نکات حقوقی مراسم تدفین و خاکسپاری

ارائه مدارک لازم، شامل شناسنامه، کارت ملی و جواز دفن و پرداخت هزینه های مربوطه، از جمله هزینه خرید قبر و تغسیل و تکفین متوفی، گرفتن مباشر و اخذ گواهی فوت از پزشکی قانونی، در صورتی که علت فوت، مشکوک بوده، از مهم ترین نکات حقوقی مراحل مراسم تدفین و خاکسپاری می باشد. 

از مهم ترین وقایع حقوقی که در طول زندگی انسان، اتفاق افتاده، می توان به تولد و فوت، اشاره کرد که آثار متعددی را برای شخص و خانواه وی به دنبال دارد. در کنار این آثار، با وقوع تولد و فوت، تکالیفی نیز بر عهده خانواده شخص قرار گرفته که انجام آن ها، بعضا الزامی بوده و در صورت عدم انجام، خودداری کنندگان، با ضمانت اجراهای قانونی، مواجه خواهند شد.

از جمله مهم ترین تکالیف و وظایف شرعی و قانونی که بعد از فوت یک شخص، بر عهده بازماندگان وی، به ویژه خانواده او بوده، انجام مراسم تدفین و خاکسپاری می باشد. این مراسم، مطابق روال قانونی، باید طبق مراحل تعیین شده و با ارائه مدارک لازم و هزینه ای مربوطه، انجام گیرد؛ چرا که در غیر این صورت، امکان خاکسپاری متوفی وجود نخواهد داشت.

با توجه به توضیحات فوق، در این مقاله، ابتدا به معرفی مدارک لازم برای تدفین و خاکسپاری پرداخته و پس از توضیح هزینه ها و مراحل انجام این امر، مهم ترین نکات حقوقی مراسم تدفین و خاکسپاری را بررسی خواهیم کرد.

مدارک لازم برای تدفین و خاکسپاری

یکی از مهم ترین تکالیف و وظایف شرعی و قانونی که بعد از فوت یک شخص، بر عهده بازماندگان وی، به ویژه خانواده او بوده، انجام مراسم تدفین و خاکسپاری، طبق نکات حقوقی مربوطه می باشد. این مراسم، مطابق روال قانونی، باید بر اساس مراحل تعیین شده و با ارائه مدارک لازم و هزینه هی مربوطه، انجام گیرد؛ چرا که در غیر این صورت، امکان خاکسپاری متوفی وجود نخواهد داشت.

با توجه به اینکه، ارائه مدارک لازم، بخش مهمی از مراسم تدفین و خاکسپاری و انجام مراحل قانونی آن بوده، در این بخش، به توضیح مدارک لازم برای تدفین و خاکسپاری، دریافت گواهی فوت و باطل کردن شناسنامه متوفی، پرداخته و در بخش بعد، هزینه های این مراسم را بررسی خواهیم کرد. مدارک لازم برای تدفین و خاکسپاری، عبارتند از:

اصل شناسنامه متوفی

اصل کارت ملی متوفی

جواز دفن صادر شده از سوی پزشک

پس از بررسی مدارک لازم برای تدفین و خاکسپاری، در ادامه، هزینه های تدفین و خاکسپاری را توضیح داده و سپس، در مورد روند انجام مراحل این مراسم که باید از سوی خانواده متوفی رعایت گردد، صحبت خواهیم کرد.

هزینه های تدفین و خاکسپاری

علاوه برارائه مدارک مربوطه، تدفین و خاکسپاری متوفی، مستلزم پرداخت هزینه های لازم برای انجام این امر نیز می باشد. هزینه های مراسم تدفین و خاکسپاری، به طور کلی، به دو گروه هزینه های اجباری و اختیاری، تقسیم می شود. لذا، ما نیز در این قسمت، به توضیح هزینه های تدفین و خاکسپاری، در دو بخش جداگانه می پردازیم.

هزینه های اجباری تدفین و خاکسپاری متوفی، شامل هزینه هایی است که مستقیما مربوط به خاکسپاری وی در آرامگاه شده و بدون پرداخت این هزینه ها، امکان تدفین و خاکسپاری متوفی وجود نخواهد داشت. این هزینه ها، مطابق آخرین مصوبه شورای شهر تهران، مطابق جدول زیر بوده و می توان گفت که در شهرستان ها نیز با اندکی تغییر، در حدود جدول زیر می باشد.

یکی از مهم ترین هزینه های مراسم تدفین و خاکسپاری، که علاوه بر موارد فوق، باید مورد توجه بازماندگان قرار گیرد، هزینه خرید قبر می باشد. هزینه خرید قبر، مبلغ ثابتی نبوده و با توجه به شهر محل تدفین متوفی، متفاوت می باشد.

اما از آنجا که هزینه های مربوط به تهیه قبر در تهران، در مقایسه باسایر شهرها، تفاوت قابل توجهی را داشته، در این بخش، به توضیح هزینه های خرید قبر در بهشت زهرای تهران، به عنوان بزرگترین آرامگاه کشور می پردازیم. مطابق آخرین اعلام معاون عروجیان سازمان بهشت حضرت زهرا، هزینه خرید قبر در این آرامگاه، به شرح زیر می باشد:

از قطعه یک تا 112 ، در ناحیه یک، قیمت هرطبقه ،27 میلیون و 500 هزار تومان است؛ بنابراین، قیمت هر سه طبقه با هم، 82 میلیون و 500 هزار تومان می باشد.

از قطعه 200 تا 258 ، در ناحیه 2 بهشت زهرا، هر طبقه، 16 میلیون و 800 هزار تومان است؛ به این ترتیب، قیمت سه طبقه با هم، 50 میلیون و 400 هزار تومان خواهد شد.

از قطعه 300 تا 328 ، در ناحیه 3 بهشت زهرا، هر طبقه، 8 میلیون و 800 هزار تومان است؛ به این ترتیب، قیمت سه طبقه با هم، 26 میلیون و 400 هزار تومان خواهد شد.

قطعه 303 ، در ناحیه 3 بهشت زهرا، پایین ترین طبقه، رایگان بوده و قیمت دو طبقه فوقانی ، ۶ میلیون تومان می باشد.

علاوه بر هزینه های اجباری مراسم تدفین و خاکسپاری ، که تدفین متوفی، بدون پرداخت آن ها امکان پذیر نبوه ، خاکسپاری متوفی، مستلزم پرداخت هزینه هایی است که جنبه اختیاری داشته و مبالغ آن، با توجه به عوامل گوناگون، همچون سطح تشریفات، متفاوت می باشد. این هزینه ها عبارتند از: هزینه مسجد و مراسم ختم، هزینه رستوران، ایاب و ذهاب مهمانان، پذیرایی میوه و شیرینی، کارت دعوت و مداح و سیستم صوتی.

مراحل تدفین و خاکسپاری

همانطور که برای تدفین و خاکسپاری، باید مدارک خاصی را ارائه کرده و هزینه های لازم برای انجام این امر، پرداخت شود، روند انجام مراسم تدفین و خاکسپاری نیز تابع مراحل قانونی این آن می باشد. لذا، در این بخش، به توضیح مراحل تدفین و خاکسپاری، پرداخته که شامل مراحل زیر می باشد:

به منظور انجام مراحل تدفین و خاکسپاری، ابتدا، برای دریافت جواز دفن، به پزشک یا بیمارستانی که فوت متوفی در آنجا اتفاق افتاده، مراجعه نمایید. در صورت غیر طبیعی بودن علت مرگ، مراجعه به پزشکی قانونی، جهت دریافت جواز دفن، ضروری می باشد.

در مرحله بعد از مراحل تدفین و خاکسپاری، با پایانه آمبولانس های آرامستان شهر خود تماس بگیرید. شماره تلفن این پایانه ها، از طریق سامانه 118 یا سایر سامانه های اطلاعات شماره تلفن در شهرستان ها، قابل دریافت می باشد. به عنوان مثال، شماره تلفن پایانه آمبولانس بهشت زهرا در شهر تهران، 8901226-9 و 51633200 و 51633202 می باشد.

در ادامه انجام مراحل تدفین و خاکسپاری و پس از حمل متوفی به آرامگاه مربوطه و تحویل جسد به سردخانه، اقوام و اقربای نسبی و سببی درجه یک متوفی، شامل همسر، فرزند و پدر و مادر، باید با همراه داشتن مدارک لازم، که در بخش مدارک توضیح داده شد، به واحد پذیرش آرامگاه، مراجعه کرده تا امور اداری مربوط به تدفین و خاکسپاری را انجام داده و پرونده فوت، تکمیل شود.

در این قسمت از مراحل تدفین و خاکسپاری، برگ تغسیل و تدفین متوفی صادر شده و خانواده متوفی، با در دست داشتن این برگه، برای انجام امور تغسیل متوفی، به واحد غسالخانه مراجعه می کنند. انتخاب و خرید قبر برای متوفی و پرداخت صورت حساب های لازم نیز در این مرحله، انجام می گیرد.

همچنین، در صورتی که تا این مرحله، یعنی حمل جسد به سردخانه آرامگاه، هنوز جواز دفن متوفی صادر نشده باشد، دادپزشک مستقر در آرامگاه، در صورتی که علت فوت، طبیعی باشد، گواهی فوت را طبق مراحل صدور گواهی فوت و مدارک مورد نیاز، صادر خواهد کرد؛ در غیر این صورت، اقوام متوفی به پزشکی قانونی، هدایت خواهند شد.

نکته ای که باید در مورد تفاوت مراحل تدفین و خاکسپاری در تهران و شهرستان ها در این مرحله، مورد توجه قرار گیرد، بحث تعیین مباشر می باشد. لذا، در ادامه، به تعریف مباشر و وظایف وی، در جریان انجام مراحل تدفین و خاکسپاری می پردازیم.

طرح مباشر، از ابتکارت سازمان بهشت زهرای تهران بوده که از آذر ماه سال 1399 و با هدف نظارت بر کلیه امور مرتبط با متوفی و تسهیل و تسریع انجام روند تغسیل و تدفین وی، اجرای آن آغاز شده است. در این طرح، در زمان مراجعه اقوام و بستگان درجه یک متوفی، به واحد پذیرش، جهت انجام امور اداری و پرداخت هزینه ها، یک مسئول، تحت عنوان مباشر، برای ارائه مشاوره و همراهی با اقوام متوفی، در انجام مراحل تغسیل و تدفین، تعیین و منصوب می گردد.

توجه داشته باشید که مباشر بهشت زهرا، الزاما دارای کارت شناسایی مباشری بوده و لباس وی نیز کت و شلوار آبی رنگ و پیراهن زرد رنگ، دارای آرم سازمان بهشت زهرا می باشد. بنابراین، دقت نمایید که در تعیین مباشر، در دام سودجویان نیفتید.

مباشر، در رابطه با انجام مراحل تدفین و خاکسپاری، دارای وظایف تعریف شده ای از سوی سازمان بهشت زهرا بوده؛ مهم ترین وظایف یک مباشر در انجام مراحل مراسم تدفین و خاکسپاری و در رابطه با تهیه مدارک مربوط به آن و پرداخت هزینه ها، شامل موارد زیر می باشد:

مراجعه به اطلاعات سایت رایانه ای سازمان بهشت زهرا و اخذ جواز دفن

صحبت با خانواده متوفی و ارائه توضیحات و اطلاعات مورد نیاز، در رابطه با خدمات تدفین و برگزاری مراسم

حضور در واحد پذیرش و انجام امور مربوط به مشخص کردن قطعه قبر، شماره و ردیف آن و سفارش خدمات خاکسپاری

پرداخت صورت حساب امور مربوط به تدفین و خاکسپاری، از طریق مراجعه به بانک

باطل کردن شناسنامه متوفی و اخذ رسید گواهی فوت وی، با حضور در باجه ابطال

ارائه مدارک لازم به باجه تحویل برگه شستشو و کفن

سفارش تابلو و خرید ترمه از باجه مربوطه

تحویل گرفتن جنازه از خروجی سالن تطهیر

انجام امور مربوط به اقامه نماز میت، از طریق مراجعه به دفتر روحانیون

اخذ برگه آمبولانس، از طریق مراجعه به دفتر آمبولانس ها و سپس، هماهنگ کردن سیستم صوتی و مداح

چک کردن وضعیت آماده سازی قبر و حضور مداح و نصب سیستم صوتی

حضور تا پایان مراسم خاکسپاری و تدفین و تکمیل برگه نظر سنجی، به منظور تعیین رضایت یا عدم رضایت خانواده متوفی، ازاقدامات انجام شده و خدمات ارائه شده، توسط مباشر.

تحویل رسید صورت حساب تسویه خدمات مراسم خاکسپاری و تدفین، به اقوام درجه یک متوفی، پس از پایان مراسم خاکسپاری

در مرحله بعد از مراحل تدفین و خاکسپاری، پس از انجام امور مربوط به تغسیل متوفی و اقامه نماز میت بر جنازه وی، اقدامات مربوط به حمل متوفی تا محل قبر، انجام گرفته و در نهایت، متوفی، در قبر تعیین شده، دفن می گردد.

لازم به ذکر است که در صورت تمایل خانواده متوفی به انتقال جنازه به شهر دیگر و دفن متوفی در آن شهر، واحد آمبولانسی که در آرامگاه، مستقر بوده، به درخواست ورثه، برای حمل متوفی به شهر مورد نظر، اقدام خواهد کرد.

ده روز پس از انجام مراسم تدفین و خاکسپاری، اقوام درجه یک، شامل همسر، فرزندان و پدر و مادر متوفی، می توانند با مراجعه به آرامگاه، برای دریافت جواز دفن، جهت ارائه به ثبت احوال و اخذ گواهی فوت، اقدام نمایند.

در آخرین مرحله از مراحل مراسم تدفین و خاکسپاری، خانواده متوفی باید، حداکثر تا ده روز قبل از مراسم چهلم، سنگ قبر وی را نصب نمایند. شایان ذکر است که حک کردن تصاویر بانوان، آیات و احادیث و اسماء مبارکه، بر روی سنگ قبر متوفی، ممنوع می باشد.

نکات حقوقی مربوط به تدفین و خاکسپاری

انجام  تشریفات قانونی مراحل تدفین و خاکسپاری، مستلزم رعایت مقررات و نکات حقوقی مربوط به آن بوده و بدون رعایت این نکات، بعضا امکان تدفین متوفی وجود نخواهد داشت. با توجه به اهمیت این مساله، در این بخش، به توضیح مهم ترین نکات حقوقی مراسم تدفین و خاکسپاری، پرداخته که شامل موارد زیر می باشد:

یکی از مدارک ضروری برای تدفین و خاکسپاری متوفی، جواز دفن می باشد. توجه داشته باشید که در صورتی که علت فوت متوفی، مشکوک باشد، جواز دفن لزوما، باید توسط پزشکی قانونی صادر شود که از مهم ترین نکات حقوقی مراسم تدفین و خاکسپاری می باشد.

دریافت گواهی فوت، با ارائه شناسنامه، کارت ملی متوفی و جواز دفن وی، به دو روش مراجعه حضوری به ثبت احوال و ثبت نام از طریق سامانه درخواست گواهی فوت، به آدرس death.sabteahval.ir، امکان پذیر می باشد.

دفن متوفی در قطعات‌ هنرمندان (88) و نام‌آوران (255) ، به ترتیب، مستلزم دریافت مجوز از معاونت هنری وزارت‌ ارشاد اسلامی‌ و ریاست كميته ملی المپيك و رياست شورای اسلامی شهر می ‌باشد. همچنین، دفن متوفی در قطعه اهدای عضو، نیازمند مجوز واحد فراهم آوری اعضا و نسوج پیوندی دانشگاه علوم پزشکی ایران ، خواهد بود.

از دیگر نکات حقوقی مراسم تدفین و خاکسپاری، بحث نحوه پرداخت هزینه های مراسم تدفین است. هزینه های پرداخت شده در آرامگاه، از جمله آمبولانس، تغسیل و خواندگان نماز میت، باید از طریق فیش بانکی، پرداخت شده و هیچ فرد و مقامی، حق دریافت این هزینه ها به شکل وجه نقد را از خانواده متوفی نخواهد داشت.

ساعت اداری فعالیت بهشت زهرا، در روز های عادی، از 8 صبح تا 15 عصر و در روزهای تعطیل از 8 صبح تا ساعت 13:45 می باشد.

سازمان تامین اجتماعی، کمک هزینه ای را با عنوان کمک هزینه کفن و دفن تامین اجتماعی و با هدف پوشش بخشی از هزینه های کفن و دفن، برایی مشمولان خود در نظر گرفته که از جمله مهم ترین نکات حقوقی مراسم تدفین و خاکسپاری، بوده که لازم است، مورد توجه بازماندگان بیمه شدگان تامین اجتماعی، قرار گیرد.

متقاضیان، جهت جست و جوی قطعه مربوط به تدفین متوفی، در تهران، می توانند به صورت غیر حضوری، از طریق سامانه جست و جوی متوفی سایت سازمان بهشت زهرا، به آدرس beheshtezahra.tehran.ir اقدام نمایند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد نکات حقوقی مراسم تدفین و خاکسپاری در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون نکات حقوقی مراسم تدفین و خاکسپاری پاسخ دهند.