اقدام به امضای یک رضایت نامه نماید. در مرحله بعد، صاحب حسای، با در دست داشتن این رضایت نامه، می تواند برای رفع مسدود شدن حساب، به بانک مراجعه کند.

واریز مبلغ چک به حساب جاری و مسدود نمودن آن به مدت 12 ماه : در این نحوه رفع مسدودی حساب چک برگشتی، صادرکننده، می‌ تواند معادل وجه چک یا چک‌ های برگشتی را به یک حساب بانکی جاری واریز کرده و سپس از بانک کتبا درخواست کند که مبلغ واریزی به حساب، برای پرداخت چک یا چک‌ های برگشتی نزد بانک، توقیف و مسدود شود. این مبلغ، تا تعیین تکلیف قطعی چک، یا حداکثر به مدت 1 سال، قابل برداشت نمی باشد.

ارائه نامه رسمی از مرجع قضایی یا ثبتی ذی صلاح، مبنی بر اتمام عملیات اجرایی در خصوص چک: نحوه رفع مسدود شدن حساب چک برگشتی، در این روش، بدین صورت بوده که صادرکننده، یک نامه رسمی از مرجع قضایی یا ثبتی، دریافت کرده، مبنی بر اینکه عملیات اجرایی برای چک به پایان رسیده است. با ارائه این نامه به بانک، بعد از تایید، مسدودی حساب چک برگشتی، رفع خواهد شد.

ارائه حکم قضایی، مبنی بر برائت ذمه صاحب حساب در خصوص چک: در این نحوه رفع مسدودی حساب چک برگشتی، صادرکننده، از دادگاه، درخواست حکم در خصوص برائت ذمه خود می کند. یعنی به دلایلی همچون خیانت در امانت دارنده چک، شخص صادرکننده، بابت چک، اصلا مدیون نبوده است. بعد از ارائه حکم دادگاه به بانک، بانک برای رفع مسدودی حساب چک برگشتی، اقدام خواهد کرد.

گذشت مدت سه سال از تاریخ صدور گواهینامه عدم پرداخت : در حالتی که هیچ اقدامی از جانب صادر کننده چک، نسبت به رفع مسدود شدن حساب چک برگشتی انجام نگرفته باشد. پس از گذشت مدت 3 سال از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت آن، مشروط بر اینکه هیچ شکایت کیفری و حقوقی، بر روی چک ثبت نشده باشد، مسدودی حساب چک برگشتی، رفع خواهد شد.

رفع مسدودی حساب چک برگشتی بدون ارائه لاشه چک

در برخی مواقع، امکان ارائه لاشه چک، به بانک، جهت رفع مسدود شدن حساب چک برگشتی، برای صادرکننده آن وجود ندارد. به عنوان مثال، دارنده، چک را گم کرده است. در این موارد، این سوال، مطرح می شود که رفع مسدودی حساب چک برگشتی بدون ارائه لاشه چک، به چه صورت می باشد؟

در پاسخ به این سوال که رفع مسدودی حساب چک برگشتی بدون ارائه لاشه چک، به چه صورت می باشد، باید گفت، در این وضعیت، صادرکننده چک، می تواند با استفاده از یکی از روش های ارائه رضایت‌ نامه محضری دارنده چک(در صورت پرداخت وجه چک) یا واریز مبلغ چک به حساب جاری و مسدود نمودن آن به مدت 12 ماه و یا ارائه حکم قضایی، مبنی بر برائت ذمه صاحب حساب در خصوص چک، برای رفع مسدود شدن حساب چک برگشتی، اقدام نماید.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد مسدودی حساب چک برگشتی در کانال تلگرام حقوق تجاری عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون مسدودی حساب چک برگشتی پاسخ دهند.