معاملات کوچک و حد نصاب آن

معاملات کوچک، معاملاتی است که ارزش موضوع معامله در آن ها، تا حداکثر مبلغ 1 میلیارد ( 1.000.000.000 ) ریال باشد. به موجب قانون برگزاری مناقصات، حد نصاب معاملات کوچک ۱۴۰۳ دولت نیز همچون سایر معاملات، مطابق بخشنامه وزارت امور اقتصاد و دارایی، که در هیات وزیران، تصویب شده، تعیین و ابلاغ می گردد. 

به طور کلی، معاملات دولتی، به دو گروه اصلی مناقصات و مزایدات، تقسیم می شوند. ماده 3 قانون برگزاری مناقصات، مناقصه های دولتی را از نظر ارزش موضوع معامله، به سه گروه معاملات کوچک، معاملات متوسط و معاملات بزرگ تقسیم بندی کرده و برای دو گروه اول، سقف ارزش در نظر گرفته است.

بر اساس ماده مذکور، معاملات کوچک، معاملاتی است که ارزش موضوع معامله، کمتر از بیست میلیون ریال باشد. البته، این رقم، ثابت نبوده و با بخشنامه ای که وزارت امور اقتصاد و دارایی، هر ساله، تصویب و منتشر می نماید، به روز رسانی و متناسب با نرخ تورم می گردد. اهمیت تعیین حد نصاب معاملات، به این دلیل بوده که نهادهای دولتی، در معاملات خود، ملزم به رعایت حد نصاب معاملات کوچک 1403 و سایر معاملات بوده و همچنین، برای معاملات با ارزش کمتر از حد نصاب قانونی، نیاز به ارسال صورت معاملات فصلی نمی باشد.

با توجه به توضیحات فوق، در این مقاله، ابتدا به این سوال، پاسخ داده که معاملات کوچک چیست؟ سپس در ادامه، حد نصاب این معاملات و چگونگی تعیین آن را توضیح می دهیم. در بخش پایانی، نیز بخشنامه حد نصاب و سقف معاملات ۱۴۰۳ را جهت دانلود قرار داده ایم.

معاملات کوچک چیست؟

برای اینکه به این سوال پاسخ دهیم که معاملات کوچک چیست؟ ابتدا لازم است تا کمی در مورد معاملات دولتی و انواع آن صحبت کرده، چرا که معاملات کوچک، یکی از انواع تقسیم بندی سه گانه مناقصه های دولتی بوده که در قانون برگزاری مناقصات، مطرح شده است.

معاملاتی که دولت و بخش های دولتی، به منظور تامین نیازهای خود، انجام داده، به طور کلی، دارای دو نوع می باشند. در گروه اول، از این معاملات، دولت، قصد خرید کالای مورد نیاز خود را داشته و در گروه دوم، کالاهای مازاد خود را به فروش می رساند.

در اصطلاح حقوقی، به گروه اول معاملات، که در جریان آن ها، دولت، کالاها و خدمات مورد نیاز خود را خریداری کرده، مناقصه گفته شده؛ همچنین، گروه دوم معاملات، که به موجب آن ها، دولت برای فروش کالاهای خود اقدام می نماید، مزایده نامیده می شود.

احکام و مقررات مناقصه های دولتی، در قانون برگزاری مناقصات، مصوب بهمن سال هزار و سیصد و هشتاد و سه، مشخص شده است. بر اساس بند ب ماده 1 قانون مذکور: « قوای سه ‌گانه کشور، اعم از وزارتخانه، سازمانها و موسسات و شرکت‌ های دولتی، موسسات انتفاعی وابسته به دولت، بانک‌‌ها و موسسات اعتباری دولتی، شرکت‌ های بیمه دولتی، موسسات و نهادهای عمومی غیردولتی ، موسسات عمومی، بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی، شورای نگهبان قانون اساسی و همچنین دستگاه‌‌ها و واحدهایی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر یا تصریح نام است، ... موظفند در برگزاری مناقصه، مقررات این قانون را رعایت کنند.»

یکی از مقرراتی که در رابطه با مناقصات برگزار شده از سوی نهادهای فوق، لازم الاجرا بوده، رعایت حد نصاب در انجام مناقصه های دولتی می باشد. این حد نصاب، در ماده 3 قانون مذکور، برای مناقصات دولتی، تعین شده و به موجب ماده 42 قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت، به معاملات مزایده دولت نیز تسری می‌ یابد. مطابق ماده 3 قانون برگزاری مناقصات، معاملات دولت، از نظر قیمت معامله یا همان نصاب آن، به سه گروه معاملات کوچک، معاملات متوسط و معاملات بزرگ، تقسیم می گردد که هر گروه، دارای قیمت یا حد نصاب، به شرح زیر، می باشد:

معاملات کوچک: معاملاتی که ارزش موضوع معامله، کمتر از بیست میلیون ریال باشد.

معاملات متوسط: معاملاتی که ارزش موضوع معامله، بیش از بیست میلیون ریال بوده و حداکثر، تا ده برابر سقف ارزش معاملات کوچک باشد.

معاملات بزرگ: معاملاتی که ارزش برآورد اولیه موضوع آن، بیش تر از ده برابر حداکثر ارزش معاملات کوچک باشد.

نکته مهمی که در رابطه معاملات کوچک و حد نصاب آن ها لازم است مورد توجه قرار گیرد، کاربردهای تعیین حد نصاب معاملات کوچک می باشد. تعیین حد نصاب معاملات کوچک و به طور کلی، حد نصاب معاملات، دارای کاربردهایی بوده که مهم ترین آن ها، عبارتند از:

سازمان ها، نهادها، موسسات و شرکت های دولتی و موسسات و نهادهای عمومی غیردولتی مذکور در ماده 1 قانون برگزاری مناقصات، ملزم هستند تا در برگزاری مناقصات خود، نصاب معاملات، از جمله حد نصاب معاملات کوچک ۱۴۰۳ را رعایت نمایند. این مقرره، در مورد مزایده ها نیز لازم الاجرا می باشد.

مطابق ماده 169 قانون مالیات های مستقیم، اشخاص مشمول این قانون، موظف هستند تا هر نود روز یک مرتبه، صورت معاملات فصلی خود و اطلاعات طرف معامله، از جمله کد اقتصادی وی را برای سازمان ارسال کنند. حال، در صورتی که نصاب معاملات انجام گرفته در یک فصل، کمتر از حد نصاب تعیین شده، برای آن سال باشد، نیاز به ارسال گزارش و اطلاعات طرف مقابل معامله نخواهد بود.

حد نصاب معاملات کوچک ۱۴۰۳

در بخش قبل، به این سوال پاسخ دادیم که معاملات کوچک چیست؟ و گفتیم که تقسیم بندی معاملات دولتی به سه گروه معاملات کوچک، متوسط و بزرگ، در قانون برگزاری مناقصات، در رابطه با فرآیند و نحوه برگزاری مناقصه، مطرح شده و بر اساس قانون مذکور، معاملات تا حد نصاب خاصی که ارزش موضوع آنها داشته، یعنی کمتر از بیست میلیون ریال، معاملات کوچک محسوب می شوند.

البته با توجه به اینکه ارقام مذکور در قانون برگزاری مناقصات، به دلیل قدیمی بودن قانون، با تورم کشور، هماهنگی نداشته، وزارت امور اقتصادی و دارایی، هر ساله، با تعیین رقم جدید ارزش معاملات کوچک و سایر معاملات، این ارقام را به روزرسانی می نماید. در سال گذشته، نیز وزارت امور اقتصادی و دارایی، با در نظر گرفتن شاخص بهای کالاها و خدمات اعلام شده از سوی بانک مرکزی، حد نصاب معاملات کوچک و سایر معاملات مذکور در ماده 3 قانون برگزاری مناقصات را به شرح زیر، تعیین نمود:

معاملات کوچک: معاملاتی که ارزش موضوع معامله تا حداکثر، مبلغ 1 میلیارد ( 1.000.000.000 ) ریال باشد.

معاملات متوسط: معاملاتی که ارزش موضوع معامله، بیشتر از 1 میلیارد ( 1.000.000.000 ) ریال بوده و حداکثر تا مبلغ 10 میلیارد (  10.000.000.000 ) ریال، باشد.

معاملات بزرگ: معاملاتی که ارزش برآورد اولیه موضوع معامله، آنها بیشتر از سقف معاملات متوسط، یعنی، بیش از مبلغ 10 میلیارد (  10.000.000.000 ) ریال باشد.

چگونگی تعیین حد نصاب معاملات کوچک 1403

در بخش های قبل، پس از پاسخگویی به این سوال که معاملات کوچک چیست، در مورد حد نصاب معاملات کوچک ۱۴۰۳ صحبت کرده و گفتیم، حد نصاب معاملات کوچک سال گذشته، بر اساس بخشنامه سقف و حد نصاب معاملات وزارت امور اقتصاد و دارایی، مبلغ 1 میلیارد ( 1.000.000.000 ) ریال بوده که لازم است در کلیه مناقصات و مزایده های دولتی، مورد لحاظ قرار گیرد.

اما علاوه بر این سوال که معاملات کوچک چیست، سوال مهم دیگری که در رابطه با حد نصاب معاملات کوچک 1403، مطرح می شود، این مساله بوده که حد نصاب این معاملات، به چه صورت تعیین می شود؟ به عبارت دیگر، با توجه به پایین بودن ارقام مذکور در ماده 3 قانون برگزاری مناقصات، در مقایسه با تورم موجود در کشور، این ارقام چگونه به روزرسانی می گردد؟

پاسخ به این سوال را باید در تبصره 1 ماده 3 قانون برگزاری مناقصات، جست و جو نمود. مطابق این تبصره، وزارت امور اقتصادی و دارایی، باید در آغاز هر سال، با در نظر گرفتن شاخص بهای کالاها و خدمات اعلام شده از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، برای تعیین حد نصاب معاملات کوچک ۱۴۰۳ و سایر معاملات، از جمله مناقصه های عمومی، اقدام کرده و پس از تصویب این ارقام در هیات وزیران، بخشنامه مصوب را به سازمان ها و ادارت مربوطه ابلاغ نماید.

بخشنامه حد نصاب معاملات کوچک ۱۴۰۳

در بخش قبل، به این سوال، پاسخ داده که حد نصاب معاملات کوچک 1403، از جمله انواع مناقصه و مزایده به چه صورت تعیین می شود و گفتیم که وزارت امور اقتصادی و دارایی،  باید در آغاز هر سال، با در نظر گرفتن شاخص بهای کالاها و خدمات اعلام شده از سوی بانک مرکزی، برای تعیین حد نصاب معاملات کوچک و سایر معاملات، اقدام کرده و پس از تصویب این ارقام در هیات وزیران، بخشنامه مصوب را به سازمان ها و ادارت مربوطه ابلاغ نماید.

از آنجا که تعیین حد نصاب معاملات کوچک نیز بر اساس بخشنامه وزارت امور اقتصاد و دارایی، انجام می گیرد، در این بخش، به توضیح آخرین بخشنامهحد نصاب معاملات کوچک ۱۴۰۳ مصوب وزارت امور اقتصاد و دارایی در سال هزار و چهارصد، پرداخته که به شرح زیر می باشد. ضمنا، فایل دانلود این بخشنامه نیز در پایان مقاله، قرار داده شده است.

وزارت امور اقتصادی و دارایی

هیات وزیران دولت، در تاریخ 21 اردیبهشت ماه سال هزار و چهارصد، مورخ 8 اردیبهشت ماه هزار و چهارصد وزارت امور اقتصادی و دارایی و با استناد به تبصره 1 ماده 3 قانون برگزاری مناقصات و ماده 42 قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت، تصویب نمود:

معاملات کوچک: معاملاتی که ارزش موضوع معامله تا حداکثر، مبلغ 1 میلیارد ( 1.000.000.000 ) ریال  باشد.

معاملات متوسط: معاملاتی که ارزش موضوع معامله، بیشتر از 1 میلیارد ( 1.000.000.000 ) ریال بوده و حداکثر تا مبلغ 10 میلیارد (  10.000.000.000 ) ریال باشد.

معاملات بزرگ: معاملاتی که ارزش برآورد اولیه موضوع معامله، آنها بیشتر از سقف معاملات متوسط، یعنی، بیش از مبلغ 10 میلیارد (  10.000.000.000 ) ریال باشد.

حد نصاب مذکور در بند 1 این بخشنامه، بر اساس ماده 42 قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت ، در مورد مزایده ها نیز اجرا می گردد.

برای دانلود بخشنامه حد نصاب معاملات کوچک ،  بر روی دکمه دانلود فایل در باکس زیر، کلیک نمایید.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد معاملات کوچک و حد نصاب آن در سال 1403 در کانال تلگرام حقوق قراردادها و عقود عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون معاملات کوچک و حد نصاب آن در سال 1403 پاسخ دهند.