ازدواج سفید

ازدواج سفید، نوعی از ازدواج می باشد که در آن، طرفین، بدون اقدام به انعقاد عقد نکاح، اقدام به شروع زندگی مشترک و رابطه زناشویی می کنند. ازدواج سفید به علت مغایرت با حکم فقهی و عرفی، در ایران به رسمیت شناخته نشده و انجام آن، جرم و بر حسب مورد، تابع مقررات زنا یا رابطه نامشروع می باشد.

امروزه با گسترش و جهانی شدن ارتباطات، شاهد تبادل فرهنگ ها، بین جوامع هستیم. ازدواج سفید نیز یک از مفاهیمی است، که از سبک زندگی غربی، وارد فرهنگ ایران شده است. ازدواج سفید به پیوند زناشویی گفته می شود که در آن، انعقاد عقد نکاح، صورت نگرفته و به طور رسمی و شرعی ثبت نمی شود .

با وجود عدم پذیرش ازدواج سفید از سمت افکار عمومی جامعه، برخی افراد، تحت تاثیر فرهنگ غرب، اقدام به ازدواج سفید می کنند. این اقدام در عمل ممکن است، برای آن ها مشکلاتی را به همراه داشته باشد. چرا که اقدام به ازدواج سفید، می تواند از منظر قانون ایران، تحت عناوین مجرمانه قرار گیرد.

لذا، در این مقاله، ابتدا به سوال که ازدواج سفید چیست، پاسخ داده و شرایط ازدواج سفید را برسی می کنیم. در ادامه، به بررسی حکم فقهی، شرعی و قانونی ازدواج سفید در دین اسلام و کشور ایران می پردازیم و با توجه به قوانین موجود در این خصوص، به این سوال که آیا ازدواج سفید جرم است یا نه، پاسخ می دهیم.  

ازدواج سفید چیست

بسیاری از ما با مفهومی تحت عنوان ازدواج، آشنایی داریم، ازدواج به معنای انعقاد عقد نکاح، ایجاد رابطه زناشویی و تشکیل زندگی میان زن و مرد است که بر اساس حکم فقهی، عرفی و قانونی به ثبت می رسد که در کشور ما می تواند تحت عنوان نکاح دائم یا موقت تحقق یابد. اما، امروزه با جهانی شدن و تبادل فرهنگ ها، شاهد ظهور مفهومی جدید به نام ازدواج سفید هستیم.

در پاسخ به سوال که ازدواج سفید چیست؟ باید گفت، ازدواج سفید، نوعی ازدواج است که در آن طرفین، بدون قبول تعهدات شرعی و قانونی و ثبت رسمی ازدواج خود، اقدام به تشکیل زندگی و پیوند زناشویی می کنند. به عبارت دیگر زوجین، بدون خواندن صیغه یا خطبه عقد نکاح و ثبت ازدواج خود به صورت رسمی و قانونی، زندگی زناشویی خود را شروع می کنند.

در این نوع ازدواج، به علت عدم وجود تعهدات قانونی و عدم ثبت ازدواج در دفترخانه، طرفین نمی توانند، هیچ ادعای قانونی در خصوص اموال و ترکه شریک زندگی خود، پس از فوت و هنگام تقسیم ارثیه آن، داشه باشند. همچنین طرفین ازدواج سفید، به دلیل عدم به ثبت رساندن ازداج خود به صورت رسمی و قانونی، از هیچ یک از حقوقی که در قوانین ایران، برای زوجین پس از ازدواج رسمی در نظر گرفته شده است، بهره مند نمی شوند.

شرایط ازدواج سفید

از آن جایی که در ازدواج سفید، طرفین ملزم به دادن هیچ گونه تعهدی به یکدیگر نیستند، شرایط آن می تواند برای تعدادی از افراد جذابیت داشته باشد. طبق تحقیقات انجام شده، دلایلی مانند مشکلات مالی و اقتصادی، نیاز به شناخت بیشتر یکدیگر، پیش از ازدواج و محک زدن رابطه، عدم الزام به تعهدات مربوط به ازدواج یا در مواردی، عدم اعتقاد به ازدواج دائم از سوی طرفین را می توان به عنوان شرایطی که طرفبن به ازدواج سفید روی می آورند ذکر کرد.

در همین خصوص افرادی به دفاع یا انتقاد از شرایط این نوع ازدواج پرداخته اند. منتقدان این نوع ازدواج با اشاره به این که در ازدواج سفید، افراد هیچ تعهدی به یکدیگر نداشته و می توانند هر زمان که بخواهند از رابطه خارج شوند یا حتی برای ارتباط با شخص دیگر در حین رابطه با محدودیتی مواجه نیستند، عنوان می کنند، ازدواج سفید باعث سست شدن نظام ارزشی جامعه می شود و به نوعی مروج بی بند و باری اخلاقی در جامعه است.

اما در مقابل این گروه، مدافعین ازدواج سفید، با اشاره به برخی شرایط این ازدواج، مانند عدم تعهد مالی، یا حتی عدم تعهد به رابطه دائمی بین طرفین و قبول این شرایط توسط زوجین، معتقد هستند این نوع ازدواج، قابل قبول می باشد و باید به اراده و انتخاب این افراد احترام گذاشته شود.

شرایط ازدواج سفید به نحوی است که زوجین، بدون هیچ نوع عقدی اعم از موقت یا دائمی، شروع به زندگی در یک خانه می کنند. در چنین شرایطی ممکن است، با گزارش افراد دیگر مانند، همسایگان به جرم رابطه نامشروع متهم شوند.

حکم شرعی ازدواج سفید

در دین اسلام، عقد نکاح در دو شکل دائم و موقت پذیرفته شده است و طبق حکم فقهی برخی فقها، حکم فقهی نکاح، آن است که هم در نکاح دائم، هم در نکاح موقت باید صیغه عقد به طور شفاهی خوانده شود و ایجاب و قبول به طور صریح توسط زوجین ادا شود. برخی از فقها، بر این اعتقاد هستند که وقوع رابطه زناشویی، بدون خواندن عقد نکاح، به هیچ وجه نمی تواند مورد پذیرش باشد و در صورت وقوع، در حکم زنا بوده و احکام و مجازات زنا باید در خصوص عاملین آن جاری شود.

در مقابل این دسته، گروه دیگری از فقها در مورد حکم فقهی نکاح معاطاتی معتقدند، نکاح معاطاتی، قابل قبول بوده و آثار نکاح بر آن جاری می باشد. نکاح معاطاتی به این معنا است که زوجین به جای خواندن صیغه نکاح و ادای شفاهی ایجاب و قبول، در عمل و با انجام رابطه زناشویی، ایجاب و قبول خود را نشان دهند.

این فقها در استدلال حکم فقهی خود بیان می کنند، عقود می توانند با انجام هر عملی، مبنی بر ایجاب و قبول طرفین، منعقد شوند و در معاطات نیز افراد با عمل، این ایجاب و قبول را بیان می کنند و چون عقد نکاح بر مبنای اراده و موافقت طرفین می باشد، نیازی به رعایت تشریفات نبوده و ضمن داشتن اراده برای برقراری رابطه حلال، عقد نکاح جاری می شود.

حکم ازدواج سفید در حقوق ایران

در پاسخ به این سوال که حکم ازدواج سفید در ایران چیست و در صورت جرم بودن حکم مجازات آن چیست؟ باید گفت، به دلیل مغایر بودن این نوع ازدواج با موازین دین اسلام و همچنین عدم پذیرش آن توسط عرف جامعه، قانون گذار ایران تاکنون ازدواج سفید را به رسمیت نشناخته و قانونی در خصوص شرایط آن وضع نکرده است.

اما در این خصوص که این ازدواج صحیح است یا نه، می توان گفت، ازدواج در معنای عام و پذیرفته شده آن مبنی بر پذیرش طرفین عقد و قبول شرایط حاکم بر آن می باشد. در حقوق ایران وقوع ازدواج باید همراه با رعایت تشریفات قانونی و انجام الزاماتی، مانند خواندن صیغه نکاح و ثبت رسمی آن باشد.

اما در ازدواج سفید، طرفین توافق می کنند که هیچ گونه تعهدی به یکدیگر نداشته و ملزم به رعایت مواردی که در قانون و عرف برای ازدواج پذیرفته شده است، نمی باشند. ازدواج سفید را می توان به معامله معاطاتی تشبیه کرد که در آن، طرفین معامله بدون انجام تشریفات عقد مورد نظر و صیغه شفاهی، تنها با انجام عمل مورد نظر، اقدام به معامله با یکدیگر می کنند.

مانند بیع معاطاتی، که در آن طرفین معامله بیع، بدون ذکر شفاهی ایجاب و قبول، تنها اقدام به گرفتن موضوع معامله و دریافت ثمن معامله می کنند. مثال بارز این نوع بیع را می توان در فروشگاه ها مشاهده کرد که افراد اقدام به برداشتن جنس مورد نظر کرده و بهای آن را به فروشنده می پردازند.

آیا ازدواج سفید جرم می باشد

مطابق قانون مجازات اسلامی، جرم، فعل یا ترک فعلی است که توسط قانون گذار، برای آن، مجازات تعیین شده است. با توجه به این تعریف از جرم، که در ماده 2 قانون مجازات اسلامی آمده است و این مسئله که قانون گذار ایران تاکنون اقدام به تصویب قانون صریحی در خصوص ازدواج سفید نکرده و مجازاتی برای آن در نظر نگرفته است، نمی توان گفت ازداج سفید در ایران جرم محسوب می شود.

اما همانطور که اشاره شد، مفهوم ازدواج سفید از نظر عموم جامعه و قانون پذیرفته شده نیست و زندگی زناشویی زیر یک سقف، بدون اینکه بین زوجین، عقد نکاحی وجود داشته باشد، علاوه بر وجهه بد اجتماعی، از نظر قانونی نیز می تواند تحت عناوین مجرمانه قرار گیرد.

لذا، ازدواج سفید می تواند تحت عناوین مجرمانه ای مانند رابطه نامشروع یا در قالب جرم زنا، مورد پیگرد قانونی قرار گیرد. و در صورت اثبات این جرائم در دادگاه، طرفین این ازدواج به مجازات مندرج در قانون مجازات اسلامی در خصوص این جرائم محکوم می شوند.

برای مثال، اگر فردی اقدام به گزارشی مبنی بر هم خانگی، زن و مردی کند که رابطه نکاح بین آن ها وجود ندارد، بسته به شرایط و اینکه آیا رابطه جنسی، با شرایط زنا میان زوجین(دخول آلت جنسی مرد در اندام جنسی زن به اندازه ختنه گاه) انجام گرفته یا نه، امکان تحقق دو عنوان مجرمانه رابطه نامشروع یا زنا وجود خواهد داشت.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد ازدواج سفید در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون ازدواج سفید پاسخ دهند.