حکم ازدواج با دو خواهر

حکم ازدواج با دو خواهر، بطلان نکاح بوده و بنابراین، ازدواج همزمان با خواهر زن در قانون مدنی، ممنوع می باشد. ممنوعیت نکاح با خواهر زن، تا زمان طلاق همسر اول و پایان مدت عده طلاق رجعی است و رضایت همسر اول، در رفع ممنوعیت ازدواج با خواهر وی، بی تاثیر خواهد بود.

برای اینکه عقد نکاح به نحو صحیحی واقع شود، لازم است تا شرایط خاصی وجود داشته و برعکس، ممنوعیت ها و موانع خاصی وجود نداشته باشند. ازدواج و زنا با زن شوهردار، داشتن چهار زن دائم و اختلاف در دین(مانند اینکه زن، مسلمان و مرد، مسیحی باشد) از جمله موانع نکاح می باشند.

یکی از ممنوعیت ها یا موانع نکاح در قانون مدنی، ازدواج همزمان با خواهر زن بوده که البته، بر خلاف ازدواج با سایر خویشاوندان، مانند ازدواج با مادر زن یا پدر شوهر، مطلق نبوده و تحت شرایط خاصی، مجاز و امکان پذیر است. 

با توجه به توضیحات فوق، در این مقاله، ابتدا به این سوال پاسخ داده که آیا ازدواج با دو خواهر امکان پذیر است یا خیر، سپس، حکم شرعی و قانونی این ازدواج و احکام مربوط به مدت ممنوعیت، حرمت ابدی و تاثیر رضایت زن در ازدواج همزمان با خواهر زن را مطابق قانون مدنی، توضیح خواهیم داد. 

آیا ازدواج با دو خواهر امکان پذیر است؟

عقد ازدواج، یکی از عقود غیر مالی مطرح شده در شرع و قانون مدنی کشور ما بوده که به دلیل آثار متعدد فردی و اجتماعی آن، از اهمیت بسیاری برخوردار است  و لذا، قانون گذار، به تبعیت از شرع، به بیان احکام این عقد، با جزئیات کامل، پرداخته است.

برای اینکه، نکاح، اعم از نکاح دائم و منقطع(صیغه)، به نحوصحیحی واقع شود، لازم است که یک سری، شرایط وجود داشته و در عین حال، یک سری از ممنوعیت ها که موانع نکاح، نامیده می شوند نیز وجود نداشته باشند.

اختلاف در جنسیت زوجین، قصد و رضا و اهلیت آنها ، از مهم ترین شروط عمومی صحت عقد ازدواج می باشند. علاوه بر این شروط، در عقد موقت یا همان صیغه، لازم است که دو شرط دیگر نیز موجود باشد که این دو شرط، عبارتند از: تعیین دقیق مدت عقد و میزان مهریه.

اما، علاوه بر شرایط، برای اینکه عقد نکاح، به نحو صحیحی واقع شود، لازم است که یک سری از ممنوعیت ها یا همان موانع نکاح نیز وجود نداشته باشند. ازدواج و زنا با زن شوهردار، داشتن چهار زن دائم و اختلاف در دین(مانند اینکه زن، مسلمان و مرد، مسیحی باشد) از جمله موانع نکاح می باشند.

یکی از موانع نکاح در شرع اسلام و به تبعیت از آن، در قانون مدنی کشور ما، ممنوعیت ازدواج با برخی از خویشاوندان بوده که در قانون مدنی، اقارب، نامیده شده اند. این اقارب، خود به دو گروه نسبی و سببی تقسیم می شوند.

ممنوعیت ازدواج مرد با مادر، خواهر، عمه و خاله خود و ممنوعیت ازدواج زن با پدر، برادر، دایی و عموی خود، از جمله ممنوعیت های ازدواج با اقارب یا خویشاوندان نسبی بوده که در قانون مدنی، مورد تصریح قانون گذار قرار گرفته است.

منظور از اقارب سببی، افرادی هستند که به واسطه ازدواج، خویشاوند فرد می شوند. به عنوان مثال، مادر زن و پدر زن، از اقارب سببی هستند. ممنوعیت ازدواج با مادر زن و پدر شوهر نیز از نمونه های ممنوعیت ازدواج با اقارب سببی، در قانون مدنی است.

یکی از اقارب سببی که در قانون، در رابطه با ممنوعیت ازدواج با وی، تعیین تکلیف شده، خواهر زن می باشد. قانون مدنی، حکم ازدواج با دو خواهر را بدین صورت، بیان کرده که یک مرد، نمی تواند تا زمانی که در عقد ازدواج با زنی بوده، با خواهر وی نیز ازدواج کند. بنابراین، ازدواج همزمان با خواهر زن در قانون مدنی، امکان پذیر نبوده و ممنوع می باشد.

حکم شرعی ازدواج با دو خواهر

حکم ازدواج با دو خواهر، همانند حکم ازدواج با زن بیوه، در قانون مدنی کشور  ما، به تبعیت از شرع اسلام، تعیین شده است. چرا که در اسلام، ازدواج همزمان با خواهر زن، ممنوع و در نتیجه، باطل می باشد. با توجه به اهمیت این حکم شرعی، در این بخش از مقاله، به توضیح حکم ازدواج با دو خواهر، در شرع و مستندات این حکم، می پردازیم.

حکم ازدواج همزمان با خواهر زن، در قرآن، در آیه 23 سوره نسا، بیان شده است. مطابق این آیه: «حرمت علیکم امهاتکم و بناتکم و اخواتکم و .... و ان تجمعوا بین الاختین الا ما قد سلف» یعنی:«(ازدواج با) مادرانتان، دخترانتان و خواهرانتان، بر شما حرام شد .... و اینکه جمع کنید بین دو خواهر، مگر آنچه که در گذشته، انجام گرفت»

منظور از جمع بین دو خواهر، در این آیه، نکاح و ازدواج با دو خواهر، یه طور همزمان می باشد. بنابراین، همانطور که ملاحظه می شود، حکم ازدواج همزمان با خواهر زن، ممنوعیت و حرام بودن چنین ازدواجی می باشد.

با تبعیت از این آیه، فقها بر این اعتقاد هستند که در دین اسلام، ازدواج همزمان با خواهر زن، چه آن دو خواهر، خواهر نسبی بوده یا رضاعی، عقد ازدواج، دائم باشد یا موقت(صیغه) و دو خواهر در یک شهر، ساکن باشند یا در دو شهر متفاوت، در هر حال، حرام و ممنوع می باشد.

حکم قانونی ازدواج با دو خواهر

بر اساس قانون مدنی کشور ما، که به تبعیت از شرع، تدوین شده، ازدواج و زنا با زن شوهردار، داشتن چهار زن دائم و اختلاف در دین(مانند اینکه زن، مسلمان و مرد، مسیحی باشد) از جمله موانع نکاح می باشند.

یکی از موانع نکاح که در قانون مدنی، مورد توجه قانون گذار بوده، ممنوعیت ازدواج با برخی از خویشاوندان ایا همان اقارب است. یکی از اقارب، خواهر زن بوده که جزء خویشاوندان سببی، محسوب می گردد.

حکم ازدواج همزمان با خواهر زن در قانون مدنی، در ماده 1048 این قانون، مقرر شده است. به موجب این ماده: « جمع بین دو خواهر، ممنوع است، اگرچه به عقد منقطع باشد.»

منظور از جمع بین دو خواهر، همانطور که پیش از این نیز گفته شد، ازدواج همزمان با دو خواهر است. بنابراین، با توجه به ماده 1048 قانون مدنی، حکم ازدواج با دو خواهر، به صورت همزمان، ممنوعیت و باطل بودن عقد ازدواج است.

لازم به ذکر است، از آنجا که قانون مدنی، این حکم را به صورت مطلق، بیان نموده و آن را مشروط به یک شرط خاص نکرده است، در ممنوعیت ازدواج همزمان با خواهر زن، فرقی ندارد که نوع عقد نکاح، دائم باشد یا موقت یا اینکه دو خواهر، نسبی باشند یا رضاعی. یکی بودن پدر و مادر دو خواهر یا جدا بودن آن ها از پدر یا مادر نیز تاثیری در ممنوعیت ازدواج با دو خواهر نخواهد داشت.

تا چه مدتی مرد نمی تواند با خواهر زن خودش ازدواج کند؟

ممنوعیت ازدواج با اقارب یا خویشاوندان سببی، به طور کلی، به دو نوع تقسیم میشود: ممنوعیت دائم و همیشگی و ممنوعیت موقت. ممنوعیت ازدواج با مادر زن، برای مرد و ممنوعیت ازدواج با پدر شوهر، برای زن، از جمله ممنوعیت های دائمی و همیشگی می باشد. بنابراین، اگر مردی با زنی ازدواج کند، تا ابد از از دواج با مادر آن زن، ممنوع خواهد بود.

اما برخی از ممنوعیت ها، حالت موقت داشته و دائمی نمی باشند. ممنوعیت ازدواج با دو خواهر، از جمله ممنوعیت های موقت است. با این توضیح که مرد در صورت ازدواج با یک خواهر، برای همیشه از ادواج با خواهر دیگر، ممنوع نمی گردد و این ممنوعیت، دارای محدوده زمانی می باشد. لذا، در پاسخ به این سوال که تا چه مدتی مرد نمی تواند با خواهر زن خودش ازدواج کند؟ باید به موارد زیر توجه نمود:

تا زمانی که عقد نکاح، بین زوجین، وجود داشته و این عقد، به یکی از دلایل قانونی، همچون، طلاق، فسخ نکاح، انقاضای مدت و بذل مدت (در نکاح موقت) از بین نرفته است، ازدواج همزمان با خواهر زن، ممنوع می باشد.

در فرض طلاق زوجین و در صورتی که طلاق، از نوع طلاق رجعی باشد نیز تا پایان مدت عده، حکم ازدواج با دو خواهر، همچنان اجرا شده و ازدواج با خواهر زن، ممنوع و باطل می باشد. لازم به ذکر است که طلاق رجعی، طلاقی است که در آن، مرد تا پایان عده، حق رجوع به زن را دارا می باشد.

در صورتی که مرد زنش را طلاق دهد آیا می تواند با خواهر زنش ازدواج کند؟

همانطور که در بخش قبل، گفته شد، ممنوعیت ازدواج با دو خواهر، از جمله ممنوعیت های موقت ازدواج در قانون مدنی است. بنابراین، مرد در صورت ازدواج با یک خواهر، برای همیشه از ادواج با خواهر دیگر، ممنوع نمی گردد و این ممنوعیت، دارای محدوده زمانی می باشد. لذا، این سوال، قابل طرح است که در صورتی که مرد زنش را طلاق دهد آیا می تواند با خواهر زنش ازدواج کند؟  

در چه صورتی مرد نسبت به خواهر زنش حرام ابدی می شود؟

یکی دیگر از سوالات مهمی که در رابطه با حکم ازدواج همزمان با خواهر زن در قانون، مطرح می گردد، این سوال بوده که در چه صورتی مرد نسبت به خواهر زنش حرام ابدی می شود؟ دلیل اهمیت این سوال، آن است که مطابق قانون مدنی، در برخی شرایط، ازدواج و زنا با برخی از افراد، موجب می شود که آنها به یکدیگر، حرام ابدی شده و بنابراین، ازدواج میان آنها تا ابد، ممنوع و حرام گردد.
برای پاسخ به این سوال که در چه صورتی مرد نسبت به خواهر زنش حرام ابدی می شود، باید دو فرض متاهل بودن و مجرد بودن خواهر زن را از یکدیگر، جدا کرده و به صورت مجزا، به سوال طرح شده، پاسخ دهیم.

فرض متاهل بودن خواهر زن: در صورتی که خواهر زن، متاهل باشد، با توجه به مواد 105، 1051 و 1054 قانون مدنی، در فروض زیر، مرد، نسبت به خواهر زن خود، حرام ابدی می شود:

خواهر زن، شوهردار بوده یا اینکه در عده طلاق یا وفات شوهر قبلی خود باشد و در این حالت، مرد با علم به وجود رابطه زوجیت یا وجود عده و با علم به حرام بودن این ازدواج، برای ازدواج با خواهر زن خود اقدام نماید.

خواهر زن، شوهردار بوده یا اینکه در عده طلاق یا وفات شوهر قبلی خود باشد و در این حالت، مرد بدون علم به وجود رابطه زوجیت یا وجود عده یا بدون علم به حرام بودن این ازدواج، برای ازدواج با خواهر زن خود اقدام کرده و بین آنها نزدیکی و رابطه جنسی، برقرار شود.

خواهر زن، شوهر دار بوده یا اینکه در عده رجعیه طلاق از شوهر سابق خود باشد و در یکی از این حالت ها، مرد، مرتکب زنا با خواهر زن خود گردد.

فرض مجرد بودن خواهر زن: در قانون مدنی، در مورد تاثیر ازدواج همزمان با خواهر زن یا زنا با وی، بر حرمت ابدی، در فرضی که خواهر زن، مجرد بوده، حکمی مقرر نشده است؛ بنابراین، می توان گفت که هرچند، ازدواج یا زنا با خواهر زن، ممنوع و حرام می باشد، اما در فرضی که خواهر زن، مجرد بوده، موجب حرمت ابدی نمی گردد.

با این وجود، از آنجا که ازدواج همزمان با خواهر زن، یک مساله شرعی بوده، توصیه می شود که افراد، جهت اطلاع از حکم شرعی این مساله، به نظر مرجع تقلید خود مراجعه کرده و جهت احتیاط، از حکم وی تبعیت نمایند.

آیا رضایت زن به ازدواج با خواهرش تاثیری در صحت ازدواج دارد؟

یکی از موارد ممنوعیت ازدواج با اقارب سببی، ممنوعیت نکاح با خواهرزاده و برادرزاده می باشد؛ با این توضیح که چنانچه، مردی با زنی ازدواج کند، حق ازدواج با خواهرزاده یا برادرزاده زن خود را نخواهد داشت، مگر آنکه زن وی، به این ازدواج رضایت دهد. 
حال، در رابطه با ازدواج همزمان با خواهر زن نیز این سوال، قابل طرح است که آیا رضایت زن به ازدواج با خواهرش تاثیری در صحت ازدواج دارد؟ در این بخش، به پاسخ این سوال پرداخته و حکم ازدواج با دو خواهر را در فرض رضایت زن اول، بررسی خواهیم کرد. 

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد حکم ازدواج با دو خواهر در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون حکم ازدواج با دو خواهر پاسخ دهند.