سهم زن از ارث شوهر

 سهم زن از ارث شوهر با رعایت شرط دائم بودن ازدواج و زنده بودن زوجه حین فوت شوهرش بدین شرح است که در صورت فرزند داشتن مرد، یک هشتم از عین اموال منقول و قیمت اموال غیر منقول و در صورت نداشتن فرزند، یک چهارم از عین اموال منقول و قیمت اموال غیر منقول می باشد.

پس از فوت افراد کنترلشان را بر دارایی های به جامانده از خود را از دست داده و در صورت داشتن ورثه اموال آنها تحت عنوان ارث به وراثشان می رسد. از جمله مسائلی که همواره سبب اختلاف میان وراث متوفی می باشد، مبحث سهم الارث هر یک از وراث است. اینکه چه کسانی کسر بیشتری را نسبت به سایرین از اموال بجا مانده از متوفی به ارث خواهند برد.

 سهم الارث هرکدام از ورثه در قانون مدنی مطابق آنچه در شرع مقدس آمده است مشخص شده و کسر خاصی به سهم هر یک از ورثه و به تناسب نسبتشان با متوفی اختصاص داده شده است؛ از جمله در خصوص سهم الارث زن و میزان ارث زن از اموال همسرش. بر اساس قانون مدنی، سهم زن از ارث شوهرش در صورتی که مرد فرزندی داشته باشد یا نداشته باشد متفاوت است و یکی از مسائل همواره مورد اختلاف، میزان سهم زوجه از اموال زوج بر اساس اصلاحیات سال 1387 برخی مواد قانون مدنی در خصوص میزان ارث زن از اموال همسرش است.

به همین دلیل در این مقاله به بررسی سهم زن از ارثیه شوهر، میزان سهم الارث زن در صورت داشتن فرزند و در صورت نداشتن فرزند، همچنین قانون جدید میزان ارث زن از اموال همسر، اینکه زن از چه اموالی ارث میبرد و نحوه محاسبه سهم ارث زن از شوهر پرداخته ایم. چنانچه سوالاتی در خصوص سهم الارث زن از اموال همسر و مسائل پیرامون آن دارید در ادامه با ما همراه باشید.

سهم زن از ارث شوهر

از جمله وراثی که بعد از فوت از متوفی مرد و در صورتی که ازدواج کرده باشد ارث می برند، زن یا همان زوجه اوست. در ماده 864 قانون مدنی در خصوص ارث زن از شوهر چنین مقرر شده است: " از جمله اشخاصی که به موجب سبب ارث می برند هر یک از زوجین است که در حین فوت دیگری زنده باشند". بنا بر این ماده، زن از شوهر خود ارث می برد. در ادامه به نکات مهمی که در قانون در خصوص ارث زن از شوهر وجود دارند اشاره می نماییم.

نکته مهمی که در خصوص ارثیه زن از شوهر وجود دارد آن است که تنها در صورتی زن از شوهر خود ارث می برد که عقد دائم کرده باشند. براساس ماده 940 قانون مدنی، زوجینی که ازدواج آنها دایمی باشد از یکدیگر ارث می برند. البته باید دانست در صورتی که موانع ارث در قانون مدنی وجود داشته باشد مثلا فردی مورث خود را به قتل برساند یا کافر باشد، از او ارثی نخواهد برد.

ارث در عقد موقت وجود ندارد و شرط توارث در نکاح موقت به دلیل تعارض با قواعد آمره ارث، یعنی قواعدی که امکان توافق بر خلاف آنها وجود ندارد نامشروع و باطل است، اما چنانچه فردی مایل باشد به زوجه اش که با وی در نکاح موقت است مالی تعلق گیرد می تواند با استفاده از وصیت و تنظیم یک وصیت نامه، مالی را برای بعد از مرگ خود برای او وصیت کند.

در خصوص ارث بردن زوجین بعد از طلاق نیز باید دانست زوجین بعد از طلاق از یکدیگر ارث نمی برند مگر شرایط ماده 943 قانون مدنی وجود داشته باشد. به موجب ماده 943 قانون مدنی، اگر مرد زن خود را طلاق بدهد، در صورتی که این طلاق از نوع طلاق رجعی باشد، اگر مرد یا زن در طول مدت عده فوت کنند، دیگری از او ارث می برد. همچنین به موجب ماده 944 قانون مدنی اگر شوهر در حال مرض زن خود را طلاق دهد و در ظرف یک سال از تاریخ طلاق به همان مرض بمیرد، در صورتی که زن ازدواج نکرده باشد از او ارث می برد حتی اگر طلاق بائن باشد.

حال که ارث زن از شوهر را بررسی نمودیم در ادامه مقاله به بررسی سهم زن از ارث شوهر و میزان ارث زن از اموال همسرش در صورت وجود فرزند برای مرد یا عدم وجود فرزند از منظر قانون مدنی می پردازیم در ادامه با ما همراه باشید.

سهم زن از ارث شوهر در صورت داشتن فرزند

در خصوص سهم زن از ارث شوهر و میزان ارثیه زن از اموال شوهرش باید گفت که سهم الارث زن از اموال شوهر، در صورت داشتن فرزند با حالتی که مرد فرزندی ندارد متفاوت می باشد. باید دقت داشت که وجود فرزند و یا عدم وجود فرزند، در خصوص متوفی ملاک است. یعنی معیار تفاوت میزان سهم الارث زن این است که مرد هنگام فوت فرزندی دارد یا فرزندی ندارد و مهم نیست این فرزندان حاصل ازدواج او با همسر فعلی خود باشد یا همسر سابقش.

علاوه بر آن موضوع دیگری در مبحث سهم زن از ارث شوهر اهمیت دارد این است که زوجه تنها در صورتی که همسر دائم زوج باشد از او ارث می برد و در صورتی که رابطه زوجیت به سبب نکاح موقت باشد ارث بری بین زوجیت منتفی خواهد بود. سهم زن از ارث شوهر در صورت داشتن فرزند یک هشتم از کل دارایی مرد است.

بر اساس فقه و اسلامی و بر اساس ماده 913 قانون مدنی، سهم الارث زن و سهم زن از ارث شوهرش، در صورتی که مرد فرزند داشته باشد، یک هشتم است. بر اساس ماده 946 قانون مدنی ارث زن از اموال شوهرش در صورت فرزند دار بودن مرد، یک هشتم از عین اموال منقول و یک هشتم از قیمت اموال غیر منقول اعم از عرصه و اعیان (زمین، ساختمان، بنا و درختان) می باشد.

سهم زن از ارث شوهر در صورت نداشتن فرزند

همانگونه که در بالا توضیح دادیم، فرزند دار بودن یا نبودن مرد هنگام فوت بر سهم الارث زن و میزان ارث زن از اموال شوهر تاثیر گذار است. بر اساس آنچه در قانون مدنی آمده است، سهم زن از ارث شوهر در صورت نداشتن فرزند بیشتر است. در صورتی که مرد فوت کند در حالیکه فرزندی نداشته باشد، سهم زن از ارث شوهرش یک چهارم است و به استناد ماده 946 قانون مدنی ارثیه زن از اموال شوهر در صورت نبود فرزند، یک چهارم از عین اموال منقول و یک چهارم از قیمت اموال غیر منقول است.

این مسئله در رابطه با ارث بری شوهر از زن نیز صدق می کند و یک امر دو جانبه است؛ یعنی در صورتی که زوجه به هنگام فوت دارای فرزند باشد سهم الارث شوهر اون کمتر از زمانی است که زوجه به هنگام فوت دارای فرزند نباشد. حال ممکن است این سوال مطرح شود که اگر مرد بیش از یک همسر دائمی داشته باشد نحوه تقسیم ارث چگونه است؟

نکته مهمی که در رابطه با سهم زن از ارث شوهر وجود دارد آن است که در صورتی که مردی چند زن داشته باشد، سهم الارث شرعی زن را که بعد از فوت همسرش به او تعلق می گیرد، به تساوی بین آنها تقسیم می کنند. به عنوان مثال، در صورتی که مرد متوفی دو زن داشته باشد و فرزند هم داشته باشد، سهم ارث دو زن از شوهر به این صورت خواهد بود که سهم شرعی زوجه از ترکه جدا و پس از آن به طور مساوی بین دو زن تقسیم می شود.

قانون جدید سهم زن از ارث شوهر 

تا پیش از سال 1387 سهم زن از اموال همسرش صرفا منحصر به ارث بردن از عین اموال منقول و قیمت اموال غیر منقول آن نه تمامی اموال بلکه صرفا بناها و درختان بود و زن از زمین، نه از عین زمین و نه از قیمت آن ارث نمی برد. اما بعد از سال 1387 مواد 946 و 948 قانون مدنی که در خصوص سهم الارث زن و سهم زن از ارث شوهرش صحبت می کردند اصلاح شد و قانون جدید سهم زن از ارث شوهر ایجاد شد.

بدین نحو که در حال حاضر ارث زن از اموال شوهرش علاوه بر عین اموال منقول شامل قیمت بنا، قیمت درختان و قیمت زمین نیز می شود و زن می تواند از قیمت اموال غیر منقول از جمله زمین نیز ارثیه ببرد. یکی دیگر از موارد ارث بری زن مربوط به ارث بری از دیه شوهر متوفی می باشد. درست است که دیه تنها به اولیای دم پرداخت می شود و زوجه در ردیف اولیای دم قرار نمی گیرد اما سهم ارث زوجه از دیه شوهر متوفی محفوظ است.

و در صورت استنکاف وراث از پرداخت قیمت اموال غیر منقول، به استناد ماده 948 قانون مدنی، زن می تواند از عین اموال غیر منقول نیز ارثیه ببرد. ماده 948 اشعار میدارد: "هرگاه ورثه از اداء قیمت امتناع کنند زن می تواند حق خود را از عین اموال استیفاء نماید." بدین نحو که زن از طریق دادگاه اقدام به مطالبه سهم خود از اموال غیر منقول می نماید و در صورت استنکاف وراث از پرداخت قیمت اموال، زن می تواند به حکم دادگاه عین مال غیر منقول را به نسبت سهم الارث خود تملک نماید.

زن از چه اموالی ارث میبرد

وفق ماده 940 قانون مدنی زوجینی که زوجیت آن ها دایمی باشد و ممنوع الارث نباشند از یگدیگر ارث می برند. لذا در صورتی که رابطه زوجیت از نوع دائم باشد زوجین از یکدیگر ارث می برند. اما سوالی که عموما برای افراد مطرح می شود این است که زن از چه اموالی ارث میبرد ؟ در پاسخ به این پرسش به ماده 946 قانون مدنی باید اشاره نمود.

بر اساس ماده 946 قانون مدنی اصلاحی 1387/11/06 :«زوج از تمام اموال زوجه ارث می‌برد و زوجه در صورت فرزند دار بودن زوج یک‌ هشتم از عین اموال منقول و یک‌ هشتم از قیمت اموال غیر منقول اعم از عرصه و اعیان ارث می‌برد در صورتی که زوج هیچ فرزندی نداشته باشد سهم زوجه یک‌ چهارم از کلیه اموال به ترتیب فوق می‌ باشد.»

پس لازم است بعد از مرگ شوهر، علاوه بر اموال منقول که تقسیم می‌شود، اموال غیر منقول قیمت گذاری شده و یک چهارم یا یک هشتم از این قیمت به زن داده شود. در مواقعی امکان دارد که ورثه دیگر متوفی از قیمت گذاری مال غیر منقول امتناع بکنند در این صورت قانون وفق ماده 948 قانون مدنی این حق را به زوجه متوفی داده است که از طریق طرح دعوا در دادگاه الزام سایر وراث را به قیمت گذاری و دریافت سهم خود بنماید.

نحوه محاسبه سهم ارث زن از شوهر

همانطور که پیش از این نیز گفتیم یکی از مهمترین شرایط در ارث بری زوجین رابطه زوجیت دائم است. همچنین درخصوص ارث بری زوجه از همسرش نیز گفتیم که در صورتی که زوج متوفی دارای فرزند باشد سهم الارث زن یک هشتم از کل ماترک و در صورت نبود فرزند برای متوفی یک چهارم از کل ما ترک می باشد.

در خصوص نحوه محاسبه سهم ارث زن از شوهر باید اینطور بگوییم که ابتدا باید کل ماترک متوفی قیمت گذاری شود و یا طبق نظر کارشناس ارزش گذاری شود و در نهایت در صورتی که متوفی فرزند داشته باشد عدد نهایی تقسیم بر 8 شود، و در صورت نداشتن فرزند تقسیم بر 4 شود تا سهم ارث نهایی زن محاسبه شود. همانطور که پیش از این نیز گفتیم در صورت تعدد زوجین برای متوفی سهم ارث به میزان مذکور است فقط عدد نهایی به نسبت مساوی میان همسران متوفی تقسیم می شود.

به طور مثال اگر کل دارایی متوفی یک میلیارد تومان باشد، سهم الارث همسر او با فرض داشتن فرزند و تنها یک همسر برای متوفی صد و بیست و پنج میلیون تومان؛ با فرض نداشتن فرزند و تنها یک همسر دویست و پنجاه میلیون تومان می باشد. اعداد مذکور در فرض چند همسری بر تعداد همسران تقسیم می شود.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد سهم زن از ارث شوهر در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامونسهم زن از ارث شوهرپاسخ دهند.