چک بدون تاریخ

چک بدون تاریخ، به عنوان چک، اعتبار داشته و قید تاریخ در چک و مراجعه به دادگاه حقوقی یا اداره ثبت، از مراحل لازم برای به اجرا گذاشتن چک بدون تاریخ می باشد. همچنین، مطابق قانون صدور چک، داشتن تاریخ، از شرایط لازم برای شکایت کیفری چک، بوده و بنابراین، از نظر این قانون، چک بدون تاریخ، فاقد ضمانت اجرای کیفری می باشد.

بر اساس ماده 310 قانون تجارت مصوب 1311، چک، نوشته‌ ای است که به موجب آن، صادرکننده، وجوهی را که نزد محال‌ علیه دارد، به طور کامل یا مقداری از آن را، مسترد کرده یا به دیگری واگذار می‌نماید. منظور از محال علیه، در متن قانون، بانک می باشد. 

با وجود آنکه چک ها، موجب سهولت در انجام معاملات و مراودات تجاری شده اند، اما از آنجا که برای آن ها، قوانین حقوقی و کیفری بسیاری تصویب شده است، لازم است پیش از استفاده از این نوع از سند تجاری، با این قوانین آشنا شد. یکی از مسائل مهمی که در صدور چک مطرح است، چک بدون تاریخ بوده که دارای قانون و روش های اجرا گذاشتن مخصوص به خود می باشد.

به همین دلیل، در این مقاله قصد داریم، به ذکر نکات لازم در مورد چک بدون تاریخ پرداخته؛ سپس، میزان اعتبار و قانون مربوط به این نوع چک را توضیح داده و در ادامه، نحوه به اجرا گذاشتن چک بدون تاریخ و جنبه کیفری آن را بررسی نماییم. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، با ما همراه باشید.

آیا چک بدون تاریخ اعتبار دارد؟

چک ها، در انواع مختلفی، نظیر چک عادی، چک مسافرتی و رمز دار صادر می شوند و دارای مندجاتی، مانند کلمه چک، محل صدور، نام بانک محال علیه و شعبه آن، مبلغ چک به حروف و رقم، شماره حساب جاری دارنده حساب، نام و نام خانوادگی دارنده حساب جاری، امضای صاحب حساب و تمبر مالیاتی می باشد. یکی از مهمترین مندجات چک نیز تاریخ چک می باشد. امروزه با توجه به روی کار آمدن چک های صیادی، مسئله چک بدون تاریخ، مطرح نمی شود.

در همین راستا، ماده 311 قانون تجارت، مقرر داشته که ‌در چک، باید محل و تاریخ صدور، قید شده و به امضای صادرکننده برسد. اما سوالی که در این بخش مطرح می شود، این است که آیا چکی که بدون تاریخ صادر شود، از درجه اعتبار خارج است یا به عبارتی، آیا چک بدون تاریخ، اعتبار دارد؟

در پاسخ به این سوال می بایست، ابتدا اعتبار چک را در میان اسناد تجاری، بررسی نماییم. ماده 1 قانون صدور چک، مورخ سال 1355، در این راستا چنین مقرر داشته که چک های صادره، توسط بانک‌ های ایرانی یا شعب آنها در خارج از کشور، در حکم‌ اسناد لازم‌ الاجرا هستند و دارنده چک، در صورت مراجعه به بانک و عدم دریافت تمام یا قسمتی از وجه آن، می‌تواند طبق قوانین و آیین‌نامه‌ های مربوط به اجرای اسناد رسمی، وجه چک یا باقیمانده آن را از‌ صادرکننده، وصول نماید.

همانطور که گفته شد، چک از اعتبار اسناد لازم الجرا برخوردار است. اما، برای بررسی اعتبار چکی که بدون تاریخ صادر می شود، می بایست به ماده 311 قانون تجارت رجوع نماییم. بر اساس منطوق این ماده، تاریخ از شرایط مهم چک، دانسته شده است. اما با توجه به این موضوع که برای این ماده قانونی، ضمانت اجرایی، تعیین نشده است، نمی توان این ماده قانونی را دلیلی بر بی اعتباری چک بدون تاریخ دانست.

زیرا، در مورد سفته و برات بدون تاریخ، قانون به صراحت آنها را از اعتبار قانونی خارج دانسته است، اما برای چک، چنین تصریحی وجود ندارد و هیچ یک از مواد قانونی چک بدون تاریخ را از دایره اسناد لازم الاجرا خارج نداسته اند. از این سکوت قانون گذار، در مورد درجه اعتبار چک فاقد تاریخ، می توان نتیجه گرفت که ننوشتن تاریخ در چک، آن را از دایره اسناد لازم الاجرا خارج نمی کند. 

البته، لازم به ذکر است که، پیش از اقدام برای ارائه چک بدون تاریخ به بانک و به اجرا گذاشتن آن، لازم است که دارنده، خود، برای درج تاریخ در این چک، اقدام نموده و سپس آن را به بانک، ارائه دهد، در غیر این صورت، وجه چنین چکی، قابل وصول نخواهد بود. 

قانون چک بدون تاریخ

در بخش قبل، در مورد اعتبار چک بدون تاریخ صحبت نمودیم؛ اما در تایید مطالب گفته شده، در این قسمت، قوانین مربوط به چک بدون تاریخ را بررسی خواهیم نمود. لازم به ذکر است، می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر در این مورد، مقاله نحوه نوشتن چک را مطالعه نمایید. قانون چک بدون تاریخ، که به عبارتی، همان چک وعده دار نیز می باشد، در دو ماده قانونی در قوانین صدور چک و تجارت، ارائه شده است که این مواد قانونی، به شرح ذیل، می باشند:

ماده 311 قانون تجارت: «در چک، باید محل و تاریخ صدور، قید شده و به امضای صادرکننده برسد، پرداخت وجه نباید وعده داشته باشد.» همانطور که در ماده مزبور ملاحظه می کنید، در ماده 311، از تاریخ و محل صدور، به عنوان یکی از شرایط اساسی چک نام برده شده است. 

بند ه ماده 13 قانون صدور چک: « در صورتی كه ثابت گردد، چک، بدون تاريخ، صادر شده يا تاريخ واقعی صدور چك، مقدم بر تاريخ مندرج در متن چک باشد، صادركننده چک، قابل تعقيب كيفری نيست.» به استناد این ماده قانونی، می توان ادعا نمود، چک بدون تاریخ، فاقد ضمانت اجرای کیفری بوده و تنها، از دادگاه حقوقی، قابل پیگیری می باشد.

نحوه به اجرا گذاشتن چک بدون تاریخ

در بخش های قبل، پس از بررسی چک بدون تاریخ و اعتبار آن، قوانین مربوط به آن را بررسی نمودیم. اما سوالی که در این بخش، مطرح می شود، این است که نحوه به اجرا گذاشتن چک بدون تاریخ، چگونه است، در این راستا در این بخش، نحوه به اجرا گذاشتن چک بدون تاریخ را بررسی خواهیم نمود.

بر اساس نظريه مشورتی اداره حقوقی دادگستری، وقتی کسی چکی را بدون تاریخ به کسی دهد، عرفا به معنای آن است که صادر کننده چک، اختیار گذاشتن تاریخ را به دارنده، داده است تا هر زمان، قصد وصول وجه آن را داشت، تاریخ آن را گذاشته و به بانک مراجعه و وجه را دریافت نماید، مگر اینکه خلاف این امر، اثبات گردد.

 لذا، گذاشتن تاریخ از ناحیه دارنده، جعل و الحاق محسوب نشده و جرم نمی باشد. بنابراین، مرحله نخست در به اجرا گذاشتن چک بدون تاریخ یا چک وعده دار، درج تاریخ در آن می باشد، پس از درج تاریخ، می بایست از طریق یکی از سه روش ذیل، برای به اجرا گذاشتن این چک، اقدام نمود.

طرح دعوای حقوقی: در این روش، دارنده چک، می بایست، پس از اخذ گواهی عدم پرداخت چک از بانک، به یکی از دفاتر خدمات قضایی، مراجعه نموده و دادخواست خود را مبنی بر مطالبه وجه و سایر خسارات مربوطه، تنظیم نموده و گواهی عدم پرداخت بانک و کپی چک را ضمیه دادخواست کند. در این روش، دارنده چک، می‌ تواند علاوه بر تقاضای پرداخت مبلغ چک بدون تاریخ، هزینه‌ های دادرسی و خسارات خود را نیز از صادر کننده و ظهرنویسان مطالبه نماید.

اداره ثبت : روش بعدی اقدام برای اجرا گذاشتن چک بدون تاریخ، مراجعه به اداره ثبت می باشد. در این روش نیز دارنده چک، ابتدا به بانک، مراجعه نموده و گواهی عدم پرداخت، دریافت می نماید و سپس، به اداره ثبت مراجعه نموده و با ارائه مدارک لازم، از جمله چک و گواهی عدم پرداخت از ثبت محل، صدور اجراییه را درخواست می نماید.

پس از ابلاغ اجراییه به شخص بدهکار، او می بایست، ظرف 10 روز، برای پرداخت مبلغ مندرج در چک، اقدام نموده یا اموالی را برای پرداخت معرفی کند. در غیر این صورت، دارنده چک، می تواند تقاضای توقیف اموال صادرکننده چک و فروش اموال او را به اداره ثبت ارایه نماید .

اجرای مستقیم چک صیاد از طریق دادگاه حقوقی: اگرچه، برای ثبت چک صیادی در سامانه صیاد، لزوما باید، اطلاعات چک، من جمله، تاریخ چک در سامانه وارد گردد، اما در مورد چک صیاد نیز، ممکن است، تاریخ، پس از صدور چک، در آن، درج شده و سپس، چک در سامانه ثبت گردد. 

در این صورت، اگر در تاریخ وصول چک، حساب صادر کننده، فاقد وجه باشد یا کسری مبلغ، داشته باشد، بانک، گواهی عدم پرداخت، صادر کرده و اطلاعات چک را در سامانه چک‌ های برگشتی بانک مرکزی، ثبت نموده و کد رهگیری دریافتی را بر روی گواهی‌ عدم پرداخت، درج می کند. سپس دارنده، به یکی از دفاتر خدمات قضایی، مراجعه کرده و با ارائه چک برگشتی و گواهی عدم پرداخت، درخواست صدور اجراییه را می نماید.

پس از درخواست صدور اجراییه و ارجاع پرونده به دادگاه، رئیس شعبه، موظف به بررسی چک و صدور اجرائیه می باشد. صادر کننده چک نیز 10 روز مهلت خواهد داشت تا بدهی خود را پرداخت نماید. در غیر این صورت، با درخواست دارنده چک، اجرای احکام، موظف به اجرای چک و توقیف اموال صادر کننده و جلب وی، برای وصول مبلغ خواهد بود. 

آیا چک بدون تاریخ، کیفری است؟ 

در بخش های قبل، پس از بررسی چک بدون تاریخ و درجه اعتبار آن، قانون چک بدون تاریخ و نحوه به اجرا گذاشتن آن را بررسی نمودیم، اما از آنجا که در بسیاری از مواقع، این سوال، مطرح می شود، آیا چک بدون تاریخ، ضمانت اجرای کیفری دارد، یا خیر؟ در این بخش، به بررسی این مطلب پرداخته و به این سوال، پاسخ می دهیم که آیا این گونه از چک را از طریق محاکم کیفری نیز می توان پیگیری نمود؟

صدور چك بلامحل، بر اساس مواد 3 ، 7 و 10 قانون جديد صدور چك، با داشتن شرایط مشخص، قابل تعقيب جزايی می باشد. برای تعقیب کیفری چک می بایست، شاكی تا 6 ماه از تاريخ صدور، برای وصول وجه آن اقدام نموده و تا 6 ماه از تاريخ گواهی عدم پرداخت، اقدام به شكايت نمايد.

اما باید بررسی نماییم، آیا چکی که بدون تاریخ صادر شود، نیز دارای ضمانت اجرای کیفری می باشد، به استناد ماده 11 قانون صدور چک که چک وعده دار را فاقد ضمانت اجرای کیفری می داند، می توان نتیجه گرفت چک بدون تاریخ، از اعتبار چک و جنبه لازم الاجرا بودن، خارج نیست و تنها فاقد ضمانت اجرای کیفری تلقی می گردد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد چک بدون تاریخ در کانال تلگرام حقوق تجاری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون چک بدون تاریخ پاسخ دهند.