مراحل انحصار وراثت

مراحل انحصار وراثت ، آن است که پس از تهیه گواهی فوت ، در دفاتر خدمات قضایی ، دادخواست انحصار وراثت تقدیم و صدور گواهی انحصار ورثه و سهم الارث آنها ، درخواست شود . این دادخواست ، در شورای حل اختلاف ، مورد رسیدگی قرار گرفته و در نتیجه ، گواهی انحصار وراثت صادر خواهد شد .

فوت یا مرگ افراد ، به لحاظ حقوقی ، آثار قابل ملاحظه ای به بار خواهد آورد . یکی از مهم ترین آثار وفات افراد ، این است که اموال و دارایی های آنها ، به ورثه شان انتقال پیدا می کند . در این میان ، گاهی متوفی ، اقدام به وصیت کردن نموده که باید به وصیت متوفی ، نیز عمل شود و پس از پرداخت دیون و بدهی های وی ، باقی مانده اموال ، بر اساس قوانین ارث که در قانون مدنی ذکر شده ، میان ورثه وی ، تقسیم شود .

با این حال ، تقسیم ارث میان ورثه متوفی ، نیازمند آن است که ابتدا ، ورثه متوفی ، تعیین شوند و مشخص شود که چه افرادی ، استحقاق دریافت ارث از متوفی را دارند . به همین دلیل ، اولین گام تقسیم ارث میان ورثه متوفی ، این است که ورثه متوفی ، گواهی ، تحت عنوان گواهی انحصار وراثت را دریافت نموده و سپس ، اقدام به تقسیم ارث کنند . به همین دلیل ، آشنایی با مراحل و نحوه گرفتن گواهی انحصار وراثت ، الزامی است .

در ادامه این مقاله ، قصد داریم مراحل انحصار وراثت را به تفکیک ، در سه مرحله ، مورد بررسی قرار دهیم که این مراحل ، شامل مراحل دریافت گواهی انحصار وراثت قبل از مراجعه به دفاتر خدمات قضایی ، در دفتر خدمات قضایی و در شورای حل اختلاف می باشد .

مراحل انحصار وراثت چیست

زمانی که شخصی فوت می کند ، اموال و دارایی های وی ، به صورت قهری ، به ورثه وی ، تعلق خواهد گرفت . البته ، قبل از اینکه برای تقسیم ارث متوفی ، میان خویشان و وراث وی اقدام شود ، ابتدا باید هزینه کفن و دفن وی ، از اموال وی برداشته شده و پس از عمل کردن به دیون و بدهی های متوفی و عمل کردن به وصیت های وی ، هر میزان از دارایی که از وی باقی ماند را ، میان خودشان تقسیم کنند .

تقسیم کردن ارث ، میان بازماندگان متوفی ، می بایست بر اساس قواعد ارث که در قانون مدنی ذکر شده ، به عمل آید و اصولا همه بازماندگان متوفی ، از وی ارث نمی برند . به همین دلیل ، زمانی که قرار بر تقسیم ارث میان ورثه است ، صرفا افرادی که در طبقات و درجات ارث ذکر شده اند ، بر اساس اولویت شان و طبق قاعده نزدیک تر بودن به متوفی ، می توانند از ارث بهره مند شوند . به این معنا که در صورت وجود ورثه در طبقات نزدیک تر ، ورثه طبقات بعدی ، از ارث محروم می شوند .

لازم به ذکر است که اگر متوفی ، وصیتی کرده باشد ، ابتدا به وصیت عمل می شود و سپس ، نوبت به تقسیم ارث خواهد رسید . البته ، بر اساس قانون مدنی ، وصیت مازاد بر ثلث ، صحیح نمی باشد . به این معنا که متوفیان ، تنها به میزان یک سوم از اموال و دارایی خود را می توانند به نفع دیگران وصیت نمایند و اگر وصیت ، بیشتر از یک سوم کل اموال و دارایی متوفی باشد ، عمل کردن به میزان بیشتر از یک سوم ، اختیاری است و ورثه ، می توانند به آن عمل نکنند .

اما سوال مهمی که در خصوص تقسیم ارث ، ممکن است مطرح شود ، این است که ورثه ، چطور می توانند به لحاظ قانونی ، ارث خود را دریافت کنند ؟ در پاسخ به این سوال ، باید گفت که یکی از ابتدایی ترین مراحل انحصار وراثت و تقسیم ارث متوفی ، آن است که ورثه ، اقدام به گرفتن گواهی انحصار وراثت نمایند . گواهی انحصار وراثت ، به گواهی یا برگه ای گفته می شود که به موجب آن ، ورثه متوفی ، مشخص و معین می شوند و به موجب آن ، تعیین می شود که متوفی در زمان فوت ، چه ورثه ای داشته که می توانند از وی ارث ببرند و سهم الارث آنها چقدر است .

اما بسیاری از افرادی که قصد دارند ارث متوفی را تقسیم کنند ، ممکن است این سوال را مطرح نمایند که مراحل انحصار وراثت چیست و چگونه می توان پس از فوت متوفی ، گواهی انحصار وراثت دریافت کرده و اقدام به تقسیم ارث نمود ؟ در پاسخ به این سوال ، توضیح خواهیم داد که مراحل انحصار وراثت قانونی ، به چه صورت است .

در پاسخ به این سوال ، باید گفت که به طور کلی ، مراحل انحصار وراثت ، به این شکل است که یکی از ورثه ، ابتدائا باید مدارک لازم برای انحصار وراثت ، از قبیل گواهی فوت و نیز استشهادیه مربوط به آن را تهیه نموده و دادخواست انحصار وراثت را به مرجع صالح ، یعنی ، شوای حل اختلاف تقدیم نماید تا پس از صدور گواهی انحصار وراثت ، سایر مراحل تقسیم ارث متوفی میان ورثه ، انجام شود . در قسمت های بعد ، مراحل انحصار وراثت را به صورت کامل ، توضیح خواهیم داد .

مراحل انحصار وراثت پیش از مراجعه به دفتر خدمات قضایی

در قسمت قبل ، به صورت مختصر ، به این سوال پرداخته شد که مراحل انحصار وراثت چیست . همانطور که گفته شد ، قبل از تقسیم ارث و انحصار وراثت ، باید گواهی انحصار وراثت ، دریافت شده تا اختلاف در تقسیم ارث ، میان ورثه ، بوجود نیاید . البته ، گرفتن گواهی انحصار وراثت ، یک الزام قانونی و حقوقی است و به این منظور ، قبل از اینکه تقسیم ارث انجام شود ، می بایست به دفتر خدمات قضایی مراجعه و تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت نمود .

اما قبل از مراجعه به دفتر خدمات قضایی و طرح دادخواست گواهی انحصار وراثت ، لازم است که متقاضی ، اسناد و مدارکی را فراهم نموده و پس از تهیه نمودن آنها ، به دفتر خدمات قضایی مراجعه نماید . به همین مناسبت ، در این قسمت ، قصد داریم به این موضوع بپردازیم که مراحل انحصار وراثت پیش از مراجعه به دفتر خدمات قضایی چیست و متقاضی ، قبل از مراجعه به این دفاتر ، باید چه اقدامات و مراحلی را طی کند ؟

در پاسخ به این سوال ، باید گفت یکی از مهم ترین مراحل انحصار وراثت پیش از مراجعه به دفتر خدمات قضایی ، آن است که گواهی فوت متوفی ، تهیه شده تا به عنوان ضمیمه دادخواست انحصار وراثت ، تقدیم شورای حل اختلاف شود . اما خوشبختانه ، در حال حاضر ، مراجعه حضوری به نهادهای مربوطه ، همچون ثبت احوال ، برای دریافت گواهی فوت متوفی ، الزامی نیست و متقاضیان ، می توانند با مراجعه به سایت دریافت گواهی فوت به نشانی death.sabteahval.ir ، گواهی فوت دریافت دارند که اطلاعات کامل در این خصوص ، در مقاله سامانه درخواست گواهی فوت ارائه شده است .

یکی دیگر از مراحل انحصار وراثت قبل از مراجعه به دفاتر خدمات قضایی ، این است که متقاضی ، استشهادیه ای در خصوص منحصر بودن ورثه به افراد معرفی شده ، تهیه و با معرفی دو نفر شاهد ، آن را در دفتر خانه های اسناد رسمی ، تنظیم نمایند . فرم مخصوص استشهادیه مخصوص گواهی انحصار وراثت ، از طریق دفتر اسناد رسمی ، قابل تهیه است . پیشنهاد می شود برای آشنایی بیشتر با این استشهادیه ، مقاله زیر را نیز مطالعه نمایید . در قسمت های بعد ، باقی مراحل انحصار وراثت نیز ، توضیح داده می شوند .

مراحل انحصار وراثت در دفتر خدمات قضایی

در قسمت های قبل ، این موضوع را توضیح دادیم که درخواست صدور گواهی انحصار وراثت ، می بایست از طریق دفاتر خدمات قضایی انجام گیرد . همچنین ، این موضوع را توضیح دادیم که قبل از مراجعه به دفاتر خدمات قضایی ، چه مدارکی باید تهیه و آماده شوند . اما آنچه که در این قسمت قصد داریم بررسی نماییم ، این است که مراحل انحصار وراثت در دفتر خدمات قضایی چیست ؟

در پاسخ به این سوال ، باید گفت که متقاضی درخواست گواهی انحصار وراثت ، می بایست پس از تهیه کردن گواهی فوت متوفی و استشهادیه انحصار وراثت ، به یکی از دفاتر خدمات قضایی مراجعه نموده و دادخواست گواهی انحصار وراثت را تنظیم نماید . لازم به ذکر است که درخواست صرفا یک نفر از ورثه ، کافی است و نیازی نیست که تمامی آنها ، اقدام به این امر نموده و یا نسبت به درخواست انحصار وراثت ، رضایت داشته باشند .

لازم به ذکر است که مراحل انحصار وراثت در دفتر خدمات قضایی ، آن است که متقاضی ، مدارک دیگری ، همچون شناسنامه و کارت ملی متوفی و نیز ، شناسنامه و کارت ملی وراث را نیز ، ضمیمه دادخواست انحصار وراثت نماید تا به مرجع رسیدگی کننده ، یعنی شورای حل اختلاف ، ارائه شود . همچنین ، سند ازدواج و نیز ، وصیت نامه متوفی ( در صورت وجود ) ، می بایست به عنوان مدارک لازم ، ضمیمه دادخواست انحصار وراثت شده و به دفتر خدمات قضایی تحویل داده شود .

لازم به ذکر است که یکی از بدهی های متوفی که می بایست قبل از تقسیم ارث میان ورثه پرداخت شود ، مالیات بر ارث می باشد که بر اساس نوع مال و طبقه ورثه ، به ارث ، تعلق می گیرد که باید پرداخت شود . تا سال 1395 ، یکی از مراحل انحصار وراثت ، این بود که متقاضیان ، با مراجعه به اداره مالیات ، گواهی مربوط به مالیات بر ارث را نیز ، اخذ و ضمیمه دادخواست گواهی انحصار وراثت می کردند . اما در حال حاضر ، گرفتن این گواهی ، الزامی نبوده و از مراحل انحصار وراثت ، محسوب نمی شود .

مراحل انحصار وراثت در شورای حل اختلاف

در قسمت های قبل ، این موضوعات را مورد بررسی قرار دادیم که مراحل انحصار وراثت چیست و مراحل انحصار وراثت قبل از مراجعه به دفاتر خدمات قضایی و پس از آن نیز ، توضیح داده شد . همانطور که گفته شد ، متقاضی انحصار وراثت ، پس از تهیه مدارکی ، همچون گواهی فوت و استشهادیه مربوطه ، می بایست دادخواست خود را از طریق مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ، تقدیم نماید تا در مرجع قضایی ، مورد رسیدگی قرار گیرد .

همانطور که اشاره شد ، انحصار وراثت و صدور گواهی انحصار وراثت ، در صلاحیت شورای حل اختلاف آخرین اقامتگاه متوفی ، می باشد . اما سوالی که ممکن است مطرح شود ، این است که مراحل انحصار وراثت در شورای حل اختلاف چگونه است و به عبارت دیگر ، شورای حل اختلاف ، پس از دریافت دادخواست انحصار وراثت ، چگونه به این دادخواست رسیدگی می کند ؟

در پاسخ به این سوال ، باید گفت که مراحل انحصار وراثت در شورای حل اختلاف ، به این صورت است که شورا ، مدارک ارائه شده ، توسط متقاضیان انحصار وراثت را مورد بررسی قرار داده و سپس ، اقدام به آگهی نمودن این موضوع در روزنامه می کند تا اگر جز ورثه معرفی شده ، شخص دیگری نیز ، ادعای ارث در خصوص متوفی را داشته باشد ، خود را معرفی کند . پس از اینکه شورا ، موضوع را آگهی نمود ، یک ماه نیز باید بگذرد تا شورا ، گواهی انحصار وراثت را صادر نماید .

گواهی انحصار وراثتی که شورای حل اختلاف صادر می نماید ، به این صورت است که تمامی ورثه ای که می توانند از متوفی ارث ببرند ، به تفصیل ، مشخص شده و میزان سهم الارث هر کدام از آنها نیز ، مشخص می شود که ورثه ، باید بر اساس آن ، عمل کرده و اموال متوفی را بر اساس آن ، میان خود تقسیم کنند که در این صورت ، اصولا دیگر اختلاف در تقسیم ارث ، ایجاد نخواهد شد .

لازم به ذکر است که تمامی فراینده و مراحل مربوط به صدور گواهی انحصار وراثت از طریق شورای حل اختلاف ، مانند سایر دعاوی حقوقی ، از طریق سامانه ثنا ، به فرد متقاضی ، اعلام می شود . به همین دلیل ، افرادی که دادخواست انحصار وراثت تقدیم نموده و در حال پیگیری مراحل انحصار وراثت هستند ، برای اطلاع از صدور حکم توسط شورای حل اختلاف ، می بایست به حساب کاربری خود در سامانه ثنا مراجعه نموده و حکم انحصار وراثت صادره را دریافت نمایند .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص مراحل انحصار وراثت در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون مراحل انحصار وراثت پاسخ دهند .