گواهی امضا الکترونیکی

در پاسخ گواهی امضای الکترونیکی چیست باید بگوییم گواهی است که پس از ثبت اطلاعات دارنده امضای الکترونیکی در سامانه مربوطه، برای وی صادر شده و قابل استعلام می باشد.. نحوه دریافت​ این گواهی، نیز از طریق ثبت نام در سامانه گواهی امضا و اخذ انلاین گواهی، و یا مراجعه به دفاتر اسناد رسمی می باشد.

وظایف دفاتر اسناد رسمی، به موجب قانون ثبت اسناد و املاک کشور، مشخص و معین شده است. مطابق این قانون، تنظیم و ثبت کردن اسناد، دادن رونوشت از اسناد تنظیم شده به متقاضیان و قبول و حفظ اسنادی که افراد، نزد این دفاتر، به امانت می گذارند، از مهم ترین وظایف و تکالیف دفاتر اسناد رسمی می باشد.

یکی از دیگر وظایف دفاتر اسناد رسمی، که در قانون ثبت، مورد اشاره قانون گذار قرار گرفته، تصدیق صحت امضا یا همان گواهی امضا متقاضیان می باشد. نکته ای که باید در رابطه با این تکلیف دفاتر اسناد، مورد توجه قرار گیرد، این مساله بوده که با توجه به مطرح شدن شیوه جدیدی از امضا در کشور ما، یعنی، امضای دیجیتال یا الکترونیکی، مقررات مربوط به هزینه، مدارک، نحوه گرفتن و استعلام گواهی این امضا، متفاوت از گواهی امضای سنتی می باشد.

با توجه به توضیحات فوق، در این مقاله، ابتدا به این سوال پاسخ داده که گواهی امضا چیست؛ سپس، نحوه گرفتن، استعلام، هزینه و مدارک این نوع از گواهی را در رابطه با امضای سنتی و امضای الکترونیکی، توضیح داده و در پایان نیز، یک نمونه فرم گواهی امضا و توضیحاتی در خصوص گواهی امضا الکترونیک بانکی ارائه خواهیم کرد. برای اشنایی بیشتر در خصوص گواهی امضای الکترونیکی و نحوه دریافت، مدارک لازم برای دریافت گواهی الکترونیک و استعلام گواهی امضای الکترونیک آن با ما همراه باشید.

گواهی امضا چیست

 بر اساس ماده 49 قانون ثبت اسناد و املاک، یکی از وظایف دفاتر اسناد رسمی، به عنوان یکی از زیرمجموعه های قوه قضائیه، که متصدی تنظیم سند رسمی در کشور ما بوده، تصدیق صحت امضا یا همان گواهی امضای مراجعین به این دفاتر می باشد. بنابراین، اولین سوالی که ممکن است، مطرح گردد، این سوال بوده که منظور از گواهی امضا چیست؟ 

پیش از آنکه به این سوال پاسخ دهیم که گواهی امضا چیست، لازم است، توضیح دهیم که با توجه به راه اندازی سیستم امضای دیجیتال یا الکترونیکی در کشور ما، در حال حاضر، دو نوع از امضا در نظام حقوقی کشور ما وجود داشته که هر کدام، دارای احکام و قوانین متفاوت، از جمله نحوه گرفتن و استعلام گواهی امضای مربوطه می باشند.

این دو نوع از امضا، عبارتند از: امضای سنتی که بر روی اسناد کاغذی، زده می شود و امضای دیجیتال که در اسناد دیجیتال و الکترونیک، مورد استفاده قرار می گیرد. به همین دلیل، ما نیز در این قسمت، در دو بخش جداگانه، به این سوال پاسخ می دهیم که گواهی امضا چیست؟ و در بخش بعد، به نحوه گرفتن این دو نوع گواهی امضا، خواهیم پرداخت.

چنانچه بخواهیم به این سوال که گواهی امضا چیست، در رابطه با امضای سنتی که بر روی اسناد کاغذی درج می گردد، پاسخ دهیم، باید بگوییم که منظور از گواهی امضا در این مورد، آن است که امضای یک فرد، در ذیل یک سند عادی غیر مالی، توسط سردفتر اسناد رسمی، تایید و تصدیق شود. به این ترتیب، سردفتر، با گواهی امضای فرد متقاضی، تایید می کند که امضای زده شده، متعلق به آن شخص بوده و سند اارئه شده، توسط وی امضا شده است.

مطابق ماده 36 آیین نامه اصلاحی قانون دفاتر اسناد رسمی و كانون سردفتران و دفترياران، مصوب هزار و سیصد و نود و نه، سردفتران اسناد رسمی، از گواهی امضای اسناد مالی، ممنوع می باشند. منظور از اسناد مالی، اسنادی است که در آن اسناد، امضا کننده، به طور قطعی، پرداخت مبلغی وجه نقد را تعهد يا ضمانت کرده یا اینکه موضوع آن، عين يا منفعت مال غيرمنقول و يا سهام شركت‌ های ثبت شده می باشد.

به موجب ماده 37 آیین نامه مذکور، ناظر بر مواد 64، 66 و 66 قانون ثبت اسناد و املاک، گواهی امضای اشخاص نابینا، ناشنوا و فاقد سواد، در حضور یک نفر معتمد، که قادر بر خواندن متن برای فرد بی سواد یا نابینایا فهماندن مفاد آن به فرد ناشنوا، باشد، انجام می گیرد.

گواهی امضای دیجیتال یا الکترونیکی، از نظر ماهیت، دارای تفاوت اساسی با گواهی امضای سنتی می باشد؛ با این توضیح که، امضای الکترونیکی که عبارت است از یک نام کاربری و رمز عبور، امضایی است که بر روی یک سند الکترونیکی، درج می گردد. این سند الکترونیکی، ممکن است، یک قرارداد الکترونیکی یا نامه اداری، باشد. به هر حال، از آنجا که برخلاف بحث انکار و تردید نسبت به اسناد عادی، امضای الکترونیکی، قابل انکار از سوی صادرکننده آن و همچنین، قابل جعل نمی باشد، بنابراین، بحث گواهی و تصدیق آن از سوی سردفتر و در ذیل اسناد الکترونیکی نیز منتفی است.

با این وجود، در رابطه با امضای الکترونیکی نیز نوع خاصی از گواهی وجود داشته که گواهی امضای الکترونیکی، نامیده شده و نحوه گرفتن آن، متفاوت از نحوه گرفتن گواهی امضای سنتی می باشد. در این مورد، منظور از گواهی امضای الکترونیکی، گواهی است که پس از ثبت اطلاعات دارنده امضا در سامانه مربوطه، برای وی صادر شده که همانند کارت ملی، معرف هویت وی و اصالت امضای او در فضای مجازی می باشد.

سامانه امضای دیجیتال، سایت مرکز صدور گواهی الکترونیکی عام، به آدرس gica.ir بوده که متقاضیان امضای الکترونیکی، از طریق آن، می توانند برای ثبت نام و پرداخت هزینه، اقدام نموده و در بخش بعد، به تفصیل در مورد نحوه گرفتن گواهی امضای الکترونیکی از این سامانه، صحبت خواهیم کرد.

گواهی امضا الکترونیکی

پیش از آنکه به این سوال، پاسخ دهیم که گواهی امضا الکترونیکی چیست. لازم است تا امضای الکترونیکی را تعریف کرده و سپس در مرحله بعد، با توجه به مفهوم امضای الکترونیکی ، به این سوال پاسخ دهیم که گواهی امضا الکترونیکی چیست.

امضا الکترونیکی، تشکیل شده از یک نام کاربری و رمز عبور، امضایی است که بر روی یک سند الکترونیکی، درج می گردد. این سند الکترونیکی، می تواند یک قرارداد الکترونیکی یا نامه اداری، باشد. مانند اظهارنامه ای که در سایت سازمان امور مالیاتی، ثبت می گردد.

نحوه گرفتن گواهی امضای الکترونیکی، به این صورت بوده که متقاضی ابتدا باید، به سایت مرکز صدور گواهی الکترونیکی عام یا همان سامانه امضای الکترونیکی، به آدرس gica.ir مراجعه کرده و از بخش (ثبت نام غیر حضوری گواهی الکترونیکی)، برای ثبت نام، اقدام نماید. سپس، از طریق گزینه (ثبت درخواست گواهی الکترونیکی)، امضای الکترونیکی خود را ثبت کند.

پس از تکمیل درخواست متقاضی، در سامانه، یک رسید حاوی کد رهگیری، برای متقاضی صادر شده که لازم است وی، با در دست داشتن این رسید و مدارک هویتی، با مراجعه به یکی از دفاتر اسناد رسمی، گواهی امضای الکترونیکی خود را دریافت نماید.

نحوه دریافت گواهی امضا

در بخش های قبل، به این سوال پاسخ داده که گواهی امضا چیست و گفتیم که در حال حاضر، دو نوع از امضا، یعنی امضای سنتی و امضای الکترونیکی، در نظام حقوقی کشور ما وجود داشته که هر کدام، دارای احکام و قوانین متفاوت، از جمله نحوه دریافت و استعلام گواهی امضای مربوطه می باشند. به همین دلیل، در این قسمت، در دو بخش جداگانه، به توضیح نحوه دریافت گواهی امضای سنتی و دیجیتال یا الکترونیکی می پردازیم.

نحوه گرفتن گواهی امضای سنتی، بدین صورت بوده که متقاضی، برای گرفتن گواهی امضا، باید به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه نموده و ضمن ارائه مدارک هویتی(اصل کارت ملی و شناسنامه)، در حضور سردفتر، سند یا نوشته مربوطه را امضا کند. در مرحله بعد، سردفتر، نام و مشخصات متقاضی گواهی امضا را در دفتر مخصوص، به نام دفتر گواهی امضا که در حال حاضر، حالت الکترونیکی داشته، ثبت کرده و پس از گواهی کردن امضای متقاضی، امضای خود و مهر دفترخانه را در ذیل سند ارائه شده، درج می نماید.

در نحوه دریافت گواهی امضای سنتی، دو نکته، می بایست مورد توجه قرار گیرد: اول اینکه، سردفتران اسناد رسمی، از گواهی امضای اسناد مالی، ممنوع می باشند؛ و دوم اینکه، گواهی امضای اسنادی که به زبان خارجی تنظیم گردیده، تا قبل از ارائه ترجمه رسمی آن اسناد به زبان فارسی و اطمینان از صحت مفاد ترجمه، برای سردفتر، امکان پذیر نمی باشد.

نحوه گرفتن گواهی امضای الکترونیکی، بر خلاف نحوه گرفتن گواهی امضای سنتی، دارای دو مرحله حضوری و غیر حضوری می باشد. در مرحله غیر حضوری، متقاضی ابتدا باید، به سایت مرکز صدور گواهی الکترونیکی عام یا همان سامانه امضای دیجیتال، به آدرس gica.ir مراجعه کرده و پس از ورود به صفحه اصلی سامانه، از بخش ثبت نام گواهی در بالای سایت، گزینه (ثبت نام غیر حضوری گواهی الکترونیکی) را انتخاب نماید.

پس از اینکه با وارد کردن اطلاعات هویتی متقاضی، از جمله کد ملی، نام و نام خانوادگی، جنسیت، تاریخ تولد و شماره همراه، ثبت نام وی به پایان رسید، وی باید وارد حساب کاربری خود در سایت امضای الکترونیکی شده تا از طریق گزینه (ثبت درخواست گواهی الکترونیکی)، برای گرفتن گواهی امضای الکترونیکی، اقدام نماید.

در این مرحله از مراحل نحوه گرفتن گواهی امضای الکترونیکی و پس از تکمیل درخواست متقاضی، در سامانه، یک رسید حاوی کد رهگیری، برای متقاضی صادر شده که لازم است وی، با در دست داشتن این رسید و مدارک هویتی، با مراجعه به یکی از دفاتر اسناد رسمی، گواهی امضای الکترونیکی خود را دریافت کند.

با توجه به اعلام مرکز توسعه تجارت الکترونیکی، مراحل احراز هویت برای صدور گواهی‌ های سطح یک (با ریسک کم) و صدور گواهی‌ های سطح دو (با ریسک متوسط) غیرحضوری گردیده و نیاز به مراجعه حضوری نمی باشد، اما صدور گواهی‌ های سطح سه (ریسک زیاد) و صدور گواهی‌ های سطح چهار (ریسک خیلی زیاد) هم چنان، مستلزم مراجعه حضوری به دفاتر ثبت نام صدور گواهی (دفاتر اسناد رسمی، دفاتر پیشخوان دولت و ....) می باشد.

نحوه استعلام گواهی امضا

در بخش قبل، در مورد نحوه گرفتن گواهی امضا، توضیح داده و گفتیم که بر خلاف نحوه گرفتن گواهی امضا سنتی، که تنها به روش مراجعه حضوری و با حضور در دفتر اسناد رسمی، امکان پذیر بوده، نحوه گرفتن گواهی امضای دیجیتال یا الکترونیکی، از طریق ثبت نام در سایت آن، انجام گرفته و متقاضیان، صرفا در مرحله پایانی باید به دفتر اسناد رسمی، مراجعه نمایند. 

اما، علاوه بر مساله نحوه گرفتن گواهی امضا، یکی از سوالات دیگری که در رابطه با گواهی امضا، مطرح می شود، این مساله بوده که نحوه استعلام گواهی امضا به چه صورت می باشد؟ و اینکه آیا نحوه استعلام گواهی امضای سنتی و نحوه استعلام گواهی امضای الکترونیکی، با یکدیگر، تفاوتی داشته یا نه؟ لذا، در این قسمت، در دو بخش جداگانه، نحوه استعلام گواهی امضای سنتی و الکترونیکیرا بررسی خواهیم کرد.

در پاسخ به سوال فوق و در رابطه با نحوه استعلام گواهی امضا، باید گفت، با توجه به اینکه در گواهی امضای سنتی، بر خلاف مواردی همچون، تنظیم وکالت نامه رسمی، سند رسمی، از سوی دفتر اسناد رسمی، صادر نشده و تنها ذیل سند عادی ارائه شده، توسط سردفتر، گواهی و مهر و امضا می گردد، لذا استعلام گواهی امضا، از طریق سامانه تصدیق اصالت اسناد و اوراق دفاتر اسناد رسمی، امکان پذیر نمی باشد.

بنابراین، چنانچه، به عنوان مثال، نسبت به سندی که امضای آن، توسط سردفتر، گواهی شده، در دادگاه، ادعای جعل مطرح شده یا شخصی، خواهان استعلام گواهی امضا و اطمینان از صحت انجام آن، توسط دفترخانه باشد، تنها شیوه، استعلام حضوری یا از طریق نامه نگاری اداری، با دفتر اسناد رسمی مربوطه، خواهد بود. لازم به ذکر است که دفاتر اسناد رسمی، تنها در صورت وجود نامه از مراجع قانونی، به درخواست استعلام گواهی امضا مطرح شده از سوی اشخاص، پاسخ خواهند داد.

در رابطه با نحوه استعلام گواهی امضای الکترونیکی، باید به این موضوع، توجه شود که به دلیل، سیستم خاص طراحی این نوع از امضا و ملاحظات امنیتی آن، عملا انکار آن و حتی ادعای جعل، نسبت به آن، امکان پذیر نمی باشد؛ بنابراین، بحث استعلام گواهی امضای الکترونیکیو نحوه انجام آن، عملا منتفی می باشد. با این وجود، در صورت نیاز، می توان از طریق مراجعه حضوری به دفترخانه صادرکننده گواهی و با ارائه نامه مراجع قانونی، برای دریافت استعلام گواهی امضای الکترونیکی، اقدام نمود.

هزینه گواهی امضا

در بخش قبل، به توضیح نحوه استعلام گواهی امضا پرداخته و گفتیم که با توجه به اینکه در مورد گواهی امضا، بر خلاف مواردی همچون، تعهدنامه محضری، سند رسمی از سوی دفترخانه صادر نمی گردد، نحوه استعلام گواهی امضا نیز از طریق سامانه تصدیق اصالت اسناد و اوراق دقاتر اسناد رسمی سایت ثبت، امکان پذیر نبوده و باید به روش مراجعه حضوری به دفترخانه و با ارائه نامه مراجع قانونی، انجام گیرد. 

اما مساله هزینه گواهی امضا، همچون هزینه رضایت نامه محضری، برای اشخاصی که به دفاتر اسناد رسمی مراجعه می نمایند، مساله مهمی بوده و بنابراین، ممکن است این سوال، برای این اشخاص مطرح گردد که نرخ تعرفه و هزینه گواهی امضا چقدر می باشد؟ در پاسخ به این سوال، باید گفت که هزینه گواهی امضا برای گواهی امضای سنتی و الکترونیکی، متفاوت بوده که طبق توضیحات زیر می باشد:

مطابق ماده 54 اصلاحی قانون دفاتر اسناد رسمی و کانون سردفتران و دفتریاران، تعرفه حق التحریر دفاتر اسناد رسمی، توسط وزارت دادگستری، تعیین شده و هر چهارسال، یک بار، با توجه به نرخ تورم، مورد بازبینی قرار گرفته و به روز رسانی می شود. مطابق آخرین بخشنامه تعرفه حق‌ التحریر دفاتر اسناد رسمی، هزینه گواهی امضا برای گواهی امضای سنتی، بر اساس اعتبار ان تعیین می شود.

بر خلاف هزینه گواهی امضای سنتی، که دارای یک نرخ واحد بوده و در مورد تمامی انواع گواهی امضا، از جمله گواهی امضای پاسپورت، اجرا می گردد، هزینه گواهی امضا برای گواهی امضای الکترونیکی، یک نرخ معین نبوده و با توجه به انواع آن، متفاوت می باشد. در جدول زیر، می توانید هزینه گواهی امضا برای انواع امضای دیجیتال یا الکترونیکی را ملاحظه نمایید.

به طور کلی، وکالت نامه ها، در دفاتر اسناد رسمی، با دو تعرفه «فروش یا انتقال» و «سایر وکالت نامه ها» ثبت می شوند. میزان تعرفه محضری وکالت نامه های فروش و انتقال و تعرفه سایر وکالت نامه ها، بر اساس مصوبه می باشد. برای دریافت اطلاعات بیشتر در این زمینه، مطالعه مقاله زیر توصیه می شود.

مدارک لازم برای گرفتن گواهی امضا

در بخش قبل، مساله هزینه گواهی امضا را مورد بررسی قرار داده و گفتیم که بر خلاف هزینه گواهی امضای سنتی، که دارای یک نرخ واحد سی هزار تومانی بوده و اجرا می گردد، هزینه گواهی امضا، برای گواهی امضای الکترونیکی، یک نرخ معین نبوده و با توجه به انواع آن، متفاوت می باشد. 

اما، در کنار هزینه و نحوه دریافت و استعلام این گواهی، مساله مهم دیگری که در رابطه با آن مطرح می شود، بحث مدارک لازم برای گرفتن گواهی امضا می باشد. چرا که بدون ارائه این مدارک، دفاتر اسناد رسمی از گواهی کردن امضای متقاضی، خودداری خواهند کرد. بنابراین، در این بخش، به این سوال پاسخ خواهیم داد که مدارک لازم برای گواهی امضا چه مدارکی می باشد؟

متقاضیان گواهی امضای سنتی، با ارائه مدارک لازم، شامل اصل شناسنامه و کارت ملی هوشمند، می توانند برای دریافت گواهی امضا، اقدام نمایند. لازم به ذکر است که در صورت نداشتن کارت ملی هوشمند، رسید ثبت نام نیز قابل پذیرش خواهد بود؛ در غیر این صورت و در حالتی که متقاضی، هنوز دارای کارت ملی هوشمند نبوده، ابتدا باید برای ثبت نام کارت ملی هوشمند، اقدام نماید. همچنین، دریافت گواهی امضای دیجیتال یا الکترونیکی، علاوه بر کارت ملی و شناسنامه، مستلزم ارائه رسید و شماره پیگیری ثبت نام اینترنتی این نوع از گواهی امضا که از سایت gica.ir دریافت شده، می باشد.

تعهد محضری، نوعی تعهد است که بر اساس قوانین و مقررات، در دفاتر اسناد رسمی ، تنظیم می شود و اعتبار اسناد رسمی را خواهد داشت. تنظیم تعهد محضری، این فایده را دارد که متعهد له ( کسی که به نفع وی ، تعهدی داده شده است )، می تواند به صورت نسبتا آسان تری، ایفای تعهد از جانب متعهد را درخواست نماید. برای کسب اطلاعات بیشتر، دررابطه با هزینه تنظیم این سند، مطالعه مقاله زیر توصیه می شود.

نمونه فرم گواهی امضا

در قسمت های قبل، در مورد نحوه دریافت و استعلام و هزینه لازم برای دریافت گواهی امضای سنتی و الکترونیکی، توضیح داده و پس از بررسی مقررات و نکات مربوط به هر یک از این موارد، گفتیم که کارت ملی هوشمند، شناسنامه و کد رهگیری ثبت نام (صرفا برای امضای دیجیتال)، مدارک لازم، برای دریافت گواهی امضای سند عادی می باشند.

اما، اشخاصی که قصد داشته برای گرفتن گواهی امضا به دفاتر اسناد رسمی یا سامانه مربوطه، مراجعه کنند، بهتر است تا قبل از مراجعه، نمونه فرم گواهی امضا را مشاهده و دریافت کرده تا از اطلاعات مورد نیاز، برای تکمیل فرم، مطلع شوند. به همین دلیل، در این بخش، به ارائه نمونه فرم گواهی امضا، برای هر دو نوع امضای سنتی و الکترونیکی پرداخته و فایل دانلود را نیز در انتها، برای خوانندگان محترم، قرار داده ایم.

یکی از مسائلی که به هنگام اخذ گواهی امضای دیجیتال برای افراد مطرح است، تعرفه هزینه های دفاتر اسناد رسمی و میزان هزینه ی صدور گواهی امضای دیجیتال در دفاتر اسناد می باشد. برای اشنایی بیشتر در این خصوص مطالعه مقاله زیر توصیه می گردد.

گواهی امضا الکترونیک بانکی

پیش از این به ارائه توضیحاتی در خصوص گواهی امضای الکترونیکی و نحوه دریافت، مدارک مورد نیاز و هزنیه آن پرداخته شد، اکنون قصد داریم به بررسی گواهی امضا الکترونیک بانکی بپردازیم. بر اساس اعلام بانک مرکزی، طی دو سال آینده چک های فیزیکی به طور کامل از رده خارج می شوند.

با توجه به برنامه بانک مرکزی، درخصوص حذف چک های کاغذی و جایگزینی چک و دسته چک الکترونیکی به جای آن ها، توجه به نحوه صدور گواهی امضای الکترونیکی به خصوص برای اشخاص حقوقی اهمیت به سزایی دارد. بر اساس اعلام بانک مرکزی از دهه سوم آبان ماه سال جاری زیر ساخت صدور گواهی امضای الکترونیک بانکی فراهم خواهد شد. 

با فراهم شدن امکان صدور گواهی امضای الکترونیکی، شبکه های بانکی می توانند اقدام به ارائه دسته چک های الکترونیک به صورت قانونی به اشخاص حقوقی بنماید. پیش از این صدور گواهی امضای الکترونیکی برای اسناد ثبتی شرکت ها فعال شده است. در ادامه برای اشنایی با کارکرد توکن امضای دیجیتال مطالعه مقاله زیر توصیه می گردد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد گواهی امضا در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون گواهی امضا پاسخ دهند.