چک وعده دار

چک وعده دار، چکی است که تاریخ درج شده بر روی آن، بعد از تاریخ واقعی صدور می باشد. قانون حاکم بر چک وعده دار، قانون صدور چک بوده که به موجب این قانون، امکان شکایت کیفری از چک وعده دار، برای دارنده چک وجود ندارد. هم چنین، نحوه اجرا گذاشتن این چک، از طریق اداره ثبت و مراجع قضایی می باشد.

بر اساس قانون صدور چک: " چک، نوشته‌ای است که به موجب آن، صادر کننده، وجوهی را که در نزد محال‌ علیه دارد، کلا یا بعضا، مسترد یا به دیگری واگذار می‌ نماید." بنابراین، چک یکی از ابزار های پرداخت وجه می باشد. قانون گذار، در نظام تجاری و مالی، چک را وسیله پرداخت فوری می داند، لذا بر روی چک، یک تاریخ صدور، درج می شود.

به طور معمول، به خصوص در روابط تجاری، چک، به صورت وعده دار صادر می شود؛ نکته مهم در رابطه با چک وعده دار، آن است که اگر در زمان تاریخ وصول چک وعده دار، صاحب حساب، موجودی نداشته و یا کسری موجودی داشته باشد، دارنده چک، تنها می تواند برخی از انواع شکایات را در مقابل صادرکننده چک، مطرح کرده و از طرح برخی از انواع شکایات، به دلیل وعده دار بودن چک، محروم می باشد.

با توجه به اهمیت این موضوع، در این مقاله قصد داریم، در ابتدا به این سوال پاسخ دهیم که چک وعده دار چیست؟ سپس، در ادامه، قانون نحوه اجرا گذاشتن چک وعده دار را بررسی کنیم و در نهایت، این موضوع را توضیح دهیم که آیا چک وعده دار قابل شکایت کیفری است؟ اگر در خصوص این موضوع سوالاتی دارید، در این مقاله همراه ما باشید.

چک وعده دار چیست

همان طور که گفتیم به موجب ماده 310 قانون صدور چک:" چک، نوشته‌ ای است که به موجب آن، صادر کننده وجوهی را که در نزد محال‌ علیه دارد، کلا یا بعضا، مسترد یا به دیگری واگذار می‌ نماید." به موجب این قانون، چک وسیله پرداخت فوری است. بنابراین، باید ببینیم منظور از چک وعده دار چیست؟

در پاسخ به این سوال که چک وعده دار چیست؟ باید بگوییم، بر روی چک، یک تاریخ صدور و یک تاریخ سررسید، ذکر شده است. اصولا، تاریخ صدور درج شده بر روی چک، همان تاریخ صدور واقعی آن، می باشد؛ اما اگر، تاریخ صدور درج شده بر روی چک، بعد از تاریخ صدور واقعی آن باشد، در این حالت به آن چک، چک وعده دار می گویند. چک ضمانت، از جمله مثال های چک وعده دار می باشد.

به عنوان مثال، دو نفر در تاریخ 22/ مهر/ 1398 قراردادی را منعقد می کنند و وسیله پرداخت را چک، تعیین کرده و شماره سریال چک را در قرارداد یادداشت می نمایند، اما تاریخ صدور مندرج بر روی چک را 22 / مهر / 1399 تعیین می نمایند؛ در این حالت به این چک، چک وعده دار می گویند، زیرا تاریخ درج شده بر روی چک، بعد از تاریخ واقعی صدور آن، یعنی انعقاد قرارداد است.

قانون چک وعده دار

در بخش قبل، به این سوال پاسخ دادیم، که چک وعده دار چیست و گفتیم به چک هایی که تاریخ صدور درج شده بر روی آن ها، بعد از تاریخ واقعی صدور چک می باشد، چک وعده دار، گفته شده و دارنده چک، صرفا در تاریخ درج شده، می تواند مبلغ چک را مطالبه کند. حال در این بخش، قصد داریم، قانون چک وعده دار را بررسی نماییم.

قواعد مربوط به چک وعده دار، مطابق قانون صدور چک می باشد. این قانون در سال 1355 به تصویب مجلس شورای ملی رسید. این قانون، دارای 22 ماده و 4 تبصره می باشد و در سال های گذشته، برخی از مواد آن، اصلاح گردیده است. قانون " اصلاح موادی از قانون صدور چک مصوب 1355" در سال 1372 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و در آبان ماه همان سال توسط شورای نگهبان تایید شد؛ آخرین اصلاحیه این قانون، در سال 1400 انجام گرفت.

به موجب بند ه ماده 13 قانون صدور چک، اگر چک، به صورت وعده دار صادر گردد، قابل شکایت کیفری نیست. در خصوص چک وعده دار، قانون گذار و رویه قضایی، همان تاریخ نوشته شده در چک را به عنوان تاریخ صدور محسوب می کنند و تاریخ انجام معامله در رویه قضایی در نظر گرفته نمی شود.

نحوه اجرا گذاشتن چک وعده دار

در بخش قبل، این موضوع را بررسی کردیم که قانون چک وعده دار نظیر چک تخلیه ملک، قانون صدور چک مصوب 1355 می باشد و گفتیم مطابق این قانون، چک نباید به صورت وعده دار صادر گردد. حال در این بخش، قصد داریم نحوه اجرا گذاشتن چک وعده دار را بررسی نماییم.

مطابق ماده 13 قانون صدور چک، امکان طرح شکایت کیفری، به جهت وعده دار بودن چک وجود ندارد و قانون گذار، تاریخ نوشته شده بر روی چک را به عنوان تاریخ صدور در نظر می گیرد. بنابراین، نحوه اجرا گذاشتن چک وعده دار، به سه صورت، امکان پذیر می باشد:

طرح دعوای حقوقی از طریق دادگاه حقوقی : در روش اول، شخص دارنده چک، بعد از آن که از بانک، گواهی عدم پرداخت چک را دریافت نمود، به یکی از دفاتر خدمات قضایی، مراجعه کرده و دادخواستی، برای اجرا گذاشتن چک و مطالبه وجه آن و سایر خسارات مربوطه تنظیم می‌ نماید و کپی چک و گواهی عدم پرداخت بانک را ضمیه دادخواست می کند. در این روش، دارنده چک، می‌ تواند علاوه بر تقاضای پرداخت مبلغ چک وعده دار، وصول هزینه‌ های دادرسی و خسارت خود را نیز از صادر کننده و سایر ظهرنویسان(پشت نویسان چک)، مطالبه نماید.

اداره ثبت : برای وصول چک از طریق اجرای ثبت، در ابتدا، شخص دارنده چک وعده دار، به محال علیه ( بانک رجوع کرده ) و گواهی عدم پرداخت دریافت می کند و سپس، دارنده می تواند با ارائه تمام مدارک، برای وصول وجه چک وعده دار، از ثبت محل، صدور اجراییه را درخواست کند. 

 پس از آن که برای چک، اجراییه صادر شد ، این اجراییه به بدهکار ابلاغ می گردد و او باید ظرف مدت 10 روز نسبت به پرداخت مبلغ مندرج در چک، اقدام نماید و یا اموالی را برای پرداخت معرفی کند. در صورتی که صادر کننده ظرف مدت 10 روز اقدامات لازم را انجام ندهد ، دارنده چک وعده دار، می تواند تقاضای توقیف اموال صادرکننده چک و فروش اموال را به اداره ثبت ارایه نماید .

اجرای مستقیم چک صیادی از طریق دادگاه حقوقی : اگر در تاریخ وصول چک، حساب صادر کننده، فاقد وجه باشد یا کسری مبلغ داشته باشد، در این حالت، بانک، موظف است گواهی عدم پرداخت صادر کرده و اطلاعات کامل چک را در سامانه چک‌ های برگشتی بانک مرکزی، ثبت و کد رهگیری دریافت نموده و این کد را بر روی گواهی‌ عدم پرداخت درج کند. سپس دارنده، باید به یکی از دفاتر خدمات قضایی مراجعه کرده و با ارائه گواهی عدم پرداخت و چک برگشتی، درخواست صدور اجراییه را تنظیم و ثبت کند.

پس از درخواست صدور اجراییه با ارجاع پرونده به دادگاه، رئیس شعبه موظف است چک را بررسی کرده و نسبت به صدور اجرائیه علیه صادرکننده چک، اقدام نماید. صادر کننده چک، 10 روز مهلت دارد که بدهی خود را پرداخت کند و اگر در مهلت قانونی مقرر، از انجام این امر استنکاف ورزد، در این حالت، بر اساس درخواست دارنده چک، اجرای احکام، موظف است اجراییه را طبق قانون نحوه احکام محکومیت‌ های مالی، صادر و به اجرا بگذارد و از طریق توقیف اموال صادر کننده و یا با صدور حکم جلب وی، برای وصول مبلغ چک اقدام نماید.همچنین، لازم است گفته شود که استعلام چک صیادی، از سامانه صیاد انجام می گیرد.

آیا چک وعده دار کیفری است؟

در بخش قبل در خصوص، قانون نحوه اجرا گذاشتن چک وعده دار صحبت کردیم و گفتیم برای به اجرا گذاشتن چک وعده دار از طریق حقوقی، باید به دفاتر خدمات قضایی یا اجرای ثبت مراجعه کنیم. همچنین، گفتیم استعلام چک صیاد و صدور گواهی عدم پرداخت آن، از طریق سامانه صیاد امکان پذیر است. حال در این بخش، قصد داریم به این سوال پاسخ دهیم که آیا چک وعده دار کیفری است؟

برای پاسخ به این سوال، باید به ماده 13 قانون صدور چک مراجعه نماییم، به موجب بند ه این ماده: " در صورتی که ثابت شود چک، بدون تاریخ، صادر شده و یا تاریخ واقعی صدور چک، مقدم بر تاریخ مندرج در متن چک باشد." در این حالت، چک، قابل تعقیب کیفری نمی باشد و برای صادر کننده چک وعده دار، در قانون، مجازات تعیین نشده است.

در چک وعده دار، همان طور که توضیح دادیم، تاریخ واقعی صدور چک با تاریخ مندرج برروی چک، یکسان نمی باشد. بنابراین، به استناد این ماده قانونی، چک وعده دار، کیفری نبوده و قابلیت شکایت کیفری ندارد و برای شخص صادر کننده چک وعده دار، در قانون مجازات، تعیین نشده است.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد چک وعده دار در کانال تلگرام حقوق تجاری عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون چک وعده دار پاسخ دهند.