امضای دیجیتال

امضای دیجیتال، نوع خاصی از امضا بوده که از یک نام کاربری و رمز عبور، تشکیل گردیده و در سیستم های مربوطه، به نام دارنده آن، ثبت می گردد. نحوه دریافت این امضا، از طریق سامانه ثبت امضای الکترونیکی بوده که پس از ثبت نام غیر حضوری برای دریافت امضا، ارائه درخواست امضای الکترونیکی و پرداخت هزینه لازم، از طریق مراجعه به یکی از دفاتر اسناد رسمی، امکان پذیر می باشد.

رواج استفاده از اینترنت و به دنبال آن، گسترش کسب و کارهای آنلاین و تعاملات الکترونیک، در کشور ما، علاوه بر مزایایی که داشته، همچون هر پدیده دیگری، مشکلات و چالش های خاص خود را نیز به همراه داشته است. یکی از این مشکلات، بحث اعتبار و انتساب اسناد الکترونیکی به صاحبان آن ها، می باشد.  

با هدف حل این مشکلات و پاسخ گویی به این دغدغه ها، قانون گذار، قانون تجارت الکترونیک را در سال 1382، تصویب نمود و با تعریف امضای دیجیتال، اعتبار این نوع از امضا را به رسمیت شناخت. به موجب ماده 7 این قانون، در هر مورد که قانون، وجود امضا را لازم بداند، امضای دیجیتال، کافی خواهد بود. از آنجا که امضای دیجیتال، در مقایسه با نوع سنتی آن، پدیده نسبتا جدیدی محسوب شده و همچنین، به دلیل امنیت بسیار بالایی که این امضا، در روابط تجاری و غیرتجاری افراد، ایجاد می کند، لازم است تا مفهوم و نحوه دریافت آن، مورد بررسی قرار گیرد.

به همین دلیل، در این مقاله، ابتدا به این سوال پاسخ می دهیم که امضای دیجیتال چیست؟ و پس از معرفی  سامانه ثبت امضای الکترونیکی، سامانه ثبت نام غیرحضوری برای دریافت امضای الکترونیکی را توضیح می دهیم. در پایان، نیز در مورد هزینه دریافت امضای الکترونیکی صحبت خواهیم کرد.

امضای دیجیتال چیست

گسترش اینترنت و به دنبال آن، کسب و کارهای آنلاین و تعاملات الکترونیک، در کشور ما، علاوه بر مزایایی که داشته، همچون هر پدیده دیگری، مشکلات و چالش های خاص خود را نیز به همراه داشته است. یکی از این مشکلات، این مساله بوده، که آیا اسنادی که به روش الکترونیکی صادر و میان اشخاص، رد و بدل می شوند، قابل انتساب به صادرکننده آن هستند؟ و اینکه، در صورت بروز اختلاف میان طرفین، اعتبار این اسناد، همچون اسناد کاغذی، نظیر استشهادیه، در محاکم، مورد پذیرش قرار می گیرد؟ 

در راستای حل این مشکلات و پاسخ گویی به این دغدغه ها، قانون گذار، قانون تجارت الکترونیک را در سال 1382، تصویب نمود و با تعریف امضای دیجیتال، اعتبار این نوع از امضا را به رسمیت شناخت. مطابق ماده 2 این قانون: « ‌امضای الکترونیکی (Electronic Signature)، عبارت از هر نوع علامت ‌منضم شده یا به نحو منطقی، متصل شده به ‌داده پیام است که برای شناسایی امضا کننده ‌داده پیام، مورد استفاده قرار می ‌گیرد.» همچنین، به موجب ماده 7 قانون تجارت الکترونیک، در هر مورد که قانون، وجود امضا را لازم بداند، امضای دیجیتال، کافی خواهد بود.

بنابراین، همانطور که ملاحظه می کنید، امضای دیجیتال یا الکترونیکی و اعتبار آن، در قوانین کشور ما پذیرفته شده و لذا، بحثی در مورد اعتبار این نوع از امضا وجود ندارد. اما، در پاسخ به این سوال که امضای دیجیتال چیست؟ باید گفت، به طور کلی، هنگامی که صحبت از امضای دیجیتال می شود، سه نوع از امضای الکترونیکی، متصور می باشد که عباتند از :

اولین نوع از امضای دیجیتال، ناظر بر اسکن کردن امضای یک شخص و کپی کردن آن در پایین مدارک شرکت‌ ها و سازمان ‌ها می باشد. به عنوان مثال، در یک دادگاه حقوقی، امضای رئیس دادگاه، اسکن شده و در پای نامه های مربوطه، کپی می شود. همچنین، کپی کردن امضای الکترونیکی اسکن شده رئیس یک شرکت، در پایین نامه های شرکت، مثال دیگری، از این نوع از امضای الکترونیکی می باشد.

دومین نوع از امضای دیجیتال، امضا با قلم نوری بر روی صفحه لمسی مخصوصی است که سیگنچر پد یا پد امضا، نامیده می شود. در این نوع از امضای دیجیتال، شخص، با استفاده از یک قلم الکترونیکی، یک صفحه لمسی را امضا کرده و این امضا، در پایین سند مربوطه، درج می شود. نمونه این نوع از امضای الکترونیکی را می توان در امضا کردن دادخواست و شکوائیه ها در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، مشاهده نمود.

اما نوع سوم از امضای دیجیتال، که در این مقاله مدنظر ما بوده و قصد داریم در مورد سامانه، هزینه و نحوه دریافت آن، صحبت نماییم، امضای دیجیتالی است که شباهتی با نوع اول و دوم ندارد. این امضا، در واقع، از یک نام کاربری و رمز عبور، تشکیل گردیده که در سیستم های مربوطه، به نام صاحب امضا ثبت می شود. به دنبال ثبت این اطلاعات، یک گواهی، برای دارنده امضای دیجیتال، صادر شده که همچون کارت ملی، معرف هویت وی و اصالت امضای او در فضای مجازی می باشد.

امضای دیجیتال یا الکترونیکی، درنوع سوم، کاربردی شبیه امضای دستی و اثر انگشت دارد؛ با این تفاوت که یک نام کاربری و رمز عبور بوده که روی یک سند الکترونیکی، نظیر قرارداد الکترونیکی یا نامه اداری، درج شده؛ قابل انکار از سوی صادرکننده آن و قابل جعل نمی باشد و همچنین، با استفاده از گواهی امضای دیجیتال، به راحتی می توان هویت صادرکننده آن را تشخیص داد. این امضا، کاربردهای گواناگونی داشته، که امضا کردن قرادادهای الکترونیکی و امضا فرم در سامانه های مختلف، همچون سامانه عملیات الکترونیکی سازمان مالیات کشور و ثبت الکترونیکی ازدواج، از کاربردهای مهم آن می باشد.

در امضای الکترونیکی، از فرآیند رمزنگاری و دو عدد طولانی استفاده می شود. یکی از این دو عدد، کلید عمومی بوده و عدد دیگر، کلید خصوصی می باشد. کلید عمومی، در اختیار سایر افراد هم قرار دارد، اما کلید خصوصی، برای حفظ اطلاعات دارنده امضا، باید حفظ و نگه داری شود. درست، مانند کارت بانکی که شماره کارت را می توان در اختیار سایر اشخاص قرار داد، اما شماره رمز، باید از دسترسی سایر افراد، غیر از دارنده کارت، محفوظ بماند.

یکی از مواردی که با گسترش امضای دیجیتال، اخذ امضای متقاضیان آن، به صورت دیجیتال و الکترونیکی، امکان پذیر می باشد، ثبت الکترونیکی ازدواج می باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر، در رابطه با این سامانه، مطالعه مقاله زیر، پیشنهاد می شود.

سامانه ثبت امضای الکترونیکی

در بخش قبل، به این سوال، پاسخ دادیم که امضای دیجیتال چیست؟ و گفتیم که امضای دیجیتال یا الکترونیکی، نوع خاصی از امضا بوده که از یک نام کاربری و رمز عبور، تشکیل گردیده و در سیستم های مربوطه، به نام دارنده آن ثبت شده و امکان بروز مشکلاتی، نظیر جرم جعل امضا را به حداقل می رساند. در این بخش، به معرفی سامانه ثبت امضای الکترونیکی، می پردازیم.

پیش از آنکه به معرفی  سامانه ثبت امضای الکترونیکی، بپردازیم، لازم است تا کمی در مورد متصدی و مسئول این سامانه، یعنی مرکز صدور گواهی الکترونیکی عام، توضیح دهیم. مرکز صدور گواهی الکترونیکی عام، از زیرمجموعه های مرکز توسعه تجارت الکترونیک بوده که خود، از زیرمجموعه های وزارت صنعت، معدن و تجارت می باشد. مرکز صدور گواهی الکترونیکی عام، مرکزی است که كه به طور عام، ارائه دهنده خدمات گواهی امضای الكترونيكی، برای کلیه کاربردهای مختلف آن، به متقاضيان می باشد.

یکی از سامانه هایی که با گسترش امضای دیجیتال، اخذ امضای متقاضیان آن، به صورت دیجیتال و الکترونیکی، امکان پذیر می باشد، سامانه روادید الکترونیکی evisa.mfa.ir می باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر، در رابطه با این سامانه، مطالعه مقاله زیر، پیشنهاد می شود.

نحوه دریافت امضای دیجیتال

در بخش های قبل، به این سوال، پاسخ دادیم که امضای دیجیتال چیست؟ و سپس، به معرفی سامانه امضای دیجیتال، پرداخته و گفتیم که سایت مرکز صدور گواهی الکترونیکی عام، به آدرس gica.ir، همان سامانه امضای دیجیتال، بوده که امکان دریافت گواهی امضای الکترونیکی را برای متقاضیان این نوع از امضا، فراهم کرده و این افراد، می توانند در اموری، همچون ثبت نام سامانه ثنا، از امضای دیجیتال، استفاده نمایند. از آنجا که ثبت نام و دریافت امضای دیجیتال، از طریق سامانه امضای دیجیتال انجام می گیرد، در این بخش، به توضیح نحوه دریافت امضای دیجیتال، می پردازیم که مطابق راهنمای تصویری زیر می باشد:

برای دریافت امضای دیجیتال، اولین گام، ثبت نام در سامانه امضای دیجیتال می باشد. بدین منظور، آدرس سامانه ثبت نام غیرحضوری برای دریافت امضای الکترونیکی، یعنی gica.ir را در مرورگر دستگاه خود، جست و جو کرده و پس از ورود به صفحه اصلی سایت، از بخش ثبت نام گواهی در بالای سایت، بر روی گزینه ثبت نام غیر حضوری گواهی الکترونیکی، کلیک نمایید.

در صفحه جدید، اطلاعات هویتی، همچون کد ملی، نام و نام خانوادگی، جنسیت، تاریخ تولد و شماره همراه خود را در کادرهای مربوطه وارد کرده و پس از وارد کردن تصویر عدد امنیتی، در پایین، دکمه ثبت نام را کلیک نمایید. توجه داشته باشید که شماره همراه، باید به نام متقاضی امضای دیجیتال و با کد ملی وی ثبت شده باشد. همچنین، فایل تصویر کارت ملی که بارگذاری می گردد، باید در فرمت های png, jpeg, jpg بوده و سایز آن، حداکثر 100 کیلو بایت باشد.

اکنون ثبت نام شما در سامانه امضای الکترونیکی، به پایان رسیده است. برای دریافت امضای دیجیتال، باید درخواست دریافت امضای دیجیتال خود را ثبت نمایید. بدین منظور، باید وارد حساب کاربری خود در سامانه امضای الکترونیکی شوید.

بنابراین، مجددا در صفحه اصلی سایت، از بخش ثبت نام گواهی در بالای سایت، بر روی گزینه ثبت نام غیر حضوری گواهی الکترونیکی، کلیک نمایید. در سمت راست صفحه، در قسمت ورود کاربران، نام کاربری (کد ملی) و رمز ورود خود را که در هنگام ثبت نام دریافت کرده اید را وارد کرده و پس از وارد کردن تصویر عدد امنیتی ، ، دکمه (ورود متقاضیان امضای الکترونیکی) را کلیک نمایید.

پس از ورود به حساب کابربری خود در سامانه امضای دیجیتال، به منظور دریافت امضای دیجیتال، بر روی گزینه ثبت درخواست گواهی الکترونیکی، در سمت راست صفحه، کلیک نمایید.

در این بخش از مراحل دریافت امضای دیجیتال، با توجه به نوع شخص و گواهی امضای دیجیتال مد نظر خود، یکی از گزینه ها را از منوی انتخاب محصول، تعیین نموده و سپس، دکمه پیش ثبت نام را کلیک کنید. ما در اینجا، نحوه دریافت امضای دیجیتال، برای شخص حقیقی مستقل را توضیح خواهیم داد. بنابراین، همانطور که در تصویر ملاحظه می کنید، گزینه متقاضی مستقل، انتخاب شده است.

اکنون، اطلاعات نام و نام خانوادگی را به انگلیسی، در کادرهای مربوطه وارد کرده و مجددا، دکمه پیش ثبت نام را کلیک نمایید. همچنین، می توانید با انتخاب کادر انتهای صفحه، شخص دیگری را به عنوان وکیل خود، برای دریافت امضای الکترونیکی، معرفی کنید.

چنانچه در مرحله قبل، شخص دیگری را به عنوان وکیل خود، برای دریافت امضای الکترونیکی، معرفی کرده باشید، در این مرحله، باید مشخصات وکیل خود را در کادرهای مربوطه وارد کرده و تصویر کارت ملی و وکالت نامه وی را بارگذاری کنید. در انتها، دکمه پیش ثبت نام را کلیک نمایید.

در این مرحله از مراحل دریافت امضای دیجیتال، اطلاعات گواهی امضای الکترونیکی و هزینه آن را مشاهده می کنید. به منظور پرداخت هزینه دریافت امضای دیجیتال، بر روی گزینه پرداخت کلیک کرده تا وارد صفحه پرداخت بانکی شده و هزینه را پرداخت نمایید.

چنانچه پرداخت هزینه دریافت امضای دیجیتال، با موفقیت انجام گیرد، پیغام زیر را از طریق سامانه امضای دیجیتال، دریافت کرده که حاوی یک کد رهگیری می باشد.

دراین مرحله از مراحل دریافت امضای دیجیتال، لازم است تا با در دست داشتن کد رهگیری و مدارک هویتی، شامل کارت ملی و شناسنامه و مدارک وکیل، در صورتی که وکیل داشته باشید، به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه کرده و برای دریافت گواهی امضا الکترونیکی، اقدام نمایید

با توجه به اعلام مرکز توسعه تجارت الکترونیکی، مراحل احراز هویت برای صدور گواهی‌ های سطح یک (با ریسک کم) و صدور گواهی‌ های سطح دو (با ریسک متوسط) غیرحضوری گردیده و نیاز به مراجعه حضوری نمی باشد، اما صدور گواهی‌ های سطح سه (ریسک زیاد) و صدور گواهی‌ های سطح چهار (ریسک خیلی زیاد) هم چنان، مستلزم مراجعه حضوری به دفاتر ثبت نام صدور گواهی (دفاتر اسناد رسمی، دفاتر پیشخوان دولت و ....) می باشد.

یکی از کاربردهای امضای دیجیتال، ثبت نام اظهارنامه مالیاتی در سامانه عملیات الکترونیکی امور مالیاتی tax.gov.ir می باشد. جهت آشنایی با این سامانه و امکانات آن، مطالعه مقاله زیر، پیشنهاد می شود.

هزینه دریافت امضای دیجیتال

در بخش های قبل، به تعریف امضای دیجیتال پرداخته و پس از معرفی سامانه امضای دیجیتال، نحوه دریافت امضای دیجیتال، از سامانه ثبت نام غیرحضوری برای دریافت امضای الکترونیکی را توضیح داده و گفتیم که دارندگان این امضا، می توانند در اموری، همچون ثبت نام سامانه ابلاغ ثنا، از امضای دیجیتال، استفاده نمایند. نکته ای که لازم است مورد توجه قرار گیرد، ان است که دریافت امضای دیجیتال، مانند دریافت سایر خدمات دولتی، دارای هزینه می باشد که لازم است این هزینه، به شکل اینترنتی و از طریق سایت امضای دیجیتال پرداخت گردد. در جدول زیر، می توانید هزینه دریافت امضای دیجیتال را ملاحظه نمایید:

یکی از سامانه هایی که با گسترش امضای دیجیتال، اخذ امضای متقاضیان آن، به صورت دیجیتال و الکترونیکی، امکان پذیر بوده، سامانه ثبت نام اینترنتی درخواست گذرنامه الکترونیکی egozar.epolice.ir می باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر، در رابطه با این سامانه، مطالعه مقاله زیر، پیشنهاد می شود.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد امضای دیجیتال و نحوه دریافت آن در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون امضای دیجیتال و نحوه دریافت آن پاسخ دهند.