چک ضمانت

چک ضمانت، چکی بوده که جهت تضمین انجام تعهد، از سوی متعهد به متعهد له داده می شود و اجرا گذاشتن آن، به صورت حقوقی و ثبتی، ممکن است. بر اساس قانون جدید، در نحوه نوشتن چک ضمانت، رعایت نکاتی از قرار درج نام صادر کننده، درج نام گیرنده و ذکر تاریخ، ضروری بوده و ثبت چک ضمانت، در سامانه صیاد، از جمله شرایط صدور آن است.

اسناد تجاری که به دو دسته عام و خاص، قابل تقسیم هستند، از جمله اسنادی بوده که امروزه، در معاملات تجاری و غیر تجاری، به عنوان جایگزینی برای پول نقد، به کار رفته و انجام معاملات را آسان تر می نمایند. چک، سفته، برات، اوراق قرضه، ضمانت نامه بانکی، بارنامه و اوراق سهام، نمونه ای از اسناد تجاری می باشند.

کاربرد اسناد تجاری، صرفا، به عنوان ابزاری برای پرداخت نیست و با توجه به اینکه در قانون، دارای اعتبار و اثر هستند و صدور آن ها، برای صادر کننده و گیرنده، آثار و تبعات حقوقی دارد، در بسیاری موارد، به عنوان ابزار تضمین نیز به کار می روند. چک ضمانت، از جمله اسناد تجاری خاص بوده که در بسیاری از موارد، جهت تضمین، صادر می شود که نحوه نوشتن و شرایط صدور آن، قواعد ویژه ای دارد.

از این رو، در این مقاله، قصد داریم بگوییم که چک ضمانت چیست و نحوه اجرا گذاشتن و برگشت زدن آن، چگونه است؛ سپس، شرایط صدور آن را بر اساس قانون جدید، در سامانه صیاد توضیح داده و بررسی کنیم که چگونه باید، یک چک ضمانت بنویسم. جهت کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص، با ما، همراه باشید.

چک ضمانت چیست

در پاسخ به این پرسش که چک ضمانت چیست و شرایط صدور و نحوه نوشتن چک ضمانت، چگونه می باشد؟ ابتدا باید، مفهوم چک را توضیح داده و انواع چک بانکی را از منظر قانون تجارت، مورد بررسی قرار دهیم و پس از آن، بگوییم که چک ضمانت چیست و شرایط صدور و نحوه نوشتن چک ضمانت و ثبت آن در سامانه صیاد، چگونه می باشد.

ماده 310 قانون تجارت، در تعریف چک، مقرر می دارد: "چک، نوشته‌ ای است که به موجب آن، صادر کننده، وجوهی را که در نزد محال‌ علیه دارد، کلا یا بعضا، مسترد یا به دیگری واگذار می‌ نماید." بر اساس این ماده، چک، ابزاری برای پرداخت و انتقال وجه، از حساب صادر کننده به حساب گیرنده یا دارنده چک، می باشد و به نوعی، سندی است که دستور و مجوز پرداخت را، به صورت قانونی، به بانک محال علیه، می دهد. با توجه به کاربرد این سند، قانون گذار، انواع مختلفی را برای آن، در نظر گرفته که عبارتند از:

چک عادی یا صیاد: یکی از انواع چک بانکی، چک عادی، می باشد که امروزه، چک های صیاد، جایگزین آن ها، شده اند. چک های عادی، چک هایی هستند که به واسطه آن ها، دارنده، تمام یا بخشی از پول هایی را که نزد بانک دارد، به دیگری، انتقال می دهد. از جمله کاربرد این دسته از چک ها، این بوده که به عنوان چک ضمانت، جهت تضمین انجام تعهد نیز صادر می گردند و صرفا، در صورت عدم انجام تعهد، قابلیت برگشت زدن و به اجرا گذاشتن، خواهند داشت.

چک مسافرتی: چک مسافرتی یا تراول چک، دسته ای از انواع چک هستند که بدون نیاز به دسته چک و صرف داشتن حساب بانکی و وجه نقد در حساب، از سمت بانک، قابل صدور بوده و به عنوان جایگزین پول نقد، در مسافرت ها، استفاده می شود. نقد کردن این چک، با مراجعه به تمام شعب صادر کننده آن، در سراسر کشور، امکان پذیر می باشد. 

چک بین بانکی یا رمز دار: حواله ای است که به واسطه آن، پول، از حساب مشتری، به سایر حساب های او، در بانک های دیگر، منتقل می گردد. این چک ها، دارای رمز هستند و به درخواست مشتری یا همان صاحب حساب، از سمت بانک، صادر می گردند. این چک، صرفا، ابزار انتقال بوده و نمی توان، به واسطه آن، پول دریافت کرد.

چک تایید شده: چکی است که مبلغ مندرج در آن، توسط بانک، در حساب صادر کننده، مسدود می شود و دریافت کننده چک، می تواند، نسبت به قدرت نقد شوندگی آن، به طور صد در صد، مطمئن باشد. این نوع از چک ها، مطمئن ترین چک، از حیث قدرت نقد شوندگی، نسبت به سایر انواع چک هستند.

با توجه به تعریف انواع چک، متوجه می شویم که چک ها، این قابلیت را دارند که جایگزین پول نقد، در پرداخت باشند و به واسطه آن ها، دارنده، می تواند، مبلغی را از حساب صادر کننده، دریافت کند. از همین رو، در بسیاری موارد، هنگامی که دو نفر، اقدام به انعقاد قراردادی کرده و یکی از طرفین، به موجب قرارداد، در قبال دیگری، متعهد به انجام امری می گردد، از چک، به عنوان ابزاری برای تضمین انجام تعهد، استفاده می کنند که در این صورت، به چک، چک ضمانت می گویند.

بنابراین، در پاسخ به این پرسش که چک ضمانت چیست، می توان گفت، چک ضمانت، چکی است که از سمت متعهد، جهت تضمین انجام تعهد، به متعهد له، داده می شود تا در صورت استنکاف متعهد، از ایفای تعهد، بتواند، نسبت به نقد کردن آن، اقدام کند و به نوعی، ابزاری برای فشار و تضمین، در دست داشته باشد. چک تخلیه ملک، نمونه ای از چک ضمانت بوده که از سمت مستاجر، به مالک داده می شود، تا در صورت استنکاف مستاجر از تخلیه، در موعد مقرر، مالک بتواند، با اقدام برای نقد کردن آن، مستاجر را تحت فشار قرار دهد. 

از آنجا که نحوه نوشتن چک ضمانت، شرایط صدور، نحوه اجرا گذشتن و برگشت زدن آن، قواعد و تشریفات خاص خود را دارد و در قانون جدید نیز تغییراتی در شرایط صدور و نحوه نوشتن آن، ایجاد گردیده، در ادامه، قصد داریم، درباره نحوه اجرا گذاشتن و شرایط صدور چک ضمانت صحبت کنیم.

نحوه به اجرا گذاشتن چک ضمانت

در قسمت قبل، توضیح دادیم که چک ضمانت چیست و گفتیم که این چک، جهت تضمین انجام تعهد یا تضمین حسن انجام کار، از سمت متعهد، به متعهد له داده می شود. با توجه به اینکه چک ضمانت، تضمینی برای انجام تعهد بوده، صرفا، در صورت عدم ایفای تعهد، از سمت متعهد، قابلیت نقد شوندگی دارد. در این قسمت، قصد داریم، نحوه به اجرا گذاشتن چک ضمانت را توضیح دهیم که به شرح زیر می باشد:

روش ثبتی یا اجرا گذاشتن از طریق ثبت: وصول چک از طریق اجرای ثبت، بدین صورت می باشد که دارنده، پس از برگشت زدن چک ضمانت و گرفتن گواهی عدم پرداخت، از بانک محال علیه، باید، به واحد اجرائیات ثبت همان شهری که چک ضمانت، در آن، برگشت خورده، مراجعه کند تا اموال صادر کننده، توقیف گردند. در این روش، پس از استعلام از ثبت املاک، راهور و مخابرات، اموال صادر کننده چک ضمانت، توقیف شده و دارنده، می تواند، پس از مزایده گذاشتن اموال، وجه چک خود را وصول نماید.

روش حقوقی یا اقدام به وصول از طریق دادگاه: در روش حقوقی اجرا گذاشتن چک ضمانت، دارنده باید، پس از برگشت زدن چک ضمانت و دریافت گواهی عدم پرداخت، نسبت به ثبت دادخواست مطالبه وجه چک، اقدام کند تا دادگاه، در خصوص این موضوع، حکم مقتضی را صادر نماید. ثبت دادخواست مطالبه وجه چک ضمانت، با مراجعه حضوری به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا مراجعه به سامانه remission.adliran.ir/PetitionEdit.aspx، امکان پذیر خواهد بود.

نکته قابل توجه اینکه به دلیل مدت دار و مشروط بودن چک ضمانت، این چک، قابلیت تعقیب و پیگیری کیفری و اجرای مستقیم را نخواهد داشت. پس از توضیح در این باره که نحوه برگشت زدن و به اجرا گذاشتن چک ضمانت چیست، در ادامه، قصد داریم، درباره شرایط صدور  و نحوه نوشتن چک ضمانت، بر اساس قانون جدید صحبت کنیم.

شرایط صدور چک ضمانت در قانون جدید چیست؟

در قسمت های قبل، توضیح دادیم که چک ضمانت چیست و گفتیم که نحوه اجرا گذاشتن آن، به دو روش ثبتی و حقوقی، امکان پذیر است و از آنجا که چک ضمانت، یک چک وعده دار است، امکان تعقیب و پیگیری کیفری آن، پس از برگشت زدن، وجود ندارد. در این قسمت، قصد داریم، درباره شرایط صدور چک ضمانت، در قانون جدید صحبت کنیم و بگوییم که شرایط صدور چک ضمانت، در قانون جدید چیست؟ این شرایط، عبارتند از:

درج تاریخ، بر روی چک ضمانت صادره 

درج نام گیرنده، بر روی چک ضمانت صادره 

درج نام صادر کننده بر روی چک ضمانت صادره

ثبت چک ضمانت، در سامانه صیاد

بدون رعایت شرایط فوق، چک ضمانت صادره، صحیح نبوده و دارنده، در کارسازی آن، با مشکل مواجه خواهد شد. از این رو و با توجه به اهمیت نحوه نوشتن چک ضمانت و نحوه ثبت آن در سامانه صیاد، در ادامه، در این خصوص که چگونه یک چک ضمانت بنویسیم و نحوه ثبت آن در سامانه صیاد، چگونه می باشد، توضیح خواهیم داد. 

چگونه یک چک ضمانت بنویسم؟

در قسمت های قبل، توضیح دادیم که شرایط صدور چک ضمانت چیست و نحوه اجرا گذاشتن و برگشت زدن آن، چگونه می باشد. از آن جا که با توجه به جایگزین شدن چک صیاد، به جای چک های عادی، نحوه نوشتن چک ضمانت نیز تغییر کرده، در این بخش، قصد داریم، درباره نحوه نوشتن چک ضمانت توضیح دهیم.

نکته اول، در نحوه نوشتن چک ضمانت این می باشد که با توجه به جایگزینی چک های صیاد، به جای چک های عادی، صادر کننده باید، اقدام به ثبت چک ضمانت خود، درسامانه صیاد نماید و در آن، قواعد نحوه ثبت چک در سامانه صیاد را رعایت کند. بدین صورت که یکی از اپلیکیشن های آپ یا 724 را که به این امر، اختصاص داشته نصب کرده، گزینه ثبت چک صیادی را انتخاب کند و پس از احراز هویت، با وارد کردن شناسه 16 رقمی صیادی چک، اقدام به ثبت آن نماید. 

نکته دوم در نحوه نوشتن چک ضمانت، این است که صادر کننده، باید، بر اساس قانون جدید، هنگام صدور چک ضمانت، نام خود، نام گیرنده و تاریخ را در چک، ذکر کند؛ چراکه برخلاف گذشته، صدور چک ضمانت، بدون نام و تاریخ، قابل قبول، نخواهد بود و از سمت بانک محال علیه، کارسازی نمی شود.

از آنجا که قبل از رواج چک های صیادی، صدور چک ضمانت بدون تاریخ، بسیار رایج بود و گاهی دارنده، اقدام به درج تاریخ، بر روی آن می نمود و مشکلاتی را برای خود و صادر کننده، ایجاد می کرد، مطالعه مقاله ای که در زیر، در قسمت در ادامه بخوانید آمده است، جهت کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، پیشنهاد می گردد. 

 برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد چک ضمانت در کانال تلگرام حقوق تجاری عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون چک ضمانت پاسخ دهند.